N° 154. Zondag 14 December 1873. 3,le Jaergang.
WEKELYKSCH MEUWSBLAD.
UT Berigt.
De Bende van Jan deLichte.(I)
Aelst, 15 December.
Buitenïandsch Nieuws.
Gazette van Aelst
Hot Bureel van liet l>lötl 1» gevestigd In de Kapellestrnet 11, wuer alle brieven, geldon, enz. vrachtvry moeten toegezonden worden.
Abonnementsprye 25 fr. »s Jaers, vooraf belaelbaer. Voor den bulten kan men Inacliryven in al do postlutntooren, en voor «Ie lnndelykt» gemeenten by de briefdragers.
Wie van heden een abonnement
neemt op de GAZETTE VAN AELST,
voor 1874, zai het blad GRATIS ont
vangen tot Nieuwjaer aenstaende.
FRAAKRVK.
De kommissie der dertig, welker samenstel
ling zooveel moeite heeft gekost, zal niet in eens
met eene grondwet voor den dag komen, maèr
de meerderheid der kommissie zal achtereen
volgens afzonderlyke organieke wetten voorstel
len, welke levens voor eene konservatieve repu
bliek met eenen president voor een zekeren tyd
ot voor het leven, en ook voor eene grond wet
tel yke en erfbare monarchie kunnen dienen.
Er zouden vyf wetten moeten gestemd wor
den, namelyk: 1° Wet op de attributen van het
hoofd der uitvoerende m>, betrekkelyk de tus-
schenkomst van den president der republiek in
de debatten der Nationale Vergadering; 2e Wet
voor de tweede Kamer; 3e Wet voor de eerste
Kamer; 4e Municipale wet; oc Kieswet.
Deze inlichtingen, welke wy aen den Temps
ontleenen, verdienen bevestiging, zoodat wy
ze dan ook slechts onder alle voorbehouding
meêdeelen.
De krygsraed van Trianon^heeft uitspraek
gedaen. Maerschalk Bazaine is op al de door
het hof gestelde kwestien schuldig verklaerd
en met algemeene stemmen tot de doodstraf
en de degradatie veroordeeld.
Dit vonnis zal een onmeetlyken indruk ver
oorzaken. Ongetwyfeld zal het niet in al zyne
strengheid worden uitgevoerd, want onmid-
dellyk 11a de uitspraek van het vonnis, hebben
al de regters eene genadevraeg geteekend,
welke door den hertog van Aumale zelve aen
den president der republiek is overhandigd.
Wat er ook gebeure, in alle geval is de' eer
van den krygsman voor altoos geschonden;
zyn tot nu toe onbevlekte naem zal in de ge
schiedenis gebrandmerkt blyven, als die van
eenen verrader des vaderlands.
Het is thans 58 jaren geleden dat maerschalk
Ney, prins van Elchingen en hertog van Mos-
kowa, insgelyks ter dood veroordeeld werd,
om den degen, welke hem in 1814 door Lode-
wyk XVIII was toevertrouwd, tegen dien vorst
te hebben gebruikt. Den 7 december 1815 viel
hy onder de kogels der soldaten, welkeiï hy had
toegeroepen: Soldaten, schiet op my.
TWEEDE DEEL.
V.
Kapitein tegen Kapitein.
(54* YEUVOLG.)
Do lezer heeft geraden wie degene was dien Lieven
en Arjaen den wael heetten, en dien Jan be Lichte
Uyvara ie vermoorden.
Hy had geenszins vergelen, Jan, wat Naos Jobbeis
hem op zynen toren was komen melden, te weten dat
hy, Jan, eenen mededinger had opTiet kapiteinschap.
Dien mededinger had hy gezworen uit de voeten Ic
helpen, vooraleer hy voor goed zyne werkingen ging
hernemen; die onderkruiper zou wyken of hy was
een doode man. Jan De Lichte wilde zyne bende gaef
en geheel, en niemand in den weg.
Den dag na de terugkomst by de familie had hy
zich op reis begeven schier zonder bepaelde richting.
Maer de wael was de Bohemers komen bezoeken en
had beproefd dezelve tol zich over te halen, en hel
was daer dat Jan de eerste stellige inlichtingen ont
ving. De bohemers wisten den mededinger zeer.
wel af te schilderen en nagenoeg aen te wyzen waer
hy zat.
Jan ontmoette hem in d'omstreek van Ronse. Om
volstrekt zeker Ic zyn dat het wel de wael was dien
hy voor handen had, had hy hem aengesproken en
zich zeiven uitgegeven voor. eenen deserteur van
'l leger, nagezet door maréchaussée en ontbloot van
alle middelen van bestaen. Daerop had de waelver
leid door het dapper voorkomen van den jongen
deserteur, hem aenstonds voorgesteld in zyne bende
te treden, hem belovende goed leven en volle veilig
heid. Jan antwoordde dal hy zich zou bepeiuzen.
Macr hy had gevonden wien hy zocht, en, van dat
oogenblik verloor hy den wael uit hel oog niet meer.
Deze liep altyd vergezeld vau dry vier makkers.
Dat wist Jan, en had zich doen volgen van Lieven
Faviel en Adriaen Vagenende, twee goè die er min
stens vier weerd waren.
Doch hunne tack bepaelde zich enkel by dees:
waken met hunnen kapitein om alle verrassing of
(1) Eigendom dor Gazette van Aelst.
In sommige fransche bladen wordt thans
aengedrongen, om M. Gambetta en de andere
kopstukken van den 4 september, in beschul
diging te stellen. M. Gambetta zelve ziet met
eene zekerë onrust de beraedslaging te gemoet
van het verslag, betrekkelyk de daden van het
gouvernement der Nationale Vergadering; vree-
zende, dat'er voor hem en zyne byzonderste
kollegas," noodlottige gevolgen zouden kunnen
ontstaen, is hy sedert eenige dagen geheel en
gansch, met het gereed maken zyner verdedi
ging bezig. M. Thiers scfaynt weinig geneigd
te zyn, om zich met die zaek te bemoeien.
Eerje depeche, dynsdag morgend uit Ber-
lyn te Parys aengebragL, zegt, dat de toestand
van keizer Wilhelm, in de laelste 48 uren mer-
kelyk erger was geworden, en dal men slechts
nog weinig hoop had hem te redden. Wy
deelen dit nieuws onder alle voorbehouding meê.
WU1T8CHLAAD.
Naermate M. von Bismark er op acndringt,
om de zoogezegde onlangs gestemde kerkelyke
wetten, zoo vol partyhaet en zucht lot vervol
gen, te doen uitvoeren, vindt hy meer en meer
wederstand. I11 antwoord op zyne bedreiging,
om MgrLedochowski, aertshisschop van Posen,
van zynen bissehoppelyken zetel te dryven en
in de gevangenis te werpen, heeft de katholieke
bevolking van die provincie geantwoord, met
de kandidatuer voor te dragen van den door-
luchtigen kerkvoogd, in de kiezingen voor het
duitsche parlement, welke op 11 january 1874
zyn bepaeld.
Een duitsch blad beweert, dat M. von Bis-
mark ei' aen denkt, om het groothertogdom
Posen, Westfalen en de Rynprovincien in staet
van beleg te stellen. Ook groeit de opgewon
denheid der geesten meer en meer in Pruisen
aen, en het zou wel kunnen gebeuren dat de
prins-kanselier zich welhaest lusschen twee
vuren zal .bevinden:'de socialisten en de kon-
servalieven, welke laetsten lot het uiterste zul
len worstelen legen de vervolging, waeraen zy
gedurigzyn bloot gesteldDe godsdienstige stryd,
zeer onvoórziglig door hel gouvernement tegen
de katholieke prelaten ingespannen, begint zich
reeds lot het protestantism uil te breiden. Tot
nu toe heelt er nog niet een proteslantsch lee-
raer geantwoord op het ultimatum van het mi
nisterie, hetwelk lnin beveelt, zich aen de zoo
gezegde kerkelyke.wetten te onderwerpen.
ITALIË.
Uit Rome wordt getelegrafeerd, dat er op
22 dezer, een konsistorie zal worden gehouden,
voor het benoemen van kardinaelsen bisschop
pen. Te dezer gelegenheid zou de Paus eene
allokutie uitspreken. Men verzekert, dat Mgr
Guibert de eenige fransche prelaet is, welke zal
worden benoemd.
verraed te voorkomen, en den wael van zyq onaf-
scheidbaer gevolg af te zonderen.
Zeer gemakkelyk had Jan, bygestaen door Lieven
en Arjaen den concurrent met zyn gevolg kunnen
overwinnen; meer dan eens vond hy gelegenheid 0111
hem in den strik le doen vallen; maer, met den wael
alleen wilde hy te doen hebben, man tegen man,
kapitein legen kapitein! Dal aenzag hy als een kapi
tale zaek, als eene zaek wacr zyne eer van hoofdman
op hel spel stond. En, weigerde hy allen bystand,
nog veel min wilde hy dat iemand in de bende hem
later kon verwyten dal listige strikken ol latte sluip
moord hem van zynen vyand hadden ontmaekl. Op een
eerlyken stryd zou bv hem. beroepen en daer zou hy
overwinnen of sterven
Zoo bestond Jan; en zoo had hy den wael gevolgd,
dag en nacht, van dorp lot dorp, tol lusschen Gaster
en Tieghem; en zoo, gelyk hy zelf zegde, zoo had hy
hem gevolgd tot over zee, ja, tot in den mond der
helle....
Daer, op Caster, met veel moeite, leugens en be
hendigheid, waren er Lieven en Arjaen eiudelyk in
gelukt den oolyken wael gansch alleen in 't opên veld
le krygen; en hel was daer dal, op gevoeglyken
afstand van alle huizen, Jan De Lichte en zyne vyand
elkander, als by geval, ontmoetten. Hel was daer dat
het bloedig tweegevecht werd aengogaen.
Al gaende, vertelde Jan aen zyue twee makkers hoe
de zaek was al'geloopen.
De wael, zegde hy, was onaengenaom verrast toen
hy, zoo lael op den avond, op die eenzame plaets en
gansch alleen, zich onverwachts tegenover oenen
vreemdeling bevond, die stoutweg hem-gebood le
staen....
Maer haest had hy in den vreemdeling den jongen
deserlcur herkend van op ltonse, en hy bedaerdc.
He welvroeg hy, hebt gy u bepeinsd
Ja.
En?....
En lot dees besluit hen ik gekomen, te weten
dat, vooraleer my onder uw hevel le stellen, ik door
eigen ondervinding wil heslaligen of gy wel waerd
zyi mymncesterle worden?
Wal? wat?
En het redelyk is dal, vooraleer met elkander
akkoord tc maken, wy zouden wel doen met elkander
eens juist af te meten!.... Kom, kapitein, ik beroep u
Eene latere depeche meldt, dat er omtrent
Paseheh een tweede konsistorie zal plaets heb
ben, waerin nog andere kardinalen zullen be
noemd worden.
Het gouvernement van Victor-Emmanuël
zet zyn inpahningswerk voort. Den 3 dezer
maend zyn de religieusen uit zes kloosters ver-
jaegd; den 4 weer uit zes andere, en den 6 nog
uit vyf, dus in 4 dagen uit zeventien kloosters.
Sedert den 3 november zyn reeds 40 kloosters
aen hunne wettige eigenaers ontnomen.
Met de onteigening der kloosters gaet het
soms zeer bont toe. De benediktyners van Ca-
pranica werden op straet gezet, na zelfs van
het voorbande zynde meest benoodigde onder
goed berooid te zyn, hetwelk later onder bloed
verwanten van leden der onleigeningskommis-
sie verdeeld werd.
De republiekeinsche troepen hebben de
oproerige stad Carlhagena verwoest, zonder
er in gelukt te zyn een der forten te bemachti
gen; 400 huizen liggen in puin en de stad slact
op dry punten in brand, zonder dat er iemand
aen denkt, het vernielende element te keer
te gaen. De leden der junta van verdediging
en de andere oproerlingen hebben de bran
dende wyken verlaten, en zyn in die van
Santa-Lucia teruggetrokken, op welk punt
generael Ceballes onmiddellyk het vuer zyner
baltèryen heeft doen richten.
By eenen uitval hebben de belegerden ver
scheidene krygsgcVangenen geinaekt, en een
kanon aen de belegeraers ontnomen.
Rond hel kamp is de toestand versclirifcke-
lyk, dewyl eene groote menigte vrouwen,
kinderen en grysaerds, zonder kleeding en
uitgeput door vermoeienis en honger., een
veilig onderkomen zoeken.
Het fort Galeras staet nog ongeschonden
regt erf in het fort San Julian is de bres her
steld. Het kasteel van Atlayas heeft echter veel
geleden.
I11 de stad hecrschen jammer cn nood, en
wanneer geen enkel huis meer zal reglsiaen,
wanneer gansch Carlhagena slechts een uitge
strekte puinhoop wezen zal, zullen de opstan
delingen in hunne forten weerstand bieden, in
geval hun geene algemeene kwytschelding
wordt toegestaen.
Ofschoon het bombardement van Carlha
gena, die stad schier tolael heeft vernield, kun
nen de opstandelingen liet nog wel eene gan-
sclie maend volhouden, indien zy onder elkan
der eensgezind blyven; de forten en halleryen
hebben nog weinig geleden. Men denkt dat,
wanneer de munitiën zullen uitgeput zyn, een
groot deel der oproerlingen, by middel van
25 Krupp-kanons, welke in hun bezit zyn, zich
op den dolk!.... Gael liet wapen u? Zoo niet spreek;
ik lael u den keus....
Is 't zoo spotte de wael.
En, vooraleer Jan zich had kunnen wapenen, vliegt
hy hem om het Ivf, en, met bovenmcnschelyke in
spanning vair krachten, poogt hy hem den vuel le
doen liglei).... Hy wist niet wien hy vóór had. Jan,
van kindsboon al'op dergelyke worstelingen afgericlU;
Jan, nicl min kloek cn sterk dan zyne legenkanler,
maer veel kalmder dau hy; Jan slael onvvrikbaer pal
legen dien woesleu aenval.... Hy wringt uil al zyne
mngl, rukt zich los, springt achteruit, en, snel als de*
bliksem,bukt hy zoo geweldig met het hoofd iu 'laen-
zicht van den wael dal Jans aenzicht rood stael van het
bloed dal don anderen uil neus en monde springt....
Beiden lagen langs de baen neergeroldde wael
zal mei den plellenden knie van Jan op de borst eri
met beide armen legen den grond geprangd.
Ik heb u, vloekte Jan, ik heb u op cerlyke vvyze
beroepen, cn gy, gy grypt my verraderlyk aen.... Gy
zyt een slechte kerel! cen lafaerd! onder u zal ik niet
dienen!....
Dan lael gy my maer los, schcrlsle de andere.
Uw lafheid vergeef ik 11; ik wil edelmoedig zyn
lot hel laelste. Los zal ik u laten, macr op deze voor-
waerde: Op uw eer en leven gaet gy zweren de streek
le ruimen, aenstonds, op slaendcn voel! Zoodat ik
nimmer meer in Vlaendcren van u of van uwe bende
hoore spreken
Wie zyt gy om my dergelyk hoonende conditiën
op te dringen?
Ik ben Jan De Lichte; en gy, gy zyt niet waerd
aen't hoofd le staen van eene bendeganzeuvvachlers
Nu, mack hel kort, of ik stamp u de knie los door lyf
en lenden.... Zweert gy?....
Ha! gy zyt Jar. De Lichte! Had ik het geweten!....
Zweren óf sterven
Ik bepeins my, bvgde dc wael.... Ha! gy zyt
Jan De Lichte!....
Jan dacht niet beter of de geveldcn tegenkamper
ging hem de geeischlo voldoening geven cn de wael
voelde hoe de knie en de vuisten zyns overwinnaers
eenigszins min wogen op zyn lyf.
lie wel? vroeg Jan.
He wel, Jan De Lichte, al vvaerl gy kapitein van
een legioen duivels, toch zyt gy te dwaes nog om u
tc verdedigen....
eenen doorlogt zullen hanen, en over hel ge
bergte zich by dc Carlistèn zullen aensluiten.
Do anderen zouden poogen, aen boord van de
Numancia te ontsnappen.
UITVINDING DER AERDKOLEN.'
By hel naderen van den winter on duerle der brand
wan', denken wy de aenducht nogmaels te moeten in
roepen op dc uilvinding (nieuw of niet) van de aerd-
klollen met gruis en soda gemengd, Tgocn,zegl men,
zoo goed brandt en warmt. Ziehier eenige byzonder-
heden omtrent proefnemingen, die men reeds geno
men heeft.
De uitvinding om aerde met kolen gemengd te ver
branden houdt voor hel oogenblik gansch het land
bezig, üagelyks worden cr met duizendc proefnemin
gen gedaen cn te oordeelen naer de menigvuldige
brieven, den dagbladen toegezonden, worden velo
met goeden uilslag bekroond.
Een inwoner van Sint-Lievens-Haulem schryft ons,
dal hy eene proeve heeft gedaen met aerdkoien. Ily
hecfl tien kilos kolen gemengd met zeventien kilos
aerde en cen weinig sodazoul, in water gesmolten.
Het brandde zoo goed als de beste kolen.
Een inwooncr van Gent schryft dat hy een derde
deel aerde uit zynen hof heeft genomen en twee dee
len kolengruis (volstrekt niets dan kolenstof). Hy deed
voor zes centiemen sodazoul smelten iu eenen halven
liter water. Na dc aerde en hel kolenstof ondereen
geroerd te hebben, besproeide hy die brandstof met
den halven liter water en mengde alles eens goed
dooreen. Met deze toebereiding stookte hy zyne kachel
van zes lot half tien ure des avonds, en de brandstof
brandde beter en gaf meer warmte dan hetzelfde ko
lengruis zuiver gebrand. Hy bekwam eene sohoonc
vlam cn eeno voldoende hitte. Met dezelfde mengeling
kookte hy den n orgend nadien hel water en de melk
voor zynen koftic.
Een ander inwooncr van die stad schryft:
Om geene sleeneinn de nieuwe brandstof lo vcr-
krygen en om vuer te maken, veel harder dan met
zuivere kolen, behoeft men niet anders dau iu plaets
van aerde of modder, 10 kilos geel of wil zand le ne
men en 8 kilos kolen, gemengd met cencn halvcn kilo
soda in water gesmolten. Daermedc verkrygt men
eenevelie brandstol',die nieri melden haek kan schei
den, in plaets van slcenen. Dit vuer is sterk genoeg
voor hel stoken van stoomketels.
Mon ziet hel, de kwestie der aerdverbranding gaet
haren gang en willen dc eigenaers van koolmynen
weldra niet genoodzaakt zyn, by gebrek aeu aftrek,
hunne mynen te sftiilen, dal zy dan maer spoedig de
kolen op hunnen ouden prys brengen. Tegen groote
kwalen behoeft men groote middelen aen te wenden,
en het groote middel sehynt men nu le hebben ge
vonden.
Meu schryft ons uil Waregem:
Zoowel tc lande op de markt en in de herbergen
alhier spreekt men byna uitsluitend anders niet dan
van de nieuwe wyze om goedkoope brandstol' te ma
ken, ten einde de kolen le sparen. Er zyn cr hier die
volgenderwyze klompen maken, en dit met zeer goe
den uitslag: i/t kolen; 2/4 aerde; 1,4 zagelingen van
hoornen, al te samen gemengeld met een kwart kilo
sodazoul (sel de soude) gesmolten in een liter of twee
En forsig bonst hy regt, grypt den ponjaerd, neemt
zynen loop, vliegt op Jan in, en..., slact. Maer Jan
altyd kalm, cn het vlammend oog op den aenvaller
vast, vermydt don slag cn de wael valt op Jans pistool,
dat deze nauwclyks den tyd had gehad le spannen.
Hel schol brandt los en de wael rolt ten gronde.... Ily
ligt een oogenblik le stuiptrekken; een afgryslyke
vloek ratelt hem melden laclslen adem uit de keel en
hy blyft roerloos voor altyd....
Zoodal, vroeg Vagenende, zoodat gy zeker zyt
dat hy dood is?
Ik heb den tyd gehad zyne wonde te peilen: do
kogel heeft hem het hart doorboord.... Allcenlyk hel)
ik spyl dal ik heb moeten schieten, macr. ik kon uiet
anders.
T Is u vergeven,- kapitein; gy zyt liet ontsnapt en
de viktorie die gy behaeld hebt is schoon, cn schoon
behaeld.
Zoo schoon, bevestigde Lieven Faviel dat
zooals ik my heb laten wysmaken dal, by de wil
den van Amerika, een kapitein, na dergelyke viktorie,
niet zou nagelalen hebben hel bloedend hoofd van
zynen vyand in zyne weitasch lo steken om hel overal
te laten zien.
Wy zyn, hoop ik, geen wilden of mcnschenvre-
térs? keef Jan....
En zoo,al klappend, waren zygekomen IcKerkhovo,
waer zy over de schelde trokken om vnndner het
Ronsebosch le I reiken dat zich uitstrekte lusschen
Orroir, Rozeiiaecken en Etichoven.
Onder woge was er meer dan eens spraek geweest
van Stien Merekx. Wellicht zat de arme jongen thans
in de handen der boeren.
Ik ben Stien veel verschuldigd, had Jan geant
woord; macr de boeren gaen achterna loopen om hem
te verlossen, dat ware een dwaes bestek geweest
een kwaerl liers boven Gaster, zal hy er waerschyulyk
met zes do/.yn te gclyk op de hielen. Dan, Stien kent
de streek, hy heeft er overal vrienden: ik zou wedden
dal hy op decs uer sedert lang iewers goed versloken
zit.... En dan nog, besloot hy lachend, hel is te
Oudenaerde niet dat men stropdragers hangt, maer
wel te Gent, en Stien is nog le Gent niet.... Doch,
voegde hy er op ernsligeren loon by, ontmoet ik
Pier Putte, dien zal ik strenge rekening vragen over
zyn gedrag.
(Wordt voortgezet).
