NI N O V E.
Betooging te Mechelen.
Hun Onderwijs.
Naar Jerusalem
Wat wij willen.
Mevrouw Roels-Fauconnier.
Voor de Vrijheid
ZONDAG 22 APRIL beeft er eene liberale
Betoopiug p'aats te Mechelen, waaraan de
Oude Garde eo eeue afvaar Jigius! vao den
Liberalen Werkmanskring eu Liberale Asso
ciatie deelnemen.
De leden van den Liberalen Werkmanskring
die willen medepaan moeten zich Zondag
15 April, door de boden laten inschrijven,
de eereleden van de Oud G ird* moeten coor
Donderdagden beer Corneille Van Br ante-
ghem verwittigen indien ze verlangen mede te
reizen.
Wie gaat er mee De prijs heen en weer is
1,35 fr.
Ia een onlangs rondgedeeld strooi
briefje is het katholiek onderwijs on
zer stad opgehemeld. Dat recht hebben
de katholieken nochtansdienden zeke
re personeD niet to vergeten dat eigen
lof stinkt. Bewijst het getal leerlingen
der katholieke scholen dat het onder
wijs er onverbeterlijk of zelfs op goe
den voet is ingericht
Had ons wijs stadsbestuur zijnen
plicht gedaan en gemeentescholen geo
pend dan zouden de katholieke scholen
zoozeer op hunne bevolking niet moe
ten roemen, want het is juist omdat er
ia de stadsscholen geene plaats is dat
vele ouders hunne kinderen naar de
aaugenomene scholen moeten zenden.
Daarenboven zijn wij overtuigd dat die
heeren nooit in een strooibriefje zullen
zeggen in welke klas van de stads
school der Kat de meest begaafde en
meest gevorderde leerlingen ('er eerste
klassen der vrije scholen terecht ko
men Dat zou hun voorzeker uiet tot
eere strekkeu 1
Zij zijn tegen schooldwang Dat
begrijpen wij, ze weten immers te goed
wat dwang is om er voorstaander van
te zijn en liet blijkt telkens er eene
plaats open komt hoe vrije onderwijzers
hunkeren om ze te bemachtigen.
Die heeren vinden hun onderwijs
opperbest, want ze staan ook onder
de strenge waakzaamheid der officieele
inspecteurs. Wij hebben nochtans de
femeonteonderwijzers nooit hooren
lagen over die strengheid Of zou er
voor zeker soort van scholen reden
bestaan om streng te zija
Het moet zijn dat de vier onverpoosde
werkers zich ditmaal niet goed van hun
overwerk gekweten hebban, vermits
een ander heerschap, in een tweede
strooibriefje den slechten indruk, door
het eerste teweeggebracht tracht weg te
nemen.
Is de stijl er van beschaafder en de
toon er meer dien van eeD welopgevoed
man, toch wordt de waarheid er ook
den nek in omgewrongen.
Wij zullen voor 't oogenblik enkel
aanstippen dat er in die s'oden en lan
delijke gemeenten waar de indeeling
op schoolg ibied bestaat, de scholen er
in dezelfde voorwaarden van inrichting
en degelijkheid zich bevinden terwijl
er hier geene vergelijking daar te stel
len is tUBBchen de twee stadsscholen.
Wanneer de kinderen in de school
van den Arend hunne klassen hebben
geëindigd en in eene gemeenteschool zich
nog wat meer en veel meer lat weet
iedereen) willen volmaken dan komt de
Btad en verbiedt hem den toegang tot
de school n° 1. Is dat geen dwang, geen
vrijheidsverkrachting
Daarom heeten wij terecht den geno
men maatregel schandig en strijdig met
den geest der wet, aan anderen hem wijs
te noemen.
Aan boord der Onbevlekte
Ontvangenis1 April 1906.
Waarde Dender galm
Het verwondert u wellicht dat het immer
Jefo is die u schrijft.
Gust is daar niet licht aan te krijgen.
Hij belast mij, zijuen geheimschrijver daar
mee... uit gewoonte.
Wij zijo dus sinds drij dagen in volle zee,
aan boord van de Onbevlekte Ontvangenis.
Het schip is gansch vooi eene bedevaart uitge
rust. Er is tot zelfs eene kapel met altaar en
H. Sacrament aan boord waar het H. officie
der mis gecelebreerd wordt.
Vroeger tijd, toen men biddend bedevaarde,
warsu al de passagiers gehouden die ceremo
niën stipt te volgeo, en de drie vierden van den
dag bracht meu iu de kapol, in stille meditatie
door.
Nu is de bedevaart naar het H. Land eene
loutere geldkwestie geworden. Waar richt he
den de Kerk geene winkels op
Men bekommert er zich nog weinig om, of
degenen die men inscheept geloovigen zijn of
niet.
De passagiers hebben maar een plicht te ver
vullen betalen Heidenen en ketters zijn hier
in meerderheid en drijven overal hunnen wil
door. Wij kunnen maar mis hooren als 't hun
belieft. Want de officien worden niet meer re
gelmatig gecelebreerd, maar enkel wanneer
't weer ongunstig is of raeu op het dek van de
boot niets to zien krijgt
Ze hebben hier overigens maar weinig aan
trek. Niemand kent u hier, ieder zoekt zijn
gemak.
En wijl de zonne lacht, is t wiegowaggelend
in een roeking-chair (da's een gemakkelij
ke schommel of slaapstoel) dat we onze pater
nosters lezen.
Daarbij wordt't verblijf hier nog verlustigd
door de aanwezigheid van lieve pelgrimkeps,
met zoo aardige smoeltjes en zoo stoute wip
neusjes, dat go in uwe vader-onzeu en wees
gegroeten zoudt verdoold geraken 1
*8 Avonds wordeD lof en sermoen van vroe
ger tijd vervangen door conferenciën met licht
beelden betrekkelijk de streken die we door
reizen. En daar men dan, io de donkere ka>
mer de lieve passagierkens weer ontmoet, heb
ik de zekerhoid datik van deze bedevaart het
aandenken zal bewaren van bet aangenaamste
pleziertochtje datik binnen mijn levendoen
zal
Gust's reisherinneringen, och arme, zullen
zoo rooskleurig niot zijn.
De zeelucht heeft hem nog niet hersteld,
zooals wij gehoopt hadden, integendeel
Hij heeft van zijne kinderjareu af nooit het
schommelen van eenen paardenmolen kunnen
verdrageD, zonder zich aanstonds eene over
laste maag te gevoelen.
Pas waren we een paar uren aan boord of
hij werd door de zeeziekte aangetast. Paars en
bleeR stond hij daar de vischjes aan te staren,
die met hongerige muilkens het vaartuig volg-
den.
Och Jefo, zuchtte hii, ik ben zoo drollig 1
Mij dunkt ik ga de hongerigen spijscn
Ik bad mooi hem moed in te praten, 't duur
de niet lang of zijne dikke kaken worden
groen, zijn hoofd zeeg op zijne borst, zijne ar
men vielen lam langs zijne knikkende knieën,
en.-, enfin... de hongerigen werden gespijsd
Wij vareD naar Coustantinopel toe, de stad
der moskeën en der harems I
Salve
JEFO.
Wij willen liet kind eene goede ge
leerdheid bezorgen, opdat het later ge
wapend zij voor den strijd des levens.
Aan den Staat de verplichting op
leggen niet alleen het voedsel des ver-
standB le bezorgen, maar ook het voed
sel des lichaam8, door het uitdeeleu van
schoolsoep aaD de arme kinderen alsook
behoorlijke kleeding wanneer de hitte
re koude de armpjes en beentjes nijpt
en 't tengere lichaam doet bibberen.
'Aan de ouders de verplichting opleg
gen hunne kinderen tef school te sturen
maar ze vrij laten die school te kiezen.
Die vrijheid doen eerbiedigen door
iedereen. Geen gewetensdwang. Aan de
kinderen leeren verdraagzaam zijn en de
opinie, den godsdienst van alle andere
kinderen eerbiedigen.
Iedereen vrij laten zijne kinderen de
godsdienstige lessen te bezorgen welke
bij verlangt, op gepast uur, zonder
iemand te kwetsen die tot andere ge
zindheden behoort.
Wilt gij geëerbiedigd worden, begint
met de anderen teeerbiedigen.
Dit alles vormt een punt van het libe
raal programma en het heetLEER
PLICHT.
Uit onze flinke, deftige, geleerde kin
dereu willen wij JONGELINGEN vor
men die als heiligen plicht aanzien ons
duurbaar vaderland en duurgekochte
vrijheid te verdedigen. Die jongelingen,
arm of rijk, boer of edelman, naast el
kaar doeu leven, als kinderen van de
zelfde moeder, in eendracht en broe
derlijkheid,elkander steunend in't ban
ge uur des gevaars. Aldus verdwijnt de
aangeboren ruwheid van de eenen
door de natuurlijke vriendelijkheid en
verfijning van de anderen. Die jonge-
fingen zijn gelijk voor Je wet, gelijk
voor 't geweer.
Iu latere jaren zal de edelman nooit
vergeten dat de simpele boer naast hem
sliep, met hem at, naast hem exerceer
de, 't zelfde leven leidde. Hij sal niet
meer op hem nederzien als de hoogmoedige
meester naar den ootmocdigen knecht.
Geene jaren laug moer van het buis
verwijderd, waar de kleine burgersjou-
gen, of boer, of werkman zoo noodig
zijo eeuige maanden slechts. Want, uit
bet kind dat eene goede geleerdheid ont
ving, goed gevoed en gekleed werd,
groeit er een verstandig oppassend sol
daat, die alles gauw leert eu dus gauw
kan los gelaten worden. Geen almoesen
meerwerk t'huis. Geene bloedwet
meer, geene zielkooperij.
IEDEREEN SOLDAAT YOOR ZOO
KORTEN TIJD MOGELIJK. Dit vormt
eene tweede punt van het liberaal program
ma.
En aan de kloeke jongelingen die de
eer hadden hun vaderland te dienen,
geven wij dan, MANNEN geworden,
een ander wapen in de vuist de stem.
Ieder heeft de zijne, daar ieder geleerd
heid kreeg en ieder 't recht heeft de toe
komst van 't Vaderland verder te ver
dedigen daar ieder dan zal kunnen
oordeelen welk bestuur aan het land
noodig is.
Geene eerloosheden meer 1 Rijke dom
koppen die thans vier maal een verstan
dig werkman weerd zijn verdwijnen.
Een man een stem. Gelijke plichten, dus
gelijke rechten. Nog eens, iedereen ge
lijk voor de wet.
En dit vormt eene derde punt van
ons liberaal programma.
Doch 't leven geeft soms harde sla
gen iedereen kan niet rijk zijn. Wan
neer de werkman oud wordt en onbe
kwaam zijn brood te verdienen, dan
zeggen wij hem Gij hebt het recht te
rusten en uwe laatste dagen in vrede
over te brengen. Niet 9 cent, maar 1 fr.
ten minste geven wij u pensioen.
En dit is een vierde punt van ons libe
raal programma Pensioen van een frank
daags.
En heel dit programma wordt aange
nomen door al de liberalen, zooals het
blijkt uit de verklaring der liberale
linkerzijde der wetgevende Kamers,
die het met algemeene stemmen hebben
aangenomen en geteekend.
Is er wel schooner programma te vin
den
Vergelijkt het gerust, in koele bere
deneering, met alles wat ge door de
clericalen zaagt doen sedert 22 jaar.
Wat hebben zij voortgebracht i Een ras
van ongemanierde en ongeleerde jonge
lingen. messen vechters en rumoerma-
kers, zonder eerbied voor hunne ouders
of ovennaasten fanatieken eu over-
draagzamen gekweekt door hel en dui-
velgepreek die om van honger niet te
sterven, hun lichaam verkoopen en de
kazerne verpesten.
Onderwijzers vervangen door gen
darmen, staatsscholen door gevangenis
sen, kloosters en scherrewegs. Slaver
nij en broodroof 't Land met 3 mil-
jards schulden 't Leven duurder langs
om meer.
Ziet rond U, gij allen en oordeelt
zelf.
De laatste vertooaing van Voor Taal en
Vrijheid welke zooveel bijval bekwam met
hot drama De Krankzinnige van Leide
wa8 de alscheids-vertuouiug van Mevrouw
Roels-Fauconnier, die voorgoed van het too-
necl afziet.
Een laatste maal heeft zy het Aalstersch
kuostminnend publiek haar talent, hare ga
ven van tooneelspeelster laten bewonderen en
velen te Aalst zullen haar aftreden betreuren,
allen die genot hebben gevoudeu in hare een
voudige, natuurlijke en toch zoo verhevene op-
vatiiug der kunst zullen baar missen op ous
tooneel.
Mevrouw Roels-Fauconnier was de lievelin
ge geworden van de bezoekers van onzen
schouwburg, en voor meoigen was 't voldoende
haar naam op 't programma eener vertooning
te zien, om hen de beslissing te doen nemen er
heen te gaan, m^t de zekerheid een aangena-
men en genotvollen avond te slijten.
Voor meer vertrouwden met het tooneel en
onze tooneelliefuebbers was ze eene gevierde
en geëerde vriendin gowordeo en reeds lang
noemden dezen haar onder elkander vertrou-
welij t de kleine Fauconnier. Wie kan gemoe-
delijaer de ouscbuld vertolken, de teederbeid
der moeder, de hartstocht der geliefde, de af-
dwaliug der zinneloosheid, de opgeruimdheid,
devreugd, in een woord al de verschillende ge-/
votlens die de harten der menschen beroeren.
Men zal in Voor Taal en Vrijheid moei
lijk in de plaats Mevrouw Roels-Fauconnter
iemand vinden, die zoo volledi,' als zij, de har
ten der toeschouwers weet te boeien, zooveel
invloed zal oefeueu op bunnen geest eu ge
moed. Zij was daarenboven voorde acteurs
der Maatschappij eeue ervarene en bereidwil
lige leermeesteresse.
Zooals de Voorzitter, M. Corn. Van Bran-^
teguem het in zijne lof-en Hischeidsrede zegde,
trad Mevrouw Roels-Faucounier yoor de eerste
maal op in Voor Taal en Vrijheid den 5
October 1884, en heeft sedertdien rollen ver
vuld inj98 verschillende stukken.
Mevrouw Roels-Fauconnier (Margriet) be
hoort overigens tot eene kunstenaarsfamilie.
H. Van Peene, de schrijver van zooveel ver
dienstelijke tooneelstukken was haar grootva
der. Den 14 Aprii 1872 tred hare Moeder hier
op, alsook hare zuster Zenaïde Fauconnier.
Nameos de Maatschappij Voor Taal en
Vrijheid bood de Voorzitter de geachte kun
stenares een mooi geschenk als een blijk van
hulde, vriendschap en dankbaarheid vooral
de bewezen diensten.
Namens de werkende leden, bood M. Frans
Eeman baar een palm aan, en drukto baar
met diepbewogen stem al de achting, al de ge
negenheid uit, welke de werkende leden steeds
voor haar gevoelden en welke zij haar ondanks
haar aftreden steeds zullen toedragen.
Vroolijk was het gansch uiet die afscheids
scène, de artiste ook was zeer getroffen, door
deze blijken van waardeering waarbij al de
aanwezigen zich aansloten.
We betreuren het aftreden der zoo verdien
stelijke kunstenares, doch wenschen haar alle
mogelijke heil.
Van hare kunst-zending in onzo stad gedu
rende zoovele jaren met ijver cn trouw ver
vuld zullen we steeds de beste herinnering be
waren.
Maandag laatst had, bij Louis Foncé
op de Varkensmarkt de meeting plaats,
als protestatie togen den schandelijken
maatregel gestemd door de klerikalen
van den gemeenteraad van Aalst, waar
bij het aan de ouders wonende langs den
overkant der vaart verboden zal zijn,
hunne kinderen voortaan naar de stads
school te zenden der Vrijheidstraat
(de Kat)
Honderden Aalstenaars woonden deze
protestatiemeeting bij en juichten de
verschillende sprekers toe die namens
de Maatschappij De Verdedigers van
het officieel onderwijshet woord
voerden.
De meeting werd geopend door Mr.
De Blieck, die het doel ervan iu 't kort
deed kennen en de aanwezigen verzocht
de sprekers met aandacht te aanboo
rden
'M.Van der Scliueren,herrinnerdG eraan
hoe de klerikalen van den Aalstersche
gemeenteraad die den wensch verwier
pen ten voordeele van den leerplicht, in
naam der vrijheid, in de zelfde zitting
een maatregel stemden die de vrijheid
der ouders krenkt voor de keuze der
school, die hun vertrouwen geniet. Hij
wees op de tegenstrijdigheid welke er
bestaat tussehen de houding van Mr.
Claus, de eenige katholiek die met de
liberalen stemde en die van M. M. Do
Bisschop en Ach. Eeman, die inzonder
heid alB katholieken, de wijk Mijlbeek
vertegenwoordigen en zich de moeite
niet gaven naar de zitting te komen of
het verbod stemden, dat zoovele ouders
Sen kinderen treffen en benadeelen moet.
Al de redenaars doen de noodzakelijk
beid uitschijnen van het onderwijs en
van de leerplicht, M. M. Bocqué, Mar
cel, Van Opdenbosch, P. Daens, Leveau
en Vereecken wijzen beurteling op het
nut en den invloed van het onderwijs in
het opzicht der stoffelijke en verstande
lijke ontwikkeling van het volk, op de
toenadering welke de verspreiding van
het onderwijs te weeg brengen moet
tussehen de verschillende der samenle
ving op den bloei en de voorspoed wel
ke er voor iedereen op volgen zou.
Do sprekers brandmerken de handel
wijze van het klerikaal gemeentebe
stuur, dat de partijscholen begunstigt
ten nadeele der officieele scholen ze
doen de meerdere waarde van het offi
cieel onderwijs uitschijnen en noodigen
al de aanwezigen uit krachtdadig mede
to werken om de klerikalen te verhin
deren hun afbrekingswerk tegen do
stadsscholen te volvoeren.
M. De Windt, vat de bespreking sa
men, hij bestatigt de eensgezindheid
van al de aanwezigen betreffende de
noodzakelijkheid van een degelijk on
derwijs, de algemeene afkeuring tevens
van den schandelijken maatregel door
de klerikale meerderheid van den ge
meenteraad gestemd.
M. De Blieck, geeft len slotte lezing
van eene dagorde van protestatie te
gen die wraakroepende beperking der
vrijheid van talrijke huisvaders, brengt
hulde aan M. Claus, de eenige der kle
rikale meerderheid, die het tergende
van zulke beslissing heeft begrepen en
afgekeurd. Namens de vergadering zal
deze protestactie aan het stadsbestuur
"worden gezonden.
Vertoogschriften zullen ter onderteeke-