DIRK MARTENS
artis impressoriae magister
co
Reizigersstation te Nieuwerkerken niet
denkbeeldig
ONAFHANKELIJK REGIONAAL WEEKBLAD B;v nec spe, necÜÜtu
DE GAZET VAN AALST
29e jaargang nr 33 zaterdag 1 september 1973 Redaktie en BeheerSchoolstraat 26 9300 AALST Tel. 241.14 8 fr het nummer
Dirk Martens stamt uit een be-
goed geslacht waarvan wij de
naam, op verschillende manieren
geschreven, in de analen van de
stad Aalst kunnen terugvinden tot
heel in het begin van de vijftiende
^euw. Dit verschil in schrijfwijze
was typisch voor die tijd toen de
communicatie nog meestal monde
ling gebeurde en iedereen zo'n
beetje z'n eigen dialect sprak. In
vele gevallen waren de kerkelijke
doopregisters de enige registers
van de burgerlijke stand. Zo komt
het dat de familienaam Martens
nu eens als Martin, dan als Martins
of Mertens of het verlatijnste Mar
tini geschreven wordt. De schrijf
wijze «Martens» wordt nu even
wel, en gemakshalve als de juiste
aanvaard.
De jonge Dirk Martens maakte-
voor het eerste kennis met de be
schaving op de schoolbanken van
het College der Paters Wilhelmie-
ten of Sterheren in zijn geboorte
stad. Deze geestelijken, van de
orde van Sin 1-Benediktus, hadden
in 1428 een klooster gebouwd te
Aalst waar ze enkele bevoorrechte
jongelingen onderwezen in het
grieks en het latijn.
Het is inderdaad onwaarschijn
lijk dat de Wilhelmietenorde te
Aalst een openbare onderwijsin
stelling zou hebben opgericht. Des
tijds hadden de meeste klooster
orden slechts één noviciaat en één
studiehuis voor toekomstige pries
ters per provincie. Bij de Wilhel-
mieten schijnt dat evenwel niet het
geval geweest te zijn daar had
ieder huis te zorgen voor de op
leiding van de nieuwelingen en al
leen wanneer er gebrek aan leer
krachten was, werden de kandi
daten naar andere kloosters gezon
den. Op die manier zou het huis
te Aalst onderdak hebben gebo
den aan novicen uit andere steden
en zou Dirk Martens, door de ene
of andere omstandigheid bevoor-
beeld, het voorrecht hebben geno
ten mee school te lopen in het Wil-
helmietenklooster.
De orde van de Paters Wilhel-
mieten komt voort van een middel
eeuwse gemeenschap van de «Le
kenbroeders en van de Heilige
Willem». Zij waren het die vroeger
hulp en onderdak verschaften aan
pelgrims op doortocht in Aalst, die
de pestlijders verzorgden en be
groeven. Omstreeks 1380 en na
dat hun huis ettelijke malen ge
plunderd en verwoest was bouw
den zij als monniken een eerste
klooster nabij de Pontstraatpoort
en bij de «Kapelle van Onze Lieve
Vrouw ter Sterren». Daarom noem
de het volk hen ook wel de «Ster-
heren».
Bij deze «Sterheren» of Wilhel-
mieten leerde Dirk Martens dus de
eerste beginselen van latijn en
grieks, maar het is onwaarschijn
lijk dat hij er zijn studies voleïn*
digd heeft, vermits de Wilhelmie-
ten zelf hun verder opleiding in
Leuven genoten. Zover is Dirk Mar
tens blijkbaar niet gegaan, want in
de oorkonden van de Leuvense
Hogeschool komt de naam van
Martens voor het eerst voor in
1513.
Het is evenwel niet onmogelijk
dat de jonge Dirk zijn hogere stu
dies voltooide bij de «Broeders
van het Gemene Leven» die te dien
tijd over goedingerichte onderwijs
instellingen beschikten in ons land,
o.m. te Gent, Geraardsbergen,
Leuven. Brussel en Luik. Deze
door PIET GERMEYS
«Broeders» worden trouwens alge
meen beschouwd als de voorlopers
van het Belgische humanisme, en
het feit dat Dirk Martens onder
bun hoede zijn kennis verrijkte zou
meteen meer licht werpen op een
nog duistere periode van diens le
ven van 1474 tot 1487. Sommigen
zijn de mening toegedaan dat Mar
tens een opleiding genoten heeft
in Italië. Zij steunen daarvoor o.m.
op een allusie die de drukker
maakte aan het einde van een van
zijn boeken, waar hij vermeld «de
kennis van de Venetianen aan de
Vlamingen te brengen». Maar dat
zou dan ook de enige verwijzing
naar zijn verblijf in de landen rond
de Middellandse Zee zijn, nergens
wordt daarover nog met een woord
gerept.
Tenzij een zekere Theodorico
Aleman met Dirk Martens te ver
eenzelvigen is Op Kerstdag 1477
schrijven Ferdinand van Aragon en
Isabella van Castillië regerende
vorsten van de omstreden Iberische
koninkrijken te Sevilla een ordonan
tie uit ten voordele van «Theodori
co Alleman, inpressor de libros».
In de 15e eeuw zou Aleman of
Alamanus betekend kunnen hebben
«geboren in de Nederlanden»,,
maar men weet verder niets af
van die Theodorico en er zijn geen
boeken bekend die hij zou gedrukt
hebben. Wellicht is het dezelfde
persoon als een genaamde Theodo-
ricus impressor die wij als drukker
terugvinden in Keulen van 29 no
vember 1485 tot 5 maart 1488 en
die niet kan vereenzelvigd worden
met Dirk Martens vermits deze van
begin 1487 zijn beroep van druk
ker uitoefende in Aalst, zoals wij
verder zullen zien.
Copyright Grafisch Nieuws
Het grafmonument van Dirk Martens
in de St. Martinuskerk
Da bouw van een reizigersstation te Nieuwerkerken zou
alleszins tot de toekomstmogelijkheden behoren, aldus
wordt uit betrouwbare bron vernomen.
Hiertoe zouden kunnen gronden aangeworven worden in da
Hoezekouter, langsheen de spoorweglijn Brussel-Oosten do
PENDELVERKEER OPVANGEN
Men zal zich herinneren dat een dergelijk projekt dat tot doel
heeft het drukke pendelverkeer uit Nieuwerkerken, Terjoden, Haaltert
op te vangen reeds jaren geleden ter sprake kwam, en meteen de
oude lijn Gent-Aalst-Qrussel te ontlasten.
Hst Johannes Ockeghem Gezelschap onder leiding van
Karei Druwé dat met polyfone muziek uit de tijd van
Dirk Martens de Akademische zitting in de stadhuisfeest
zaal haden zaterdag zal opluisteren.
