2" VOORDRACHT
Vrijheid en Gelijkheid
DE WARE VRIEND
Eerste Jaar Nr 45
Prijs per nummér :f?5 c< ntiemen.
Ninove 6 November IM7.
Katholiek Vlaamsch en Volksgezind Weekblad
VOOR HET KANTON NINOVE
LUYSTERMA N-IIMAIRE
üath, Kiesvereeniging
Wintervoordpaehten 927-1928
Stedelijke ïnvaliedenbond.
DRIE KÜNS TOP VOERINGEN
Christus-Eo&i&g.
De Abdij vaa Orval,
Dinsdag 29 en Woensdag 30 Nor. Vrijdag 2 Dec.
De Zinfeotfe Meisjes vaa Italic.
In het Daridsfonds te Nisort
Postcheekrekening 1862,54
Abonnementsprijs
^3 maanden fr. H,50
6 maanden 6,50
1 jaar 12,50
Drukker-Uitgever
NINOVE,;. Koeipoortstraat. 10, NINOVE
AtnkoadifiifM
Gewone per regel 1 fr.
dikwijls te herhalenf vol
gens overeenkomst.
l)e Sympathieke Sport-letterkundige
KAREL VAN WYN ENOAELE
hoofdopsteller van Sportwereld,
spreekt over SPORT, op Dondêrdag 17 November, c. k. om 7 lj2 u.
zeer stipt, in de Bovenzaal van de Keizer.
Ingang vrij voor leden der Katholieke Associatie met hun familie.
Niet leden betalen 1 frank. Het Feestkomiteit.
DE SCHOOLKWESTIE
Da ist etwas los Het lijkt
wel, of de tegenstrevers van beide
zijden, gehoor geven aan een or-
dekreet en allebei tegelijk hun
stokkepaardjc, nl. het bekampen
van het vrij Onderwijs, weer zullen
gaan berijden.
Door heel 't land, huilen libera
len en socialisten, om ter felst
Haro, sur le baudet en zetten
den match in met vereende krach
ten en met alle middelen te hunner
beschikking.
De vrijt school moet weg. Dat
is hun leus. Leve het officieel
onderwijs en geen cent meer voor
de pasters en nonnekcnsscholen
Heftig wordt er geprotesteerd te
gen alle subsidiën voor het vrij
onderwijs en de beide godsdienst
haters zijn het roerend eens om
met klank hun stem uit te brengen
tot vernieling van zooniet het be
langrijkste. dan toch het even be
langrijke deel als het officieele van
de opleiding der Belgische Jeugd.
De liberalen - veel te mooie naam
voor menschen die hem absoluut
niet verdienen schermen jaar
over tijd met de vrijheid. Liberaal
zijn ze. Dit is Vrij. Iedereen zijn
gade. Dat is toch den waren zin
van liberté Ze scheeuwen het
van alie daken en op alle tonen,
maar... intusschen gunnen ze geen
centiem aan de opleiding van .kin
deren van een deel der bevolking
die niet tot hun politiek kraam be
hoort. ledereen moet vrij zijn, be
halve hij die niet liberaal is. Als ik
liberal ben, dan moet ik de vrij
heid hebben mijn kind te laten
onderwijzen zooals het aan mijn
vrijen wil en vvensch behaagt. Maar
als ik niet liberaal ben, dan moet
ik dien vrijen wil, dien vrijen
wensch, maar ergens in de pannen
bergen en mijn kroost laten groot
brengen op de grondslagen die mc
niet bevallen. Dat is liberale vrij
heid.
De socialisten met hun heel
programma dat integraal wil steu
nen op gelijkheid voor iedereen,die
in schriften en bladen alle dagen
huilen dat de verdeeling der aard-
sche goederen hier beneden, een
schreeuwende onrechtvaardigheid
is, dat de kap;talisten te veel,en de
arbeiders te weinig hebben, dat er
meer gelijkheid moet komen, dat
er volledig communisme, dit is ge
meenschap van eigemdom, ran
goederen, van geld moet bestaan,
die zelfde socialisten eischen de
gelijkheid op voor hun adepten,
maar bestrijden ze met alle zelf
met lage middelen, wanneer het
er om andersdenkenden gaat. Dat
is socialistische gelijkheid.
Alle huisvaders zonder on
derscheid van politieke denwijze,
van geloofsbelijdenis krijgen
om het jaar, een belast ingsforrnu-
lier dat uitnoodigt om zooveel,
of zooveel frank te storten als bij
drage in de staatsonkosten. Dat
zijn de belastingen. Die zijn geïnd
volgens wetten die altijd slaan op
de aigeheele bevolking. In deze
belastingen zijn er natuurlijk een
deel voorzien voor de officieele
scholen en zoo is bet klaar dat
iedere burger in 't land het zijne
bijdraagt tot onderhoud, tot onder
steuning van het officieel onderwijs
Dat is goed. Dat moet zoo zijn,En
dat keuren de tegenstrevers ook
niet af, verre van daar.Dat juichen
ze steeds volmondigtoe.Katholieke
huisvaders mogen ieder jaar hun
bijdrage storten voor de staats
scholen, maar wanneer het er op
aankomt, ook eens och, zoo
weinig toch aan de kas van
iedereen te gaan aankloppen, wan
neer het er op aan komt, even te
gaan steunen op dit heerlijke prin
ciep van VRIJHEID en dit andere
niet min heerlijk - van GELIJK
HEID, dan wordt hun de deur
voor den neus dicht geslagen, dan
wordt er hun geantwoord Ge
krijgt geen rooden duit. Trekt uw
plan. Uw geld mag voor ONS die
nen, maar ONS geld mag voor u
niet dienen. GIJ moet voor ONS
BETALEN, maar WIJ betalen
voor u NIET. Vrijheid en Gelijk
heid. t sic
Dat is ten minste, wat door de
bekamping van het vrij onderwijs
wordt beoogd. Dat is de inzet van
den strijd rondom het vrij onder
wijs strijd die in zekere gedeelten
van het land, stilaan wordt ontke
tend.
De kwestie is van veelerlei oog
punten uit te beschouwen. W:
spraken hierboven reeds over de
vrijheid en over de gelijkheid en
we zouden lang kunnen uitweiden
over de degelijkheid van het ver
strekte onderwijs, over de ambts
uitoefening langs weerszijden, nl.
in het vrij onderwijs en in het of
ficieel onderwijs.
We zouden nog kunnen wijzen
op het groot aantal huidige bekam-
pers die groote bollen en hooge
oomeï zijn geworden en in hun
broekventjes jaren hun eerste op
leiding hebben genoten bij die ver
vloekte paters en masoeurkens
Wij zouden nog kunnen spreken
van deze en gene politieke tegen
strever die nu bij tij en ontij staat
te schreeuwen «A bas les calotins»
en «Vivent les gueux» en die - toen
hij nog kind was,en veelal is voort
gekomen uit min- begoede fami-
lienzijn degelijk onderwijl heeft
gekregen in de vrije scholen, in
pensionaten en collegies en dit
heel dikwijls met de centen de
spaarspenningen soms van deze
of gene paster van zijn dorp,
of van zijn stad.
We kennen er zoo veel die gra
tig voor niets gestudeerd hebben in
instiiuten die er geen officieele
waren, de uit de handen van hun
VRIJE leermeesters of leermeeste
ressen,die wetenschap hebben ont
vangen en nu hun ondankbaar hart,
hun ondankbaren geest, hun on
dankbaar verstand van die men
schen afkeeren, ja dikwijls gebrui
ken tot bestrijding van wat ZIJ
vroeger hebben genoten. Veel van
die heerschappen zijn er die nu aan
andere kinderen graag zouden wei
geren, wat zij, in vioeger tijden,
kosteloos hebben ontvangen.
We weten het natuurlijk wel
Ondank is 's werelds loon en 't is
altijd van iemand die ge aan 't hart
hebt gekoesterd dat ge uitgekleed
wordt. Maar we vinden het toch
wat te har dat sommigen van die
menschen de ondankbaarheid, de
onbeschaamdheid, die lafheid z&o
ver durven drijven van nu te be
kampen wat slotsom alles, de basis
is geweest van hun huidigen wel
stand.
Zij beter dan wie ook, weten
maa*- al te goed, hoe vet isic) be
taald al die postjes van professo
ren en leermeesteressen ut
Vrije scholen zijn. Zij beter d"Mi
wie ook, weten hoeveel er jaarlijks
moet gebedeld en rondgehaald
worden om in de onkosten van die
instituten te voorzien. Zij herinne
ren zich nog wel, dat ze met veel
andere kinderen, naar zulke scho
len hebben geloopen, er een flink
en prachtig ondeiwijs hebben ge
kregen... maar haastig verduwen
ze Je stem van het geweten die
hun de meest elementaire dank
baarheid influistert en ze huilen
Weg met de Vrijë School. Geen
cent meer voor die paters
Weg Weg
In hun binneste is er wel iets dat
zegtIk doe niet heel schoon Mijn
handelwijze is snood, maar des te
luider klinkt hun stem wanneer ze
ten aanval schreeuwen, omdat ze
eerst en vooral hun eigen verwijt
moeten verdooven.
Voor ons katholieken valt er in
tusschen op te pas&en en flink uit
de oogen te kijken. Bij ondervin
ding weten we hoe pakkend ak
koord onze beide vijanden zijn,
wanneer het te doen is om onze
bestrijding. Reeds meer dan eens
hebben we gelegenheid te over ge
had, om waar te nemen hoe één
van front zc zijn, als zij ons op
godsdienstig terrein willen aanval
len. Daar valt voor ons een koste
lijke les uit te putten Oogen open
is du boodschap. Vasthouden, met
hart en ziel, aan onze heiligste
rechten. Eischen - niet vragen,wat
recht is hoeft niet gevraagd
eischen dat ook voor ons de VRIJ
HEID en GELIJKHEID geen
ijdele woorden z'jn.
Eischen dat va:i het geld dat we
ieder jaar, voor 't velzijn van 't al
gemeen storten, ook een weinig tot
ons weizijn besteed worde.Eischen
gelijkheid voor officieel en vrij
onderwijs.
Dat is gewetensplicht voor on&
Tegenover den éénen vijand één
VAN
Naar het Italiaansch ran Goldeni
ZaalCINEMA CENTRALE.
Prachtige kostumen. Modern Decor. Heerlijke Lichteffecten.
eensgezinde verweeriijn. Er als de
kippen bij blijven om ons geen
duimbreed grend te laten ontfut
selen. Hoog houden hart en zial en
strijden met de leus Voor God
en Vaderland en Leve het Vrij
Onderwijs
DE REDAKTIE.
De Belgische katho''jken hebben Zen-
dag getoond dal ze zich alten willen scha
ren onder de banier va Christus-Koning.
Het feest van het maatschappelijk Koning
schap van Onzen Heer Jesus-Christue
werd overalheel het land door, op groot-
sche wijze gevierd, In al de kerken werden
er 's morgens overtalriike H. Kommumssa
uitgedeeldde plechtige hoogmis, het
solemneel lof werden ook alltrwege bijge
woond deor heele scharen menschen. die
aldus getuigenis aflegden van dt aanvaar
ding der heerschappij van onzen Godde-
lijken Verlosser over de maatschappij. De
dag van Zondag heeft, het bewijs geleverd
dat er in Belgie een sterk katholiek leven
bloeit, dat in ens land een machtig chri
sten zijn heerscht en dat ons volk, in het
algemeen genomen, immer te vinden is
wanneer het er om gaat hulde en eere te
brengen aan Christus, Koning des Hemels-
Kon mg van de menschen in hun sociaal
verband 't Doet deugd aan het christen
gemoed zulks te mogen en te kunnen
vaststellen en het doet de hoop opleven
dat Christus, ons aller Koning, ons ook
Zijn miiden zegen en Zijn onmisbaren
steun blijven schenken.
Daar er sinds eenige tijd veel gesproken
en geschreven werd over de eeuwenoude
abdij van Orval willen wij ook aan onze
lezers eenige historische bijzonderheden
mededeelen omtrent gezegde abdij.
Het was in 1070 volgens de annalen van
T-ier, in de Khynprovincie, dat Benedik-
tijnen Monniken uit Calabrie hun land
verlieten en zich vestigen langsheen de
rivier die de mooie vallei van ürval be
spot it. In 1108 trokken de Benediktijnen
terug naar Italië. Zij werden vervangen
door domheeren die op 30 September 1124
de Kloosterkerk inwijdden, in 1131 kwa
men op aandringen van den Heiligen
Bernardus de eerste Cisterciensermonni-
ken naar Orval. Zij leefden sindsdien in
deze abdij tot in 1793, nu ie:.s in voor
spoed dan weer in gebrek Op 23 Juni 1793
vernielden de troepe.'» van den Franschen
generaal Dorsin de oude cisterciënzerabdij
Nadien staken zii het vuur aan de over
blijfselen. De brand duurde 6 volle weken.
De laatste abt Siequitz trok zich terug in
een buitengoed. Deze abt verklaarde het
volgende Onder de 768 abdijen d.er
orde van Citeaux, bekleed Orval de 50*
plaats voor wat de oudheid aangaatzij
is de in Belgie, de 0- in Duitschlai d,de
55' onder de 378 der oude van Clairveaux.
Zij werd opvolgendlijk bestuurd door 52
abten
De zeer nederige kerk van 1124 werd
vervangen door de monumentale kerk van
O. L. Vrouw, in kruisvorm van 72 m.
lang op 22 breed acn de kruisbeuk. Ver
brand in 1637 werd zij heropgebouwd
5jaar nadien en nogmaals hersteld in 1680.
In 1760 bouwden de monniken naaat de
oude abdij het nieuwe klooster. Een ruime
prachtige tempel toegewijd aan St. Ber
nardus was er bij begrepen.Deze kerk was
or.geloofnjk rijk aan kunstwerken. Zij be-
stoi d uit 3 beuken, een halfrond achter
het koor geschraagd door reusachtige,
roodmarmeren kolonrmenmetkorinthiache
kapiteelen, waarvan men deelen aantreft in
de puinrn. I e stijl was de Statiaansche
Renaissance maar was niet gelijk aan de
bouwtrant der O. L, Yrouwkerk, (over
gangstijdperk) waarvan da overblijfselen
met de heerlijke Rozet het sieraad uitma
ken der puinhopen van Orval.
De kelders d«T abdij werden aanzien a 'a
voorbeelden van die soort. Zij zijn bijna
ongeschonden bewaard gebleven, Men
reed er binnen met xarrea en wagenz.
De bibliotheek bestond er uit 16,000
boekdeelee wanneer de sane-culottes er
het vuur aanstaken is 1793. Van al der*
opeengestapelde 6c,hatten werden slechts
31 deelen gered.
Het was op 20 Oogst 1793, ia het mid
den der puiner dat er de laatste
openbare plechtigheid plaatsgreep. Moer
dan 10,000 personen stroomden toe uit
Frankrijk en Belgi*. Het was ook de laat
ste blijde lichtstraal die op Orval neder
daalde, Sindsdien stoorden niets de maje*
statische stilt* ia de heerlijke vallei.
R. C.
Het Davidsfonds doet de zakis flink.
Na een interessante voordracht van den
E.H. Van Nieuweahuy-xe over het ge
nadeoord Lourdes, na een mooie avond
bezorgd door den N inoofschen kucstxan-
ger A. De Quick, kreg*c we nu verleden
Zondag de Zingende Meisjes urn Haile
onder leiding van toondichter Resni •Gbes-
quière.
Ik zou kier weerom kunnen neerechrij-
ven wat ik 'n paar maand geleden in s De
Denderklok over dit mooie groepje heb
gezegd, maar mijn bijdrage ligt nog te
frisch in 't geheugen van onze lezers en
daarom wil ik me beperken tot enkele
vluchtige indrukken, opgedaan tijdens
het feest.
Wst Ghesquière ons met sija dochter
Godelievs en zijn negen kleine meisjes
drie uur lang zoo mild heeft geschenken
is Kunst van het zuiverste allooi. Als toe
schouwer raakt ge van meet af aas cr.der
de bekoring van simpelheid, van friech-
beid, van naiëve maar diep-aangrijpende
kunst, wanneer die witte meisjes, met
hun acbalksche oogjes, hun helderen lach
en hun klaar-tinkelsnde stemmetjes, voor
het voetlicht treden.
Er straalt ontroering uit dit lieve groep
je, die naar de ziele grijpt en u soms wel
een traan nsar de oogen doet wellen. En
dan wat 'n overtuiging klinkt er niet in
die simpele liedekens, gezongen door die
simpele meisjes. Denkt maar even terug
aan 't Pardoent, Hoepsasa, mijn Kindje,
Nina Kindje en menig ander nog.
Ghesquière wil de apostel zijn van het
Lied, zegt hij. Dat hij er werkelijk de
roeping voor voelt en daarenboven bezield
is met die kunstenaarsvlam welke ons
zoo n heerlijke prestaties als deze van Zon
dag jl. heeft kunnen bezorgen, ligt voor
de hand ais ge maar even de Zingende
Meisjes gehoord hebt. Er hangt 'n be-
toovering over de stil-ingetogen zaal,wan
neer bijvoorbeeld De Vlaamse he Kap
mantel Lenulud >.en Kmrmhtndeke
wordt gezongen.
De oud: liedjes zijn de scuocmste,
wordt er steeds beweerd. Och, dat blijkt
eerst zonneklaar als we de Zengende
Meisjes de oude vlaamzche volksliede
kens hooren voordragen en we voelen
dankbaarheid in 't harte, voor den kun
stenaar Ghesquière die met zooveel zorg,
met zooveel Jtoewijding en zooveel liefde,
al die folkloristische pereltjes heeft opge
raapt, heerlijk heeft ingekleed en alzeo
voor verlies heeft gevrijwaard.
De beide laatste oude kinderspelen, ge
noten een overgrooten bijval, n.l. 'k Zon
ton geren (reidtns) en Lungs een neme
weg Iffe ii ei. werden herhaalde malen ge
bisseerd.
DEHDERKLOK
I
