N° 111. Zondag 9 February 1873. 3de Jaergang.
WEKELYRSCH IV1 EEWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.(1)
Aelst, 8 February.
Wyding van Mgr Dumont,
Rampspoedige jaren
Buitcnlandsch IVieuws.
G-azette van Aelst
Hot H..0001 van hot blad ia gevestigd In do Knpelle.teaet IV- 11, tvae,- allo brieven, golden, em. vruehtv. y inncten toegezonden tvorden.
Abonnementaprya B IV. 'e Jeers, vooraf betaolbaer. Voor don bulten ban men Inaehryven In ul do postkuntooren, en voor de landelyke gemeenten by de briefdrager..
201fi bisschop van Doornyk.
Verleden zondag had in de prachtige hoofd
kerk van Doornyk een dier godsdienstige
plechtigheden plaets, die onuitwischbaer in
het hart en liet geheugen blyven van al wie hel
geluk heeft, eens in zyn leven dezelve by te
wonenwy bedoelen de wyding van Doornyks
nieuwen bisschop Mgr Dumont.
Melden wy die plechtigheid, het is met met
het inzicht om dezelve te beschryvende plaets
laet het ons niet toe; maer eerder om te pro
testeeren legen de schandige en ongeoorloofde
doenwyze van zekere drukpers, welke juist die
plechtigheid te baet neemt om de zoo indruk
wekkende en heilige ceremonien van onzen
godsdienst met schimp en smaed te bejegenen.
De liturgie der kerk, hare zangen en gebeden,
de zoo verhevene en leerzame bediedenis der
ceremonien, de versiering der hoofdkerk van
Doornyk, een der schoonste tempels der chris
tenheid, de persoon van den gewyden prelaet,
die zyner eerbiedweerdige collegas, de gedach
tenis van zynen doorluchtigen voorzaet, de
godvruchtigheid der geloovigen, hunne vlyt en
iever om den herder die tot hen komt in den
naem des Heeren te onthalen en toe te juichen,
alles wordt bespot, op dit alles brassen de
organen der vrydenkery den zwadder uit van
hunnen haet tegen God en godsdienst
Waren het slechts de modderbladjes, thans
in onze groote steden zoo overvloedig dry vend
langs de riolen, die pligtig zyn, het stilzwygen
het mispryzen ware al wat hun van wegens
treffelyke en wel opgevoede lieden toekomt;
maer die bfaedjes zyn hier slechts de weergalm
der grrroote drukpers van hunnen boord, van
eene Indépendance, die beweert te schryven
voor ernstige lezers, die gedurig opkomt met
cc den eerbied van het liberalismus voor den
godsdienst onzer vaderen, die beweert de
geestelyke overheid tegen te kanten alleenlyk
op het politiek terrein, alleenlyk om de over
weldiging van den klergé te bestryden. Die
drukpers iicgl telkenmale zy zulks beweert, en
liegen doen zy, die schynheilige liberale kies-
manifesten die spreken van hunnen eerbied
voor den godsdienst.
Inderdaed wat heeft de wyding van eenen
bisschop gemeens met het politiek?... Waerom
dan zendt de Indépendance haren reporter naer
Doornyk, betaelt zy zyne reis, en geelt zy den
vuilen artikel uit, die spot met al wat wy eer
biedigen?... Alleenlyk om te toonendat, zooals
bbssin
een ander orgaen van 'i liberalismus bevestigt,
om te toonen dat het liberalismus niets anders
is dan vrydenkery
Springvloed van 1573.
By voegsel oen ons laetste vervolg.
Ende in Januario den achsten dach glieleden,
Als men vyflhien hondert jaer gheschreven sach
En dryen seventich, werdl wederom bestreden
Die stad van Loven met eenen swaeren slaoh,
Duer 't groot water dal hem nacht en dach
Hoogher aan der stad l vesten oft wallen heeft verheven,
Duer tveel sneeuwen dan tgemeynlyck plach
Heevel boven veelden, huysen, beemden, ghedreven,
Soc dat gheen mensche nauwelyck en is int leven
Die thoogher ghesien heeft soot elkelyck int gemeen.
Sompt,
En heeft menich menschep van have ende goedt doen
[sneven,
Men seyl ghemeynlvck een ongheluek selden alleen
[Compt.
Dit groot water heeft ons soe subitelyck overvallen,
Syn herte mach hem sweeren diet vertelt,
Soe dal met chraehle brack duer die dickeaerdevvallen
En heeft soe menich schoon huysdaer neder ghevelt
Menich duysent roeden muers duer 't groot ghewell
Met fundamenten ende al ter aerden ghesmeten.
Meer dan die halve sladt stondl int water ghestell,
En hebben veel tollen daecke toe int water gheseten
Die groote schade en is niet moghelyck om weten,
Duer menich honderl huysendyer ghebrokongeschent.
Syn,
Schoon hoven,haghen,boomen,tuyneaalheel verbeten:
Alsdwaler syncracht baertlesser quaet omtrent—Syn.
Tende Giest porie hecvet die heel Brugghe wech ge-
[vuert,
Met huysen, met hoven, met schnern ende stallen,
Hoe wel dat sy uuter aerden sterek stonden bemuert,
Ten heeft schier niet gbeholpen met allen.
Inde Gorslraete heevet noch met crachte doen vallen
Die horenbrugghe die groot en sterek was van machte,
Met die brugghe op Duylaecke soe voorts duer die
[wallen,
Ende vvirpet alle om verre stadt vesten, torrens en
[grachle.
Die twee S. Jobs poorten, hoe sterek van crachte,
Metten fundamenten syn heel daer nederende bederven.
Maer twas gheluck dal niet en ghesehiede by nachle;
Menich duysent menschen hadden daer duere moeten
[sterven.
Huysen die niet en conden staende blyven,
Ende sommighe met man en wyf, en kinderen daer
[innc gesloten,
Eylacen! die sacli men metten watere wech dryven,
EÏi verdronken al tsamen, en soo wech ghevloten;
En meer ander crachtcn die bitter noten,
Die alle soo dool bleven, soo int gasthuys, soo hier,
[soo daer.
Met wonde dat men alle thenen sach comen ghevloten,
Van bedden, coetsen, stoelen, banken, lynwaet, dit
[is al waer,
Kisten,coffers,8chaprayen,Saulon van menich aullaer.
Veel druox en jammers, men alle die sladt duer ge-
[schien Sach,
Veel gheroeps, ghecryscli, ghejammers hoorde men
[openbaer:
Dovervalleuvan den water men qauli ontvlien mach.
Hoe wfel dat die suslerkens int sieck gasthuys waren,
Neerstich oindiesiecken allen tesalveren van der dool,
En oock siende het water soo hooghe openbaren,
Soo en hebben sy hun ghespaert cleyn oil groot;
Soo sy best conncn drocghen die siecken uut der noot
Eilacen, haer selven niet sparende! Een suster Heler
[lieven,
Die welcke duert verrasschen niet te tye en vloot.
Noch vyf crancken syn noch op hen bedde gheblevon;
Met bedde en al om hooghe van dwaler gheheven;
Maer een van vyven en verdronck, soot verklaert—is,
Nochtans sy op dwater al den bcyaert duer dreven.
Hy is wel salfch die van den heere bewaert is.
Hoewel datier noch a! syn al staende gheblevon
Veel steenon brugghen, nochtans synse meest al ghc-
[schendt
En groote houten brugghen syn oock mede wech
[ghedreven
Soo dal men nauwclycx hout oft pyl af en vindt.
Ende rnidts datter veelcloostcrsdorbylcn staen omtrent
Sy hebben al seer groote schade van den water ghe-
[hadt
Tgroot baghynhof, soot elckelyck wel is bekent
Is oock wel hall bedorven, en veel huysen ter aerde-
[pladt,
Want sv ligghen alder nacst die vesten van der sladt
Daer twater met crachte quamp in sladt gheloopen.
Veele koeien,paerden.verckeneu baddcnl oock te badt
Die al verdroncken en melterdoot moesten becoopen.
Dit water heell hem seer hooghe, wyl en breed gho-
[slrect
Tot op do groote maret toe in die backerye
Gheheeten crancnburcheen half elle op den vloer
[gbere.ct
Ende slonl oock lot in den iveldeman ten selven tye",
Ende lot aende burchtrappers aen dander sye.
Noyt mensche en sach lol Looven meerder abuys!
Het stondl inde neerheyt, tis waer wat ick ubelye'
Som XI111 som XV voelen hooghe in een huys.
Meest alle straten ghebroken ligghen vol steenen en
[gruys....
door H. Diependaele
van Leuven.
ITALIË.
Men leest in de romcinsche korrespondentie
van den Tablett: Slechts weinigedagengeleden
heb ik Z. H. den Paus gezien. Hy genoot eene
goede gezondheid. Allen die hem zien bewon
deren het voortdurend behoud zyner krachten.
Hy staet vroeg op, doet zyne gebeden in de
kleine kapel van het H. Sakrament, die tegeno
ver zyne slaepkamer ligt; van daer gaet liynaer
eene grootere kapel, waer hy de inis leest en
er eene tweede bywoonl tot dankzegging, aen
God.
Een groot deel van den nacht en der vroeg
ste uren van den dag, worden door den Paus
in gebeden voor het H.Sakrament overgebragl.
Hy neemt zyn nachtrust in eene kleine yzeren
bedstede, zonder gordynen en ofschoon hy
goed slaept, besteed hy er echter niet veel tyd
toe en gebruikt bovendien weinig voedsel. Hy
is steeds vol hoop en vertrouwen. Een kardi-
nael die hem alle dagen nadert, heell my ge
zegd, dat de gezondheid en de geesteskrachten
van Z. H. byna mirakeleus schynen. Hy boe
zemt moed in aen allen die hem omringen.
Onder de bevolking der Kerkelyke-Staten
heeft de ellende en armoede aenzienlyk toege
nomen, sedert de overheersching van Piëmont.
Gouden en zilveren geld is uit den haudel ver
dwenen en men ziet niets meer dan koperen
munten en papier. De goudsmeden klagen dat
zy de metalen, die voor hunnen handel noodig
zyn, niet kunnen bekomen.
Niets, niets kan een gedacht geven van den
ellendigen toestand van vele arme lieden. De
kelders van Londen en Liverpool overtreffen
verre in pracht de wooningen der arme Ro
meinen. Ik heb gezien dat er lo persoonen in
een vertrek huisden, dat zoo klein was, dat de
helft dergene die het bewoonden de eerste helft
des nachts slapende doorbragten en de overige
in de andere helft de plaets der eerste innamen.
Een enkel kussen dat in het midden der kamer
gelegd was, diende, lot hoofdpeluw voor allen
en de lichamen der slapenden gingen van daer
uit, zooalsde assen in een wagenwiel.
Niemand weet wanneer dit alles te Rome zal
eindigen. Ik zal u enkel zeggen, dat er een ze
ker voorgevoel bestaet waerdoor dit einde nog
in het jaer 1873 moet plaets hebben.
Onlarlgs is er te Florencie een Annuaire
de la francmaQonnerie (jaerlyksch verslag der
vrymetselary) verschenen, dat aen het Giornal
di Florenciaeen goed middel aen de hand doet
om het algemeen denkbeeld en de bewegingen
der sekte te ontvouwen.
Wy zullen op die studie wederkomen die
overbelangryk is. Tol staving der opmerkin
gen, die gezegd dagblad te dezer gelegenheid
doet, over de booze werking der sekte in poli
tieke zaken, haelt het een feit aen, dat volgens
zyne bewering, onder zyne oogen gebeurd is.
Ziehier dit feit:
Na den slag van Sedan, bleven onze ministers
(de italiaensclie) ten hoogste besluiteloos over
de kwestie der bezetting van Rome. Het is
tevreden?.... Daerop wensch ik u de goede rustik
blyf hier vernachten met mynen knecht; ik ben te
vermoeid om voorts te voeren en, voegde hy er zuch
tend by, en ook.... ik heb niets meer te voeren!....
Schele Jaek wederhield hem.
Vermits gy mynen raed aenveert, sprak hy, en
om u op myne beurt te toonen hoe goed ik het meen
met u, zal ik u nog iets zeggen; maer, onder ons,
hoort gv? want, ik hcrhael het, voor niets ter wereld
wou ik dal de bende vernam dat ik haer in 't minste
legenwerke.... Luister; Ik kom u te zeggen datgy
te ligtzinnig geklapt hebt over uwe zakendoe het
niet meer. Men heeft uwen hond vergiftigd: neem
eenen anderen, by voorkeur den kwaedslcn en den
boosslen. Liever dan hem onderden wagen te binden,
zet hem boven op, in volle vryheid. Eindclyk in
plaets van uw vracht vast te leggen met koorden,
gebruik kettingen, dieven zyn voor stil en spoedig
werk; ketens rammelen te veel on zyn met een mes
niet los te snyden. En daerop wensch ik u den
goeden nacht. Tracht ml te rusten; gyzythierin
veiligheid.
De jongeling vatte de hand van Jaek en bedankte
hem voor zyne zorgvolle vriendschap.
Onnoodig te zeggen dal de voerman, hoc mat
en vermoeid hy ook was, den ganschcn nacht geen
oog kon luiken.
Had hy, gedurende dat lastig waken, tien voet
dieper, onderden vloer zyner kamer kunnen zien!....
Daer, in eenen kelder, die uit kwam op eene verlatene
steengroef, ruim, en verwikkeld van gangen als een
echte doolhof, had hy zyne roovers ontmoet, Schelo
Jaek aen 't. hoold, bezig met hunnen buit to schatten
en te stapelen....
Schele Jaek was oen der byzonderste geassocieerden
geworden, en zyne afspanning, die van overouds dc
beste faem genoot, een der zekerste berg- en verga-
derplacts der bende.... De schynheilige baes mogt vry
zynen rol spelen en vry mogl hy den uitgestroopten
jongeling de-nauwkeurigste voorzorgen ncnbevclen;
hy wist dat die aen bevelin gen, hoe gepast, hoe ge
grond ook, overbodig werden, eens de voerman van
eene vrygeleide was voorzien. Derhalve, hy won eraen
in vertrouwen by het volk, dal hem niet kende voor
wie hv was geworden, en zulks was voor hein en zyne
medeplichtigen minstens een beugel geld en eene vracht
kost el y ken buil weerd.
Wordt voortQpmI,)
in.
Allen voor renen.
(12° VERVOLG.)
Wel gesproken, antwoordde Schele Jaek; maer
die dieven zyn geen dieven gelyk andere dieven. Wat
zy eens beloven blyven zy getrouw, en, hebt gy eene
vrygeleide, zy zullen ze eerbiedigen.
Gy moet die dieven kennen, baes?
Kennen? Wie ter wereld kent ze!.... Wat ik
u zeg wordt verteld door reizigers, door lieden van
uw bedryf en anderen, die als gy eene vrygeleide
hebben betaeld tegen hunnen dank, ofwel veilig
heidshalve er een hebben gekocht uit eigene bewe
ging. De strenge wil des kapiteins is dal zyne mannen
eerlyk handelen.
Zoo?.... dat is nieuws!.... En zy hebben eenen
kapitein, die eerlyke schelmen?
Zeker! En eenen kapitein die, hy toch, zynen
naem niet zwygt.... Hebt gy sedert ceuigen tyd niet
hooren spreken van zekeren de Lichte.... Jan de
Lichte?
Inderdaed^ dien naem heb ik langs de baen
hooren vernoemen. Maer, ik beken u vryuit, baes, dat
ik voor louter fabel aenzie al de wonderen welke men
nopens dien ellendigen vagebond vermeldt.
Ik wed, schertste Schele Jaek, dat gy sedert een
uer van gedacht zjtveranderd!....
Wal? Hot is hy, die my heeft aengehouden?....
't ls goed het te weten; poets, wederpoets, en wat hy
my ontstolen heeft zal hy naer 't Paradys niet dragen.
Gy zyt zeker, niet waer baes, dat het Jan de Lichte is
die my by de keel heeft geval en my en mynen wagen
heeft uitgestroopt?
Hy of een zyner luitenanten.
Nog beter! De bende heeft eenen kapitein en dc
kapitein heeft luitenanten!.... Hoe sterk, vroeg spot
tend dc voerman, hoe sterk rekent men wel dal ont-
zaggelvk bacnstroopersleger?
fiat weet ik niet.
Een andere vraeg dan. De soldaten, zegt gy, zyn
niet gekend; maer de kapitein verzwygt zynen naem
niet.Waerom dan legt men de hand niet op dien held?
(1) Eigendom der Gazette van Aelst.
Ik vrees, antwoordde Jaek, ik vrees dal zulks
niet haestzal gebeuren; ten minste tol heden zyn alle
pogingen mislukt. Eehige boeren hebben hel willen
beproeven en degene, die zich ai te ieverig toonden
op de jacht, zyn er afgekomen met schade. Het volk
is benauwd geworden en de gewapende magl is ner
gens te zien. Wy beleven droeve tyden! Te Velsicq,
waer de schelm geboren is, kent men hem genoeg;
maar sedert maenden is hy er niet meer te zien ge
weest. Een bende soldalen zyn op zyn ouders huis
gevallen en hebben het onderzocht en omgeworpen
van deD kelder tol den zolder.'Men had hun gezegd
dal er buit lag verscholenzy hebben er niets gevon
den dan miserie en naekle muren. De ouders, waer-
schynlyk nopens dit bezoek verwittigd, waren in
tyds gevlucht. Dal vertelt men. Men zegt nog dal, na
de soldaten de kluis hadden verlaten.de geburen er
zich meester hebben van gemaekl en, uit wraek, het
kot hebben afgebroken. Waer de oükens vervaren zyn
weet men niet en nog veel min weel men waer hunne
Jan zit....
Ware hel myn ambt, viel dc voerman in, ik zou
hem wel vinden.
"t Is mogelyk, want, is hy nergens, toch is hy
overal, nu hier, nu daer, aen 't hoold zyner benden,
al waer er kans is om te stelen en te rooven; men
beweert zelfs dat hy eens, op den zelfden stond, is
gezien geweest op dry verschillige plaetsen te ge
lyk!....
Ah! ah!.... Gael er de superstitie zich meo be
moeien dan zal hy de boerkens nog lang benauwd
maken
En dat hy er nog lang zal loopen, dat vrees ik
met u. Nu, is hy geen tooveraer, hy moet toch een
stoute, doortrapte kerel zyn; want, zoowel weet hy
overal zyne voorzorgen te nemen dat, telkens men
hem voorzeker in het net meent, hy telkens verdwynt
als rook....
De voerman schokte de schouders en bedacht zich
een oogenblik.
Ik weet noglans een middel, sprak hy.
Zoo?.... Laet hooren dal middel?
Hoewel zy my de strengste stilzwygendheid
hebben geboden, ging ik aen hel geregt het orde
woord leveren dal zy mv hebben opgegeven, ik zou
eens willen zien of er haest niet eene van die vage
bonden in T droog zou zitten, en éene gevangen, zal
de lortuer....
Schele Jaek sprong tot den jongeling en sloot hem
de hand op den mond.
Gy hebt een ordewoord? riep hy angstig; uw
vrygeleide is een ordewoord? Oh! op uw leven, zvvyg
het en houdt hel voor u alleenWeel gy wat men
zcgl, wat men bevestigt?.... Jan de Lichte, zegt men,
heeft overal reglsdienaren uitgekocht,die hem moeten
overbrieven al wat er by de schouten omgael of legen
hem en zyne benden wordt gebrouwd.... Men voegt
er zelfs by dat er van zyne eigene mannen by de
reglsbecren in dienst of in bediening zyn....
De voerman aenzag den ontstelden baes met uiter
ste verwondering....
Jaek, sprak hy op zeer ernstigen toon, ik ver
neem hier vreemde dingen. Waerlyk, om met zooveel
zekerheid te spreken als gy, om zulke nauwkeurige
inliglingen te kunnen geven nopens dien kapitein,
nopens die bende, nopens hare inrichting en hare
doenwyze, moet men van de bende deel maken of ten
minste ze kennen van zeer naby!....
Zwyg! zwvg! kermde Jaek. Ik ken-ze niet!....
In de bosschen waer zy nestelen hooron de boomen
en verraden den reiziger.... Geen myle ver van myn
huis zvl gy aengeraod en misschien hebben de muren
van myn huis ook ooren!.... Zwyg! zwyg! Ik ken ze
niet, ik mag ze niet kennen.
Eu 't was of de verschrikte man zich van wanhoop
de haren uit het hoofd ging rukken.
De voerman, de goede jongen, voelde innig spyt
over het jammerlyk uitwerksel dat zyne woorden op
den armen baes kwamen te weeg bremgen.
Bedaer, Jaek, viel hy in, bedaer! Ken ik u niet?
Wat ik zegde is ydel scherts.... Zulke buitengewone
gevallen komen my te verrassen dat het als duister
is geworden in myn verstand, dat myn hoofd is op
den hol geraekt. Zoo verontrust, zoo wantrouwig
gevoel ik my op dees oogenblik, dat ik haest mynen
besten vriend zeiven zou gaen verdenken.... Vergeef
my en verschoon de onbedachte woordon die ik kom
uil te brengen.
Dank! dank! zuchtte Jaek.
En om u te toonen hoe goed ik liet meen met u,
beloof ik, hoe hard het my ook valle, stiplelyk uwen
raed te volgen. Ik zal het schrikkelyk ordewoord
zwygen en doen of ik van niets wiste.
Anders kunt gy niet, arme jongeling.
Ja, ik zal zwygen en, met. geduld en voorzichtig
heid afwachten hoe het al zal uitkomen. Zvt gv nu
