N 187. Zondag 2 Augusty 1874. 4(le Jaergang,
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.
Aelsl, 1 Augusty.
Buitenlaudsch Nieuws.
Gazette van Aelst
Het Bureel van het bled I» geveetlgd In <lo Kupelleatreet 1*1" II, weer ulle brieven, gelden, enz. vruchtvry moeten toegezonden worden.
.Vbonnementaprya S! fr. 'ajnera, vooraf betuelbner. Voor den bulten kan inen Inaehryven In nl de poatkuntooren, en voor de lun.lelyke gemeente» by do brlefdragera.
8PAIVJE.
De overwinningen der Carlisten doen aen de
republiekeinsche dagbladen en misschiet) wel
aen von Bismark zelve, het hoofd verliezen.
Niet alle gouvernementen zyn zoo bezadigd in
hunne antwoorden die hun, van wy weten niet
welke zyde gedaen zyn, dan Engeland door den
mond van lord Derby beleden beeft. Engeland
wil de Spanjaerden zelve, tussclien de repu
bliek van Maerschalk Serrano en de monarchie
van don Carlos laten kiezen.
Wie of wat het onderzoek der fransche over
heid, in het departement der lagere Pyreneën,
nopens den aenvoer van munitiën en oorlogs-
materieel voor de Carlisten, uitlokte, is niet
geweten; maer alles doet vermoeden en schynt
zelfs te bewyzen,dat dit onderzoek op aendrang
van Duitschland plaets had. Te oordeelen naer
de tael deroflicieuse drukpers in dat land, ge-
looven wy niet, den bal mis te slaen.
En nogtans vergeet prins von Bismark, dat
bet fransch gouvernement vryen doorvoor ver
leend heeft aen de Krupp-kanons, waerover de
spaensclie republiek beschikt, hoewel het gou-.
vernement van maerschalk Serrano, met even
weinig regt, als dit van don Carlos, kan en mag
erkend worden. Vergeet soms prins von Bis
mark hierhy niet, den balk (e voelen die aen zyn
eigen been gebonden is, om den stok te zoeken
welke liy denkt, in de handelingen van maer
schalk Mac-Mahon verborgen te zyn?
Wy lezen in den Union vfin Parys:
De Ayencie llavas heelt baren veldtógt herno
men tegende legers van don Carlos. Deze manier
van handelen is zeer eenvoudigen bestaetenkel
in de,wreedheden welke de republiekeinen be-
dryven, de Carlisten ten laste te leggen.
Gisteren nog vertelde een telegram zoogezegd
van SaivJuan-de-Luz komende, een aental dwaze
wreedheden welke door de soldaten van don
Alfonso zouden gepleegd zyn, na de inneming
van 'Cuenf.a. Eenige konservatieve dagbladen
hebben, ongetwyfeld uit onoplettendheid, dezen
telegram meegedeeld, welke men beweert op
gesteld te zyn volgens de verklaringen van eenen
ooggetuige.
Aengezien er van ooggetuigen spraek is, vraeg
ik de toelating om op myne beurt te vertellen
wat ik gezien heb. In bet dorp Abarzuza heb ik
de lykenvan oude vrouwen gezien, in de puinen
der afgebrande buizen, ik heb de verkoolde over
lay fsels gezien der gekwetste Carlisten inde am-
(i)
TWEEDE DEEL.
VIII.
In 't B&rekelboscli.
(85® VERVOLG.)
Pier De Wilde, Mie-den-Bult, Tonen-den-Breleur,
Wanna Opsomer, 't riep al overhoop. Ieder wilde
spreken; dezaek van Moorsel werd betwist vooraleer
zy was voorgebragt, en 'l werd volkomen harrewary
in den rooverskring. Mie-den-Bult, met hare stem,
scherp en bvlend als een scheermes, Mie die in 't aen-
zic.ht was gevlogen van Wanna Opsomer en haer regt
was aen 'L vvedereischen met handen en landen, Mie
had een oogenblik kans van boven te liggen, toen
andere roovers bylraden die ook waenden wat te ver
tellen te hebben. Simon Ysenbaerl was van 't getal.
Hy beweerde gestolen te hebben met brack op Erpc,
ten huize van Pieter Lauwaert in 1745; eens op Gee-
raerdsbergen, waer hy metzyne complicen werd ver-
jaegd, en een tweede mael op 't zelfde Geeraerdsber-
gen, omtrent den Oudenberg, waer hel beter gelukte;
en vervolgens op Vullezelc, Waregem, Nieuwerkerke,
Nedcrbrakel, Balegemen zelfs teOphassell; en Simon
besloot dat ingezien zynen graed van luitenant, het
woord aen hem was.
Een luitenant had gesproken, een luitenant die Wal
anders in gezag stond dan knorrepot Tineke, en de
makkers moesten zwygen, zelfs Mie-den-Bult. Doch,
wy vragen er den lezer versehooning over, de mak
kers waren misnoegd. Simon had enkel een tiental
dief ten beloofd en er ging verteld worden van moor
den dees was veel wreeder en immers veel schooner
voor die onlaerde kwanten, en.... de schelmen mees
muilden.
Simon bemerkte het:
Dan zal ik u, sprak hy, liever verhalen van
Maria-Oudenhove, myne geboorteplaets, waer ik den
4 November 1744, op de jaermarkt, Tisl Aerenls met
myn mes heb doodgestoken.
Dal was beter! De troep juichte en Simon mogl be
ginnen. Doch, men erinnert het zich, 'l was dezelfde
Simon die Mie gendarme bad vinden liggen smoor
dronken in het woud, en de arme luitenant die nog
maer half ontnuchterd was, kon maer slecht zyne ge-
Vonnis I.
H Vonnis I. Zie kapitlcl II, eerste deel.
(;l) Eigendom der Gazette van Aelst.
bulancen,die vernield werden door de vlammen
welke men er met de hand had aengesucken. Dit
gebeurde op twee passen afstands van bet kwar
tier van den opperbevelhebber, en toen men
's anderdaegs dezen ouden soldaet terugbragt,
die zyne neêrlaeg niet bad willen overleven en
in den dood eetie herstelling zynei* militaire eer
bad gezocht, vond men nauwelyks een dak waer-
ouder by den laetsten troost van dun godsdienst
kon ontvangen. Ik bel) de kerken van Abarzuza,
Zabal en Arandigoyen gezien, ontheiligd met
eene woede welke de communards van Parys
niet gekend hebben. Eene afschuwelyke byzon-
derheid de republiekeinen gebruikten om de
vuren hunner bivaks te stoken, in plaets van
bout, liet linnen en beddengoed der inwooners.
De llavas had slechts te gaën zien, wat scboone
verhalen bad zy kunnen telegrafeeren
Ik heb de Carlisten zien oorlogvoeren; ik heb
ze op hunne schouders de gekwetste republie
keinen zien wegdragen en ze met broederlyke
zorgen omringen. Dat men de ooggetuigen on-
dervrage; dat men, by voorbeeld, vrage aen M.
Furley, een verdienstelyk en zeer gekend En
gel schman, hoe men deze gekwetsten inliet hos-
pitael van Irasohi behandelde.
Ik heb de jemge en liefdadige echtgenote van
don Carlos, die voor alien dc kristelyke instel
ling van de Caridad ingerigt heeft, zich zien be
droeven omdat zyde gekwetsten niet kon behou
den om ze te verzorgen. Ik bad gewensclit, zegde
dona Margareta,ze slechts terug te geven als zy
zouden genezen zyn.
Niet een van deze gekwetsten ten minste, is
vertrokken zonder een woord van troosten van
hoop te Iiooren, uit den mond zelve der bemin-
nelyke vorstin, en allen hebben liaer toegejuicht.
Ziedaer de wreedheden der Carlisten. Ik zal
er iiogbyvoegen.dat de Spanjaerds een zoo lier
natioiiael gevoel hebben, dat bet zeer gewaegd
zou zyn, in bet kamp der Carlisten den moed der
vyandelyke troepen ui twyfel te trekken:
Zy vechten als Spanjaerds, zoo als wy, zegde
men rny, alleenlyk weten zy niet waervoor zy
vechten. Het is de kracht van ons princiep, die
ons op hun de overwinning geeft.
Ik zal niets zeggen over den verspieder
Schmidt. Hy werd gevat in dezelfde omstandig
heden als zynelandgenoolen, welke gedurende
liet beleg van Parys in 1870-71 gefusilleerd zyn;
hy werd drager bevonden van papieren, waer-
uit zyne oneerlyke zending bleek en bevreesd
zynde, beeft hy scliandiglyk zyn leven willen
afkoopen. Hy bood verscheidene verraden aen
en heeft eindelyk slechts een weinig weerdig-
heid aen den dag gelegd, toen hy liet protes
tantism afzwoer. De oorlogswetten werden op
dachten byeenrapen; hy brabbelde eenige woorden
zonder kop ofsleert, sprong van den os op den ezel,
verwarde 'L een met '1 ander, en eindelyk, uitgelachen
en bescbacmd, gal by 'i woord acn Wanna Opsomer,
zyn verbad belovende voor later, na den hutsepot.
Wanne was in haren schik.
Dal ze nu maer toezie van niet te liegen, gromde
de teleurgestelde Mie Mulders, of ik zal er tussclien
komen.
Ten andere, bemerkte Rcinory, Vis juist geen
moord, die zaek op Moorsel, het is enkel een ongoluk.
Wanna Opsomer begon:
Te Moorsel, op 't Ekslerken, woonde, twee jacr.ge
leden, eene weduwe in den wandel gekend onder den
naem van Mcken Callenbroeck. Het was een bfaef,
stil vrouwken, en zy bad maer eenen zoon. Deze was
van ons volk; dal wist niemand en mokeu veel min.
Hy had eenige jaren gediend by de boeren; maer dan
bad bv Mcken welen wys te maken dat er meer Ie
winnen was met door het land te gaen leuren; en bv
vervaerdigda. eenen stootwagen, kocht wal el'legoed
met Mekens spacrpol en Tist Cattenbroeck was Icur-
kramer. Dal gaf hem de gelegenheid om, zonder
argwaen le verwekken, te loopen met iedereen en
gansche nachten builen huize le blyven. Dees laeïsle
vooral beviel Meken geenszins; maer de zoon deed
haer verslaen dat zyne nieuwe sliet dergelyke onge
makken mebragt; en, daer hy Meken nauwkeurig na
elke reis met een goeden stuiver in de vuist slak, ge
troostte zy zich dat nacht uitzitten en zy werd er
allengskens aen gewoon. Ware Meken slimmer ge
weest, zy bad van lyd lot lyd het gepak onderzocht
van haren kramer en zy had bevonden dat bel onver-
anderlyk betzelfde inhield; en dan zou zy haer eigen
hebben gevraegd vanwaer de schoone penningen kwa
men die Tisl met zooveel zorg en liefde wckclyks in
haren voorschoot kwam werpen....
Nu, daer Tist zich weinig bekommerde met zyn
ellegoed uil te zetten, had hy natuerlyk veel lyds om
vrienden te kweeken, en vrienden had hy veel. De
voornaemste was een huzacr van 'L garnizoen van
Aelst. Schier geene zondag ging voorby of hy kwam
Tisl bezoeken. Altydwerd hyvan Meken wel onthaeld,
want hy had zoo een fyne long, hy was zoo een fyne
rat; hy kon zoo schoon den heilige spelen
Jlicn huzacr ken ik, viel Mie-den-Bult in; het was
een hollander van Leiden, de broer van Cies-bruinvel.
Niet waer Cies Hendriex?
Hy is sedert dien verongelukt in de Maes, sprak
Cies.
hem slechts toegepast na een nauwkeurig on
derzoek en een vonnis.Gedurende de dagen zy-
ner voorloopige gevangenis werd hy met voor
komendheid behandeld.
Byna op hetzelfde oogenblik ontdekte men,
in de rangen der Carlisten den korrespondent
van de Igualdad, een republiekeinscli dagblad
van Madrid.
Men kon hem niet zonder moeilykheden, zelfs
niet zonder gevaer, vry laten cirkuleeren; daeroni
hield men hein vast tot na den veldslag, doch
hy dacht er zelf niet aen zich te beklagen; hy
was eerder een gast dan een gevangene.
Dat men in de vier noorderprovintiën eenen
republiukein aenduide, die in zyne goederen of
in zyne betrekkingen verontrust werd. Het ware
niet zonder gevaer, in een fransch dagblad te
spreken van de vryheid die onder de Carlisten
heersclit: in oorlogstyd heb ik u nooit de woor
den siaet van beleg liooren uitspreken.
De Ayencie llavas meldde ons gisteren nog:
Het gerucht loopt dat Moriones de Carlisten in
Navarra heeft verslagen. Dit is een gerucht welk
zy reeds dikwyls heelt doen loopen, terwyl
Moriones in aftogt liep.
Het zou tyd worden een einde te stellen aen
dit stelsel van nuttelooze onjuistheid; al de val-
sche tydingen beletten de wezenlykheid niet,
en liet is met zulke bondgenooten niet dat de
republiek van Madrid er zal in gelukken.de ge
wapende eischen te onderdrukken van een Her,
godsdienstig en moedig volk, dat zyn bloed en
zyne vryheid voor't regt en den koning veil heeft.
Dc woede der republiekeinen in Spanje is
vooral tegen de priesters gerigt, die onvenny-
dclyk de zaek vail don Carlos moeten genegen
zyn. Het getal dezer slagtoffers van de magie-
loozc wrack der republiek, klimt reeds op tot
b8 en ongelukkig wordt de vervolging van dag
tot daggrooter. Elk oogenblik wordt er gemeld,
dat er nieuwe verdachte Carlisten zyn aenge-
houden, die tussclien dieven en moordenaers
worden opgesloten in het Saladero.
ITALIË.
Luidens inligtingen der Gazzetta d'Italia wordt
er weer veel gesproken over een bezoek van'
keizer Wilhelm byden koning Victor Emmanuël,
in de aenstaende maend november. De keizer
zou zynen intrek nemen in het Quirinael. Een
ander gerucht echter, dat niet zoo aengenaem
klinkt, wil dat de handlangers der Internationale
voornemens zyn poogingen tot oproer te doen
in Calabrië, Sicilië en Romagna. Het gouverne
ment heeft bevelen gegeven die oproeren te on
derdrukken; alleen blyft te weten, of de maet
regels afdoende zullen zyn?
't ls wel besteed, anlwoorddc Mie.
pan, hernam Wanne, er was ouder de vrienden
van Tisl sedert lang complot geinaekt van, by de eerste
gelegenheid, in te breken in de abdy TenRoosen.
De gunstige gelegenheid kwam en dc dag werd vast
gesteld. Tisl verwittigde zynen huzaer;dcze beweerde,
uit hoofde van dienstzaken, dien dag niet vry te zyn.
Noglans hy vroeg dc tier op welke men zou inbreken
en fist antwoordde dal men overeengekomen was de
bestorming te beginnen rond elf ure van den avond,
vóór de nonnen op het koor waren voor de nachtge-
tyden. De huzacr drukte nogmacls zyn spyl uil'de
expeditie niet le kunnen bywoncn, hy die, zegde hy,
noglans voor een kansken was. Hy was er zoodanig
voor, voor hel kansken, dal de valschaerd aenslonds
makkers van zyn soort iu geooegzaein getal vergaderde
om Tisl te voorkomen en de abdy tc plunderen ten
zynen profyte. Dien avond lag Tisl in Allligemboseh
en ten lione stond hy met zes anderen op Mylbekc.
Ik was de zesdevan die zes,sprak Jaek Hemory.
Wy waren geladen met takkenbossen om door den
gracht der abdy le waden en de muren le beklimmen.
Het was liene, hernam Wanne, toen Tist met
zynen troep, die allen waren verkleed e;i zwart' gc-
maekl, op T zelfde Mylbeke oenen anderen troep ont-
rooellen, even goed vermomd en even onerkeohaer.
Tist was uiterst verrast en schoor raed met zyne
makkers. Een van dezen sprong vooruit en riep slout
tol den anderen troep:
Wie zyt gy en waer vaert gy henen?
Noch 'i een noch 'l ander gaet- u aen, was 'l ant
woord.
Gy zvl onderkruipers en gy trekt naer d'abdy
Geen antwoord deesmacl.
Ik wed, mompelde een van Tisle's makkers, dal
hel kerels zyn van'tJeppe De Beer's kliek. Zy moe
ten achteruit of wy slagen ze doodl
Ge weet, vrienden, voegde Wanna de vertelster
erby, welke bloedige liaet er bcslael tussclien ons
volk en de verstrooide overblyfsels van TJeppe De
Beer's bende. Ook was dc naem van 'l Jeppe nauwlyk
Vrouwenabdy tussclien Moorsel cn Hcrdcrscm, gesuiim i-
mcerd in 't jacr IV der fransche Republiek.
Niet zeiden vinden wy in de process!ukken dat die liuer-
lingen, de soldaten van dien tyde, in liunne snipperuren by
't slcchlsle volk zich vervoegden om soms ook dief cn roover
tc worden.
Een gekende baenstrooper van dien lyd, wiens naem met
dien van Jan De Lichlc in de volksverhalen gcwoonlyk gepaerd
gaet.
inWKHIK.
De H. Vader heell den volgenden brief ge-
stuerd aen den voorzitter en aen de algemeene
vergadering der katholieke komiteiten van
Frankryk, te Parys.
Welbeminde zonen, heil en aposlolischen zegen,
Aengezien hel onzen wensch is, beminde zonen,
dat al de mannen, die slrydcu voor dc wacrheid, zich
vereenigen, opdat hunne pogingen, die-verschillende
oogmerken ten dool hebben, zich iu eenegemeenzamo
overeenkomst kunnen samensluilen en aldus eene
groolere magt en doelmatigheid verkrygen, ten voor-
deeleder werken Waeraen zy zich loewyden, verheu
gen wy ons le vernemen, dal zulks uwe gewoono ma
nier van handelen is.
Het verwondert ons dus niet, dat gy in de laclsto
vergadering uwer komilciten, niet tevreden mol het
geen gy reeds ondernomen hebt le volledigcn .on le
volmaken, er aen gedacht hebt om nieuwe werken
in het leven le roepen.
Wy wenschen u byzondcrlyk geluk omdat gy uwe
bezorgdheid vooral gevestigd hebt, op het punlu-aerin
hel grootste gevaer ligt voorde menschelyke samen
leving, te welen, hel bederf der kinderen van liet
volk en de slechte opvoeding der jeugd. Even als hot
volk, wanneer hel eene kristene opvoeding hecfl ont
vangen, gehoorzaem, ecrlyk, werkzaem, tol dc oen-
dracht genegen is en zyne gaven eu krachten slechts
gebruikt lot liet welzyn van het gemeen vaderland:
zoo ook ontwikkelt de goddeloosheid, dicde hoovecr-
digheid voedt, alle slaeh van begcerlykheid, brengt
zy twisten en tweedracht meê en moei zy onvermy-
delyk oproer verwekken.
Niemand is hel onbewust dal dezelfde uitwerksels
zich ook inde hoogero klassen der samenleving voor
doen. De ondervinding leert inderdacd dal eene jeugd
die zich hoeft ontwikkeld onder den invloed ccuer
godvruglige bescherming cn aen wie goede princie
pen zyn ingeprent, uitmunlendo burgers oplevert,
vastbesloten lol hel handhaven der orde, gegrond
vest op den godsdienst en de rcglveerdigheid eu iu
slael om, door eene ware wyshcid, eene regie cn
voorzichtige leiding der openbare belangen, groot
heid en voorspoed aen hun land te verschailën.
Zy loont insgelyks dal, als men integendeel,-aen
de kinderjaren die vaste grondslagen weigert cn de
zelve aen de dwaling overleven, men sleehls op het
zand houwt en dal men niets kan slichlen dat niet
bouwvallig en wankelend zy, en geschikt om hot
vaderland in de versehrikkelyksle rampen te slorien
en liet tol zynen ondergang le geleiden.
Daeroni behaegl hel ons grootelyks dat gy, vooral
in die kweslien, heslolcn licht uwe pogingen len
dienste der bisschoppen en der geeslelykheid te stel
len, opdat zy, hetgeen hun zonder hysland heden
moeilyk zou vallen, er do volvoering van bereiken,
dank aen uwen ioVer en aen uwe wollige werking
voor hel welzyn der Kerk en van hel vaderland.
Wy smceken, uit ganscher harie over uwe nioci-
yke maer uiimunlende onderiieining de zogen des
hemels al. Wy hebben het vast betrouwen dat de god-
dolyke gunst niel zal ontbreken acn u die er eer op
stelt u te steunen op de onwankelbare rols van waer
uitgesproken of er werd zyne kwanten plechtig aen -
mailing gedaen van te wyken. Nog eens, geen
antwoord. Dc messen, dolken cn slokken kwamen
voor de pin, cn er ging gevochten worden. Tisl Cal
lenbroeck sprong vooruit en liep, in den donkeren,
op eenen langen degen, die den ongelukkigen door
het lyf ging lol aen het gevest... Tist builde een hart
scheurenden kreet cn viel.,.. Zyne vrienden sprongen
Ier hulpe by, maer Tisl gaf geen leeken moer van
leven. Dan werd er getierd cn gevloekt, en gezworen
dal Tisles dood op staenden voel zou gewroken wor
den. Maer hel wanordelyk geschreeuw der slryders
maektc gansch de gebuerle wakker en de gebuerio
kwam by met fakkels cn lauteenien; en dc slryders
vluchtten uileen, en de abdy werd niet bestormd, en
Tist Cattenbroeck bleef liggen waer hy log. Weet gy
wie zyn mooi'denaer was? Het was de huzacr, de val
schaerd, de beste vriend van Tist. De huzacr vluchtte
Aelslwaerts op; maer, al loopend, erinnerde hy zich
dal; op dit uer, de poorten geslolen waren, en hy
keerde terug, en hy liep regt op 't Ekslerken af, en
ging Meken Callenbroeck opkloppen. Maer eer hy
Meken opklopte, had hy zyn zwart gezicht gewasschen
en hy zegde lol Meken: Er heelt dezen nacht onder
ons een ongelukkig gevecht plaets gehad op Moorsel;
er. is een inensch gevallen en ik sla hel nietberg my
lol morgen. Hy wist niet wie uegene was dien hy had
vermoord; en Meken, die dagelyks van bloedige wor
stelingen tussclien desoldalery hoofde, nam uil me-
dclydenden vriend van haren zoon binnen. Zy schuilde
hein in den geitenstal en zegde: als Tist. l'huis komt
zullen w y samen heramen wal er le doen slael. Tisl
kwam te huis, te vieren van den morgen, met de voe
ten vooruil; t is te zeggen, dat men hem naer huis
bragt, en dat Tisle dood was.... Verbccldl gy u de
wanhoop der arme moeder? Verbeeldt gy u de verle
genheid van den inoordcuaor? Zy stonden daer samen
voor hel lyk..,. Meken was in onmagl gevullerren de
huzacr was weg. Ily was gevlucht; maer do schim
van Tisle zat hem overal op de hielen; en hy is gede
serteerd en is later,in de Maes verdronken. T Is wel
besleedT was een gemeene kerel
Uw verhael is zeer schoon, sprak Pier De Wilde,
en ik zet er een tegen. Hel woord is aen my.
De eenigste troost welken Meken genoot, hernam
Wanna, waste vernemen dal hare Tisl nog in lydsberegl
was geweest door den proost der abdy. Maer dal men
't lyk naer huis had gebragt, motTaenzichl gezwart als
dat van een roover,dat ging haer versland le boven; en
een maend later was Meken Callenbroeck dood....
