N° 140.
Zondag 7 September 1873.
3,,e Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.(1)
Aelst, 6 September.
Handel en Nyverheid.
Buitenlundsch \ieuws.
G-azette van Aelst
Hot Huroel van liet blad is gevestigd in de Kapellesteaet IV" 11, vvnei» alle brieven, gelden, enz. vracUtvry moeten toegezonden worden.
AbonnemeateprjTB fr. 'sjaers, vooraf betaelbaer. Voor den buiten kan men inscliryven in al de postkantooren, en voor de landelyke gemeenten by de briefdragers.
De kwestie der Granen.
Onder dezen titel bevat de Semaine Fihttncière
■een opstel,dat de maetregelenbehandelt, welke
genomen zyn, of nog genomen moeten worden,
met het oog op den slechten graenoogst van 187 3
<c De openbare meening houdt zich op dit
oogenblik, zegt het weekblad, meer bezig met
den oogst dan met de politiek.
Wat voor veertien dagen slechts een vrees
was, is sedert,eilaes,eene waerheidgeworden.
Het schynt zeker, dat er een tamelyk belangryk
tekort in het graen zal wezen, en dat men het
jaer 1873 onder de slechte jaren zal dienen te
rekenen. Maer met het oog op de voeding, levert
het tekort geen gevaer op.
Dankzyaen de gemakkeiykheid, aen de snel
heid der middelen van vervoer, aen de vereen
voudiging der middelen van ruil, is hongersnood,
Goddank, niet meer te vreezen.
Om ons weêr inde tyden van dergelyke be
zoekingen terug te voeren, zou er een van die
dingen moeten gebeuren, die niet meer voorko
men. Er zou in alle graen voortbrengende lan
den, in de gansche wereld, tegelykertyd gebrek
moeten heerschen.
De Voorzienigheid evenwel doet de zaken
heter. Zy brengt evenwigt tusschen goed en
kwaed, tusschen overvloed en gebrek. Dit even
wigt herstelt zich op natuerlyke wyze tusschen
de landen die te veel, en de landen die te wei
nig hebben.
Het schynt aen den eenen kant waer te we-
"zen, dat geheel Europa, met uitzondering alleen
van Spanje en een der fransche provinciën,een
slechten oogst hebben zal, en dat wy op Honga-
rië en Rusland niet in die mate zullen mogen
rekenen, als we dat meer deden in de slechte
jaren.
Maer aen den anderen kant schynt het niet
minder waer, dat Amerika over een aenzienlyk
overschot zal te beschikken hebben, voldoende
voor alle behoeften der oude wereld.
We weten, dat de handel zyn maetregels
reeds genomen heeft, dat belangryke kontrakten
gesloten werden, waervan de uitvoering niet
lang meer op zich zal laten wachten. Sedert lan
gen tyd reeds, worden de kaeien, de dokken
van Havre overlast met verscbe ladingen.
Ook de regeering heeft maetregelen geno
men voorde onmiddellyke afschaffing der fiscale
belemmeringen, welke den invoer van granen
zouden kunnen vertragen. Indien het nu waer
is, dat de entrepots van Antwerpen en Genua
opgevuld zyn met groote voorraden, zullen wy
eerlang overvloed zien heerschen, in plaets van
het gebrek, van welke zonder twyl'el ook de
spekulatie schuld draegt.
Het zal niet nutteloos zyn hier eenige voor
gaenden aen te halen.
IX,
Tweede bezoek.
(40® VERVOLG.)
Het sloeg zeven uren en onze twee kwanten zaten
nog allyd in het Sterreken niet de voeten onder Lafel.
De eene stoop had den anderen gevolgd en Steven
de cipier had sedert lang vergelen dat hy meineedig
was. 't Was te voorzien.
De draDk had het gesprek ook zeer verlevendigd,
by zoo verre dat, in de hevigheid der woordenwisse
ling, de cipier reeds tweeraael den sergeant had be
dreigd met zynen bussel sleutels terwyl de sergeant
alle oogenblikken op het gevest van zynen degen
sprong; doch, van zynent wege ten minste, moest
het niet erg gemeend wezen want het moorddadig
wapen kwam nooit verder dan ten halve uit de schee.
De bazin nochtans vreesde voor ernstige ruzie.
Sedert een uer reeds had zy de twee lappen aenge-
maend te gaen slapen't kon niet helpen. Dan had zy
nieuwen drank geweigerd, en eindelyk sprak zy van
•de wacht te gaen halen....
Het woord alleen van wacht deed op den dron
ken cipier het uitwerksel van een stortbad, lly schudde
en beefde by hot gedacht van betrapt te worden in
den stael waerin hy zich bevond ondanks al zyne
schoone beloften, en geen de minste goeste voelde
•hy om andermael van den toren Ie proeven.
De bazin hoeft, gelyk, brabbelde hy; wy gaen te
werk als twee onnoozelcn, wy die allyd zulke goede
kamaraden zyn geweest Kom, Jobbeis, geef my
de hand on alles is vergeten.
Ik wil wel, antwoordde Jobbeis, maer daerom
toch sta ik niet af wat ik voorheb. Ik zeg en ik zal het
herhalen tot morgen vroeg dat hy die tegenwoordig
op den toren zit, wezenlyk niemand anders is dan de
Jan de Lichte, de kapitein der bende; dal die schurk
(4) Eigendom der Gazette van Aelst.
In 1861, toen het vrye handel stelsel pas be
gon te werken, toen men nog niet wist hoe dit
werken zou, had een levendige vrees, niet min
der geregligd dan nu met hulp van de spekula
tie, de graenpryzen tot een onzinnige hoogte
opgedreven.
Men zal echter niet vergelen zyn, met welk
gemak de invoerhandel, aengedreven door liet
lokaes eener liooge premie, op onze markten meer
aenvoerde dau noodig was, en met welke snel
heid een buitengewone goedkoopte volgde op
een buitensporige duerte.Menhad 9 tot 10 mil-
lioen hektoliters noodig, en men voerde er 17
millioen in.
Men spreekt nu over een tekort van 18 tot
20 millioen hektoliters.
Dit is te veel, dit is overgroot. Wy hopen,
dat liet cyfer te hoog geraemd zal zyn. Maer in
dien het al juist ware, dan behoeft daeruit nog
geenszins te volgen, dat wy ook 18 a 20 milli
oen hektoliters moeten invoeren.
Ieder weet, dat bet jaer 1872 een buitenge
woon voordeeliggraenjaer is geweest. Onzetian-
delslatistieken toonenaen, dat de uitvoeren van
graen in de tweede helft van 1872 en in de eerste
helft van 1873 zeer gering zyn geweest.
Zeker zyn er dus voorraden in de groote
hofsteden, de doks en de pakhuizen, in den
vorm van schoven, korrels of meel.
De noodige opgaven om deze voorraden te
begrooten, ontbreken, maer wanneer men de
produktie met den uitvoer vcrgelykt, dan komt
men tot de slotsom, dat er een aen merkel yk over
schot wezen moet, welligt voldoende om te voor
zien in de 12 millioen hektoliters, welkeer jaer-
lyks noodig zyn voor hetzaeien.
Waerin de maetregelen der regeering bc-
staen, hebben wy deels reeds gemeld. Gebruik
makende van de haer. toekomende bevoegdheid,
heeft zyart. 1 en 3 der wet van 30 january 1873
tydelyk buiten werking gesteld.
Krachtens bedoelde art. moeten de inge
voerde granen en meelsoorten een surtaxe, de
pavilion en een buitengewone pakhuisbelasting
opbrengen. Voorts heeft de minister van open
bare werken een konfercntie gehad met de
direkteurs van de voornaemste spoorwegen,
om te trachten ze te bewegen tot het verlagen
der vervoerkosten voor de granen.
De direkteurs hebben gunstige toezeggingen
gedaen. Zy konden evenwel niet stelligs belo
ven, daer zy zich natuerlyk aen de nadere be
slissing der raden van beheer houden moesten.
Iiet is echter meer dan waerscbynlyk, dat
een algemeene verlaging der tarieven spoedig
volgen zal.
Men sehryft uit Marseille (Frankryk), 27 aug:
De grootste werkzaemheid heersclit sedert
verscheidene dagen in onze haven. Er zyn in 48
uren 144 schepen van groote tonning, geladen
met graen uit het Oosten toegekomen. De graen
oogst niet goed gelukt zynde, niet alleen in
Frankryk maer in geheel westelyk Europa, zoo
in zyn leven meer dieflen en moorden heeft gepleegd
dan er dagen in't jaer zyn; dal men hem en ganscl)
zynen aenhang reeds sedert lang de raven had moeten
ten aze geven....
En ik, viel Steven by, ik verklaer en ik zal her
halen'al leefde ik honderd jaer dal Jan onplichlig is;
dal men hem heeft genomen voor eenen anderen; dat
hy boel voor ergens eenen schelm die zynen naem
misbruikt om en zich zeiven en zyne vvanbedryven
eronder te verbergen. Komt gy zelf niet te bekennen
dat hy verledene week is ingebroken te Wortegem,
terwyl hy sedert zeven maend gevangen zit.
Voor de honderdste mael van den avond werden de
bewyzen van elke meening van wederzyde opgebragt.
Er werd getwist, gestreden en gekeven zoodanig dat,
geen tien minuten later de twee kwanten alweer in
volle harnas stonden, de eene den anderen uitschel
dende voor leugenaer en lafaerd en gereed om elkan
der voor goed in 't haer te vliegen....
Kom, kom, riep de wcerdïn, dat heeft nu lang
genoeg geduerd. 't ls schande voor twee beambten
zich uit te laten als vacrlkapoenen!.... Baes, hael de
wacht, zeg ik!....
'I Isde s'Chuld van Jobbeis! kreet Steven. Wacrom
ook heeft hy zich tóten opmaken legen dien armen en
beklagcnswaerdigen jongenIs hy nacr Aelst geko
men alleenlyk om my, zynen ouden kamaraed.den
duivel aen Ic doen dan kon hy beter te huis blyven,
metzynên schoonen sabel....
*t Is uw schuld, met al uw lawyl en oploopend-
heidGy zyt alweer dronken als een zwyn en ge
weet niet wat ge raesl!.... Moest gy op dees oogen
blik by den baljuw op rapport, gy zoudl plakketten
krygen,jongen!
De cipier bedaerde.
En nu, ging Jobbcls voort, wees toch eens
redelyk. Gyzegt dat Jan hardnekkig alles loochent en
het is het ccnigc bewys dat gy ten zynen gunste weel
in te brengen. Ehwel, weet gy wie zy zyn uw provost,
uw baljuw cn gansch uw fameuze politie?
Ehwel?
Eh wel? het zyn domkoppen, ezels zyn het!
komt er veel graen toe van de kusten der
Zwarte Zee. Onze Grieksche bureelen waervan
men de betangrykheid kent, hebben een zeker
getal stoomschepen uitgereed om naer Tagan
rog, Odessa en op de oevers van deu Donau
het graen te gaen halen welke door de agenten
onzer Grieksche kantooren is byeen gebragt.
SPA!V.1E.
De brief van don Carlos aen zynen broeder
de infant don Alphonso, welken door het ear-
lislisch dagblad Fl Cuartel Real is afgekondigd,
dagtcekend reeds van 30 juny 1869.
Ik kan, lieve broeder, my aon Spanje niet ver-
loonen als pretendent van deKroon;. ik geloof en moet
gelooven dal de kroon van Spanje reeds opmynhoold
rust uit kracht der geheiligde wet. Ik ben met dit
regt geboren, maer ik wil dat myn regt bevestigd
worde door de liefde myns volks. Myn plicht bestaet
hierin, aen dit volk al myne gedachten cn al mync
kracht op te offeren: voor hetzelve ic sterven of hel
te redden.
Zeggen dat ik verlang koning van Spanje te zyn,
is byna ounoodig, want welke man die weerdig is
koning te wezen, zou tevreden zyn om alleen over
eene party te heerschen? Ik moet en wil geen koning
zyn dan van al de Spanjaarden; ik verwerp er geene,
zelfs niet diegene welke zich myne vyanden noemen,
omdat oen koning gecnc vyanden kent. Ik roep hen
allen; zelfs lol hen die het* meest verdoold schynen,
doe ik een hartelyken oproep in naem des vaderlands.
Indien ik de ondersleuiling van allen niet noodig hel)
om den troon mynervoorvaders te beklimmen, zal ik
misschien toch de hulp van allen behoeven, om op
echte en onwankelbare gronden 'tstaetsgouvernement
te vestigen en aen myn bemind Spanje een vruchtba
ren vrede cn eene ware vryheid te schenken.
Met de Cortes zal ik aen Spanje eene grondwet
schenken, die, zooals ik dit in mynen brief aen de
souvereinen van Europa uitdrukte, echt spacnsch zal
wezen. Het unde Spanje had groote hervormingen
noodig, het jongere Spanje heeft zware schokken
ondergaen. Veel is er vernietigd, weinig opgebouwd.
Oude instellingen zyn uitgeroeid; er werden pogin
gen aengewend om daervoor nieuwe in de plaets te
brengen, maer deze zyn reeds hun slervensuer naby.
In dit geschokt land op eene krachtige bazis helopen-
baer leven herstellen, waerin plaets is voor alle wet
tige belangen en alle redelyke gevoelens, is eene
moeielyke taek.
Ik bedrieg my niet, door u te verzekeren dat
Spanje behoefte heeft aen regtveerdigheid, dat het
de noodzakejykheid, de dringende haest gevoelt aen
een weerdig en krachtdadig, regtveerdig en eerlyk
gouvernement en dat hot met driftig verlangen uil-
ziet naer de onbetwiste regeering der wet, waeraen
wy ons allee, grooten en kleinen, moeten onderwer
pen.
Spanje wil niet dal men hel geloof zyner vaders
beleedigt of bespot, want daer het de waerheid
bezit in het kalhoücism, zoo begrypt het ook, dat om
weerdig zyne goddclyke zending te vervullen, de
Kerk vry moet wezen. Spanje is vast besloten ten
allen pryze de katholieke eenheid te handhaven,
waerin het zinnebeeld van onzen roem, de geest
onzer wetten, de gezegende band tusschen al deSpan-
jaerden besloten is.
Helspaensche volk, onderrigl door eene smarle-
Jobbeis!
Te dwaes om eenen gcmcenen brigand te
biechten
Zie, zie nuschertste de cipier; zie hem daer
eens zitten, dat boerenchampeLlerken! Misschien
heelt hy nooit den sabel getrokken tenzy tegen puiion
en dolle honden en dat wilt ons hier te Aelst komen
de les opspelen
Ik antwoord op uw flauwe reden niet meer. Het
wordt laet en ik trek er van door. Doch blyft cr u nog
een Iaetste schemer gezond verstand by, luister dan,
Steven, en ik zal u zeggen hoe ik Jan zou doen klap
pen.
Eh wel, ik luister; ik ben uiterst nieuwsgierig.
En zult gy zwygen totdat ik zy uitgeklapt?
Zwygen zal ik al moest ik er van barsten.
Laet hooren.
Het oolyk baronlje was bescheiden hy zyn mate ge
bleven terwyl hy, niet den cipier te doen razen en
drinken, dezen zoover had gebragt, dat hy hem thans
de dwaeste reden voor beste munt mogt uitzetten en
SlcveD juist van pas ging vinden om, ten gunste van
zyn bestek hem don rockelooslen slap te doen wagen.
Jobbeis schoof digi hy den cipier en sprak met
ingehouden slem:
Ziehier hoe ik hel zou acnleggen om Jan te doen
klappen. Het middel is beproefd geweest op de slyf-
hoofdigste en doorlrapsto hooswichten en dat middel
is onfeilbaer bevonden. Ik zou zeggen: Jan, on
gelukkige, diep belreurenswaerdigc jongeling....
Die is hy, knikte Steven.
Ongelukkige, wacrom de waerheid niet ver-
klaórd, gansch cn geheel de waerheid Waerom
hardnekkig blyven loochenen hetgeen iedereen
weet, hetgeen waerovcr uwe reglcrs de stelligste
bewyzen in handen hebben?....
Steven zag op.
By hel eerste openbaer onderzoek dat gy haesl
zult ondergaen, zuil gy verstomd stacn te vernemen
hoe wel men is onderricht van alles, en veel nauvv-
keuriger dan gy u wel inbeeldt....
't Zyn leugens! vloog Jack op. De reglers welen
iykc ondervinding, verlangt in alles do waerheid; het
wil dat zyn koning een wezenlyke koning zy, dat de
Cortes eene wettige en vreedzame vergadering zy
van procurations (vertegenwoordigers) vry en onom
koopbaar uil de natie gekozen.
Myn stellig gedacht, myn aenhoudend verlangen
is, acn Spanje te geven wat er aen ontbreekt, lal is
de vryheid welke erniel gekend is dan by naem, de
vryheid die de dochter der H. Kerk is en niet het
liberalism, dat, als hel kind der hervorming geroemd
wordt; kortom, de vryhoid welke de regeering der
wel is, dan als die wet regtveerdig is, dit wil zeggen,
gelyk aen het regt der natuer, aen het goddelyk regt.
Wy, koningszoon, wy erkennen dat het volk
niet gemackt is voor den koning, nwer de koning
voor het volk, dat de koning de eerlykste man zyner
natie moet zyn, zooals hy de eerste caballero (edel
man) zyns volks is; dat een koning bovendien zich
moet verhooveerdigen in den eeretitel van vader
der armen cn hulp der zwakken.
VandaegbesiaelcrinSpanjeeenevreeselykevraeg,
.namelyk den toestand der financiën;- Het te kart is
aenzienlyk, de geldaengelegenheden des lands zyn
onvoldoende om hotte dekken, het bankroet is onver*
mydelyk. Ik weet niet of Spanjedien doodeïyken slag
kan ontloopen, maer indien dit mogelyk is, dan
alleen kan zyn wettige koning het daervan redden.
Een onwankelbare wil werkt wonderen uit. Indien
het land arm is, dat dan de ministers ende koningarm
leven, want indien de koning de eerste is om het
voorbeeld te geven wordt alles gemakkelyk,
Diegene welke aen hot volk zegt, dat hy koning
is, bedriegt hetzelve; maer het is waerheid, dat de
deugd cn de wetenschap de eerste adeldom zyn, dat
de persoon eens bedelaers zoo heilig is als die van
den grooten heer; dat de wet zoowel moet waken
aen de poorten der paleizen als acn de deuren der
hullen; dat het noodzakelyk is nieuwe instellingen
te maken om te voorkomen dat de adeldom en aen
rykdom geen misbruik maken varr-de armoede en
nederigheid; dat dc justicie voor allen moet gelyk zyn.
Dat een goed en voorziende gouvernement, met by-
zonderen iever moet waken over de geringen, of
onreglstreeksch zorgen ondaL het werk nieloalbreekt
acn de armen en opdat hunne kinderen, die van God
eene hooge bekwaamheid zoude ontvangen hebben,
den weg gebaend wordt tol do eerste weerdigheden
van den Staet.
Oud Spanje was goed voor de armen, de revolutie
was dit niet. De party der natie, welke vandaeg aen
de republiek droomt, begint die waerheid in te zien;
zy zal eindigen met te begrypen, dat dc kristelyke
monarchie voor haer doen kan, dat, wat nooit 300
koningskens kunnen, terwyl zyin ceue luidruchtige
vergadering heraodslagen. De pariyen of hoofden van
partyen verlangen natuerlyk naer eer, rykdom of
raagt: wat kan echter een kristelyke koning op de
wereld verlangen, zoo niet de welvaerl van zyn volk?
Wat kan er aen den koning ontbreken, oin gelukkig
te zyn, dan wel de liefde zyner onderdanen?
Ik begryp zeer goed al de vreeselvke verantwoor-
delykheid voor hem, die het op zich neemt om de
zaken in Spanje te herstellen; maer als hy zegepra
lend uil zyne onderneming opstaet, zal zyn roem on-
metelyk zyn. Geboren met het regt lot de kroon van
Spanje en in dit regt een geheiligden plicht ziende,
neem ik die veranlwoordelykheid op en zoek naer
dezen roem. Ik vind dien moed in de geheime hoop
dal met Gods hulp cn het spacnsche volk, wy groote
zaken zullen uitvoeren cn dat de latere eeuwen zullen
zeggen,' dat ik een goede koning, maer helspaensche
volk eene groote natie was.
niets, want wisten zy iets ik zou het ook weten ei»
ik weel niets; dus, Jan is onplichlig.
Jobbeis wrong de hand op Stevens mond.
Schreeuwer, keef hy, wat wy hier verhandelen,
hebben bac3 of bazin geen gemeens mede! En daerby,
domhoofd, zyn hel leugens, doe of het waer was;
maek Jan benauwd en hy zal klappen alsof hy de
spanader gesneden was.
Ik zeg u dat Jan niets te verklaren, niets ie be
kennen heeft!
Jaek, gy hebt beloofd te zwygen en ik ben niet
uitgesproken.
Eh wel, spreek dan uit; maer maek het kort, of
ik ga loopen.
Ik zou erby voegenAl degenen die gy, sedert
jaren, hebt aengerand, mishandeld, bestolen en
uilgeslroopl, zyn niet dood. Er zullen legen u ge-
tuigenissen opryzen die u zullen verpletteren. Gy,
gyzult gezwegen hebben, maer niet te min zult gy
a veroordeeld worden en sterven aen de galg....
Is 't nu uit? vroeg Stóven.
Daerom, zeg ik, zult gy uw vonnis niet
ontvluchten. En noglans, deddod is het ergste niet.
Wat oneindig erger is zyn de tormentendo lorluer
nog daergelaten de afgryselyke tormenten waer-
mede men uwe koppigheid zal straften, Tegen u
verbitterd, zal u het magistract noch rust noch
vrede laten..,.
Steven begon te luisteren.
Men zal u kwellen cn plagen; men zal u het
leven bitter, ja, onverd ra gelyk maken; voor bewa-
kers zal men u geven, niet redelyke menschen, maer
beulen, wreede monsters die u zullen boenen en
bespotten, die u weerloos zullen slacn en stampen,
die u zullen doen bezwyken van onverkroppclykc
k schande cn razerny, zooniet van ellende en gwbrek.
Uwe gevangenis zal eene hel worden waenjil alle
hoop op verlossing u is ontzegd; wantjnaenden en
maenden, jaren misschien, zal men^u martelen,
martelen loldat gy spreket, martelen totdat gy cin-
delyk toch zult sterven op het schavot....
De cipier zat met de trauen in d'oogen. Decsmael
