N° 124.
Zondag 11 Mei 1873.
3a° Jaergang.
WEKELYKSCIl NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelst, 10 Mei.
Buitenlandsch Nieuws.
G-azette van
Aelst
ivoor alle brlrven, gcblen, enz. vpachtvry moeten toegezonden woeden.
Het Bureel vnn liet lilad is gevestigd In de liapelleatenct W»
fe 'ojnres, vooraf betaelbaee. Voor den bulten kan men Inscliryven in ol de postknntooren, en voor de landeljke gemeenten by de briefdrager*
Abounementsprj's SS
FRANKRVK.
Men berekend dat de verkiezing van Ba-
rodet aen Frankryk minstens 1 1/2 milliard kost.
De fransche rente is byna 4 p. c. gedaeld, wat
een nominael verlies geeft van 500 millioen.
Daer vele andere effecten, spoorwegaendeelen
enz. evenzeer gedaeld zyn, schat men dit ver
lies op minsten? het dubbele en zoo bereikt
men de fabelachtige som van 1 i/S milliard. En
nu is daer nog niet bygevoegd de overgroote
schade, die handel en industrie geleden hebben
door het intrekken van orders, wat in schier
alle voorname steden heelt plaets gehad en nog
dagelyks voortduert.
Wy kunnen het juiste getal opgeven der
plakkaerten die gebruikt zyn, gedurende liet
kiestydperk en dat der omzendbrieven die rond-
gestuerd zyn. M. de Rëmusat heeft 9 verschil-
lende plakkaerten gebruikt, getrokken op 92,000
exemplaren. De omzendbrieven werden op een
getal van 350,000 getrokken en de stembriefjes
op 4 millioen. De komiteiten die hem onder
steund hebben, gebruikten 128,700 plakkaerten
en 268,700 omzendbrieven. De verklaring van
M. Grevy is getrokken op 30,000 exemplaren;
diegene van M. Cernuschi op 30,000; die van
M Frank op 19,100. De brief van M. de Labou-
laye werd op 1,500 exemplaren aengeplakt en
uil gedeeld op 20,000 exemplaren.
Voor M. Stoffel werden er 173,000 plakbrie
ven ^edrukt, en nog 500,000 omzendbrieven
rondgestrooid; de stembrieljes werden gedrukt
op 5 millioen. Voor M.Barodet heelt men 93,000
roode plakkaerten groot formaet kunnen lezen.
Er werden maer 500 omzendbrieven verzonden
en 1 1 '2 millioen stembriefjes gedrukt. M. Mar
cus Allart heelt 7000 plakbrieven doen drukken.
Vergeten wy niet, in de opnoeming der kan
didaten zekeren M. Raux, oud 84 jaer, kunst
schilder graveur en mekanicien. Deze onbe
kende kandidaet heeft 100 plakkaerten laten
drukken; men kon er op lezen zynen ouderdom,
zvne namen, beroep en hoedanigheden. Hy het
daerby aen het publiek weten dat van dag tot
dag zyn gezicht verflauwt, dat hy gedurende o0
jaren nationale garde geweest is en de schilder
is van de groote schildery op het stadhuis, die
in 1857 werd tentoongesteld. Men geloolt dat
hy ééne stem heeft bekomen.
De tyden zyn te ernstig, zegt de Pa trie
van Parys, om het oor niet te openen voor al
de geruchten welkeer in omloop zyn. Ziehier
dus wat er in de omgeving van het paleis der
Elysées gezegt wordt: M.Thiers zou stellig den
republiekeinschen gouvernementsvorm doen
uitroepen, waerin doof de beide centrums en
de linkerzy is toegestemd.
Er zou eene bondige grondwet afgekondigd
worden, welke alle mogelyke waerborgen aen-
biedt tegen de revolutionnaire buitensporighe
den, en dit dank aen zekere wyzigingen, toe te
brengen in het uitoefenen van het algemeene
stemregt. De grondwet zou onder de bescher
ming van het leger worden gesteld.
De algemeene kiezingen zouden voor een
jaer worden verschoven, en M. Thiers tot pre
sident voor het leven benoemd worden.
Frankryk heeft de laetste storting op het
vierde milliard aen Duitschland gedaen; het
fransch gouvernement bezit reeds 700 millioen
in goud en wisselbrieven, voor de betaling van
het vyfde milliard.
De berugte bende van Delannoy heeft nog-
maels van zich doen spreken. De herbergier
Boulanger, in het dorp Mouchin, heeft verleden
nacht een der smokkelaers, die met geweld in
zyn huis drongen, meteen geweerschot gedood.
De andere twee kerels namen hierop on ver wy ld
de vlucht. Denaemvan het slagtoffer is Manesse,
een zeer gevreesde kerel, die zelfs niet met
zyne vrouw in vrede kon leven.
De iever, die in geheel Frankryk blykt
voor den nationalen pelgrimstocht naer Ghar-
tres is groot. In de voornaemste steden hebben
zich comités georganiseerd, die talryke blyken
van aenkleving ontvangen. Orleans heeft reeds
meer dan 1500 pelgrims ingeschreven. Versail
les wil eene grootsche manifestatie doen plaets
hebben; deinwooners zullen by duizenden naer
Chartres gaen; 80 afgeveerdigden derNationale
Vergadering zullen hen vergezellen. Mgr Pie,
bisschop van Poitiers, die er zyn welsprekende
stem moet doen hooreu, zal verscheidene trei
nen zyner katholieke Vendeörs geleiden.
De bisschop van Chartres heelt voor den pel
grimstocht van 27 en 28 mei al de bisschoppen
en aertsbisschoppcn van Frankryk en België
uitgenoodigd, alsook verscheidene bisschoppen
van Zwitserland, Duitschland en Engeland.Een
„root aental hebben reeds geantwoord dat zy
de uitnoodiging aennemen,
De apostolische nunciussen te Parys en Brus
sel hebben eene afzonderlyke uitnoodiging ont
vangen.
gPANJE.
Wat doet het gouvernement van MM. Castelar
en Piy Margall in afwachting der kiezingen?
Het zoekt naer geld, naer veel geld en daer
de schatkist leeg is en de belastingen niets in
brengen, poogt het de jaerwedden der 'Staats
bedienden en de soldy der soldaten in te krim
pen.
Er is spraek om aen de soldaten 75 centie
men in plaets van fr. 1,50 daegste geven en aen
de mobilizados een franc in plaets van twee-
mael zooveel per dag te betalen; bovendien
(i)
De plaeg van Vlaenderen.
(24° VERVOLG.)
Zoo sprak de pachter, zonder te hebben bemerkt
welk vreemd uitwerksel zyne wobrden op den vreem
deling kwamen te weeg brengen, zonder te hebben
bemerkt hoe, onder het blanketsel dat ze vermomden,
zyne wezenstrekken schielyk waren verbleekt; hoe
Jan de Lichte, om zyne aendoening niet te verraden,
al zoekend en schuivend, derwyze zynen stoel had
weten te keeren, dat, tusschen het ilauwe schemer
licht van het venster en de blakende vlammen van den
haerd, zyn aenzicht gansch in de schaduvve was
verdwenen....
Wat was het dal den onversaegdeu, den schnkke-
lyken kapitein ontroerde?....
was het te leur gestelde hoogmoed? Jan, van
kindsbeen af, kende op zyn duimken de geschiedenis
van denvermacrden Cartouche; den paryschen «- held
had hy gedurig voor oogen; in zynen waen had hy
gezworen hem in beroemdheid en vrome daden te
overtreffen, cn zie, daer vond hy zich, by ccnen ge-
mecnen boer, hem en zyne bende, eensklaps verheven,
hem en zyne bende, ter hoogte van.... verachte en
vcrachtelyke straelloopers
Was het vrees? Hy, die zoo luidruchtig spotte
met strop en rad, hy die, gelyk by Kobeu uit het
Kruisken, voor bloodaerds uitschold zy die voor rad
of galg schrikten, hy, de onversaegde, was hy voor
dergelyk gevoel vatbaer? He boer kwam eenvoudig
hem voor oogen te leggen welk onvermydelyk lot
hem was beschoren; zag hy inderdaud, op dees
oogenblik, zyn droef einde te gemoel, en beproefde
hy wat, hoe stout of verhard ook, alle booswicht be
proeft wanneer hy het kille en onverbiddelyke stael
der dood hem den hals voelt raken?....
Was het wroeging misschien?....
Eensklaps, als om zich van zekere bezwarende
gedachten te ontmaken, schudde hy koortsig het
hoofd, stond regt en sprak:
(t) Eigendom der Gazette van Aelst.
zouden de rantsoenen verkleind worden, die
waerJyk overdreven mogen hceten.
Die tyding echter is alles behalve gunstig
ontvangen en veroorzaekte groote ontevreden
heid en een hevig gegrom in het leger. De sol-
datenen vrywilligers hebben openlykverklaerd,
dat zy hunne wapens zullen neerleggenen naer
huis wandelen, als er in 't minst aen hunne
soldy gepitst wordt. De mobilizados waervan
het grootste deel den zwaren veldarbeid vaer-
vvel zegde, om 2 fr. daegs te winnen en boven
dien vryen kost te genieten, zyn de onhandel-
baersten tegen dien mactregel.
En terwyl de federale republiek in die soort
van noodlottigen kring omwentelt om geld tot
voortbeslaen te vinden, of wel om voort te le
ven zonder geld, blyven de Carlisten de troe
pen het hoold bieden. Generael Novillas, die
door grootspraek, aen den oproer in eenige
dagen het hoofd wilde verpletten, was steeds
verplicht al zyne kolommen achter onvindbare
vyanden te zenden, die hem op hunnen tocht
het spoor byster maektcn of onverwacht te lyf
ingeri.
Zoo waren eenige dager, geleden twee Com
pagnies ingesloten door de bende van Santa-
Cruz, aen de brug van Anderlassa en werd er
eene geheele brigade over Irun gezonden om
hen te ontzetten. Verais gedeeltelyk door de
Carlisten, gedeeltelyk door de republikeinsche
troepen, bezet.
Ofschoon ook de republiek geen geld heeft,
bezit zy toch mannen die in andere zaken dan
financieele kennissen uitblinken. Generael Ve-
lardo onder andere, heeft eene proklamatie tot
zyne soldaten gericht, om hen aen te kondigen
d'at door hunnen moed en hunne dapperheid,
don Alfonso de Borbon en Saballs verpligt
waren Spanje teonlruimen eneenloevluglsoort
in Frankryk te zoeken. Arme soldaten, zy wis
ten zelf uiet, dat er zooveel moed en dapper
heid tusschen hen genesteld was!
Of echter die proklamatie van grootspraek
aen het inkrimpen der soldy eene zalving zal
geven, blyft sterkte twyfelen en een generael,
die door zulke in het oog springende leugens
zyne zaek verdedigd, is er verre af, den vyand
overwonnen te hebben.
De kiezing van M. Barodet te Parys heeft
eene uilgelatene vreugd veroorzaekt by de in
transigente*, de decamisados en de retenesvan
Spanje.
Kortom, al de mannen der wanorde zien hier
reeds de verwezenlyking hunner droomeu te
gemoet, zooals te Parys. Zy reikhalzen reeds
naer de zegeprael, watAdoor alle lage harts-
togten en het vrye uitvoeren van alle verachte-
lyke instinkten straffeloos mag uitgeoefend wor
den. Voor hen toch beteekeut republiek niet
anders dan despotism van het canaille.
E11 hunne brutaliteit, hunne wandaden, het
Pachter, is 't iu uit?.... Ilct wordt hoog tyd dat
ik voortreize....
De boer vatte hem den arm en duwde hem terug op
zynen stoel.
Neen, neen, T is Diet uil.... Ik zegde dus: zoo
zullen wy van de plaeg nooit verlost worden, ten zy
men geheel ander middelen in het werk stelde.
Kent gy die middelen, heer? Neen? lk wel; maer
ik ben hel niet die ze heb uitgevonden. Luister wel.
Ik luister.
Er heeft een man in Aelst, eon edel hart, een
echt menschcnvriend, een verstandig en hoogver-
dienstelyk bestuerder, die, sedert jaren, dc beste
oplossing zoekt van hel zoo belangryke vraegpunt, te
yveten: de luiheid te loeren werken.
Anders niet?
Hoe, anders niet, heer! Gelukte men erin al die
zwervors cn leeggangers op te sluiten in wel inge
richte tuchthuizen, niet 0111 ze onbarmhartig te kasty-
den, maer om te te verbeteren, om ze te beschaven,
om ze in eenzaemheid en stilzwygendheid den smack
naer eerlyke en winstgevende bezigheid in te boe
zemen, 0111 ze, van gevaerlyk rol dal ze zyn, tot
nuttige leden der samenleving te maken, dunkt u niet
dat het kwaed in eens tol in den wortel ware uitge
roeid en oneindig veel goed te weeg gebragt?
Inderdaed ja; doch ik vrees dat het schoone
plan van uwen menschlievenden Aelstenaer op een
ydclen droom gact uitkomen. Eenen luiaerd doen
werken, baes, is eenen moor willen wit wasschen:
men vcriiest er zyn zeep en moeite by.
Wie weet, vriend, wie weet! Rome en Parys
zyn op eenen dag niet gebouwd; met geduld cn vol
harding sticht men wonderen en het kloek geloof
vcrplaetst de hoogste bergen. Wie weet, kwam het
vuer der christene zelfsopoffering die edele onderne
ming te steunen en te bezielen, wie weet wat al
onverwachte en nooit bedachte uitwerksels wy er
zouden aen te danken hebben. Zie de zaek eens wel in.
Nu lael men de bedelary schier vry begaen, of, ziet
men zich gedwongen ze te kastyden, men gaet er
wreed mede te werk; zoodat tusschen het laten
doen en de lyfstraf zelve, er geen middelmatige
beteugeling bestaet. Men beweert dat de luiaerd voor
geen verbetering vatbaer is, en wat heeft men be
proefd 0111 hem tot verbeternis te brengen? Volstrekt
schrikbewind dat zy willen invoeren, heeft geene
oorzaek, geene reden van bestaen. Spanje toch
wordt door niemand in zyne onafhankelykheid
bedreigd; wel integendeel, iedereen keert met
afkeer den rug naer de nieuwe republiek, die
door zichzelve zal omgeworpen worden.
Te midden van al die wanordens welke de
republiekeinsche party doet ontstaen, is zy er
toch nog niet in gelukt om aen het spaensche
volk de overleveringen zyner oude katholieke
geloofsbegrippen te doen vergeten. Als voor
beeld hiervan diene het volgende:
In de laetste dagen der vorige maend, ging
een priester met het H. Sakrament, door de
calle Atocha, sterk bevolkte slraet te Madrid,
die geheel belegerd was metrc/<ws(opgeraepto
soldaten der republiek). Zoodra de priester met
het H. Sakrament aeukwam, schalden de trom
petten, de als bedelaers geklecde vrywilligers
vormden de haeg, bieden de wapens aen en een
geleide wordt uitgezocht om het H. Sakrament
op zynen weg te beschermen. Al die gehavende
republickeinen vielen, by het voorbydragen van
den laetsten troost der stervenden, op de knieën.
Dus is het niet het spaensche volk, datde ker
ken doet sluiten, maer wel de koterie; het is
niet het spaensche volk dat de federale repu
bliek uitroept,-maer het canaille van Barcelona,
Madrid, Valencië en Malaga.
DIITSCIILAND.
Volgens eene nieuwere geschiedenis dervry-
metselary (Leipzig 1870) bestaen er 80 Groot-
Oosten met 9 a 10,000 loges en 5 a 600,000 vry-
metselaers. In de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika zyn 47 Groot-Oosten, in Duitschland 10,
in Engeland 4, in Frankryk in België 2, in
Zwitserland, Italië, Holland, Denemarken, Zwe
den, Portugal, Spanje, Canada, Peru, Chili,
Brazilië, Venezuela, Nieuw Grenada, Uruguay,
de Argentynschc Republiek, Haïti cn Cuba
ieder 1.
Een der vrymelselaersbladen van Noord-
Amerikageeft het volgendeoverzigt vandeame-
rikaensche logesInde Vereenigde-Staten be
staen omtrent 100 geheime genootschappen. De
meest verspreide en bekende onder hen zyn de
Odd Fellows, Good Fellows, Druiden, lied men,
Seven wise men, Hermannssöhne, Ordensshöne
der Freiheit, Harugam, Knights of Pythias, enz.
Zy vormen te samen ongeveer 25,000 loges met
2,000,000 broeders.
De eigrmlyke vrymctselaers lellen omtrent
500,000 broeders in 7000 loges, Odd Fellinvs
300,000 broeders in 3915 loges. Deze laetsten
zyn in de twee laetste jaren ook in Duitschland
ingevoerd en hebben reeds loges te Berlyn,
Stuttgart, Dresden, Zurich, enz. Men heeft in
Amerika ook lagere graden, ja zelfs loges voor
vrouwen.
Het is van algemeene bekendheid dat de ka
niets! lk zou eens willen zien of opvoeding cn
regelmatige arbeid hem ongevoelig zouden vinden, of
die zelfde arbeid den misdadige opgelegd uit dwang
en «andere ter exempcle zonder uitwerksel zou
blyven op hem of zonder heilzainen invloed op zyne
gelyken
En de galg en het rad zoudt gy afschaffen?....
Welke schoone kroon gingen de dieven cn de moor-
denaersu vlechten, baes!....
Neen, de boosheid kan te verre gaen; bloed
eischl bloed en er zyn gevallen waer, door de dood
straf alleen, hclgevaervan de samenleving is af te
koeren. Neen, bot is van de bedelary dat ik spreek,
van zekere nieuwe middelen welke men tot derzelver
uitroeiing zou kunnen acnvahgen, van de zetklyke
middelen om van den onnutten en gevaerlyken lecg-
ganger een nuttig werkman en een eerlyk burger te
maken, en bygevolg, het kwaed te voorkomen dat dc
ledigheid noodlottig na zich sleept. Zie, vriend,
zulk vertrouwen stel ik op bedoelde middelen dat,
ware het in myne magl dezelve werkstellig te maken,
ik ze zou willen beproeven al ware het op uwen Jan
dc Lichte zeiven.... Zyne ouders hebben hem misschien
al niet veel goeds geleerd; zeiven slecht opgeleid,
hebben zy hem zonderzorg in 'lwilde laten opgroeien,
en 't voorbeeld van verwaerloosdeen wilde kinderen
als hy heeft wellicht hel laetste gevoel van deugd in
hem uitgedoofd.... En toch, ik zou willen ondervin
den of er in die onderdrukte ziel geen enkel levens-
sprankel meer ligt te smeulen nog te jong is die
ongelukkige om tot in 't merg der beenderen bedor
ven te zyn. Wat de nalatigheid zyner ouders heeft te
weeg gebragt en wat het slecht voorbeeld van anderen
in hem heeft voltrokken, zou ik trachten te herstellen.
Ik zou hem spreken van God, van zyne eigene weer-
digheid; ik zou voor zyn oog de hoop doën glanzen
op een eerlyk bestaen, op een onberispelyk leven, op
dc achting zyner medemenschen, en, ik ben cr zeker
van, Jan zou my begrypenhy heeft verstand, zegt gy,
en ongetwyfcld ligt hom hol hart op de goede plaets.
Ja, hy zou my begrypen! En dan, ware het niet
schoon dien ellendeling, die in zynen waen gezworen
had eens de nakomelingschap voor zyne euveldaden
te doen schrikken, ware hel niet troostelyk voor het
nicpsehdom dien brigand te zien optreden om, bekeer
den zondacr, de zynen en al degenen die hem hadden
misleid, zelvcn, door zyn voorbeeld op den goeden
weg terug te wyzen?....
Onmogelyk de hevige ontroering te beschryven
welke plotselings den baenslrooper had geschokt.
Twee dikke tranen biggelden over zyne wangen; hy
was regt gestaen en tolden pachter genaderd.
Dc pachter had de aendoening van den vreemdeling
bemerkt en hy ook was diep getroffen.
Niet waer, heer, sprak by, gy begrypl my, ik
zie-het. Gy hebt een edel, een gevoelig hart; gy ook
zoudt willen medewerken tol de verbetering van het
lol van zoovele belreurenswaerdige ongelukkigcn,
tot de volvoering van het plan van myncn vriend, den
doorluchtigen Aelstenaer?
De naem van dien man?
De weledele Philip Vilain XIlIl, burgemeester
van Aelst. (I)
En gy deelt gansch in zyne gevoelens?.... En gy
ook zoudt medewerken om al dal goede te stichten?
—Ik verpand eraenstonds myncn besten akkervoor.
En het zou 11 gelukkig maken Jan de Lichte een
treflelykinan te zien worden?....
Uiterst gelukkig.
Eli wel, vriend, ik.... ik ken Jan de Lichte....
cn,hoorde hy u spreken, weet ge wat hy zou doen?....
Hy zou doen wal ik nu doe; hy zou u de hand vallen,
u omhelzen en u herhalen dal, is hy geen roovers-
kapitein gclyk een andere, gy, vriend, geen boer zyt
uit gcraeene....
Zoo? Gy kent Jan de Lichte?
Ja.... Ik heb hem eens zekeren dienst bewezen
cn, ter dier gelegenheid heb ik kunnen hestatigen dal,
zooals gy oven zegdel, dat hem het hart nog op do
goede zyde ligt. Neen, Jan is niet ondankbaer.
Ter vergolding van den hein bewezen dienst wou
hy my geld aenbieden. Dal weigerde ik cn vroeg hem
enkel zyne bescherming over myn huis cn have. Wat
ik vroeg was meer dan geld, want Jan De Lichte is
magtiger dan gy meent; doch hy stond my alles toe.
(I) Wv achten ons gelukkig de gelegenheid te mogen waor-
nemen om den naem van den doorluchtigcn man, inrigtcr van
het zeden verbeterend stelsel, stichter van het wereldberoemde
Rasphuis van Gent, in het geheugen zyner stadsgenooten terug
te roepen.
Eene beknopte notice over zyne vcrdienstvollc levensbaen zal
decs kapittel van ons verhael sluiten.
