N° 56.
Zondag 21 January 1872.
2de Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Vondeling.
Aelst, 20 January.
Het Gevang la Roquette.
Gazette van Aelst
,.et Utirecl von He, i. de KopoUe.troot W w.er al.c br.evon, gelden, on». vr.el.tvry .«..eten toegezonden worden.
fr. joom, voor.rbette.baer. Vonr den buiten U.n men in.e.n yven In de po.tb.ntooren. en voor de InndelyUe gemeenten by ,.e briefdrager..
l>en 8 january 1872 zyn, voor den zesden
krygsraed, de debatten geopendover de moord
der slagtoffers door de Commune van Parys als
gyzelaers in de gevangenis In Roquette opgeslo
ten en den 24 inei 1871 om het leven gebragt.
Er waren23 betigten waeronder twee vrouwen.
Benevens de ongelukkigen op 24 mei gefusil
leerd, waren er nog menigvuldige anderen in
la Rnquetle gevangen genomen; kloosterlingen,
priesters, garden van Parys, politieagenten,
soldaten van het regelmatig leger en byzondero
burgers. Velen ontsnapten; maer ook zeer velen
werden omgebragt van 25 tot 28 mei.De moor-
denaers, dezer laetsten zullen nadien voor- het
geregt versehynen; het is alleen de zaek van 24
mei welke den 8 january voor den krygsraed
werd opgeroepen. Spreken wy dus vooreerst
van de slagtoffers welke op dien dag zyn ge
vallen.
Zy zyn ten getalle van zes
Mgr Darboy, aertsbissetiop van Parys;
M. Bonjean, deken der voorzitters van het
verbrekingshof;
lie eerw. pater Clerc, jesuiet;
De eerw. pater Ducoudray, jesuiet;
M. Deguerry, pastor der Magdalenakerk, te
Parys;
M. Allard, oud-missionnaris.
Na hunne aenhouding wierden zy, met vele
anderen, eerst gevoerd naer het gevang van
Mazas. Hit geschiedde met eene soort van voor-
beradene wreedheid. Men sloot ze twee en twee
in compartimenten van cellekoetsen waer één
man nauwlyks plaets vindt. De overtogt was
voor hen eene durende foltering. Te Mazas
scheidde men ze van elkander in de strengste
eenzaemheid. Terwyl zy daer opgesloten zaten,
inde onmogelykheid elkander te helpen ofte
trooster., riep men dagelyks op het stadhuis, in
deroode dagbladen en in de klubsenomde dood
der gyzelaers. Gedurig kwamen er deputatien
van het gepeupel naer de greffe om te verne
men of er niet één dier ongelukkigen op het
appel ontbrak.
Den 12 mei wierden zy gebragt naer la Ro
quette. Met andere gevangenen werden zy op
gehoopt in twee opene rytuigen en by hunne
verschyning in de straet borst het canaille uit
in woedende bedreigingen, vloeken en scheld
woorden. Die lange martelie eindigde slechts
by den ingang der gevangenis.
De ongelukkigen hadden sedert lang begre
pen dat de dood hen verwachtte. De Commune
ging vallen en hare wraek had dorst naer on
schuldig bloed.
By hunne intrede in la Roquette werd het ge
vang omsingeld door een piket gewapende
kerels, samengesteld uit zes compagnien ge
lrokken uit de slechtste bataillonsvan het kwar
tier en bygestaen door een aental vrywilligers,
de afzichtelykste vagebonden van Parys. Zekere
Verig een schandalige dronkaerd, een boos
wicht, voerde het bevel over de bende, die daer
stand hield van 22 tot 27 mei.
De beulen waren gevonden en liaest ging het
bloedig tooneel plaets hebben.
Een priester, M. Amodru, onderpastoor in
O.-E.-V.-der-Viktoriën te Parys, gevangen ge
nomen na den aertsbisschop en later ontsnapt,
verhaelt dat hy den 24 mei, ten dry uren na
middag, met den prelaet alleen in gesprek was.
Er werd gehandeld over zyne zuster mej. Dar
boy, eerst gevangen genomen en daerna ip vry-
heid gesteld; ook over den akeligen toestand
waeriu de omstandigheden de geestelykheid en
de parochiën van Parys hadden gebragt. Mgr
scheen weinig onderligt nopens deze twee pun
ten; en geen wonderEens men gevangen was
wist men niets meer van hetgeen er buiten ge
beurde.
Uit dit gesprek kon M. Amodru opmaken dat
Mgr Darboy reeds meermaels in het gevang liet
offer van zyn leven had gedaen, maer dat hy
zich geenszins verwachtte aen den slag die hem
vier uren later ging treffen. Dien dag had men
de priesters toegelaten samen te wandelen van
twee tot vier uren, en die toelating scheen hun
een gunstig voorteeken.
Eensklaps werd de cel van den aerts
bisschop geopend. Een man droeg eenen lyst
waerop geschreven stonden de namen der zes
reeds gemelde gyzelaers. Zy verlieten hunne cel
en eenszy vergaderd waren leidde men ze langs
eenen kleinen trap beneden de inlirmerie, op
een open plaetsken ten zuiden van het gevang.
Het peloton gefedereerden stond gereed om ze
daer te lusilleeren, maer toen men liet trapken
afdaelde vond mende grielje gesloten,en Verig
bemerkte dat men daer te veel in liet zicht zou
staen. Men beschimpte de gevangenen, wierp
hun schandelykescheldwoorden naer het hoofd,
en de beulen dreven ze met geweld naer de
galery.
Mgr Darboy, de heeren Bonjean en Allard,
wilden alsdan eenige woorden spreken; maer
zy gelukten in niets dan in de beleedigingen zoo
hevig te doen vermeerderen, dat een der gefe
dereerden er tusschen kwam om zyne makkers
te doen zwygen, zeggende: gy weet niet wat
u morgen té wachten staet. Een overste riep
gy zyt hier niet gekomen om dielieden te over
schreeuwen, maer om ze te fusilléeren.
Dan viel Mgr Darboy op de knien, stortte een
kort gebed, stond weder op en gal eene laetste
zegening aen zyne ongelukkige gezellen, waerna
de treurigestoetzieh weder in bewegingstelde.
M. Allard ging vooraen, degebedender ster
venden lezende. Achter hem volgden Mgr Dar
boy en M. Bonjean, dan MM. Deguerry, Clerc
en Ducoudray.
I)e stoet ging van liet noorden tot het zuiden
om den uilwendigen rondweg te bereiken; maer
nog eens kwam men voor.een gesloten hek, en
men bleef staen tot dat de wachter de sleutel
had gebragt. Mgr Darboy wilde nogmaels spre-
Naer het Hoogduitseh.
(7® VERVOLG.)
liet afscheid was naby en Thürring ondernam de
terugreis naer do garnizoenslad.alwaer de overstevon
Schönberg, die juist de generaels-epauletten had ge
kregen, den jongen man hartelyk met de ryke erfenis
geluk weosetfte. Doste meer was hy getroffen, toen
de luitenant om zyn ontslag verzocht. Hy beduidde
denugenerael, dat hy als soldaokdezen stand met den
trouwslen iever had bemind, doch dal thans nieuwe
plichten jegens twee hem zeer dierbare personen, en
het verlangen om het erfgoed zelf te bewonen, hem
noopten, het leger vaerwel te zeggen. Ongaerne, en
na menig voorstel, ondersteunde de generael, hel
verzoek van Thürring, en gelyk met hem kreeg ook
kaporaal Wiltich zyn ontslag. De luitenant wilde hem
niet verlaten.
Zy kwamen beide op hel landgoed aeri; de schoon
heid en de aengename ligging daervan maeklen hel
tol de vroolykste woonplnets, en spoedig daerna be
gonnen ook de bezoeken, die by zulk eene gelegenheid
zeer druk zyn, vooral wanneer de nieuwe luierman
een jong, knap en wat de hoofdzaek is een ryk man is,
zooals het by Thürring het geval was. De burgemees
ter van zyn dorp had het er op toegelegd hem met de
liefste dames van den rondom wonenden adel, in
kennis te brengen, en lint by iedere gelegenheid mer
ken dat hy nergens, zelfs by den ouden adel die zoo
vele vooroordcelen heeft, eene weigering Ie wachten
had; doch de luitenant bleef ongevoelig, lly behandelde
al de schoone jonkvrouwen met beleefdheid, doch
nooit sprak hy met eene van haer over liefde, en ver-
M. Amodru, in eene brochuer getiteld la Roquette,
verhaelt wal er in dii gevang op 24, 23, 26, 27 en 28
mei is voorgevallen. Het is aen dit verhaol dat wy
menige belankryke byzonderheden ontleenen.
keii; maer smacdwoorden alleen beantwoordden
hen}.
Eenige minuten later hoorde men een onre
gelmatig pelotonvuer losbarsten dat onmidde-
lyk door een tweede werd gevolgd en dan nog
eenige afzonderlyke scholen, pit gebeurde bin
nen de muren der gevangenis en tusschen de
geweerschoten hoorde men in de cellen eenige
jammerklachten door de pyn aen de stervenden
ontrukt.
Dry slagtoffers vielen onder liet eerste ge-
weervuer, twee andere onder het tweede.
M. Bonjean poogde regt te staen na door de
eerste kogels te zyn getroffen. M. Allard was op
alle declen van liet lichaein doorschoten.
Vyf slagtoffers bezwekenEen zesde stond
nog regt! Het was Mgr Darboy!
Misschien hadden üe beulen hy voorkeur op
de paderen aengelegd, elkeen van hen aen zy-
nen gezel de zorg overlatende het bloed van den
aertsbisschop te vergieten
Het is zeer waerschyhelyk dat men van naby
twee pistoolschoten op den aertsbisschop heelt
gel pst. Zyn lyk en zyne kleederen waren van
voren tot achter, langs hart en borst met dry
kogels doorboord.
Verig zegde by liet uitgaen tot. zyne makkers,
hun een pistool loonende: Zie! het rookt
nog, ik heb liet gebruikt om de laetste schot te
geven aen den fameu^en aertsbisschop! Een an
dere zegde: Die oude schurk van Darboy
wilde niet sterven; hy is tot dry malen lierop-
gestaen en ik begon bang van hein te worden.
Degenen die nadien het' lyk van Mgr Darboy,
uitgesteld in zyn paleis, mochten bezoeken, kon
den bemerken dal twee vingeren van de regter
hand van den aertsbisschop de bovenste ge
wrichten verloren hadden, liet is te denken dat
Mgr op het oogenblik zyner dood, de regter
hand gedrukt hield op de borst niet verre van
liet Bart, terwyl hy de andere verheven hield
ten hemel als om God een laetste. offer van zyn
leven te doen.
Het was toen 4 minuten voor 8 uren. liet
schelmstuk was volbragt en de moordenaers
liepen juichend het gevang uit, roepende dat zy
vyftig franken hadden gewonnen!....
Ten 11 uren kwam men opzoekingen doen in
de ledige cellen der slagtoffers om weg te halen
wat zy aen kostbaerlieden hadden achtergelaten.
By M. Allard vond men niets en men zegde:
Arme duivel
By Mgr Darboy ving een woordentwist aen
't Is een smaragd, zegue de eene; T is een dia
mant, zegde de andere; dit is goed neen,
liet is maer verguld, vervolgde een derde. Et-
werd een pak gemaektvan 'tgeen men vond en
men bragt het by den directeur. Geen enkel
dier weggenomen voorwerpen, is teruggevon
den.
Ten 2 uren 's morgens gingen een tiental man
nen naer de plaets der misdaed om de Ijken
weg te halen; zy begonnen met dezelve te on
derzoeken, verscheurden hunne klcederen en
rukten er de kmjppeo af; eert hunner werd lig-
telyk gekwetst door eene der gespen van de
wekte daerdoor de algemeene verwondering, daer
ieder der huwbare juffers zich voor onwCerslaenbaer
hield. Een oudeheer von Schlappeifstedt, die op een
niet schulden beladen, bouwvallig kasteel woonde,
kwam Thürring dikwyls bezoeken, noodigde hem ook
menigmael ten zynent en bewees hem vele vriend
schap. Eindelyk deed hy hem hel voorstel zich tol
den adelstand te doen verheffen, dan wilde hy hem
zyne eenige dochter tol Vrouw geven. Doch de luite
nant bedankte zeer vriendelyk voorde oengeboden
gunst, en verzekerde den ouden heer, dat hy nooit zoo
dwaes zou zyn om voor het woordje von eenen
cent uil te geven.
De oude heer kon deze onverholen afvvyzing in zyn
trotsch opgeheven neus opsnuiven, en liet den luitenant
even als alle familiën in den omtrek,'duidelyk merken,
dat de nieuw aengekomenc een mensch van zeer bur-
gerlyke begrippen was.
Twee maenden had Thürring op zyn landgoed door-
gebragl, en had met behulp van den ouden Wiltich
velerlei veranderingen en verbeteringen gemarkt.
Wekelyks had hy eenen brief aen zyne vrienden in zyn
geboorleplaetsje geschreven, waerin hy steeds de
blyde hoop te kennen gaf, eene kleine betrekking tc
krygen, en eindelyk zond hy dan ook eenen brief, die
moeder en dochter in de vroolykste stemming bragt.
Thürring schreef, dat hy eene plaets als schryver op
een riddergoed had gekregen, met dryhonderd gulden
inkomen, cn tevens van zynen nieuwen meester verlof
had gekregen, zyne bruid hy zich te laten komen.
Doch dit moest spoedig geschieden, schreef hy er by,
omdat de jonge vrouw en hare moeder in de huishou
ding moesten medehelpen. Hy verzocht liaer, zich zoo
spoedig mogelyk reisvaerdig te maken, omdat de eige-
nacr van hot kasteel hem. Thürring, had opgedragen
haer binnen kort te gaen halen. Hy had verzocht hem
in den volgenden brief mede te doelen, wanneer zy
daerloc bereid waren.
schoenen des aertsbisschops los te maken:
C....! bromde hy, terwyl hy het lyk sloeg, hy
doet my nog zeer
Toen dit afschuwelyk werk was algedaen,
laedde men de lyken van Mgr Darboy, MM. Bon
jean en. Deguerry op eenen stootwagen. Eene
tweede reis voerde de dry anderen weg. Zy
werden samen, op het kerkhof Père-Lacliaise
in eenen gemeenen put geworpen.
Nog eenige byzonderheden uitsluitelyk ont
leend aen de reeds gemelde brochuer van
M. Amodru.
Weinige dagen voor dat Mgr Darboy werd
aengehouden bood men hem een stuk te önder-
teekenen, dragende deze woorden: Darboy
gewezen aertsbisschop van 'Parys. Hy ant
woordde kloekmoedig: Gy zyt het niet die my
aertsbisschop van Parys hebt gemaekt, gy zyt
liet niet die my kunt afstellen; gy zoudt my naer
China zenden, dat ik daer, zoowel als hier en
nog beter, aertsbisschop van Parys zou zyn.
Het is eene magt welke ik van de menschen niet
ontvangen heb.
Eens dat M. Bayle, priester, in het gevang
met Mgr in gesprek was,zegde hy aen Z. Hoog-
waerdigheid: My dunkt, Mgr, (lal indien men
u hier doodde, gy als martelaer zoudt sterven.
In hel leven van den H. Thomas van Cantor-
bury, dat gy hebt beschreven, is er ten minsten
zooveel politiek ingewikkeld dan in het uwe.
Zeker, antwoordde Mgr, veroordeelt men
my ter dood, het is omdat ik aertsbisschop van
Parys hen.
M. Deguerry lag diep in slaep toen de slagt
offers werden opgeroepen; hy onlwaeklc slechts
op de stem van Mgr Sural die hem zegde maer,
arme vriend, 't is gy dien men-roept! Dien
zelfden dag had M. Deguerry aen den abt Del-
raas gezegd: Parys zal niet gered worden ten
zy ten pryze van onschuldig bloed. »M. Deguerry
had dus het voorgevoel zyner marteldood.
M. Bonjean had gebiecht, twee dagen voor
zyne dood, aen pater Clerc. Daerop had hy aen
Mgr Darboy gezegd tf Ziedaer, ik die zoo gal-
likaensch was, eindig met my te biechten aen
eenen jesuiet.
M. Allard ging tot de dood, de handen ^om
gevouwen alsof hy naderde tot de 11. Tafel.
Toen hy zyne cel verliet, had hy gezegd tot zyne
beulen«Ik verzoek u my niet langzaem te doen
sterven. Het is waerschynlyk die aanbeve
ling die hem, zooals wy liet reeds hebben afge
zegd, letterlyk met kogels heeft, doen doorbooren
Twee priesters, waervan M. Amodru zelf,
waren er in gelukt het H. Sakrament in het ge
heim de gevangenen te doen geworden. Het is
zeer waerschynlyk dal allen, voor hunne dood
hebben kunnen communiceeren, het is buiten
twylel dat allen hebben kunnen biechten.
Wat werd liet voor de ongelukkige gyze
laers bevangend tusschen de duistere muren
hunner gevangenis, toen zy de dood vernamen
van de zes eerste slagtoffers! Elke uer die sloeg
scheen hun de laetste van hun levenOp dit
oogenblik stonden de monumenten van Parys
in vollen brand; de allyd klimmende vlammen
Hel antwoord kwam spoedig. De moeder en dochter
hadden hare eenvoudige zaken spoedig geschikt en op
zekeren avond verscheen Thürring, weder als eenvou
dig voetganger, om der verheugde Vrouwen mede te
deelen, dat het oogenblik gekomen was, dal zy nooit
meer van elkander zouden scheiden, en dal er den
volgenden morgen een rytuig uil de stad zou komen
om ze af te halen. Het baarde eene algemeene opschud
ding in hel dorp, toen cr den volgenden morgen een
hoorn weergalmde en de extra-post voor de woning
van de houlvestersvrouw stil hield. Met tranen in de
opgen, na afscheid genomen te hebben van de halve
bevolking, vcrwydccdeo zich de weduwe en hare
dochter van het dorp cn relden snel haren nieuwen
werkkring te gemoel.
De reis duerdé twee dagen en de beide vrouwen
konden niet genoeg spreken over de grootmoedigheid
van den eigenaar van hetka.sUel, die Thürring had
opgedragen, gccne kosten te sparen voer haer gemak
en genoegen gedurende de reis. Doch alle nieuwsgie
rige vragen naer zynen naem en hare toekomstige
bezigheden beantwoorddeThümngslechts met schert
sende vermaningen lol geduld.
Eindelyk bespeurden de reizigers op oen met hoo
rnen beplanten heuvel, in de verte nog, een kasteel
dat Thürring aen de nieuwsgierige vrouwen als hare
toekomstige woonplaats deed kcnncn.fToen echter
het rytuig door het dorp rolde, oniblootrTTOe hoeren
zeer eerbiedig het hoofti voor mynheer den schryver
en zyne gezellinnen, zoodat de vrouw van den hout
vester meende dal de lieden hier of veel beleefder
waren dan in haer dorp, of dat een schryver een zeer
acnzienlyk persoon was. Doch Marie was ernstig go-
worden, want niet haer scherp oog zag zy dat boven
aen het kasteel eene menigte menschen met vaeudels
en doeken wuifden. Wal moest dat beduiden? En loen
de koets den slotheuvel opreed, toen brandden er
eensklaps uit kleine kanohnen en buksen donderende
salvo's los, en luide jubelkreten vervulden de lucht.
De heide vrouwen konden van verbazing geen woord
uiten, vooral toen aen de slotpoort de geeslelyke, de
schoolmeester en dedorpsregloraen de koels kwamen,
cn de bruid van den erf-, leen-en geregtsheer met eene
harlolyke toespraek verwelkomden.
Waer ben ik, droom of waek ik, Rudolphsta
melde eindelyk de houtvestersvrouw.
De bruid vaite Thürring's hand en zag hem vragend
aen. De koets hield aen den ingang stil. Een knecht
in ryke livrei opende het portel en Thürring hielp de
beide vrouwen er uit stappen.
Dit kasteel is uwe woning, riep hy uit, en alles,
wat gy van dezen heuvel ar ziet, behoort my en u. Ik
hen geen schryver, maer heer van dit riddergoed.
Wees hartelyk gegroet, peetmoeder en gv ook
Marie, riep plotseling eene oude liefelykc slem. Eu
loen de vrouw en hare dochter omzagen, stond de
voormalige schoolmeester van hun dorp met zyne
vrouw voor haer mei vreugdetranen in de oogen.
Gy hebt een schat gevonden, heer luitenant,
zegde hy, op Marie wyzendo, en God zal u zynen
zegen niet onthouden, dien gy en uw bruidje zoo
ruimschoots verdient.
Aen Ten ingang stond de oude Wiltich en deelde mot
militaire kortheid mede dat de tafel gedekt was. Allen
gingen naer binnen, en zalen kort daerna aen den
ryk voorzienen disch. Maer terwyl de gasten smulden
en de glazen verheugd lieten klinken, sloop de bruid
stil weg van Rudolphs zyde, om in de aangrenzende
kamer hare overmatige vreugde in tranen lucht te ge
ven. Spoedig voelde zy zacht hare hand grypen- en
haren verloofde omhelzend, fluisterde zy:
Zult gy het arme dorpskind allyd lief hebben?
Zeker, lieve Marie! antwoordde Rudolph. Gy zyt
my door God geschonken, even als Hy my eenmaal in
de armen uwer ouders legde als een arme vondeling!
EINDE.
