N° 204. Zondag 29 November 1874. 4de Jaergang.
WEKELYKSCH NIEUWSBLAD.
De Bende van Jan de Lichte.(1)
Buitenhmdscli Nieuws.
Aelsl, 28 November.
De Yzeren wegen in België.
Gazette van Aelst
Het Bureel van het bind Is gevestigd lil de Knpsllostraet IV* 11, waer elle brieven, gelden, enz. vrachtvry moeten toegezonden worden.
Abonneinentsprya tf fr. 'sjaars, vooraf betuelbaar. Voor den buiten kun men inschryven in nl de postUuutooren, en voor de lentlelyke gemeenten by tie briefdrager**
FRANKHYU.
Te Parys is bet gerugt in omloop over een
grooten slag welke raaerschalk Serrano, in
overeenstemming met zyn gouvernement, zou
willen wagen tegen de Carlisten. Die slag zou,
altyd volgens dit gerugt de laetste hoop der
Carlisten vernietigen. Voorzichtigheidshalve
wordt er verzwegen waerin dit onteilbaer mid
del zou bestaen, dat overigens wel hier of daer
in de hersenpan van eenen of anderen korres-
pondent zou kunnen geboren zyn, en nu door
dezen als een gouvernementsplan wordt opge
geven. Wy weten genoeg hoe ver de magt van
maerschalk Serrano reikt, om aen die beuze-
lary niet meer weerde te hechten dan zy in
werkelykheid verdient.
Een tweede gerugt en dat meer de aendacht
verdient, beweert dat er heden een pronuncia
miento te Madrid zal plaets hebben ten voor-
deele van don Alfonso, prins van Asturië en
zoon van koningin Isabella. Hierby zou zich
aensluiten de geheelegrandesse van Spanje, byna
geheel de adelstand, de hooge koophandel en
andere notabiliteiten. Eene gelyke betooging
zou voor denzelfden dag voorbereid worden te
Parys, door de Spanjaerden welke daer ver-
blyven.
Moet hierin niet de terugroeping van het
noorderleger naer den Ebro gezocht worden
en bestaet er geene gegronde vrees voor maer
schalk Serrano om zyn diktatóraet te zien in
storten? Ook zal hel aen niemand verwondering
baren, als wy zeggen dat de minister van oor
log zyne portefeuille heeft neergelegd en dat
dit ontslag met drilt is aengenomen. Hoe was
het mogelyk aen een persoon de portefeuille
van oorlog te laten, dietwylel durlde koesteren
over de krygskundige weerden van het plan
Gandara-Laserna, (Gandara is liet hootd van
den generalen staf by hel noorderleger), het
welk door maerschalk Serrano zelve wasgoed-
gekeurd?
M. Sagasta, den voorzitter van den kabinets-
raed, en die in het geheel niet vry te pleiten is
van alfonsistische gevoelens, heeft, zoo hel
schynt, de byzonderste bewerkers uitgenoo-
digd tot de onthouding. Maer dewyl de over
tuigingsrede, zooals gewoonlyk, slechts op
veronderstellingen rustte, zoo mag er stellig
gezegd worden, dat hierdoor geene doorslaende
overtuiging aen de Alfonsisten gegeven is, om
hen hun plan te doen vaerwel zeggen. Misschien
tellen zy wel ietwat op de bedekte ondersteu
ningvan hel kabinet en
Zou dat misschien de verborgen dryfveer
zyn, waerom het noorderleger zoo spoedig naer
den regteroever van den Ebro teruggeroepen
is, hoewel die expeditie een millioen pesetas
aen het land gekost heeft, voor enkele vervoer
kosten? Zou mogelyk de oud-gunseling on
derhands zyne hulp willen leenen aen de pro-
klamatie van don Alfonsoen hetpronunciamiento,
met het leger willen ondersteunen? De uit
komst zal ons die moeielyke vragen oplossen;
maer dit blyft niettemin zeker, dat noch het
gelukken van 'tpronunciamiento, noch zyne on
derdrukking een duim gronds, noch een enkel
man aen de zaek van don Carlos zal ontnemen.
Hel schynt dat hel kabinet van maerschalk
Mac-Mahon maer iii het geheel niet op zyne
rust is met den uilslag der kiezingen voor de
municipale raden, welke volgens de republie-
keinsche drukpers, een doodelyken slag moet
hebben toegebragt aen de meerderheid van 24
mei 1873, en tevens het bewys leveren van erg
mistrouwen in het gouvernement. Nu ontstael
de vraegwat zal dc regeering doen tegenover
deze omstandigheid? Zal zy met den stroom al-
varen, de republiek proklameeren, of zullen er
maetregels genomen worden tegen de druk
pers? Dat is moeilyk te beantwoorden; mis
schien noch het eene noch het andere, hoewel
er byna met zekerheid mag gezegd worden,
dat de stemming der konslilutionneele wetten
zal verdaegd, en het gouvernement door een
kleurloos ministerie van openbare zaken zal
uitgevoerd worden. Waerschynlyk zal dit gou
vernement zoo lang, zoo goed en zoo slecht
als het gaen wil, de zaken besturen en aen de
toekomst de lotsbestemming van Frankryk toe
vertrouwen.
SPANJE.
Het republiekeinseh leger is naer zyne kwar
tieren aen den Ebro teruggekeerd. Tot groote
verbazing der Spanjaerden en der vreemdelin
gen, hebben de republiekeinsche generaels
Laserna en Lomo niet gepoogd Vera te bemag-
tigen, dat slechts dry kilometers van lrun ver-
wydert ligt en schynen er zelfs niet aen gedagt
te hebben Aspeitia aen te randen, dat 17 kilo
meters verder ligt. üok zouden zy lrun niet
ontzet hebben, zonder belonuillegbaerverlaten
der positiëu op Monte San Marco, door generael
Ceballos.
En nogtans is Vera de plaets waer de carlis-
tiscbe bommen gefabrikeerd worden, benevens
buskruit en andere munitiën. Te Aspeitia is de
groote kanongielery, welke door bekwame car-
listische oflioiers bestuerd wordt en waeruit
al de kanons gekomen zyn die tolde belegering
van lrun dienden.
Waerom heelt bet republiekeinseh leger van
dien dubbelen tocht afgezien?
Waerschynlyk vreesden de generaels Laserna
en Lomo voor eene dubbele neerlaeg indeberg-
englen van Navarra en hebben zy zich verge
noegd met de schrale overwinning rond lrun.
De belegering van lrun zou echter een dub
bel doel gehad hebben: de stad innemen in
twee ot dry dagen, indien onze artillerie de
kanons der dry forten Park, Mendivil en dat der
Kend, kan tot zwygeh brengen, ofwel een deel
van bet republiekeinseh leger naer lrun trek
ken, om zyn versterkt kamp aen den Ebro te
verzwakken.
Generael Laserna had niet zoo ras dit kamp
verlaten ol'Pampeluna werd nauwer ingesloten
en een onzer divisien maekte zich gereed Cas-
tilje binnen te rukken, waer de bevolking
slechts wacht op de aenkomsl der Carlisten oin
don Carlos te proklameeren.
Castilje door ons bezet, wordt eene bedrei
ging voor de hoofdstad van maerschalk Serrano,
dat ligt geheel in de overtuiging der Carlisten.
Het laetste verslag door het bestuer uitgege-
ven.betrekkelyk onze yzeren wegen, bevat zekere
wetenswaerdige opgaven welke wy hier over
nemen.
Op 1 january 1873, lag er in België 3,280
kilom. yzeren weg, waervan het grootste deel
met dubbele baen. Deze lengte vertegenwoor
digt slechts de voorriaemste wegen; men moet
er nog omtrent 1000 kilom. byvoegen voor by-
hoorige wegen, ontwykings- en intredingswe
gen, enz., 'tzy een totael van by de 6000 kilom.
of 2400 uren spoorbaen, meer dan het vierde
van den omkring des aerdbols.
In evenredigheid zyner bevolking, is er niet
één land van Europa dat zoo veel yzeren wegen
heelt als België. Elkeen onzer vyl' millioen in-
wooners, heelt, voor zyn deel, 70 centimeters
railweg, en, de dubbele banen medegerekend,
heeft hy er meer dan 1 meter. De Duitschen
hebben zich lot heden vergenoegd met 50 cen
timeters, en de Franschen met 47.
Onze bevolking digter ingesloten zynde dan
in welkdanig ander land, zoo hebben wy, wat
betreft de uitbreiding der spoorbanen en zulks
betrekkelyk de oppervlakte van het land, nog
klaerblykender den voorrang. Middelmatig ge
nomen, per hectaer uitgestrektheid, ligt in
Frankryk 0,32 m. spoorweg; in Duitschland
0,40 m.; in Engeland 0,90 in., en in België
meer dan 1,10 m.
Neemt men in aendacht dat de 3280 kilom.
spoorbaen eene breedte eischen van 7 tot 8 me
ters, dan komt men tot het verbazend getal van
2300 hectaren gronds, aen den akkerbouw ont
nomen, gelyk de opposanten aen de wet van
1834 zegden. Dat maekt met dc standplaetsen
en derzelver toebehooren het duizendste deel
uil. van s lands grondgebied ol 3 centimeters
vierkant per vierkanten meter.
Om dit verwikkeld net te bedienen, bezitten
de Staet en de compagniën gezamentlyk boven
de 1110 locomotieven, 3400 rytuigen voor rei
zigers, en 36,000 wagons voor alle slach van
marchandisen. Hing geheel dit materieel in
éénen trein aeneen, het zou in hare volle lengte
de byzonderste baen bezetten van den Staet,
die van Oostende naer Herbestal, rydende langs
Gent, Brussel, Leuven, Luik en Verviers.
De omloop jaerlyks in België gedaen door al
de locomotieven samen, beloopt, voor 1871, tot
vyl millioen uren, meer dan vyf honderd mael
den omkring der aerde, of zes-en-twintig mael
de reis van de aerde naer demaen.gaenen kee-
ren. De rytuigen en wagons samen hebben in
den zelfden tyd, zeglig millioen uren afgelegd,
tweemael den afstand van de aerde tot de zon...
De omloop der reizigers is tegenwoordig zoo
groot in België, dat men mag rekenen dat gansch
deszelfs bevolking, op een jaer tyds, zich zes-
mael verplaetst; of, wat overeen uitkomt, dat
30 millioen menschenzonder tusschenpoos zich
verplaetsen op 365 dagen, 't zy zeven-en-vyflig
per minuet.
TWEEDE DEEL.
X.
Hier- en daer.
(102* VERVOLG.)
Wy weten, sedert lang reeds, dat de bende zocht
munt te slagen van al wat haer onder de handen viel;
wy hebben gezien hoe het haer gelukt was voor geld
vrygeleiden te verkoopen aen reizigers en voerlieden
die vroeg en laet op 'de baen moesten zyn, en die
anders gróót gevaer hadden geloopen langs bosschen,
uitkanten of dergelyk alzonderde plaetsen te worden
aengesproken en uitgestroopl; wy hebben gezien hoe
de kliek haer kostelyk wachtwoord zelf op grooten
intrest wist uit te zetten, en eindelyk hoe zv,in andere
gevallen, aen wie het kwam vragen, regts'treeks hare
bescherming toestond, voor geld, altyd voor geld,
gelyk het gebeurde met Lippe Parré, in 't Brekel-
bosch.
Doorgaens waren de kwanten getrouw aen hel
gegeven woord, en wie kon betalen, en soms hiel
en daer, als het nood deed, zonder al te luidruchtig
te proteslceren, eenen penning wist by te leggen
buiten het accoord, werd wel onthaeld op hoeken en
kanten, en mogt vry voort alsof hy zelf van de bende
ware geweest. Do kapitein had immers voorgeschre
ven dat de makkers eerlyk moesten te werk gaen.
Zulks belelte geenszins dat, vonden die eerlyke
dieven gelegenheid 019 op eene of andere schuinsche
en in schyn verschoonbare wvze eenen knip in het
konlracl te geven, zy de kans niet waernamen: wal
voorviel aen Lippe Parré, den wrokkigen vrek, zal
het bewyzen.
De lezer erinnert zich dat Parré, na tegen klinkende
(1) Eigendom der Gazette van Aelst.
munt de beloofde bescherming der bende le hebben
belaeld, op den hoop eischte dat er werd ingebroken
by zyne vyanden, zyne aertsvyanden, die gevloekte
Dieraerts, en dat men er al zou stelen en kelen wal er
te vinden was.
Dus, den avond zeiven der kermis in liet Brekel-
bosch, vertrokken tien uitgelezen mannen in de rich
ting van Sleenhuise, sliepen dien nacht lusschen
Wassenberg en den Pullepel, in het woud. Wy zeggen
tien mannen, want in de hofstede van Pieter Die-
raert was veel volk te buis, jong en kloek volk. Wy
zeggen uitgelezen mannen, want, hel zal den lezer
misschien verwonderen, de roovers waren uiterst
verlegen te moeien te doen hebben met vrouwvolk;
en, by Pieter Dieraert, benevens zyne schoondochter,
die een felle boerin was, waren volgens de opgaven
der processtukken, nog twee meiden in.dienst, even
fel als hare meesteres. Niel dat vrouwvolk móeielyker
te binden was of den mond le versloppen dan mans
volk, neen; maer, gaf 'l mansvolk, Ier verdediging,
een stool of een steek, het vrouwvolk krabde en beet
in aenzicht en banden,en..,, de bende liep niet geerne
geteekend: zy hadden,dc oolyke schelmen,de historie
van Slien Merckx niet vergelen....
Den avond nadien werd er aengcklopl, op Strypen,
by Lippe Parré.
Lippe was pas 't huis gekomen en, naer het de ge
woonte was van den wantrouwigen vent, had hy aen-
slonds de deur achter zich gegrendeld. Verbaesd van
op zulk ontydig uer te worden gestoord in zyne kluis,
vroeg hy bang en verlegen wat er van de beliefte was.
Wal is er zwarter dan kool? bromde het door bet
sleutelgat....
De deur ging open, en Simon Ysenbaerl, de luite
nant, en Adriaen Vagenende, twee van de besten, tra
den binnen.
Zy vroegen eten en drihken.
Lippe leefde alleen in zyn huishouden; en, by eenen
ouden ongehuwde, by eenen schrapigen gierigaerd
gelyk hy was, wal is er al veel le vinden, ten zy een
stuk droog brood?
Er werd een Iweedeir.acl aengcklopl.... Deesmael
was hel Lieven Faviel vergezeld van.... Cies Tineke!
Hoe waren die twee byeengeraekl? De afgezette lui
tenant en de nieuw benoemde!... Hai Tineke, einde
lyk ziende dal by niet verder kon, dan beslissend den
vrede geteekend lusschen den kapitein en deszelfs
vrienden?... Het moest zyn, want barsche Cies zag er
nu buitengewoon lieftallig en beleeld uit. Lieven Faviel
nogtans,scheen 'l spel niet al te veel te staen.want
hy verloor Tineke geen enkelen stond uit hel oog....
Kortom, na een kwaert verloops, zalen de dieven
alle tien by Lippe binnen.
Lippe.vloekte yselyk; juisl niet omdat zy kelder en
schapraei hadden geroofd, maer om hunne tegenwoor
digheid.
Wal zaken hebt gy bier? riep hy. 't Is by de Die
raerts dal gy zyn moet, gy zyl er voor belaeldWat
gaet dc gebuerle van my peinzen?
Peinzen staet vry, Lippe, zoolang men zwygl.
Zy zullen zeggen, dal ik omga met dc Bende!
Zy zullen de waerheid zeggen, Lippe.
Zy zullen zeggen dat ik van de bende ben!
En erby voegen dal gy by uw gelyken zyt.
Lippe was helsch woedend; maer, eilaes, by was
overmand! Hy beproefde een ander middel.
Luistert, sprak hy, wilt gy op slacnden voet
myn buis ruimen, ik schonk u twee krouen te deelen,
boven de rekening.
Luitenant Simon ontving de kronen, maer.... de
roovers bleven. Al wat Lippe voor zyn sinueken en
zyn schyvcn verkreeg was dal zy zich stil zouden
houden en geen licht zouden ontsteken.
Lippe, met of legen dank, moest zich daermeê ver
genoegen.
Daerop werd er geklapt van de expeditie by do
De overtuiging der Serranisten daerentegen
is, dat een dezer dagen liet diktatóraet zal ver
rast worden door een alfonsistisch pronuncia
miento oi eenen staetsaenslag der radikalen.
In den onverwacliten aftocht van de gene
raels Laserna en Lomo ligt dus het bewys, dat
de republiekeinen niet sterk genoeg zyn om de
zeven provinciën, welke reeds geheel aen don
Carlos hehooren, te overrompelen ol deze daer-
uit te verjagen. Zy durven het zelfs niet wagen
Pampeluna te ontzetten.
Het carlism is dus tweemael magtig en door
zyn vaendel, de dapperheid zyns uenvoerders,
de regeltucht zyns legers, en door de zwakheid
zyner vyanden, die noch vaendel, noch aen-
voerders, nog regeltucht bezitten.
Eene genoegzame ruitery by het carlistisch
leger zou voldoende zyn, om in eenige weken
de zegeprael der Carlislèn te verzekeren.
l)e Carlisten hebben reeds een eersten
aenval op lrun gewaegd. Wel zegt eene depe-
,che uit Hendaye, dal hunne poging om de abdy
San-Marcial in te nemen, mislukte, na een ge
vecht dal van den dageraed lot 8 ure 's mor-
gends duerde; maer reeds heelt eene andere
afdeeling een levendig vuer tegen de stad zelve
geopend. Het garnizoen laet dien aenval niet
beantwoord, zooals ligt le begrypen is. De be-
legeraers hebben reeds de heelc stad omsin
geld en op verschillende punten zyn zy slechts
500 meters van de stadsmuren verwyderd.
ITALIË.
Sedert lang was de politie van Napels er op uil om
eenige bandieten,die in de omstreken dezer stad met
de meeste stoutmoedigheid bun stieltje van rooven en
plunderen uitoefenden, in banden le krygen.
Hel was niet zoo gemakkelyk; want, buitendien dat
de roovers zooals men gewoonlyk zegt wakkere
vogels waren, kon men langs den anderen kant van
wege de bevolking, ja zelfs van wege de slagtoffer»,
moeilyk eenige juiste inligiingof acnduidingbekonicn,
daer iedereen vreesde dal dit verracd vroeg of laet
duer zou te staen komen.
Over eenige dagen echter bood by de Napelscbe
politic zich een man aen, wonende in een afgezonderd
huis builen, doch niel ver van de stad, en na vele
omwegen gebruikt en menige acnbevcling gedaen to
hebben, bekende hy de oorzuek en de rede van zyn
bezoek.
Hy bad in den morgen van maendhg eenen brief
ontvangen, oiibeschaeind weg geteekend met den
nacm van Hieronimo Dusco, bandieten-overste, wncriii
hem werd opgelegd op eenigen afstand van zyne wo
ning eenen boom, die inen acnwees en die te herken
nen was aen een Ons Lieve V rouwe kapelleken dat er
aenbing, eene som van 5000 fr. in den grond le
delven tegen den zaterdag daerop volgende. Gelioor-
zaemde by niet, luidde de brief, dan zou én de boer,
én zyne vrouw én de kinderen weldra mogen verne
men vvacraen men zich blootstelde ingeval men dc
bevelen der bende niet uitvoerde.
De overste der politie aenboorde bel vcrhael van
den bedeesden boer met aendachL en na zich eene
poos bedacht le hebben ried hy hem aen bot geld
maer op de aengewezene plaets te bergen. Hy, politie
commissaris, stelde er zich vera nl woord el yk voor en
zou wel belet hebben dat men den schat zou ontvoe
ren, want hy zou nu, en bevestigde zulks met zeker
heid, den bandiet en zvnc medeplichtigen, indien ze
kwamen, wel geknipt hebben vooraleer ze den schal
roofden.
Dieraerts en al dc kansen ernstig overwogen. Lippe
moest de noodige inliglingen geven
Ten half ell verliet een roover den hoop, om den
hond een vergiftige pil le gaen toewerpen, cu, rond
elf, stond de hofstede voor en achter omsingeld.
Daer de grond week was, hadden de roovers zich
onlmaekl van hun scliooisel, ten einde min duidclyke
sporen na le laten.
Er werd een stuk uil de deur geboord, en de be*
vvooners werden verrast in bunnen eersten slaep.
Lippe, in zyne haetdragende nieuwsgierigheid, had
zich niel kunnen wederhouden van by le komen, en
hy stond le kyken over de haeg. Hy hoorde geen ge
rucht, en dacht niet beter of't lag al vermoord dat
in huis was....
Geen kwaert nadien zag hy de roovers, den eenen
na den anderen, en in verschillige riglingen bel veld
inloopcn, geladen met al wal draegbacr was. Hy was
misnoegd te bestaligen dal zy ook de koeien cn do
poerden niet meenamen.... Had hy er eenen durven
acnspreken,hv had hem den waerom gevracgd; by had
tevens vernomen hoeveel dooden er waren..,, maer,
uit vrees van nog eens met de kliek op 'tkot le zitten,
zond hy zc naer den duivel en trok naer huis: 's an-
derdaegs zou hy welen wat by geerne wist.
Ja, 's anderdaags! Hoe verplet stond by If, gapen
toen, met 't krieken van den dag, de bailluw van
'tdorp, vergezeld van den veldwachter voor zyne
deure zag verschynen
Vele voetsporen hadden de geburen rond hel pacht
hof gevonden; doch een alleen was kennelyk; bel wa
ren de sporen van zware grove holleblokken.,.. En dit
spoor liep van Lippens buis lot voor de haeg der Die
raerts,en vandaar terug van waer helwas uilgegaen...
De veldwachter greep Lippe by de kraeg en bond
hem digt, terwyl de bailluw,zich meester maekte van
Lippes kloefen en ze ging melen op heispoor.... Do
kloefen pasten er juist op.... Wordt voortgezet,)
