en omstreken
1,50 F
Dag voor Kongo Rwanda en Burundi
De ajuin, beroken met een
etymologische neus.
SPORTNIEUWS
IN DIT NUMMER
De ajuin, beroken met een
etymologische neus.
Dag voor Kongo
De uitvinders... De Miskenden
18e jaaargang Nr 2
Zaterdag 6 januari 1962
IIF'» v IMMER
Schoolstraat 26, Aalst
7 JANUARI 1962
Vele mensen hier te lande vragen zich i
met rede af welke de toestand is van de
katolieke Kerk in Kongo. Rwanda en Bu- j
rundi.
De onafhankelijkheid van Kongo en de
politieke autonomie van Rwanda en Bu
rundi hebben ook de Kerk voor nieuwe
problemen gesteld.
In Kongo. Rwanda en Burundi was er
onder 't koloniaal regime immers een nau
we en verdienstelijke samenwerking tus
sen Kerk en staat: samenwerking die vol
ledig de Afrikaanse bevolking ten goede
kwam vooral op het gebied van onder
wijs en de ziekenverpleging.
Een voorbeeld slechts. De onderwijzers
werden door de staat betaald tangs de
missionarissen om. Dit bracht echter met
zich mee dat de missionarissen door som
migen beschouwd werden als koloniale
agenten in handen van de staat. Daarbij
kwam dat niet-katolieke machten en in
stellingen 't gerucht verspreidden dat de
missionarissen politieke instrumenten wa
ren de in dienst stonden van de si&at.
Andere valse geruchten werden verspreid
door kommunistisch getinte ophitsers, als
zouden de priesters de zwarten willen \er-
giftigen en uitbuiten. Een gedeelte van de
bevolking hechtte geioof aan deze geruch
ten. doch toen bij de onafhankelijkheid
vele blanken het land verlieten bleven de',
missionarissen op hun post en wijdden I
hun beste krachten aan het volk dat be
gon klaar te zien en vaststelde dat de on
afhankelijkheid of politieke autonomie
niet de beloofde voordelen brachten.
Vooral dient de houding van de Afri
kaanse priesters en lekenapostelen ge
loofd. die de moed hadden buiten de poli
tiek te blijven en hun rasgenoten te tonen
dat ze misleid waren geworden door som
mige politieke partijen.
De Kerk kon echter niet op voldoende
leken rekenen daar vele Afrikaanse on
derwijzers en ziekenverzorgers zich meer
als. funktionarissen dan wel als apostelen
beschouwden. Ze weiden immers door de
staat betaald.
.Het missiewerk ging verder. Slechts en
kele missieposten moesten voorlopig ver
laten worden en dan nog in een gebied
waar slechts 3 tot 4c/i gedoop'en waren en
vele gearabizeerden vijandig stonden te
genover de katolieke Kerk. Doch ook daar
zijn de missionarissen teruggekeerd.
Alle onweerswolken zijn echter niet
voorbij en 't grootste gevaar blijft de eta-
tizatie van de instellingen, van het onder
wijs en de hospitalen, waardoor de vrij
heid van de Kerk beperkt wordt.
Op 't ogenblik van hun onafhankelijk
heid of politieke autonomie hadden Kon
go Rwanda en Burundi een gebrek aan ge
vormde katolieke leken die bekwaam wa
ren om hun maatschappelijke en politieke
verantwoordelijkheid te dragen.
Ook op het gebied van 't apostolaat
heeft de Kerk in deze drie landen een nij
pend gebrek aan landeigen lekenaposte
len.
Wij mogen hier de grote inspanningen
niet verzwijgen die op dat gebied gedaan
werden door de Internationale K.A.J., die
zich sinds 1953 heeft ingespannen om le
kenapostelen te vormen. Ook 't Maria-Le-
gioen heeft aan vele leken verantwoorde
lijkheidsgevoel geschonken.
Zo mogen wij met fierheid zeggen dat
de huidige minister-president van Rwan
da een Oud-Kajotter is, die tevens een ak-
tief lid was van 't Maria-legioen.
Burundi ook telt tussen zijn ministers
verscheidene aktieve leden van de Kato-
lieke-Aktie organisaties. Ondanks deze
troostvolle vaststellingen heeft de Kerk in
Kongo, Rwanda en Burundi een zeer grote
behoefte aan gevormde katolieke leiders.
Er zou voor deze drie landen zo vlug mo
gelijk een sociale school moeten opgericht
opdat ter plaatse de nodige kaders voor
katolieke en maatschappelijke organiza-
ties zouden klinnen gevormd worden.
Het doel van deze dag voor Kongo,
Rwanda en Burundi bestaat er dan ook in
aan Afrikaanse priesters een degelijke le
kenapostelen de middelen te verschaffen
om zich te vormen in de techniek van 't
apostolaat en vertrouwd te worden met de
maatschappelijke instellingen die nog moe
ten opgericht als gevolg van gedane tes
ten bij de massa, dit in het kader van een
gemeenschappelijk ontwikkelingsplan.
Door het steunen van het lekenaposto-
laat zullen we volledig meewerken aan
't plan dat onze Heilige Vader de Paus
DE UITVINDERS...
DIE MISKENDEN
Indertijd werd de uitvinder door het
publiek als een sympatiek wezen en een
beetje verstrooide en enigszins zachtaar
dige maniak aanzien.
Gelukkig schijnt deze aard van waarde
ring langzamerhand te veranderen, alhoe
wel sommige personen maar al te licht
vergeten, dat dank zij de opzoekingen der
uitvinders ons leven van dag tot dag ver
gemakkelijkt wordt door tal van machi
nes, apparaten en voorwerpen welke onze
dagelijkse bezigheden vereenvoudigen en
de inspanningen voor verschillende taken
verlichten.
Van 9 tot 18 maart ek. zullen een dui
zendtal uitvinders de resultaten van hun
onderzoekingen tentoon stellen op het 11de
internationaal Salon voor Uitvinders te
Brussel, waaraan 19 landen zullen deelne
men.
Hoe vertrouwd en Nederlands het woord 1 Latijnse voorouders.
AJUIN ons ook in de Aalsterse oren moge J
klinken, toch staat het vast dat het geen I
oorspronkelijk Nederlands is.
En UI dan horen wij de klassieke
«verstandige lezer» reeds mompelen.
Ook hier heeft de etymologie het ant
woord klaar. Een antwoord dat echter niet
Er zijn zo een hele serie woorden waar 1
men niet zo vlug aan kan zien dat ze
uitheems zijn. Volgende schijnbaar zo
echt-Nederlandse woorden kunnen dat be
wijzen kok (komt van het Latijn;
kasteel (Frans), sieraad (Duits), hang
mat (Spaans), stoppen (Engels), bankroet
(Italiaans). neger (Portugees), suiker
(Arabisch), piekeren (Maleis). -;nz.
Maar laat ons nu eens kijken vaar onze
ajuin dan wel vandaan komt.
Op het ogenblik dat U dit
Zeer vroeg reeds was het Latijn zowat
de officieuze wereldtaal. De uitbreiding
j van de R. K. Kerk speelde daar een
I belangrijke rol in. Op de luur ging het
Salon be-zelfs zo ver dat onze bloedeigen Neder-
zoekt, herinnert U zich dan dat het hier
gaat om zelfstandige uitvinders, mensen
met een nieuwe geest die uit eigen initia-
landse geleerden en pseudo-geleerden hun
naam latiniseerden. Mercator b.v. heette
eigenlijk Cremer, wat iedereen zal het
tief de oplossing gevonden hebben vcor j toegeven geen naam is voor een we-
I tenschapsmens, en Kilianus, de man van
moeilijke problemen, daar waar gespecia
liseerde krachten soms gefaald hebben, ol
de zaak ter zijde gelegd hebben omdat
deze hun niet belangrijk genoeg toescheen.
Gillette, uitvinder van het veiligheids
scheermes was vertegenwoordiger in kur
ken stopsels. Eastman, die een omwente
ling teweeg bracht in de wereld der foto
grafie was boekhandelaar: en de uitvin
ders van Kodachiome waren muikanten.
Carlson, uitvinder van xerografie
ter in de rechten. Biro. de uitvinder van
de kogel-schrijftstift was vervolgens beeld
houwer, schilder en journalist.
het woordenboek, luisterde naar de i aam
van Cornelis van Kiel. Men wilde zelfs de
taal latiniseren door ze in een Latijns kor
set te wringen, met een spraakkunst waar
evenals in het Latijn, zes naamvailen in
voorkwamen.
Het is dan ook geen wonder dat een
aantal woorden uit deze taal werden over
genomen of dat een aantal dingen die uit
het Zuiden werden ingevoerd de Latijnse
as doc- benaming behielden. Kers. raap.
vork, zijn van die woorden.
De automatische telefoon werd uitgevon
den door een kleine ondernemer. Twee
Zweedse studenten vonden de koelkast uit
die met gas aangedreven wordt. De visco
se werd ontdekt door een bankbediende
en tensloite Buiildp. o uivin.-'.cr der lucht
banden was veearts.
Deze lijst, welke tot in het oneindige
zou kunnen verlengd worden, bewijst ten
'olie dat elke mens die met een schep-
voorstelt in zijn encycliek «Mater et Ma- 1 pende en opmerkingsgeest begaafd is. uit-
gistra» voor de landen in volle ontwikke- vinder kan worden
ling.
P. RENERS. W. P.
>peel-
r het -.
ellen
reken
laars
kun-
was
par-
t/elde
ïoeck
uizen
feite-
van
kalen
deze
oodat
Ati
van i
Ha-
weer
ir de
veld-
VOETBALBESCHOUWINGEN
door Louis De Pelamaeker
EENDRACHT
NAAR EEN RIJPE PUNTENOOGST
Er hebben hoogsten driehonderd men
sen het geluk gekend Eendracht-Lierse te
mogen zien. Toch hebben deze gelukkigen
na het einde van deze kille wedstrijd een
entoesiasme over het Pierre-Cornelisstadi-
cn geschapen, die men in lang sinds 1
oktober 1961 niet meer had gekend.
Waarom precies 1 oktober Dan won
Eendracht tegen Waterschei en dat was
meteen de laatste keer tot het bezoek van
de Pallieters. dat men nog eens over een
zege mocht juichen. Daarom juist was de
De óverwinningskreet na het nederige tref
fen tegen Lierse zo vreemd voor de men
sen die sinds zovele weken belaberd het
.stadion hebben verlaten, omdat Een-
dracHt opnieuw verloren had. Zal men
nu een einde stellen aan alle narigheden
en droeve herinneringen van 1961
Dat is de hoop die zovele mensen hebben
gesteld in het nieuwe jaar en dat is ook
de wens die Eendracht in de komende da
gen met zich zal voeren. Toch kan men
zeer moeilijk een beeld ophangen van de
vooruitzichten voor het reisje naar Sint-
Truiden zonder niet even te praten over
•de weken die achter de rug liggen. Er
mag immers geen enkele reden zijn om
•een probleem te verdoezelen, de doelpun-
tenstop die nu al duurt sinds de zege
tegen Waterschei. Hoelang is het nu pre
cies geleden dat de witzwarten nog eens
«officieel» twee treffers hebben gelukt
Dus mag men zich niet blind staren op de
twee gouden punten die men tegen Lierse
heeft behaald, omdat het nu eenmaal toch
met één doeltje moest geschieden. En in
dien Willems trouwens meer geluk had
gekend met zijn megaton-knal. die op de
paal te pletter sloeg, dan zou Eendracht
zelfs nog een puntje hebben moeten af
staan. Nu dat is gelukkig voor Eendracht
niet gebeurd, zodat men naar Sint-Trui-
den zal kunnen reizen als een evenwaar
dige ploeg van de trudojongens. De klas-
Zo is het ook gegaan met onze ajuin.
In het Latijn heette deze tranenverwek-
kende knol UNIO. Het Frans nam die be
naming over. maar dan lichtjes gewijzigl
in OIGNON. En al bestond het gezegde
«als het regent in Parijs, druppelt het in
Brussel» toen nog niet. toch ontleenden
onze voorvaderen op hun beurt deze oi-
gnon. De Franse naam werd wat aange
past en weldra luidde hij ONIOEN of
ONYOEN. Als we dr. de Vries van het
Etymologisch Woordenboek mogen gelo
ven en waarom zouden we dat niet
gebeurde dat zeer waarschijnaijk reeds
vóór 800.
Naarmate het woord zijn weg vond over
zo vlug werd gevonden als wij he: hier
samenvatten en dat bij de eerste aanblik
enigszins onwaarschijnlijk voorkomt. UI
is namelijk ontstaan uit ajuin, het is ren
nevenvorm geworden.
Laat ons, tegen alle pedagogisrhe rege
len in. beginnen met (schijnbaar) van on
ze weg af te dwalen.
Van een aantal woorden bestaat er een
vaiiante die veelal ontstaan is door een
verschuiving van de klemtoon. Voorbeel
den hiervan zijn
pijler en pilaar,
kemel en kameel
momber en momboor (voogd).
We komen nu op onze hoofdweg terug.
Iets dergelijks speelde zich ook af rond
ajuin. In de vorm onjoen verdofte de laat
ste lettergreep en het werd iets als ON-
JEN. Ten gevolge daarvan verschoof de
klemtoon op een zeer natuurlijke wijze
naar de eerste lettergreep. Terwijl er zo
een dubbelvorm onstond, bleef het grond-
I woord zich handhaven.
Nu achten we ons gedwongen een twee-
de didactische misstap te begaan,
venster I De meesten onder ons kennen dat liedje
nog wel over de klok van Arnemuiden. of
over de sluizen van IJmuiden. Deze plaats
namen zijn op dezelfde manier gevormd
Een tentoonstelling zoals het Interna-
tionaal Salon voor Uitvinders, geeft tle ns hele taalSebied, ontstonden er een
uitvinders de gelegenheid te bewijzen dat
zij niet zo verstrooid zijn. en biedt hun te
vens de mogelijkheid het juiste loon te
komen oogsten voor hun lange en geduldi
ge opzoekingen.
Terwijl U dit Salon bezoekt, hebt een
dankbaar gevoel legenover al diegenea die
er hun tijd en geld hebben voor over ge
had om vandaag de nieuwigheden te
scheppen welke U morgen zult gebruiken
KORT EN KLAAR 1
sering is nu inderdaad zo dat Eendracht voor hel rerept vin(i<!n
Laten we van deze gedachte vertrekken.
Indien Eendracht nu opnieuw een neder
laag zou moeten inkasseren, en Lierse er
toevallig zou aan de winnende hand blij
ven, dan zouden wij netjes dezelfde situ
atie krijgen als enkele dagen geleden. Dan
zou het gevaar Lierse weer dreigen en zou
Eendracht gevaar lopen om in de groep
van de degradatie te vallen.
Dus moet de Lierse-overwinning koste
wat het wil gevolgd worden door een suk-
ses op Sint-Truiden. Gemakkelijk zal dat I
heel waarschijnlijk niet zijn, vermits de Dit is de titel van een boekje van 128
Trurio-jongens toch ook hebben begrepen bladzijden, waarin «kort en klaar» de
dat men het hekken aan een andere stijl1 ganse verkeersreglementering, zoals ieder
moet hangen. weggebruiker die moet kennen, is uiteen-
KRACHTIGE AANVAL 8eZet
We vrezen echter dat Eendracht niet zal
lukken in de fruitstede. Waarom Eenvou
dig1, omddjt niemand ons kan verklaren
hoe men kans zou maken een einde te stel
len aan de één-doelpunt-serie. die nu al
zolang aansleept. Indien men een ernstige
poging zal doen om de aanval op een leest
te schoeien, die doelpunten zou kunnen
baren, dan zouden wij ons onmiddellijk
aan de zijde van de optimisten scharen.
Of heeft men niet begrepen dat de voor
hoede van Eendracht in de vierpuntenwed
strijd tegen Rie Meert's Pallieters eenvou
dig beperkt bleef tot Albert Mayama. Wat
zou er trouwens zijn overgebleven van de
Eendracht indien men niet op Albert Ma
yama had kunnen rekenen. Dat mag men
niet uit het oog verliezen, en men mag
ook niet verwachten van de zwarte Een-
drachter dat hij een wonderdokter zal of
kan zijn. indien hij niet over geneesmid
delen zal kunnen beschikken. Wanneer
men hieronder de ploeg ziet afgedrukt,
zal men dadelijk begrijpen of inzien hoe
de selectie de uitstap naar Sint-Truiden
heeft aangepakt. Eén zaak zou men noch
tans als een lichtpunt moeten beschou
wen de redding zal bewerkt worden door
een gedurfd plan. dat niet door één punt
je aan het wankelen kan gebracht worden
Dus moet men alles afstemmen op een
eventuele overwinning, en wie zal daar-
groot aantal varianten enioen, eniung.
enguun, oniuyn, enz. In sommige dialec
ten treft men nog van deze woorden aan.
Stilaan werd het meer algemeen woord
AYUUN. en later AIUYN of AYIUIN zo-
a s we het aantreffen in Christoffel Plan-
tijns Thesaurus Theutonicae Lingua
Schat der Nederduytschen Spraken (1573).
We mogen dus met een gerust geweten
zeggen dat onze ajuin reeds tenminste vier
eeuwen zijn huidig kleedje draagt, een
kleedje dat slechts in de ondergeschikte
punten afwijkt van dat van zijn Franse en
'als bv. Dendermonde. alleen is de «mond»
over «mund» geevolueerd tot «muiden»
een overgang die in onze taal op verre na
geen alleenstaand geval is.
En hier zijn we nu terug op onze hoofd
route aangeland. In «onjen» is een soort
gelijke overgang geschied. Zo onstond de
vorm UIEN, die evenals het grondwoord
enkelvoud was althans in het begin. Onze
voorvaderen moeten na een tijdje gaan
denken zijn dat «uien» eigenlijk meer
voud was, en daarom maakten zij er UI
van. Ook dit geen uitzondering. Door de
zelfde redenering ontstond b.v. zeis uit
zeisen (in ons dialect nog altjd enkelvoud)
en als uit eisen (denk aan lapper Krispijn:
Ei, moet je dat eisen nog slijpen
Rest ons nu nog het antwoord op de
vraag van de «verstandige lezer» wat nu
het «beste is ui of ajuin.
Zoals we uiteenzetten zijn beide woor
den evenwaardig. Alleen constateren we
dat ajuin terrein verliest, en dat ui stilaan
meei beschaafd wordt geacht dit niet
alleen in het bovenmoerdijkse Nederland,
maar ook. zij het dan in mindere mate,
bij ons.
met twee kostbare punten van Lierse mo
menteel boven Sint-Truiden gedrukt staat
Indien Ixïlinga en zijn maten echter een
achterstallige wedstrijd winnen, dan heeft
men Eendracht weer bij de teugel.
DE PLOEG
Dat er zeer weinig wijzigingen zouden
doorgevoerd worden, lag voor de hand
'Enkel Jef Wolbling moet het ontgelden
Vervolg blz. 4.
Ten allen tijde is de kennis van het
verkeersreglement onontbeerlijk. zelfs
voor voetgangers, maar thans is die ken
nis wel biezonder aktueel. nu, van 1 ja
nuari 1961 af in België zoals in andere
landen, de algemene voorrang van rechts
geldt.
De auteur. Mr. Frans Ghijsels, toege
voegd vrederechter in de Brusselse agglo
meratie en beheerder van de Vlaamse Au-
tomobilistenbond en Via Secura, een be
voegdheid op verkeersgebied, legt in ver
staanbare taal uit wat we moeten weten
over rijden en stilstaan, kruisen, statione
ren, inhalen, voorrangsregeling, verlich
ting, enz. De reglementering inzake ge
vaarlijke versierselen, technische kontro-
le en ontstoring der motoren wordt insge
lijks toegelicht. Dit werk. waarvan de vo
rige vijf uitgaven bij het publiek een on
gekende bijval genoten en dat ook nu
weer verkocht wordt als een tienerroman,
zou in de handen van geen enkel wegge
bruiker mogen ontbreken.
De uitgever, de Vlaamse Automobilisten--
bond, verdient, evenals de auteur, alle
lof voor de mooie presentatie van het
werk in zijn vierkleurig geplastificeerd
kaft. met zijn moderne goed leesbare
tekstletter en met de reproduktie van de
verkeerstekens in de wettelijke kleuren
Aanbevolen Haast u dit werk aan te
schaffen, de voorraad is beperkt en de
prijs (30 F; voor leden van V.T.B en. V A
B, slechts 25 F) zal u niet weerhouden
JOHN F. KENNEDY
Amerikaanse president is geestdriftig sportbeoefenaar
John F. Kennedy. President der Verenigde Staten, is een geestdriftig sportbeoefe
naar. Zijn geliefkoosde vorm van ontspanning is zeilen, enthousiasme dat door zijn
echtgenote Jackie wordt gedeeld. Gedurende zijn collegejaren wonnen Kennedy en
een van zijn broeders een belangrijke trofee tijdens een zeilwedstrijd waaraan
nog 10 andere «colleges» deelnamen. Op school speelde Kennedy ook rugby voetbal.
Nu nog houdt hij ervan op het onverwachts een match te spelen met zijn broeders
en zusters. De Amerikaanse President is ook een uitstekend rugzwemmer, die tij
dens zijn collegejaren lid was van de Havard zwemploeg.
