N° 71.
Zondag 5 Mei 1872.
2,,e Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
Het Pauzen-Kollegie
Aelst, 4 Mei.
Buitenlandsch Nieuws.
G-azette van Aelst
Het. Bureel van liet I>l«tl is geveatlgd in «le Kapellcstrnet UI0 11, waer alle beleven, gelden, enz. vracbtvry moeien toegezonden worden.
Abonnenientepi-ys 25 IV. 'sjaers, vooraf betuelbaer. Voor «leu buiten kan men inaclii-yven in al de postkuntooren, en voor de lundelyke gemeenten by de l>rief«li*fkgei*a«
MOORDERY ONDER DE COMMUNE
27 Mei 1870.
De voorgaende debatten van den 6deu krygs-
raed, zetelende te Versailles, hebben reeds de
gruwelen doen kennen gepleegd onder de Com
mune: den 18 maert, op de generalen Lecomte
en Clement Thomas; den 23 mei, op Gustaef
Chaudey; den 24, op den Aertsbisschop van Parys
en zyne gezellen; den 23, op de Dominikanen
van Arcueil en den 26, op de slagtoffers der
Haxostraet.
Het laetste tooneel van het bloedig drama, de
vermoording der gyzelaers, komt zich voor den
zelfden krygsraed te ontrollen.
Vier slagtoffers zyn den 27 mei om het leven
gebragtMgr Surat, Aertspriester van Parys,
twee andere priesters en eene wereldlyke.
Negen beschuldigden stonden voor de balie.
Wat in deze zaek meest verrast is de jonkheid
der betigten: men bemerkte onder hen een kind
van vyftien jaer en een meisje van een-en-twin
tig. Geen de minste blyke van spyt of berouw
stond op hun aenzigt te lezen
Er was onder de opperhoofden der Commune
beslist dat al de gyzelaers, priesters, soldaten
en anderen, ten getalle van dertien honderd zou
den omgebragtwoi'den.Men zou ze gefusilleerd
hebben of hunne gevangenis in brand geschoten.
Den 27, omtrent dry en half ure namiddag be
merkten de bedienden der beide Roquetten dat
hunne oversten, Ferré, Francois, enz., de vlugt
genomen hadden, want het leger van Versailles
naderde. Daerop verspreidden zy zich door de
gevangenissen, de gyzelaers uitnoodigende de
gelegenheid te baet te nemen en te vlugten.
Een deel liet zich overhalen, en verliet het
gevang. Eenigen onder hen gelukten erin g^rod
te worden; maer de vier ongelukkigen, Mgr
Surat en zyne gezellen, ontmoetten eene barri
cade nog door een tiental gefedereerden verde
digd. Zy werden aengehouden en gefusilleerd,
ziehier in welke omstandigheden.
Eene dei* vier, M. Chaulieu, bediende van de
politie-prefektuer, droeg tamelyk schoone klee-.
deren en deed zich de eerste opmerken. De dry
anderen waren verkleed in galeiboeven. Zoo
was het hun gelukt elf barricaden over te stap
pen. In de St-Maurstraet kwam een bedronken
gefedereerde op Mgr Surat afMyn brave ga
leiboef, brabbelde hy, ga niet verder; neem een
geweer en kom ons helpen.
By de volgende barricade nam men hem ge
vangen. Eene woeste gefedereerde, die het be
vel scheen te voeren over zyne makker, riep de
vlugtelingen toeCanaille, gy moet calotins
zyn, uw laetste uer is geelagen. Wy gaen u op
staenden voet voor den kop schieten. Leg uw
papieren af. Dien gefedereerde noemde men
den Klaroen.
Eene jonge vrouw, Marie Wolff, oud dry-en-
te Leuven.
(vervolg en einde.)
Dan, deze snaek nog niet tevreden met het schoon
en ryk erfgoed zyns braven en doorluchtigen vaders,
beging allerlei gekke kuren; en ware 't hierby geble
ven; maer neen! hy was er nog ondeugend en roeke
loos by. Hy verspilde de schatten, die zyn voorganger
zoo zorgvuldig bespaerd had, en wikkelde zich in
ysselyke moeijelykheden met Lodewyk XI, koning van
Frankryk, met wien hy aen zyns vaders hof was op
gevoed, en die ook een slecht en trouweloos vorst,
doch hem te leep was. Het gevolg van dit alles was
dat stout Kareltje den oproer in zyn eigen land kreeg
en veel steden verloor, dat hy in Zwitserland het
grootste deel van zyn leger verspilde (1476), en einde-
lyk by de stad Nancy, welke hy belegerde, door de
Zwitsers, in eenen moeras vermoord werd, den 6
jan. 1477.
Nu zat men in ons land met de hand in de haren, en
wist niet wat te doen. Den ondeugende Lodewyk van
Frankryk nam de eene stad na de andere, en eindelyk
heele provinciën van ons weg, en Karei liet slechts een
eenig dochtertje na, Maria genaemd, dat pas twintig
jaren oud, en bvgevolg nog te kinderachtig was om
in zulke hagehelyke omstandigheden het ryksbestuer
in handen te nemen; ook dacht men, en zulks te regt,
dat het huis, waer een wyfje alles regeert, dikwyls
te gronde gael; cd wat "deed men nu? Men schonk die
jeugdige prinses als echtgenoote aen Maximiliaen,
zoon van Frcderikkeizer van Oostenryk, en die werd
nu onze hertog in 't jaer 1478.
Ondersteund door zyn' vader, joeg hy eerst de
Franschen als een rook ons land uil, en zette zich ten
troon. De Gelderschen, die by Kareis dood ook aen
het opspelen gingen, gaf hy duchtig voor de broek,
en in Holland, waer twee sterke partyën eikanderen
bestreden, onder den naem van Hoeüschen en Kabcl-
jauwschenpakte hy den eenen en vong er dert ande
twintig jaer, vuerde de woede van den Klaroen
nog aen en beleedigdè onbeschaemd de gevan
genen.
Zoohaest het bewezen was dat dezelve pries
ters waren, wou de Klaroen ze onmiddelyk doen
fusilleeren. Maer ecnige damen der gebuerle
kwamen er tussehen en smeekten dat de uit
voering elders zou gebeuren.
De aenïeiders stemden toe en men bragt de
ongelukkigen terug naer de Roquette. Marie
Wolff stapte vooruit, een rood vaendel in de
hand en eenen revolver en eenen langen pon-
jaerd aen"de zyde.
Tussehen de twee gevangenissen gekomen
vond de Klaroen de plaets goed geschikt, en de
bende gaf vuer.
Dry slagtoffers vielen en werden op den grond
afgemaekt.
Het vierde, M. Chaulieu, dank aen de heer-
schende wanorde, gelukte erin te ontvlugten.
Maer haest hadhy dry of vier jonge gefedereer
den op het Spoor. Er werd vuer gegeven en men
miste hem een tweede mael. Haest werd hy in-
gehaeld en eene hardnekkige worsteling greep
plaets.
Het gelukte M. Chaulieu den sabel te grypen
van eeuen gefedereerden, maev kon niet eenen
zyner vyanden treffen. Hy liet zyn wapen vallen
en hernam de vlugt. Hy was uitgeput aen krach
ten en gemakkelyk werd liy weder ingehaeld.
Hy werd teruggesleurd tot by de lyken zyner
dry makkers. Gedurendeden overtogt sloeg men
hem met sabels.
Ter plaets gekomen vond by Marie Wolff en
smeekte hare tusschenkomst af Ik heb vrouw
en kinderen, sprak hy, en heb niets gedaen om
de dood te verdienen. Het vrouwlyk wange-
drogt, voor alle antwoord, trok haren revolver
en wou schieten; het wapen was niet geladen.
Daertfp kwam zy vooruit met den dolk, doch
gelukte er niet in M. Chaulieu te tr«f£ou.
Ziende dat alles verloren was, vroeg hy ge
laten waer hy zich te plaetsen had om verinoord
te worden.
De Klaroen loste zyn pistool en doorboorde
hem de borst.
Dan bemerkte een der moordenaers dat een
der reeds neergevelde slagtoffers nog teeken
van leven gafMen verbryzelde hem den sche
del met den kolf van het geweer.
Men graefde een hol en men verborg erin de
lyken. Daerna verstrooiden zich de moordenaers.
De negen beschuldigden zyn veroordeeld tot
verschillige straffen, voorjaren of voor het leven
opsluiting, en Marie Wolff tot de dood.
SPANJE.
OPROER.
Maerschalk Serrano dringt vooruit in Navarra;
Rada wykt achteruit.
Er zyn troepen uitSan Sebastiani vertrokken,
om het inrukken der carlistische benden in de
ren mede, en had zoo al spoedig de rust en de vrede
hersteld.
Op nieuw bekwam ons land van de geleden verlie
zen en de dwaze geldverspillingen onder Karei den
Stouten. Doch de ongelukkige prinses Maria, die in
de omstreken van Brugge op eeno vogeljagl was, vieL
van haer peerd, en stierf den 28 maert 1482, in nog
bloeijenden leeftyd; zywas pas 25 jaren oud, en met
haer was het beroemd huis van Bourgonje uitge
doofd.
Ook keizer Frederik, vader van Maximiliaen, kwam
te sterven, en onze graef, die nu tot keizer van
Duitschland verheven werd, gaf hel bewind over ons
Nederland, in 1494,aen Philips, dcschoonehygeoaemd,
die met de spaensche infante, Joaima, prinses van
Arragon en Kastiliën, trouwde; en zy woonden
in de stad Gent, in het thans vervallen graven-kas
teel, welks oude muren gy zeker al dikwyls be
schouwd hebl; zy kregen een zoontje, welk by het
doopsel den naem van Karei ontving, en naderhand
die grool§ ea magtige keizer werd, bekend onder den
naem van Karei den vyfden, of Karei den grooten.
Maer ongelukkig stierf Philips de schoonè in 1506,
en zyne bedroefde gemalin werd zinneloos van droef-,
heid over dit vroegtydig verlies. Nu werd grootvader
Maximiliaen van Oostenryk voogd of regent over Karei,
die reeds met zyn zesde jaer den troon onzes lands
beklom. Dat was der moeite weerd, niet waer? nog
maer een ventje zoo als die hieronder uit de laegste
klas, en reeds als graef gekroond? Maer geloof niet,
dal hy hierom juist de zaken der regeering reeds be-
stuerde; neeD, hiertoe .was hy zeker nog te jong en
onervaren; maer zyne tante Margaretha, weduwe van
den hertog van Savooyen, eene wyze en verlichte
prinses, deed dit in zyne plaets, onder den titel van
Landvoogdes der Nederlanden.
111.
Nu zyt gy zeker zeer verlangend le welen hoe het
met den kleinen Karei gael? Ongetvvyfeld denkt gy dat
hy niets deed dan fraeije kleedoren aenirekken, wan
delen, ryden en lekker eten en drinken? Gy bedriegt
u welHy deed even als gy, toen ge jonger vvaert, hy
provincie Guipuzcoa te beletten.
De onderwerping van algezonderde benden
blyft voortduren.
Men schryfl uit Madrid, 28 april, aen de Patrie
van Parys: De toestand wordtdagelyks moei-
lyker; hel is geen carlistische oproei', die den
troon van Amedeus bedreigt; het is een bond
genootschap tussehen alle partyen. De radikalen
en Alfonsisten verstaen zich niet allen met d3
Carlisten; maer de meest nauwgezetten zullen
zich met eene kwaedwillige onthouding verge
noegen; de andere zullen'de Carlisten in de
worsteling tegen den koning, dien zy vreemde
ling noemen, ondersteunen.
Men deed nogmaels het gerucht loopen, dat
de koning van Italië, troepen ter hulp van zynen
zoon ging zenden; doch het nieuws is valsch.
Toch was het publiek er door ontroerd. Als het
de vyanden des konings zyn die dit gerucht heb-'
ben uitgestrooid, zyn ze zeer behendig geweest;
zy toonen zeer goed het spaensche volk te kennen
Hebben de vrienden des konings vermeend
door dat nieuws den koning te dienen, dan be
gingen zy eene domheid. Indien een vreemd sol-
dael den voet zette op den Spaenschen grond,
zou gansch de Spaensche nalie opstaen. De ge-
nerael die haer tegemden vreemdeling zou nen-
voeren, zou eene onmetclyke en omjiiddellyke
populariteit verwerven.
De infanterie, te Barcelona in garnizoen, heeft
vier bataljons naer Navarra gezonden. Een rei
ziger die deze bataljons ontmoette, zegt dat ze
in goede orde, maerzondergeestdrift marcheer
den. Men heeft by voorkour infanteristen uit de
Pyreneën gekozen, omdat zy gewoon zyn in de
bergen te marcheeren. Die mannen heelt men
nooit kunnen gewoon maken schoenen aen te
doen; zy dragen espadrillas, schoenzolen met
gevlochten koord. De moeilykste wegen in de
DfH'g'ën «jn hun ©tg-er»; ay yawn <Jat>r vvmgp onkel
de gemsjager durft komen.
Ongelukkig voor hen is het spaensche leger
niet van het noodige materieel voorzien; het heeft
nog grootendeels geweeren met den laedstok.
De Carlisten zyn over het'algemeen goed gewa
pend; zy hebben Snidergeweren, Remingtons
en Chassepots. Waer hebben zy die geweren ge-
liaeld? Men weet het niet, of ten minste men
wil het niet weten. Zeker is het, dat een deel
der benden goed gewapend is en dat het andere
wapens verwacht.
Zy die geen nieuwe geweren hebben, gaen
toch met moed vooruit; zy vergenoegen zich met
pistolen, oude karabynem,pikken en sabels. Het
is moeilyk inlichtingen te bekomen. Men durft
niet spreken. De Spanjaerd wil zich niet kom-
promitteeren; maer men moet tussehen de regels
weten te lezen. De Gaceta zal u de proklamatie
aenbrengen van generaél Serrano; men ziet dat
de maerschalk spreekt van eene gevaerlyke ex
peditie.
Tussehen Tudela en Vittoria (Navarra) rigt
zich een korps Carlisten in. Men schat het op
leerde lezen en scliryven, en naderhand oefende hy
zich in andere nuttige wetenschappen, zoo als gy
zulks thans in de hoogste klasse doet; want denkt niet
dat de ryke lieden of vorsten Van zei ven geleerd wor
den en verstand krygenMaer wien raedl gy nu wel
datdeopperstc leermeeslervan den jongen prinswerd?
Dit was onzen Adriacn Bojyens, rektor of hoogsle
leeraer aen Leuvens Universiteit, en reeds een der
schitterendste geleerden van Europa. Keizer Maximi
liaen riep hem met nog een' ander aenzienlyk' en ge
leerd' nederlander, Philips van Croy, heer van Chiè-
vres, lot dezen hoogen post; en het was Adriaen die
het hart van den jongen vorst tot deugd en godsvrucht
vormde, en diens geest met al die kundigheden vor-
rykte, welke hem naderhand tot zulk eenen groolen
eo magtigen keizer maekten, dat de zon op zyne uitge
strekte landen en staten nooit onderging.
Reeds met zyn zestiende jaer, in 1515, werd Karei,
die nu al zeer geleerd, verstandig en godvreezend
was, dan ook reeds als keizer gekroond; en, als een
darikbaer leerling, als wys vorst, die de verdiensten
kende en wilde beloonen, verhief hy zynen opvoeder,
zynen ondervvyzer Booyens tot minister, en dewyl
deze tevens priester was, bekwam hy voor hem do
hooge weerdigheid van Kardinael. Zoo ziet gy, hoe
eene goede opvoeding, vlyl, kunde, braefheid en ver
sland den eenvoudigst geboren mensch tol fortuin en
rang, tot acnzien en geluk brengen. En even als keizer
Karei door groole en luisterryke overwinningen,
muntte de kardinael uit door diepgrondige geleerdheid
en reine godsvrucht; geen wonder dus dat hy, eenigen
tyd daerna, als Paus werd verkoren en den heiligen
sLoel beklom, onderden naem van Adrianus VI.
De leerling en de leermeester waren nu de twee
wereldbehcerschers
Gv verbeeldt u zeker dat ik nu de oude speelmak
kers* van kluchtigen Arjacn gansch vergeten heb, is
't niet?
Deze waren nu ook groole menschen geworden;
den eene was doktor, den andere advokaet, een derde
pastor,een vierde raedsheer ol' in andere bedieningen;
doch ook zy hadden Booyens niet uit het oog vcrlo-
9000 man en bet zou sterke positiën bezetten.
Bane bende van 2000 man trok langs Abazuzza,
naby Riera (Biscaye); zy lieefl; een bloedig ge
vecht geleverd aen kolonel Catalana en generael
Mario nes. Het resultaet is niet gekend. De par-
tygangers van het gouvernement spreken van
viktorie; doch hel tegendeel kon ook wel waer
zyn.
Benden, min of meer talryk, doorloopen de
provinciën Burgos, Guadalajari, Aragon, Casti-
lië, Valencia, enz. Men moet zich verwachten
aen het lezen van een aental overwinningen in
het officieel blad; doch de militaire maetregelen
toonen aen dat de laetste overwinning op verre
na niet bchaeld is.
Te Madrid houdt men alles aen, wat min of
meer Carlistisch gezind is. Vele persoonen heb
ben reeds de vlugt genomen. De meest verdach
ten vervoegen zich by de Carlos-benden of hou
den zich verborgen. De betrekkingen worden
moeilyk. De brieven en dagbladen komen soms
twee of dry dagen later aen dan gewoonlyk.
PRÖKLAMATIEN.
Ziehier twee proklamatiën van don Carlos:
Soldaten en Zeelieden
Het is lange jaren geleden, dat gy de slem niet meei
gehoord hobt van een wettigen koning,die voor u den
dogen zwaeiend, u door don weg van eer en glorie
geleidde. Dat is de droevige toestand tol welken gy
sedert langen tyd gebragt zyt.
Soldaten en zeelieden, van nu af begint er een nieuw
lydvak voor het land-en zeeleger. Gy zult door uwe
edelmoedige poogingen meëwerken om de spaensche
nalie uit nare verlamming op te beuren, die natie
vroeger zoo groot, thans buiten en binnen zoo neer
getrapt.
In eene zoo waerdige onderneming zal ik, uw sou-
vcrein, ook uw generael, uw vriend, uw kameraed
zyn. Ik wil met u leven, met u uwe edele vermoeinis
sen deelen.
vAls de koning de eerslo soldaet is, is het de pligl
zyner kameraden,dapper en rtdderlyk te ryp. Gehoor-
zacmt aen de stem van uwen generael; het is do slem
der wet, der lucht, der eer. Het is uw eerste pligt.
Soldaten en zeelieden, volgt my! Wy zullen geene
vyanden ontmoeten; indien wy er ontmoeten, volgt
my nog, ik zal u naer de overwinning geleiden die
niet twyfelaehlig zyn kan. Ten alle tyde werden de
meest geachte adeltitels gewonnen op hel slagveld.
Onze zaek is reglvaerdig. De God der goede men
schen zal met ons zyn. Soldaten en zeelieden, sehaerl
u rond uwen koningen veldheer.
CARLOS.
Aen het Spaensche Volk!
Spanjacrdon, het is de pligt eens konings voor zyn
volk le sterven of het te redden. Ik dank God, my le
hebben toegelaten den heiligen grond van myn vader
land te kussen, daer waer in hunne grafsteden myne
voorvaders rusten.
Ik groet het grootc Spaensche Volk, eens het eerste
der wereld, vandaeg een der meest ongelukkigen! Ik
ben gelukkig, omdat ik my in het midden der Span
jaards bevind en ik hen uit ganscher harle spreken
kan. Hun hart zal my begrypen eu my antwoorden. Ik
ken uwe smarten, ik heb uwe klachten gehoord. Van
alle kanten hebt gy my geroepen en hier ben ik.
Ik, op myne beurt, roep u zonder onderscheid van
ren, en zoodra de groole lyding in '1 land kwam dat
een Nederlander, den eerste nog, en waerschynlyk de
laetste, den pauselyken troon beklommen had, en
dat dit hun oud vriend was, hielden zy samen raed en
zonden een gezantschap naer Rome, aen welker hoofd
onzen oude kennis Jan zich bevond, ten einde den
heiligen Vader," uit naem van zyn verheugd vaderland,
geluk te wcnschen en hem nederig zyne belofte te
herinneren in een luimig oogenblik, als student te
Leuven hun gedaen.
In de chrislene hoofdstad aengekomen, verzochten
zy gehoor by den Paus, en zulks oogenblikkelyk ver
kregen hebbende, naderden zy étolmoedig en bedeesd
den vader der geloovigen en wierpen zich, volgens
gebruik, op de kniën ter afsmeking van den zegen:
doch paus Adriaen, geenszins verhooveerdigd door
zyne zoo rappe opklimming tot de hoogst-mogelyke
weerdigheid,slapte van zynen troon, omhelsde vurig
zyne oude jeugdvrienden en landgenooten en bedankte
hen, schreijend van vreugde, voor hunne teedere ge
negenheid hemwaerts: Zeer geincenzaein drukte hy
Jan de hand en sprak: o, ik herinner my nog altyd
met zoo veel genoegen die onschuldige uilspanningen
onzer jeugd! dikwyls denk ik aen u, myne vrienden!
en dit immer met een zuiver en opregt vennaek,ja,ik
zal myn woord houden: In Leuven zal een kollegie op-
ryzen,'t schoonste van 't land, en niet alleen wil ik dit
bekostigen, maer ook nog oen aental beurzen slichten
voor minvermogende en leergierige jongelieden myns
vaderlands, om aldaer hunne studiën le voltrekken.
En in het pauselyk paleis, op liet valikaen, worden
or prachtige kamers bereid ter ontvangst van hel Bel
gisch gezantschap, welkdoorAdriaensgoedheid weken
lang als overladen werd, en met ryke geschenken be
giftigd, na aendoenlyk afscheid, huiswaerls keerde.
Al spoedig werd nu'ook onder l'ees.t-vieringen te
Leuven door Jan, in naem van Adrianus VI, den eer
sten steen gelegd aen het vermaerd studie-geslicht,
waerin nog ten huidigen dage den naem van dien
paus vereerd wordt, tol dankbaarheid dien op dcszelfs
gevel ziet pryken, en bekend is onder den naem van
het Pauzen-Kollegie.