N° 70.
Zondag 28 April 1872.
2de Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
Het Pauzen-Kollegie
Aelst, 27 April.
Kandiduet -Ambitie.
Kieskronyk.
G-azette van Aelst
Het Bureel van liet blad 1» gevestigd In de Kapellestraet IV» 11, waer «die brieven, gelden, enz. vrachtvry moeten toegezonden worden.
Abonnementepry* IV. 'sjaers, vooraf betaelbaer. Voor den bulten ban men Inscbryven ln ul de postkantooron, en voor de Inndelylce gemeenten by «le brlefdi-ngers.
Ik ben kiezer, zegde zondag laetst ouden Tist
tot zyne drinkgezellen uit het Krdeierken, ik ben
kiezer sedert er in België kiezers zyn en, gelooi
my, ik ken de kandidaten op den reïik.
Er zyn er goê en er zyn er slechte.
Degoè zyn degenen die het mandaet aenveer-
den met vast besluit hetzelve in eer en trouw te
vervullen. In geweten overtuigd van de hooge
belankrykheid der taek welke men hun wilt op
leggen, schrikken zy voor den last en dikwyls
weigeren zy of laten zich lang pramen vooraleer
te aenveerden. Dat zyn de goê en zy zyn raer;
doch, hoe raer ook, heb ik ze leeren te vinden
ik weet in welke party, en gy ook.
De slechte zyn degenen die staen naer eenen
zetel, 't zy in de Kamers, in den Provincialen
Raed of op het Gemeentehuis, niet om hunne
medeburgers dienst en voordeel te doen, maer
enkel uit eigenbaet, uit ambitie.
Wilt gy zulk eenen kandidaet aen gang zien?
volgt my'en luistert wel.
Één maend, twee maend voor de kiezing is
Mynheer in 't harnas; hy loopt geleersd en ge
spoord als een jager op zoek naer wild; maer
zyn wild zyn geen hazen ol patryzenhet is de
kiezer.
Wat al moeite, wat al strikken, wat al hin
derlagen, wat al lokaes, om*hem in 't net te
krygen
Is de kiezer niet gansch en geheel van zyne
opinie, de kiezer moet bepreekt, overtuigd, over
wonnen worden. Wat al woorden! wat al wel
sprekendheid
Is de kiezer hoeveerdig, baetzuchtig, wat al
vleiery, getroetel en gebof, en wat al beloften,
niet alleen voor hem maer voor al wat hem om
ringd: voor de vrouw, voor den vriend, voor
den neef, voor de meid, voor den hond en voor
den papegaeiAen den man belooft hy het kruis
van eer, aen de vrouw eene plaets voor kozyn,
aen het jongskeneenen grooten, schoonen
polichinel
Hy zwetst, hy liegt, hy lastert, hy is tot alles
bekwaem.
En dit om boven te liggen, en gekozen te wor
den, om mededingers en tegenkanters van boord
te krygen.
Voor KandidaetrAmbitie is de kiezing enkel
een mastjeklimmen. Op den tóp van den mast
staet zynen druk betrachten zetel. Anderen wil
len hem veroveren, hy ziet ze klimmen, hy volgt,
trekt aen broek en beenen en wilt boven kost
wat kost, al brak hy zyn eigen hals en nek.
In 1848 was ik vier-en-dertig jaer jonger, ik
wil zeggen, vier-en-dertig jaer dommer dan nu,
en toen heb ik my eens schoon in de kleeren
laten steken.
Eenen namiddag stond ik het privaet te rui
men toen eensklaps myne Annemie van de wei
kwam geloopen en my toeriep
te Leuven.
ïq 't laetst der 15® eeuw was Leuvens Iloogeschool
reeds wyd en zyd vermaerd,en uil alle landen trol'
men leerlingen in harelessen aen. Geen wonder dat
men onder zoo talryke samenvloeijiug van allerhande
natiën dikwyls zeer vieze mannen aentrof, die, zoo als
men zulks nog in onze akademie-steden ontmoet,
slechts gingen studeren om op vaders geldbeurs een
vrolyk en lustig leventje te leiden, en, in -plaets van
naer de les, naer de kroeg óf op wandeling gingen;
inderdaed eene slechte manier om goed doktor of
advokaet te worden.
Nogthans waren dit alsloen slechts uilzonderingen
op den regel, eii ieder' uwer is het bekend wat glans
rvke rei van. kundige en verdienslelyke mannen, van
uitstekende geleerden in alle wetenschappelyke vak
ken, die oud-beroemde Universiteit voorlbragl, en
met hoeveel eerbied en bewondering men thans nog
van eenen Primus van Leuven spreekt.
Nu, onder de studenten die, in het door ons aen-
geslipte tydvak zich van de eerste scholen af aen
meest onderscheidden, was zeker jongeling, Adriaen
Flöriszoon, geboortig van Utrecht, in Nederland, zoon
van een' scheepstimmerman, Floris Booyens genaemd,
Steeds vlylig in de les, opmerkzaem by jde uitlegging,
begaefd met een gejukkig begrip en werkzaem, muntte
hy alras boven zyne medeleerlingen uit, en behaelde
meestal de eerste pryzen; zoodal zyne leeraers hem
achtten en beminden, en hy door zyne makkers geëer
biedigd werd; doch was hy hierom geen suffer of
droomer, geen trotsehnerd of windmaker; want nau-
(i) Geslicht in 't jaer 1420 door Jan IV, hertog van Braband,
Henegouwen en Holland.
- Tist, schei uit, er komt een ryken heer uit
de stad u bezoeken.
- Zoo? En wie is die heer?
- Ik weet het niet, inaer hy vraegt u en zegt
dat hy My nheer de Kandidaet heet.
En waer is die heer?
Ik durf het byna niet zeggen. Mynheer
kwam op de wei, waer ik de koeien stond te
wachten, iny vragen of hy boer Tist kon spre
ken. Ik antwoordde dat gyop T hof waert, maer,
daer ik wist waer gy aen bezig stond, voegde
ik er uit beleefdheid by dat hy u nietzou gevon
den hebben en ik u ging verwittigen. Daerop
heeft hy met veel minzaemheid mynen stok ge
nomen en daer staet hy nu in myne plaets het
vee te wachten.......
Zyt gy niet beschaemd, Annemie?
Ja, ik kon de beesten toch alleen niet laten.
Ik staekte myn werk, vvaschte kloeffen en
handen, en zette myn beste puntmuts op.
Ik vond inderdaed Mynheer bezig met den os
uit de haeg te dryven waer hy was ingeloopen,
en ik dacht in myn eigen: Mynheer is niet fier,
dat moet een goed hart zyn.
Wy gingen huiswaerts al klappend, en, ik be
vestig het u, klappen kon hy.
Wat hy ft'iy al heeft verteld kan ik nauwkeu
rig niet meer herhalen; afleenlyk heb ik ont
houden dat hy my zegde dat, koos ik voor hem
niet, het land verloren was; dat België mogt
fier zyn op kiezers als ik, enz., enz. Verder be
loofde hy voor de gemeente eenen nieuwen kerk
toren, eenen kalseiweg en zelfs eene yzeren
baen met eene statie; eïhdelyk groote verande
ring van lasten en contribution.
Ik zat ten dien tyde reeds met vier jonger kra-
watlen.Zy hadden my met Mynheer zien binnen
komen eu kwamen kyken. Eerst waren zy ver
legen, maer Mynheer vroeg hun een pollen-
handje en streelde ze zoodanig dat hy nauwe-
lyks was neergezeten ofliy bader eenen op
eiken knie en eenen scberlings op de schouders,
terwyl de oudste, Charles-Louis, in den hoek
met zynen hoed op stond.
Ik maekte my boos en wilde de vlegels de
deur uitjagen.a Laetzedocn,laetzedoen,sprak
Mynheer,het zyn toch zulke lieve kinderkens.
'S anderendaegs vernam ik dat hyden zelfden
avond, by pachter Sprokkels, den pap bad ge
roerd
Wat kon ik doen, sul die ik was, ten zy stem
men voor een zoo treffelyk en gemeenzaeui man.
Sprokkels deed als ik, de meerderheid dééd
als wy en Mynheer was erboven op.
Eeii jaer nadien ontmoette ik hem by geval.
Ik groette hem met de muts tot tegen den grond,
juist zoo diep als hy my zelf gesalueerd had toen
hy nog maer kandidaet was: hywou my alleens
niet bezien!
Ik vroeg hem naer onzen kerktoren, naer
onzen steenweg, enzhy had geenen tyd om er
voor te zorgen
's Zondags nadien sprak ik den schoolmees
ter, die de gazetten leest, en ik vroeg hem wat
onzegekozene zoo druk in den raed te doen had
om op ons niet te peinzen?
wèlyks was de les geboord en de troep 't kollegie uil,
of onze Booyeirs was met zyne inaets aen hel sloeijen,
en werd er iemand eene nieuwe farls of klucht ge
speeld, zeker was hy eene der uitvinders er van; welk
dan ook oorzaek was dal hy by de anderen bekend
stond onder den nacm van kluchtigèn Arjaen.
Intusschen zalen er nog meer spotsboëvén op de
schoolbanken, en dit ondervond Arjaen eens lot zyn
harlelyken spyt. Hel was juist op een' morsigen
november-dag, dat by hot uilgaen dor school hy de
anderen toeriep: Pust op uwe hoofden, het regent! en
onder de hand aen een halfdozyu eenvoudige slokkers
de rüutsen afwipte; toen Jan, een zyner beste vrien
den, doch dien hy gewoon was het minste te sparen,
hem ditmael te knap was; wanl, zonder dal iemand
't merkte, wipte Jan, fen Arjaentjes hoed vloog naer
de overzy der straeX in den modder en vuiligheid.
Nu stond den overvlieger op zyne beurt te kyken,
<fn werd doer de anderen luid uilgelagcheti; doch
zonder in 't minst verlegen of verstoord te worden,
raepte hy fluks zyn hoofddeksel op en riep: Zie, jon
gens! als ik ooit eens Paus word, sticht ik op deze plek
een kollegie! Een goedkeurig «gelaeh bedekte dezen
kwinkslag, en de held kwam uogaraelszonder schande
uit zyne nederlaeg.
Zoo vervloog hel eene jaer na het andere, en Adriaen,
die langs zoo meer uitmuntte en vorderde, volgde nu
den hoogsten leergang der Universiteit,en dit met zoo
goeden uilslag dat, by liét eerst volgend algemeen
onderzoek, hy de uitstekende eer genoot van als
Primus met de lauwerkroon gelooid te worden.
Nu was het Stoeijen en ravotten uit: kluchtigèn
Arjaen was nu Adriaen Booyens, was verstandig
niensch, was reeds een groot geleerde. Ook had hel
hooge bestuer tier akademie al voor lange hein opge
merkt, en wenschte hem in hun midden le mogen
behouden: en werd ha zag Leuven een tweede feest:
Booyens, de luisterryk bekroonde Laureaet, werd nu
op de plegligstc vvyze ingehuld als professor aen de
groote, wereldberoemde Universiteit.
Wel, antwoordde de meester, den eersten
dag luisterde by, den tweeden dag zat hy te
gapen en den derden dag lag hy te slapen.
En vraegt hy niets?
Jawel, congés.
Wy waren gefopt.
Maer Mynheertoch niet. Vyf jaer later had hy
het kruis, zyn oudste zoon was regter op den
tribunael, zyn tweede geplaetst in het ministe
rie en zyne dochter ryk getrouwd te Brussel.
Onzen kerktoren en de rest verkregen wy
later door eenen anderen kandidaet die ons niets
beloofd had ten zy.... zyn plicht te kwyten.
Vrienden, wacht u van Kandidaet-Ambitie.
Ik kom te spreken van mastjeklimmen. Welnu
de goê kandidaten moeten wy leerken staen
en voor de anderenzeep aen de sperre.
En nu, genoeg politiek voor dezen noen. Wy
gaennaer de vespers, het is reeds aen 't kleppen.
Den 11 Junyaenstaendczullen 63 Kamerleden
herkozen worden, verdeeld als volgt:
Linker zyde. Beg ter zijde.
Brugge 3
Kortryk 3
Dixmtiide
Veurne '1
Oostende 4
Roeselare 2
Thielf 2
Yperen 1 2
Antwerpen 6
Mechelen 3
Turnhout 3
Brussel 13
_.euven 3
Nyvel 3
Namen 4
Dinant 2
Philippeville 1 1
Akrlen 1
Bastogne 1
Marche 1
Neufchateau 1
Virion 1
De heer Malou heeft aen al de agenten der
administratie, welke hy bestuert, eene circu
laire gezonden betrekkelyk de onthouding der
openbare ambtenaren in de aenstaendc kies-
worstelingen.
Daerin wordt gezegd, dat ieder openbare
bediende het voorregt heeft, zyn kiesregt vrye-
lyk uit te oefenen, volgens zyn geweten, zonder
dat eenige regtstreeksche of onregtstreeksche
drukking op hunne stemming invloed mag uit
oefenon. Van zynen kant vraegt het gouverne
ment, dat de bedienden zich op hunne beurt
onthoudenzouden van alle drukking op anderen,
en zich werkdadig niet te mengen in de kies-
worstelingen, geen deel te nemen aen de open
bare redetwisten of dagbladenpolemiek, 'en
II.
Thans, treden wy eens even builen ons bestek, en,
getrouw aen onze 'aengenoraen leus van immer het
nuttige aen 't aengename te paren, maken wy, zelfs
onder verbeurte uwer getergde nieuwsgierigheid,een
klein uitstapje in onze vaderlandsohe geschiedenis.
Niet altyd was ons land zoo regelmatig en vryzinnig
door eenen koning bestuerd, als tegenwoordig; lot
voor 300 jaren had ieder der provinciën van ons oud
Belgenland, als 't ware, zyne regeerders; zynde prin
sen, graven, hertogen, baronnen, heeren of iels anders
van dat slach; en, lieve hemelhet was er niet te
beter om. Nu klagen wy somtyds, lie? van die zware
belastingen, van die patenten en aecynsen, van de
rvke bezoldiging der grooten, enz.; maer toenja toen
zag hel er veel noerder uit. In plaets van gouden
schepter, hadden die heerschappen eeneu yzeren staf,
die drommels zwaer op'het volk drukte. De burgers
waren als hunne slaven, en de boeren een soorije
hooger dan lastdieren; doch kregen niettemin duchtig
van de zweep, en bezaten niets in eigendom. Geen
wonder dus dal op 't platte land de grootste domheid
op ellende heerschten; want wal is een land zonder
onderwys en vryheid, zonder handel en nyverheid?
ookvond menalstoen maerweinig geleerde menschen;
de grooten waren te lui om te studeren, en de kleinen'
hadden er geene gelegenheid toe: zoodat de kunsten
en wetenschappen, veracht, verlaten en verstoolcn,
de wyk namen in de kloosters en abtdyen: daer wer
den ze vereerd, beoefend en beweerd, en van daer
komt het dan ook, dat de meeste hóeken door geeste-
lyken zyn geschreven.
Dan, nu kwam Philips van Boergonje, zoon van
Vlaenderens graef Janonversaegd of zonder vrees(M19),
en dit was een dapper en braef vorst, welk hem nader
hand ook den bynaem verwierf van Flips de goede.
Deze hertog bragt het zoo verre dal hy al onze gewes
ten met elkander verecnigde.... lly erfde Braband; in
1421 kocht hy hef markizaet van Namen, van den
verkwister Jan 111, voor 432000 gouden kröonen;
vooral den invloed niet le misbruiken, welke
uit hunne bediening voortvloeit.
Ziedaer eene vvyze aenbeveling, welke, wy
zyn er zeker van, door de Staetsbedienden niet
zal verwaerloosd worden. Vryheid voor eiken
burger, ook voor hem, die afhangt van den
Staet, doch ook voor dezulken, die onder
't gezag en den invloed der Stadsambtenaren
zyn.
Dit is bet eenige middel, om eene vrye, regt-
zinnige kiezing, uiting van liet volksgevoelen,
te bekomen.
Intrekking van Wetsontwerpen.
M. de minister van finantiën heeft, lezing ge
geven van een koninklyk besluit, waerdoor het
wetsontwerp wordt ingetrokken, op den vryen
invoer der levensmiddelen, op het accyns van
den jenever, de suiker en op de patent- en en-
regi streeri ngsregten
Wy zyn tevreden over het besluit, door den
minister van financiën opzichtens de aecynsen
genomen.
Het intrekken van dit wetsontwerp toont wel
aen, dat M. Malou zich door goede reden laet
overtuigen.
Deze laetsten waren hem ook klaeren duide-
lyk voorgelegd in liet merkwaerdig rapport,
dat de Antwerpsche afgevaerdigde, M. Gerrits,
tegen hel wetsontwerp geinaekl bad.
Het Vlaemsch.
De centrale sektie, belast met bel onderzoek
van hel voorstel-Coremans, betrekkelyk het ge
bruik der vlaemsche tael voor de rcglbanken,
heeft eene belangryke zitting gehouden. Zy is,
met eenparige stemmen, overeengekomen op de
volgende punten
In de vlaemsche gewesten
1° Be eerste akt, hy het inspannen eener ver
volging, zal gemaekl worden hetzy in het
vlaemsch, hetzy in de twee talen.
2° By het eerste verhoor, zal de vervolgde
verklaren welke tael, fransch ol vlaemsch, hy
verkiest voor de regtspleging. Deze verklaring
zal worden aengeleekend in het proces-verbacl
van dit verhoor.
3° Het verhoor en alle verdere akten van
regtspleging zullen plaets hebben in de tael
door den vervolgde aengeduid.
Wat ons betreft, wy geloovén de boogerge-
melde punten ie kunnen bytreden; zy geven
ons volledige voldoening.
Ziehier den tekst van hel wel; uitwerp, dat
aen de Kamer aeiigei» U u i-, en hetwelk eene
straf bepaell voor de burgers, die weigeren de
op marsch of in cantoimeuienuynde troepen te
huisvesten
Art. I. De ingezetenen kunnen opgeëisehl wor
den soldalen, op marsch of in caiilonnemeni zynde, te
huisvesten en le voeden, alsook hun de middelen van
vervoer en andere prestatiën te leveren, vermeld in
het besluit van 3 augusly 4844, mits de door do wet
bepaeldc vergoeding.
hy ontfutselde 't Luxemburgs in 4431, aen Joanna van
Gorlitx, weduwe van den brabandscheu her\.o%Anloon
van Boergonje en van Jan, Regent van Holland; en zoo
ging het melde rest: doch biermede hield hy nog niet
op. Zekere hollandsche gravin, Jukoba van Beijercn
geheten, en die waerlyk eene bektagenswaerdige en
ongelukkige vorstin van Holland en Henegouwen was,
zoo zelfs dat zy op '1 laetst gedwongen was haer
levens-onderhoud te winnen door het maken van aer-
den kannekens, deze bad hy te Gent in de prison
zitten, omdat zy hem bad tegengewerkt; doch dit
wyfke wist door slimmigheid le ontsnappen en op
nieuw op Hollauds grafelyken troon te sluipen; maer
dit kwam haer duer te staen. Met vloten en sche
pen vol soldalen zeilde onze hertog Filips, in 1426,
naer Brouwershaven, in Holland, en gaf haer daer een
hartclyk leske, en waerlyk niet goedkoop; want voor
zyne moeite en reiskosten vroeg hy geheet Holland,
welk hy na Jakoba's vroegen dood, ook aen zyn ryk
vcreenigde.
Nu was hy een der magtigsleVorsten van Europa, ja
werd door zyne bondgenooten, die hy tol wyd over
'de zee had, zelfs koning genoemd; en door hem werd
België een bloeijend en ryk land; do kunsten en
wetenschappen verrezen in nieuwen glans,de slaven-
boei werd verbroken; akkerbouw, fabriek en handel
floreerden, en de iuvvoncrs waren gelukkig en wel
varend. liet hof van Filips was een der prachtigste en
ryksle van Europa, en hy was het die, in 1429, le
Brugge het zoo verheven als vermaerd orde van hel
gulden Vlies slichlle.
En toen hy zoo vyftig jaren lang beroemd en voor
spoedig bemind van zyne onderdanen en geëerd van
zyne bondgenooton, geregeerd bad, vieiïle by zyn
gouden jubelfeest, en dat was eene vreugde en viering
door het ganscbe land; en, willende in zynen ouden
dag toch nu ook eenige rust smaken, gaf hy het be
stuer over aen zynen zoon Karei, die naderhand de
stoute werd bvgenaemd.
(Wordt voortgezet.)
