Koor A Capella Termuren in wereldkreatie uit 1949
In Memoriam Stephan
De Jonghe de dominatie
der Aalstenaars
Capella Bydgostiènsis uit Polen
van het Oostfront geen nieuws
'T SLOEBERKEN
Café frituur snack
't Soete Huijs
Nieuwe Gazet van Aalst 25 november 1983 9
Morgen op de radio
Nu zaterdag 26 november zendt BRT 3 om 18 u. een oude opname uit van de opera «Les
Eunémides» van Darius Milhaud. Geen nieuws voor deze krant... als niet het Erembode-
gemse koor A Capella Termuren bij de uitvoerders ware geweest. Het gaat om een his
torische opname uit 1949, toen het koor uit Erembodegem een nationale faam had ver
worven, en geregeld optrad voor de Vlaamse radio (NIR). Over de geschiedenis van dit koor
gingen we praten met de stichter en toenmalige dirigentBen Van Lysebeth.
Het koor A Capella Termuren ontkiemde
in 1934, toen Ben Van Lysebeth als on
derwijzer in de gemeenteschool van
Erembodegem een groep goede stem
men uitkoos, hen viool liet spelen en de
ze jongens inleidde tot de kunst van het
samen musiceren. Het kinderkoor trad
zowat overal in Vlaanderen op, dikwijls in
samenwerking met het Davidsfonds. en
in Erembodegem o.m. met twee kantates
van de dirigent zelf. op tekst van Alfons
Van De Maele. (Eén hiervan ter gelegen
heid van de klokkenwijding in 1936, op
een kiosk op het kerkplein - wie herinnert
het zich nog
Na de oorlog waren de kinderen (jong
volwassenen geworden, een mannen
koor dus, en op 17 april 1945 werd het
koor gemengd A Capella Termuren zou
snel uitgroeien tot een zeer hoogstaand
koor. Op het repertoire stonden polyfom-
sche werken en volksliederen Óp 31 juli
1946 werd hun hoog peil (homogeen
klankvolume, geen vibrato's....) opge
merkt door Paul Coilaer, direkteur van de
dienst Ernstige Muziek van de N.I.R. - de
Vlaamse radio. Na een auditie groeide er
al vlug een samenwerking, en het Erem-
bodegemse koor was geregeld over de
radio te beluisteren. Hun medewerking
aan talrijke concerten, o.m. een uitvoe
ring van «De Oorlog» van Peter Benoit.
kulmineerde in de historische opname
van «Les Euménides» van Darius Mil
haud (1892-1974). Milhaud komponeer-
de deze opera tussen 1916 en 1924; het
werk was gebaseerd op het derde deel
van de «Oresteia» van Ayschulos, ver
taald door de Franse dichter Paul Clau-
del.
De wereldkreatie, die morgenavond op
nieuw wordt uitgezonden, kwam er pas in
1949, want het werk vereiste een enorme
bezetting (groot orkest, verschillende ko
ren. tal van solisten...). Maar naast deze
financiële klip was er nog de moeilijk
heidsgraad... «Het was een aartsmoeilij-
ke kompositie», vertelt Ben Van Lyse
beth, «omwille van de polytonale tech
niek. wat ioen nog echt avant-garde was
We hebben er zeer lang voor moeten
repeteren. De koren van de B.N.R.O.
(Belgische Nationale Radio Omroep)
hadden het er trouwens ook lastig mee.
Darius Milhaud was die avond zelf aan
wezig om zijn werk voor het eerst te ho
ren uitvoeren, en ook Koningin Elisabeth
was in de zaal».
Solisten waren toen Tony Van Der Hey-
den, Noël Pirotte. Nelly Mousset. Alberte
De Reuck, Suzanne Yerles, Marguerite
Reiners en Yvonne Levering. Dirigent
was Franz André. Die première ging door
in studio 4 van de NIR-gebouwen aan het
Flageyplein, op 18 november 1949, bijna
eksakt 34 jaar geleden... Een merkwaar
dig detail is nog dat die avond in het
Erembodegemse koor één knaap van 11
jaar meezong Arie Van Lysebeth, de
zoon van de dirigent. Als docent aan het
Muziekkonservatorium te Brussel en
stichter-dirigent van het Vlaams Orkest
te Brussel geniet hij nu ruime bekend
heid.
Voor een tweede uitvoering van «Les
Euménides» in het Paleis voor Schone
Kunsten (30 april 1950) werd opnieuw
beroep gedaan op de medewerking van
A Capella Termuren. De live-opname die
men morgen kan beluisteren is een van
de grootste realisaties geweest van de
N.I.R.
«We deden het samen, voor de kunst
alleen»
Ben Van Lysebeth kreeg zijn eerste mu
zikale vorming van zijn vader en van de
organist van Erembodegem-Terjoden.
waar hij als zesjarige al in het parochie
koor meezong Toen hij 14 was studeer
de hij aan de Normaalschool van St.-
Niklaas. waar hij tijd nam om viool te le
ren spelen. Aan de Aalsterse Akademie
kwam daar nog piano bij. en in Brussel
volgde hij les in het Muziekpedagogisch
Instituut van Constantin Petit (solfège,
harmonie, muziekgeschiedenis, orkes
tratie) Met Paul Gilson tenslotte verdiep
te hij zich in contrapunt, harmonie, en
kompositie. Aan de tijd met het koor Ter
muren behoudt hij nog steeds mooie her
inneringen; «Het kwam allemaal van de
koorleden zelf. want als dirigent alléén
kan men ook niks. Zij hadden er zéér veel
voor over; niemand van ons kreeg een
vergoeding, en wat we aan inkomsten
kregen werd besteed aan de kosten die
zo'n koorwerking met zich meebrengen.
Meer nog de leden investeerden er niet
enkel tijd en moeite in; zo maakten de
vrouwen bvb zélf hun wit zijden kleed
voor de optredens. Die goede geest, het
enthousiasme, het samenwerken met als
doel de schoonheid, de kunst. dat heeft
ons allemaal veel plezier gedaan»
De dirigent gaf overigens 's avonds nog
muzieklessen in het St.-Jozefskollege
en ook daar werden zangers gerekru
teerd En ten huize van de Van Lyse-
beths werd eveneens gemusiceerd aan
de piano en met de instrumenten die de
jongeren bespeelden. Ondermeer Raoul
Vereecken kwam er geregeld, die later
professor werd aan de K U L. Een aantal
leden van het koor bleven ook later aktief
in het muziekleven Herman Slagmul
der. Gaston De Cock Maurice Vinck Li-
ze Marke. Mariette Troffaes. enz Een
tijdlang zong ook Karei Aerts mee - later
direkteur van BRT 3 - en tenor Louis De
Vos hoorde ooit bij de violisten De uit
straling van dit koor was dus niet gering;
zij realiseerden o m. nog geslaagde uit
voeringen van «Die Schöpfung» van
Haydn. Het heeft geduurd tot Cantate
Domino werd opgericht, vooraleer de
streek van Aalst weer een koor van zo'n
hoge kwaliteit kreeg in de jaren '60
Ziekte van de dirigent maakte dat men A
Capella Termuren in 1957 moest ontbin
den. (Een trouwe kern werkte wel nog
door als parochiaal koor. tot de dag van
vandaag - hoewel recent ook daar vra
gen rezen omtrent het voortbestaan)
Ben Van Lysebeth die in die gouden
periode in de pers geloofd werd als een
bekwaam muziekpedagoog en koordiri
gent. relativeert het toch wel«Het is al
lemaal voorbij; we hebben gewoon ge
daan voor de kunst wat we konden met
veel vreugde. Ik hoefde daar geen indi
viduele eer voor te krijgen, want musice
ren is groepswerk. We deden het sa
men».
Fierheid kan je bij hem en bij zijn vrouw
wel bespeuren als ze praten over hun
zoon. die terecht bekend werd als bijzon
der begaafd muzikant en dirigent
Hoe ook. morgenavond zullen nogal wat
oud-koorleden in Erembodegem en
daarbuiten, en bewonderaars van vroe
ger hun radio om 18 u. wel afstemmen op
«Les Euménides» en op een vleugje
nostalgie. Het programma heet «Uit een
verborgen kamer» en is te beluisteren op
BRT 3. (Eerste en tweede bedrijf mor
gen, 3e bedrijf op 3 december) (k n
Een groepsfoto van A Capella Termuren in het Aalsterse s-adhuis uit diezelfde
periode Erembodegem had een koor met naionale faam. Stichter- :irigent Ben Van
Lysebeth zit vooraan in het midden
50 jaar geleden stierf Stephan De Jonghe, leraar, pianist, concertorga
nisator, schrijver over muziek, maar vooral hoop in de duistere cul
tuurjaren. Zijn dood zou bij vrienden - die nu stuk voor stuk grote namen
uit de Belgische muziekgeschiedenis zijn (Boerenboom, Marinus De
Jong, René Lenaerts, Willem Pelemans), bij vrienden en in het hele land
een verbijstering en een leegte nalaten, en het beeld vormen van de
bloem in de knop gebroken.
Vrijdag 18 november 7 949 A Capella Termuren uit Erembodegem beleeft een hoog
tepunt bij de wereld creatie van "Les Euménidesin -twio 4 aan het Flagey
plein (Her koor bevindt zich links op het podium
Ruim 35 jaar later (1969) wordt de Step
han De Jonghe-Stichting boven de doop
vont gehouden.
De doelen zijn het toekennen van studie
beurzen, het uitschrijven van wedstrijden
en prijsvragen. Het geld daartoe komt uit
het privé-mecenaat.
De lijst van de verleende studiebeurzen
vermeldt op dit ogenblik 8 namen. Een
organist, 5 vokalisten. 2 pianisten kregen
in de voorbije jaren de kans om geduren
de meerdere dagen of weken bij groot
meesters uit hun discipline te studeren.
Zes. laureaten verleenden v vorige week
belangloos hun medewerking aan het
In Memoriam—Concert
De namiddag begint met een toespraak
van Denijs Dille, eminent Bartok-kenner
en ook al afkomstig uit de leefwereld van
De Jonghe. over de betekenis en vooral
de grootheid van deze Aalstenaar.
Karin Fauran-De Mey (sopraan) zingt
Brahms, Pascale de Marmo (piano)
speelt Fauré. Maar niemand neemt het
me kwalijk gruwelijk objectief chauvinist
te zijn, en het onderscheid te belichten,
dat (zacht uitgedrukt) treffend is met de
reeks stadsgenoten die dit concert tot
kathedraalhooqte optillen.
Johan Haezaert (bariton) kleurt een zon-
nebalk subtiel-evenwichtig Fauré, Rita
Piron (sopraan) vlindert magistraal over
een naief-engelbraaf maar helsmoeilijke
kinderkamer (Moessorsky) Martine
Bombeeck (piano) weeft floeren Debus-
sy-klokjes tussen die van de Sint-Marti-
nuskerk, en kittelt fladderende goudvis
jes uit de Bösendorfer. en Ludwig Van
Gijsegem (tenor) zingt hopeloos be
heerst hopeloos verliefd, en hopeloos
onbereikbaar drie smachten Satie-lie-
deren. die evergreenboogjes spannen
boven winterbedpianoakkoorden.
Nog maar eens een bewijs van het Talent
(met hoofdletter) van de Jonge Garde (2
keer hoofdletter), dat hier dag in dag uit
aan het borrelen is, een gegeven waar
van men zich eindelijk maar eens bewust
moet worden.
Het kruid der gemiste kansen is in deze
stad al genoeg geteeld. F.C.
St. Annalaan, AALST s 77 57 30
Geen reservaatrijen, geen drukdoenerij rond plaatselijke vedetten, een rustige warme
gezellige sfeer voor het jaarlijks Pools-Mijlbeeks muziekfestijn. De reputatie, de klank, het
optreden, het platenaanbod van de Capella zijn ons vertrouwd, het bleef dus uitkijken naar
nieuwigheden in hun muzikale presentie. Een overzicht van vokale Poolse muziek, van de
14e eeuw tot de baroktijd valt uit de lade.
Er zijn geen afstanden meer. en in de
muziek zijn die er blijkbaar ook nooit ge
weest Vanaf de begin-anoniemen tot de
eind Gorczycki is steeds een draadje te
trekken naar een Westeuropese grote
broerSchütz. Monteverdi en zelfs Vival
di waren blijkbaar veel verder dan hun
parochietoren bekend. En toch siddert
onder de noten van deze hoofdzakelijk
onleesbare en onuitspreekbare compo
nisten iets van het Poolse land, de vluch
tende vlakte de oneindige godsvrucht
de weerloosheid van het naïeve Hun La
tijn heeft niet het wolkeloze van de Italia
nen of de lenigheid van de Fransen het
klinkt strak en nukkig, het ruikt naar be
rusting en opstand.
Twee componisten beheersen de hele
avond Van Zielenski. dé grootste van
zijn tijd defileren een paar korte werkjes,
maar vooral het 3-korig 12-stemmig
Magnificat waarbij volgens de beproefde
methode voortdurend hoog tegen laag
duelleren, en de instrumenten alle har
monieën met effekten behangen is een
meesterwerk vol subtiele vondsten,
waarbij overal de barokgeest aan het gis
ten gaat.
Nog duidelijker is dit bij het completorium
van Gorczycki. De afwisseling van so
listen) tegenover de hele groep laat de
melodievoering als een katteballetje over
en weer hollen Het reuze lange werk
wordt minutieus over tedere en uitbundi
ge passages opgedeeld, zodat de eind-
moot als een overrijpe bolster openbarst
(helaas ontbreken daarbij de 2 trompet
ten die de partituur voorschrijft), en daar
bij de ontroering tot vervoering ombuigt
In het vokaal werk worden de kwaliteiten
en kenmerken van het koor duidelijk
een voorkeur voor eigen werk en een
technische beheersing van het zangvak
met dien verstande echter dat het - be
halve voor één sopraan en één bariton -
om goede stemmen, met doorsnede so
listen gaat Het is nogal frappant dat de
lage stemmen moeilijk doorheen het
nochtans transparante en dun gehouden
orkestbeeld raken
Instrumentaal werk komt er ook wat
kwartetjes uit tabulatuuriiteratuur (wat 'n
mooi woord en concerti van Marcello
en Corelli Het hoboconcerto van Marcel
lo (mijn achterbuur politicus én muziek
kenner merkt terecht op dat het niet van
Benedetto maar van zijn broer Alexandra
is) is een mooi ding. Zelfs Bach was er
verslingerd op het werd ineens wereld
beroemd toen Lagoya hét herschreef
voor 2 gitaren en daarmee hier op aarde
een vrijkaart voor de hemel kreeg. De so
list neemt het openingsallegro traag, bij
na slenterend, maar het middenstuk
lonkt dan weer als een bosje viooltjes op
een pasgewassen peluw zo romantisch,
zo meeslepend zo vastblijvend
Schrikken doen ze me ook het kerst
concerto van Corelli is een vaste mee-
hebber van elk kamerorkest. Wanneer ze
goed en wel bezig zijn (overigens vol
gens de kloeke degelijke zwaar-romanti
sche Russische barokvisie) blijken van
de 9 delen er een paar uit de partituur
gevallen te zijn Heel vreemd wordt het
wanneer een enthousiasteling aan het
applaudiseren gaat en de dirigent met
een breed-ghmlachend aftikt Wellicht
denkt die we hebben het hier vorig jaar
ook gespeeld geen kat merkt wat. Op het
gevaar af een proces aan mijn been te
krijgen zou ik dus zeggen heer kapel
meester de subsidies mag je houden,
maar je moet wel even de biechtstoel in
FC
LEES...
staatsnieuws in het Staats blad,
nationaal nieuws in uw dagblad,
streeknieuws in de Nieuwe Gazet van Aalst
Bethunelaan 45 Gentsestraat 70. AAl.ST
Tel. 053/21 47 26
Rijke keuze aan antieke en landelijke meubels in eik,
olm, fruithout en alle soorten den:
o.a. vitrine-, boeken- en kleerkasten, commodes,
dressoirs, tafels, stoelen en banken, bedden, enz...
uw dienst
elke dag van 10 tot 12 en van 14 tot 19
uur, behalve op zondag.
