Zondag
25
Augusty
WEKELYKSCH VIKCWSBI.AI».
Tien dagen op liet ys,
Aelst, 24 Augusty.
Penning en Penning.
Tegen de Internationale.
De dry Keizers.
Biiitenlandsch Nieuws.
G-azettc van Aclst
Hot Bureel van liet blad 1» gevestigd lil de Kapel leatfaet PU» 11, waer alle brieven, gelden, enz. vrnclitvry moeten toegezonden worden.
Abonnenientsprys Sï fr. 'sjaers, vooraf betaelbaer. Voor den bulten kan men inscbryven in al «le postkantnoren, en voor de landelyke gemeenten by de Briefdrager
Deorganen dengenen die volstrekt noch pries
ter noch godsdienst in de school hegeeren, de
bladen dervrydenkcry hebben gedurend talryke
weken de grosse-caisse geslagen en den drin-
gensten oproep gedaen by de vrienden en broe
ders ten voordecle van hetgeen zy noemen den
schoolpenning.
'Devrydenkers hebben tot lieden drukke poo
gingen in 't werk gelegd om het onderwys naer
hunne gocste te herscheppen, en dit, ten einde
de opkomende generatie, goddeloos opgeleid,
in hunne netten te krygen. Eens hoopten zy stel
lig dat het liberael ministerie de wet van 1842
ging afschaffen; en inderdaed, hunne hoop zou
misschien verwezenllykt geworden zyn, ware
een katholiek bestuer niet opgekomen. -
Dan, koste wat kost,zy willen en zullen god-
delooze scholen stichten. Maer willen en kun
nen is twee. Om scholen te stichten is er geld
noodig, ja, veel geld, vooral daer, waer, gelyk
by de vrydenkery, niets voor niets te krygen is,
en waer men niet rekenen kan op de godsdiens
tige, kostelooze zelfsopolïbring der geestelyken
en kloosterlingen, en der zoo talryke onbaet-
zuchlige katholieken uit godsdienstig gevoel aen
de jeugd verkleefd.
Wal gedaen dus om munt te slagen?
Men stelt vooruit de inschryving op den sc/too/-
penning; men blaest de trompet langs de vier
boeken van 'tland en men belooft eencn uitslag
zoo verpletterend voor de katholieke werken en
inschryvingen, dat zy deesmael met eenen neus
zullen staen zoo lang als van hier tot Rome
Maer eilaeshet is geweten dat het woord
liberael van over lang zyne eigenaerdige
beteekenis heeft verloren, en uiet meer zeggen
wil mild, vrygevig ten zy wanneer er kwestie
is vaneen andermans penningen.
De liberalen hebben vele scholen opgerigt,
ja, theaters gebouwd en luisterlyke leesten ge
geven, maer altyd met het geld der contribua-
belenDe katholieken geven met edelmoe
digheid en vreugd en als men by de tegenparly
om geld komt tot onderstand harer eigene wer
ken, is de sleutel dei" geldkas altyd ver te zoe
ken en gewoonlyk is hy verloren.
De opbrengst van den schoolpenning is een
nieuw bewys van hetgeen wy voorhebben.
Ineenegroote stad van ons Vlacnderen, by
voorbeeld, zyn er veel,zeer veel liberalen, zoo
veel dat er, by de laetsle gemeentekiezing, on
trent vier duizend hunne stem komen brengen
zyn aen den meermaels millionnairryken burge
meester dier stad. Eu wat lieeft daer de school
penning gegeven? Vijfhonderd franken!... Dat
maekt, middelmatig genomen, iels als 12 cen
tiemen per hoofd, dat van den burgemeester
medegerekend.
Toen hy weder een weinig bygekomen was, zag hy
om... De yssehols, welke zyne makkers droeg, was
verre van hel strand gedreven en vervvyderde zich nog
meer en meer. Hoe uitgeput hy ook was, sleepte hy
zich naer de naestby gelegene hutten.
De vissehers bragten eene schuil in zee, maer de
ODgelukkigen, wier redding het gold, waren reeds uit
hel gezicht verdwenen. Het aental dryvende stukken
ys vermeerderde elk oogenblik en dit, gevoegd by de
duisternis van den nacht, de moeijelykheid om le
stieren, en hel gevaer om in zulk een weder zee to
houden, mackte de pooging vruchteloos: de vissehers
hadden eind el yk van hun voornemen moeten afzien,
en hy Iwanofl', was des morgends naer huis gekeerd.
De Sudarina had dit vcrbael slilzwygend aengehoord.
Van afgryzen en medelyden overstelpt, luisterde zy
nog, toen de boer hetzelve reeds lang geëindigd had.
Op dit oogenblik hoorde zy eensklaps in het naburig
vertrek de stem van Malvei, die naer zyne moeder
vroeg. Dit was het teeken voor de uitbersting harer
smart. Zy snelde naer het kind, drukte het in hare
armen, bedekte het met kussen en tranen, en luid
snikkende riep zy uit
Arme wees!...
Wat was er intusschen van de ongelukkige vlugtc-
lingen geworden
Zich aen den rand der yssehols vasthoudende, had
den zy met klemmenden angst de poogingen van
hunnen makker, om den oever te bereiken, waergc-
nomen. Netta, de hond van IwanolT, had zich ook in
zee willen storten, om zynen meester te volgen; maer
deze had verzocht, dm hem terug te houden, en het
trouwe dier, met geweld van de yssehols terhg ge
houden, liet een klagend gchujl hooren, hetwelk in
een wanhöpig gebrul overging, toen liet zynen mees
ter achter de hoogten- der kust zag verdwynen. Rachel
trachtte hem ddor liefkozingen tot bedaren teibréngen,
En wat heeft de schoolpenning gegeven
voor gansch België?
Dertig duizend franken!
Wat al scholen gaet men met die dertig dui
zend franken oprigten
En als men inziet dat het grootste deel dier
som slechts vooreen jaer is ingeschreven, boe-*
lang zal men die menigvuldige scholen gevoeg-
lyk onderhouden?....
Welnu, meldt de Godsdienstige Week, liet
bisdom van Gent alleen brengt 300,000 fr. op
voor den St-Pieterspenning en de Nieuwjaers-
giften aen den H. Vader; 60,000 fr. voor de
voortplanting des Géloof's; 40 a 60,000 fr. voor
liet Werk der II. Kindscheid; rond de 60,000 fr.
voor bet Genootschap van den II. Frandscus
van Sales, dit maokt reeds 460,000 fr. En waer
blyven al de andere goede werken'de zondag-
schooien, de patronages, de weezenhuizen, de
vrye colleges enonderwysgestichtcn,enz.,enz.,
die geene duit noch aen gouvernement, noch aen
provincie, noch aen gemeente kosten?
De lezer zal uitwyzen voor wie de lange
neus is, dien ons, katholieken, de school
penning beloofde.
Hoesten wy ons erby te voegen dat, bespre
ken wy den uilslag der ioscliryving op den libe
ralen en v'rydenkers-schoolpenning, wy geens
zins die insehryvirig zelvelaken, omdat, dunkens
ons, zy een slap te meer is naer liet doeleinde
datvvy allen, katholieken, beoogen; de volledige
vrijheid van onderwys; omdat wy geerne den dag
zouden beleven, waef* op liberalen en vryden
kers met eigen penningen bun eigen onderwys,
even als ivy doen, zouden betalen, om aldus de
lusschenkómst van den Stact in zaken van on
derwys voor altyd onmogclyk te maken, tus-
schenkomst die toch niets anders is dan eene
geldelyke en zedelyke miserie.
Onder de bescherming van den Godsdienst,
die onuitputbare bron van redmiddelen tegen
al de gevaren die den menscli, de familie óf de
samenleving bedreigen, is sedert negen jaer lot
stand gekomen de Bond der katholieke werkmans
genootschappenHet zoo edel als verheven doel
dat de Bond zich voorstelt is den noodlottigen
invloed der Internationale te bèstrydeii, den
werkman tegen derzelver bedrog en verleiding
te wapenen, zyne zedelyke en verstandelykc
vermogens te verbeteren en te ontwikkelen.
Dit by uitstek christelyk werk is aller acli-
tingen aendacht waerdig, en reeds zyn een groot
getal nyveraers, in België te regt beroemd, bet-
zelve bygetreden.
Den 21 july laetslleden, heeft de Bond, in de
stad Nyyel,zyn negende algemeene vergadering
gehouden.
Het byzonderste punt dat m bel werkmans-
congres besproken werd was bet vieren van
maeömüTchteloos; het dier scheen de bewustheid yan
hel gevaer waerin het verkeerde, te gevoelen. Maddis
en zyne makkers wisselden met elkander eenen blik;
zy hadden heizelfde denkbeeld opgevat. Van aerd niet
zeer spraekzaem, verspildén zy thans vooral niet mcor
woorden, dan volstrekt noodzakelyk was, en hielden
de oogen slechts gevestigd op den heuvel waerop de
wooning van de Sudarina stond. Die heuvel, welke
lang zichtbaer bleef, vervvyderde zich eindclvk meer
en meer en verdween ten laetsle geheel en al; tevens
viel de nacht in, en de ongelukkigen zagen niets meer
om zich heen, dan de woelende golven, welke vervuld
met stukken ys en half gesmolten sneeuw, een akelig'
geklots lieten hooren.
Dit was een plechtig oogenblik; geen woord werd
gesproken, maer uit aller herten steeg een.vurig ge
bed ten hemel.
De houding der vlugtelingcn verdient beschreven
tc worèen. Maddis en Juhann hielden zich op het
middenste gedeelte der yssehols, als de plek, welke
de meeste veiligheid aenbood; zy leunden op hunne
pieken en berekenden in zich zelve de kansen van
behoud, welke hun nog overbleven. Rachel zat een
weinig ter zyde, naestden hond; hare blikken waren
bestendig naer den heimd 'gerigt, zelfs toen de afstand
en de duisternis denzelve geheel onzichtbacr hadden
gemarkt. Arme moeder! daer had zy haren zoon
achtergelaten! zou zy hem immer wederzien? zou zy
sterven, zonder hem nog ccnmael te omhelzen?
Tusschen deze beide groepen liep de Jood met
haesligen tred heen en weder. Hy sprak geen enkel
woord, noch tot zyne vrouw, noch tot de. boeren.
Zyne ontstelde gelaetstrekkcn tcekenden niets dan
angst en woede; dp rampzalige beschuldigde d'e Voor
zienigheid; hy kon zich niet vereenigen met het
denkbeeld, om op deze wyze hel leven tc verliezen;
al zyne gedachten waren Slechts gerigt op het uitden-
kön van een middel, om aen zyn noodlot le ontkomen.
Eene heele koorts greep hem aennoch de onder
werping van den Christen» noch den moed van den
braven, noch de bodaerdc standvastigheid van den
wysgeer, waren by hem te bespeuren: het was die,-
onrust van het dier, hetwelk in eene val gevangen,,
vruchtélooze poogingen doet om le onUtnppen,
den zondag. Op voorstel van den secretaris zyn
diensaengaende de volgende schikkingen aen-
genomen.
1n Eene dryvoudige petitie op te zenden aen
bet. ministerie, aen de Kamer en aen de com
missie der berinrigling van liet leger, ten einde
voor den katholieken soldaet onder de wapens
de bescherming der vryheid van geweten en de
rust en 't vieren van den zondag te bekomen.
2" Be inriglingvan werkmanssocieteitcn wier
leden zich zouden verbinden den zondag le
vieren.
3° De aenhoudende oproep tot de nyveraers
en de bazen, voor eene krachtdadige propagande
in dien zin.
De Times, sprekende over de aenstaende ont
moeting der dry keizers te Berlyn, wil gaerne
erkennen dat op die samenkomst gehandeld zal
worden over velerlei kwesliën van internationa
len aerd. Maer 't blad kan niet gelooven dat de
dry vórsten eenig vooral'beraemd plan zouden
op 1 oog hebben. Immers, er is op 't oogenblik
geen enkele aengelegenheid te ontdekken, die
dringend voorziening zou vereischén. De wenscli
tot 'l behoud van den vrede zoo hoort men
beweren brengt de keizers te samen; doch
'tis onmogelykte begrypen uit welken boek den
vrede thans eenig gevaer zou dreigen. Frankryk,
de éénigc natie die naer oorlog zou kunnen ver
langen, moet voör een geruimen tyd werkeloos
blyven. De vrede is voor een'aental jaren ver
zekerd. Daerom schynt bet noodeloos, voor de
toekomst te zorgen door mactregelen, die wei-
ligt juist bet tegendeel zouden teweeg brengen
van wat men er mede voorbad.
De Daily News doet opmerken, boe weinig
zich de wereld bekreunt om de voorgestelde
konlerenlie. En waerom dit? Niet om dat men
nïcönt dat de dry potentaten byeen zulten komen
tot 't wisselen van komplimeniën; of tot 't by-
woonen van een revue. Zelfs in onze eeuw, nu
keizers minder autocratisch zyn dan voorheen,
bezoeken ze elkander niet uit louter aerdigheid.
Over politiek zal er dus wel gesproken worden.
Maer de onverschilligheid, waermede 't publiek
in 't algemeen de naderende ontmoeting gade-
slaet, berust eenvoudig op de overtuiging, dat
de dagen vervlogen zyn toen keizers en konin
gen onder elkander de aengelegcnlieden van
Europa konden beredderen. Eene samenspan
ning van vorsten is een anachronisme geworden.
Zoo ooi'deelen de Times en de Daily News.
Wy voor ons kunnen echter de gerustheid van
'l Cityblad omtrent de zekerheid van een veel
jarigen vrede niet deelen. De Times had, dunkt
ons, in 1870 kunnen leeren, hoe ydel op histo
risch gebied allo profetische bespiegelingen zyn;
hoe weinig zich de gebeurtenissen rigten naer
de sombere of blymoedige uitspraken van jour-
Eens waegdc Rachel [|cm le vragen of men hopen
mogt dat de yssehols naer land zoude dryven. Op
deze vraeg hield de marskramer eensklaps stil, zag
zyne vrouw verwilderd aen, en zette toen zyne wan
deling voort, twee of dry verstaen bare woorden bin
nen 's monds prevelende.
Weldra was het donker geworden. Maddis riep aen
Rachel toe, om naderby le komen.
Kom, zegde hy, dè buitenste kanten der yssehols
kunnen losgaen; hét is niet raedzaem te blyven waer
gy zyl.
Rachel stond op, nam de schapenvacht, welke
Iwanoff had achtergelaten, en waerop Netta zich
nedcrgclegd had en ging hy de hoeren zitten. Men
deelde den medegenomen voorraed, atm stilte, ging
vervolgens nog rug tegen rug op liet ys zitten, en
wachtte alzoo den morgend af.
Welk eenen nachteene dikke duisternis bedekte
de wateren; de yssehots werd door den wind en
storm heen en weder geslingerd, en dreigde ieder
oogenblik tc zullen vcrbryzeld worden. V.indelyk ver
rees de zon, maer bedekt met een dikken nevel.
Maddis begaf zich naer den rand der yssehols be
schouwde de kim en racdplcegde de rigting van den
wind. Weldra verscheen een tweede mensehelyke
gedaente naest hemHel was de Jodin.
Denkt gy, vroeg zy hem met eene gesmoorde
stem, dat wy het land zulten bereiken?
Maddis strekte zyne brcede hand uit, en zegde, aen
de jonge vrouw, eene grenzcloozc zee welke hen aen
alle kanten omringde, loonendc:
Zie! God weet wat van ons.geworden moet!
De Jodin boog het hoofd ter neder; hare lippen be
wogen zich;zy had.
—Arme vrouw! zegde Maddis,gy hebt niet geslapen.
Men slaepl slecht, wanneer de geest ziek is.
Ja, ja, ik versta u; gy hebt daer ginds eenen
pailo achtergelaten; men zegt, dat niets eene moeder
troosten kan, die van haer kind gescheiden is. Welnu,
ik stel my voor, dal myn oude vader en moeder aen
den oever staen, en zich afvragen; of ik dood of
levend beu.
—ik beklaeg henriep de Jodin uit, ik bcklaeg uwe
moeder, en zy keerde naer haren echtgenoot terug-.
nalisten. Nimmer was de Times zekerder van
't voortduren des vredes, dan in mei en juny 1870.
Joelt.was in sept3mber Napoleon met zyn leger
krygsgevangen.De Daily News zouden we er
op willen wyzen, hoe zelfs liedendacgsclie kei
zers jiog magt genoeg bezitten om eene samen
spanning tusschen twee of dry hunner hoogst
gevperlyk te doen zyn voor hunne onderdanen
en naburen. Napole >n bad slechts le spreken—
en 't was oorlog. De Czar heed slechts de hand
uit te strekken en millioenen gorden tegen
elkander 't zwaerd aen. Wat waerborg bezit liet
Russische volk,zelfs 'tDuitsclie, tegen de moge-
lyke oorlogzuchtige bedoelingen van zynen be-
licerscher?
ItlITKCIII.Wn.
Koning Georgius V van Hanover beeft als volgt
geantwoord aen keizer Frans-Joseph, die zyne
tusschenkomst bad aengeboden, om den Hano-
verschen onttroonden vorst zyne goederen te
doen wedergeven door den koning van Pruisen,
goederen waervan de inkomsten beloopen tot
2 millioen guldens:
Nooit, tot welkdanigen prys bet ook zy, zal
ik my verlagen om van den koning van Pruisen
de wedergaef te eischen myner goederen, op
eene hatelyke wys in 1866 aen my ontstolen.
Dat ware myne zedelyke vervalling. De godde-
lyke Voorzienigheid, 'die toegelaten heell dat ik
overwonnen en bestolen werd, zal, in hare al-
magtigheid en wysheid, op uer en stond, myn
goed regt wreken. Er staet geschrevenElke
zonde brengt hare kastijding mede. Vroeg of laet
zal het goddelyk woord volbragt worden.
FUNNKKYK.
Op dit oogenblik gebeurt in den kweektuin
van bet Boulognebosch een zonderling naluer-
wonder. Twee mael per week wordt daer kon-
cert gegeven, en telkens komen de talryke vogels,
die de hoornen bevolken, rondom de plaets van
liet orkest zitten, en na ieder muziekstuk, voe
ren zy op hunne beurt allerhande variatiën uit
op de minst gekende arias. Zoodra hel orkest
ophoudt, beginnen de vogels, en deze zwygen
zoodra zy de muziekanten hunne speelluigen
zien nemen. Men kan geen gedacht geven van
de zonderlinge bekoorlyklieid dezer zangen.
In de treurige tyden van oorlog, welke
Frankryk heelt doorgebragt, zyn er veel onbe
kende moedige daden begaen,en veel heldhaftige
feiten gepleegd, welke in de vergetelheid moe
ten blyven. In de maend October 1870 werden
twee vastberaden mannen door generael Trocbu
gelast, naer Tburs depeclien te brengen, aen
den heer Gambetta bestemd. Het waren Copin,
kapitein by liet 221" bataillon der nationale
garde, en Provost, soldaet by de vryschutters
van Parys. Copin was veertig jaren oud.
Provost negentien. Zy vertrokken. Men geleidde
Dé toestand dezer vier menschen was inderdaed
vcrschrikkelyk. Op een vlottend eiland waervan zy
den gang niet konden bestieren, verlaten; aen koude
en wind blootgesteld, ieder oogenblik bedreigd met
de verbryzeling van den bodem, waerop zy zich be
vonden werden zy alleen nog slaende gehouden door
de flauwe hoop, om door den wind naer een der
oevers gedreven te worden. Dit was inderdaed hunne
ecnige kans van behoud, want in dit jaergelyde was
hei niet le verwachten, dal zy door eenig vaertuig
zouden opgenomen worden, daer de vaerl gedurende
den winteren de lente geheel gestremd was. De on
gelukkigen dobberden derhalve op goed geluk. De
stroom voerde hen snel zuidwaerts, dit althans meende
Maddis, maer by wachtte zich wel, dit aen zyne lot-
genooten le zeggen, daer zulks slechts zou gestrekt
hebben om hunnen angst le vermeerderen. De uren
gingen langzaem voorby; elk hield zich met zyne
eigene gedachten bezig. De marskramer had zyn op en
nederloopen gcstaekl, hy had zich uitgestrekt op de
schapenvacht, dóór Iwanoff achtergelaten, en hield
de oogen gesloten; men zou'gedacht hebben, dat hy
sliep, indien zyne suclle ademhaling het tegendeel
niet aengeduid liari JÖtnchcl 'zal naést hem bleek en
verstyfd door de koulü^ay hield hare blikken geves
tigd op de bewegingen van Maddis, op wien zy at haer
vertrouwen stelde. Deze, die geen oogenbHk zyne
bedaerdheid en tegenwoordigheid van geest verloor,
trachtte eenige groote visschen, welk aen den kant
der yssehols kwamen zwemmen, mét zynen harpoen
te treffen.
Ten tweeden male spreidde de nacht zyne vleuge
len over de uitgestrektheid der wateren; ten tweeden
male bescheen de zon dit tooneel van fcllende.
Toen was dat oogenblik genaderd, waerop de
mensoh, nog niet geheel door de wanhoop overmees
terd, den moed begint te verliezen; dal oogenblik van
koorts en ongeduld, hetwelk de gevoelloosheid voor-
algactwanneer de ongelukkige den dood in het
aengczichl ziende, tegen een onvcrbiddelyk noodlot
worstelt, en hy voorraed reeds al de martelingen
ondervindt welke hem wachten; het is een doodslryd
van den geest,dien van 't lichaem voorafgaendc, maer
welke duizendmael wrecder is. (Wordt voortgezet.)
(uit eene reis a3n de oevers der oost-zee.)
(4e VEKVOLG.)
