De Volksgazet
Zondag 5 December 1911
Prijs 3 centiemen bet nummer
Zesde Jaargang Nummer 49
Al wie een abonnement
neemt voor 1912 aan
zal van heden aï lot Nieuw
jaar ons blad gratis ontvan
gen.
WILLEMSFONDS.
Openbare ooidi acht.
Pensioenbond van Aalst.
Catechismus der
Schoolkwestie in Belgie.
20 millioen franken
I 1 i S g
1 1 3 k
ts
Iels over statistieken.
Ouder Joms|>ensioeneii.
No» wat over de onlangs
bijgeschapen geestelijke
vrijheden.
Alostum Religiosuin.
DE VOLK
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j !1C' 1 "Krcn1-'1
Dikwijls te hcrh.ven annonccn, prijs volgens overeenkomst
VunnLscn op de derde bladzijde, 2 Irank de regel.
Prij- der Annoncen
Aalst, 2 December 1911.
(Afdeeling Aalst).
o—
KOSTELOOZE
Onze afderimg begint eeu reeks Kustelooze
Openba e Vooi drachten
De eerste Voordracht, die gepaard gaat
met eea Liederavond, gegeven door üet
Damesen Maun mnoor heeft plaats, op
WÜENSüW. 6 üECE vlBER a., te 8 uur
's avonds, in 't loitaal Graaf Eg uont
Groote .Markt.
Toegang vrij voor iedereen langs de
Leopoldstraat
PROGRAMMA
1. Openingstuk voor klavier
doorMej. Marg. Amant en de II. Fl. Eemans
2. Ont Vaderland gedicht van Th. Sevens,
muziek van Jan Blockx.
3. Blylied gedicht van Th. Sevens,
muziek van K. Mesldagh.
4. Willemtlied gedicht van H. Claeys
muziek van O. Roels.
Voordracht
De Vijanden van ons Volk
door den Heer Achille BRIJS.
1. De Schoenlapper gedicht van Ad. Geyskens
muziek van Henry Sarly.
2. Toen het Roodborstje trouwde
ged. van Leo Michiclson, muz. A. Cluytens
3. Het Kerels kind gedicht van A. Roden bach
muziek van J. Opsomer.
Zondag, 3 December, laatste storting
voor het jaar 1911, bij M Leop. Boin,
Café de 1'Alliance, Kerkstraat, Groote
Markt, Aalst, van 3 1/2 tot 5 uren
's avonds.
EERSTE LES.
Vraag. Onder welk schoolregiem
leven we hedendaags in Belgie
Antwoord. Onder het regiem
der wet van 15 September 1895.
V. Wie heeft de wet van 15 Sep
tember 189 j gemaakt
A. Deze wet werd uitgevaardigd
door M. Schollaert, te dien tijd minis
ter van Binnenlandsche zaken en
openbaar onderwijs en gestemd door
de katholieken tegen de liberalen en
de socialisten.
V. Waarom wil de katholieke
partij thans de{e wet veranderen
A. Omdat ze vindt datzegeene
voordeelen genoeg verleent aan het
klerikaal, vrij partijonderwijs, dat bij
na geheel in de handen is van kloos
terlingen.
V. Welke {ijn dan de voordeelen
welke de huidige wet verschaft aan de
vrije katholieke scholen
A. Door eene tabel neergelegd in
de Kamers den 25 Maart 1911, door
het katholiek goevernement, wordt
vastgesteld, dat in het jaar 1908, de
vrije scholen, aangenomen of toelagen
genietend en waarvan het bestuur en
beheer grootendeels aan de kloosters
behoort, de totale somme van 7 mil-
üoen 308 duizend 355 frank 12 centie
men hebben opgesteken.
V. Welk {ijn de nieuwe voordee
len welke de klerikale partij aan hare
vrije en aangenomen scholen wil ver-
leenen
A: Het wetsontwerp Schollaert
had voor gevolg het totaal der subsi
dien toegekend aan de katholieke
scholen te brengen op 17,256,318 fr.
's jaars. Meer dan 17 millioen
Dat vertegenwoordigt op het cijfer
der thans verleende toelagen eene jaar-
lijksche vermeerdering van 9.949,968
franken 88 centiemen.
V. Heeft de katholieke partij niet
afgezien van het wetsontwerp Schol
laert
A. Eenige katholieken zeggen
JA anderen zeggen NEEN.
DeWoestisten zijn ertegen, de Schol-
laertisten zijn er voor.
Maar allen zonder onderscheid, al
len zijn het erover eens, dat de nieuwe
wet, welke zij het vast voornemen
hebben gemaakt het land op te drin
gen indien zij het bewind behouden,
dezelfde geldelijke voordeelen moet
bevatten voor de katholieke scholen,
als degene welke voorzien waren
door het wetsontwerp Schollaert.
V. Welke gevolgtrekkingen ijn
er te maken uit hetgeen vooraf gaat
A. 't Is dat de katholieke partij
onverzadelijk is, als 't er op aankomt
de openbare schatkist te plunderen.
Niet tevreden met de somme van
meer dan 7 millioen welke de kleri-
kalen thans jaarlijks uit de Staatskas
putten voor hunne partijscholen, wil
len zij door eene nieuwe wet aan de
kloosters- en andere scholen welke
het vrij, katholiek onderwijs uitmaken
eene jaarlijksche toebrok verzekeren
van ongeveer
V. Hoe komt ge lot het kolossale
cijfer van 20 millioen franken, te
schenken aan de kloosters en andere
vrije katholieke scholen
o*
ju
3
3*
ju
crq
_n>
3
V. Hadden de kloosters en an
dere vrije scholen vroeger recht op
toetagen krachtens de wet, voor het
onderwijs dat er gegeven werd
A. Neen, niet voor 1895, en se
dert 1830 onder alle ministeries, zoo
wel onder de katholieke regeeringen
alsonderjdeiberale regeeringen bestond
er geene wet welke het verleenen van
subsidies aan het vrij onderwijs ver
plichtend maakte.
V. Hoe tracht de katholieke pari ij
het stelsel der verplichte toelagen aan
de kloosters en vrije scholen te ver
rechtvaardigen toelagen welke voor
189en gedurende meer dan 60 jaren
niet bestonden
A. De katholieken eischende gel
delijke tusschenkomst der openbare
besturen in de kosten van hun partij-
onderwijs in naam der vrijheid en der
gelijkheid
Hoe het mogelijk is zich op degrond-
beginselen van vrijheid en gelijkheid
te beroepen om zich het recht aan te
matigen millioenen uit de kassen der
openbare besturen te putten om partij-
werken en partijondernemingen te be
talen, zullen wij in de volgende lessen
onderzoeken.
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger.
Statistikeeren is fabrikeeren en slim
de waarheid verdraaien heeft men
meer dan eens gezegd.
Welnu, minister Carton de Wiart
heeft het zich herinnerd.
Hij wilde aan de katholieke princie
pen niét te kort blijven en 't voorbeeld
zijner kollega's volgen. Ziehier hoe
Om in den diskoers welke hij te
Anderlecht uitsprak, met onweerleg
bare cijfers doch tegen alle
waarh :id te bewijzen dat de kiezin
gen van 15 OKtober laatst voorde op
positie geen zegepraal zijn geweest,
maar wel eene verpletterende neder -
laag, haalt hij ook, op zijn beurt,
'n statistiekje op Weet ge 't welk
Dat der gemeenteraadsleden
Hoor wat hij verklaarde
Onze tegenstrevers brieschen en
roepen dat ons goevernement defi-
nitief veroordeeld is om te verdwij-
nen, dat we revolutionnair zijn aan-
gezien we blijven regeeren TEGEN
den wil en dank van de meerderheid
van 't Belgische volk TEGEN de
meerderheid Wie bewijst dat
ofbeter gezegd wie kan dat be-
wijzen
Niemand
'k Heb persoonlijk eene statistiek
gemaakt waaruit biijkt dat op
25,000 gemeenteraadsleden, die hier
in 't land gekozen zijn, er grosso-
modo genomen, 16000 tot de katho-
v lieke partij behooren
Is dat niet treffend....
Bewijst dit niet dat al de venijnige
aantijgingen onzer tegenstrevers
slechts leugen en laster zijn
Logenstraft zulks niet ten stel-
ligste de gezegdens der liberalen en
socialisten als wanneer ze verklaar-
den dat slechts de minderheid van
't volk met ons is
Geen twijfel daar aangaande meer
Daarom lang leve oog de katho-
lieke partij tot heil ejn welzijn van
ons Belgisch volk
Daverend handgeklap.... Natuurlijk
Hoe kon het anders zijn Ministe-
rieele woorden Wie kan of wie ou
die in twijfel durven trekken
't Moest zoo zijn en 't is zoo geweest.
Doch wanneer men, als weldenkend
mensch, dien ministeriëele praat, dien
zeêver zouden we moeten zeggen
want 't is waarlijk ongeoorloofd dat
een ernstig man, een minister, en dan
nog een minister van Justicie, zulke
flauwiteiten aan geleerde menschen op-
discht als men dien praat, zeggen
we van dichterbij beschouwt en éen
oogenblik met gezond verstand over
weegt, moet men dan niet bekennen
dat 't katholiek kraam toch erg aan
't zinken is
Zulke middeltjes gebruiken om de
waarheid te verbloemen, dat is wat
erg
Juist of iedereen niet weet dat
7 getal gemeenteraadsleden hier niets
ter zake doet Juist of dat het niet
klaar is dat een gemeenteraadslid van
Vleckem of Ottergem dat slechts 10
20 personen vertegen woordigd, in dit
geval, niet op den zelfden voet MAG
gezet worden als een ander gemeente
raadslid van Brussel, Antwerpen of
Gent b. v. dat duizende personen ver
tegenwoordigd en bijgevolg er voor 100
telt als wanneer zijn ambtgenoot van
den buiten er maar voor 1 telt
Maar dat is allemaal te simpel
Bedriegtenboer dat is de leus der
katholieken
Een voorbeeld, om te sluiten, zal
het des te beter bewijzen
In Limburg op 207 gemeenten, heb
bende 273632 inwoners, zijn er 1907
gemeenteraadsleden
In Luxemburg op 231 gemeenten,
hebbende 233963 inwoners zijn er
1799 gemeenteraadsleden.
De stad Brussel met hare 195000
inwoners heeft 31 gemeenteraadsleden,
't Zelfde getal voor de stad Antwer
pen met 325000 inwoners.
Besluit Volgens den heer Carton
de Wiart Limburg en Luxemburg
wint
Ze hebben wel maar 507595 inwo
ners maar ze hebben toch 3706 gemeen
teraadsleden en dat is genoeg
Brussel en Antwerpen komen niet
in aanmerking.
Ze tellen te samen wel 520,000 in
woners of 12500 meer dan Limburg en
Luxemburg maar zij 'n hebben toch
maar 62 gemeentezetels
En Voilct
't Is waarlijk puik I
Dergelijke ministerieele besluiten
dienen bewaard te worden.
Ze zijn geld waard
We lezen in De Beiaardkatholiek week
blad van Sottegem van 25 November laatst
Naar men verzekert zou de heer Minis-
ter van Nijverheid en Arbeid, voornemens
zjjn een wetsontwerp neer te leggen waar-
by de voordeelen der wet van 1900, op de
ouderdomspensioenen, voorloopigook zou-
den toegekend worden aan ae personen
geboren in 1840.
Bravo, heer Minister.
Als 't maar geen wapen is voor de aan
staande Kamerkiezingen
Iedereen weet immers genoeg dat, het
geweten van hen die dergelyke pensioenen
vragen eerst goed door onze katliolieke be
st urn-ma-1 nen onderzocht wordt en dat een
kaartje van pastéor of onderpastoor niet
altyd ten onpas komt.
De katholieken hebben zich in deze laatste
tijden uitgegeven als verdedigers der grond
wet en der burgerlijke vrijheden.
Dit is meer dan eens gebleken uit de dis
cussie der fameuze Schoolbonwet en uit dien
oogenverblindenden strijd welken ze vóór
de laatste kiezingen voerden.
De vryheid van onderwys De vryheid
van geweten
Lieberen keus aan den familievader!...
Ziedaar zooveel heilige rechten die onze be
waarders wilden verdedigen en eerbiedigen
in alles en vóór alles 't Was hun eenig
strijdwapen
Maar denkt ge dat diezelfde mannen die
nu zóo preekten daarom altyd zulke hevige
voorstaanders der gronwettelyke vryheden
zyn geweest
Vergis u niet I...
Een blik in 't verleden brengt ze ons
onder een gansch ander daglicht.
Artikels geknipt uit den katholieken
Bien Public o en uit den a Courrier de
Bruxelles, die 't overbodig is hier in
'tlang en in 't breed aan te stippen aange
zien ze ganscli 't land door vermaard geble
ven zyn en te boek staan, zeggen ons ge
noeg dat diezelfde jannen, voor de wille
van de smeer en 't beheer destyds een an
der liedje schuifelden.
Nu nog zelfs is er éen van hen hun aller
opperhoofd en chef ik bedoel den Paus
van Rome die de grondwettelijke vrij
heden van op zijnen hoogen troon, gansch
anders verstaat.
We repten er reeds een woordje over in
een vorig nummer. Doch ziehier nagenoeg
textueel (als we de katholieke gazetten mo
gen geloovenjwat Paus Pi us X vópr eenige
dagen in eenen motu proprio op de
markt smeet en hoe het komt dat hy uit
drukkelijkop straf van excommunicatie,
alle rechters en justiciemannen ver
biedt, gelijk welke roomsch katholieke
geestelijken vóór de rechtbank te dagen, als
zy, rechters niet voorzien zyn van zyne toe
stemming
We vertalen het zoo góed mogelyk opdat
men des te beter zou kunnen oordeelen. Het
luidt
a Hoe zeer men ook oppasse in 't maken
der wetten, hoe zorgvuldig men ook dezes
termen wikke en wege, toch blyft er nog
een zekere twyfel schuilen, aangaande
hun doel, in den geest van hen die de
knappe, de behendige, de soms arglistige
uitleggingen lezen die zich in den loop
van gerechterlyke twisten voordoen en in
vonnissen vermeld staan.
Meer dan eens is het gebeurd dat rechts-
geleerden na den zin en 't doel eener wet
te hebben opgezocht en uitgevorscht zóo
van zienswijze veranderen dat een vonnis
er uitspraak moet over doen om te weten
wat de wet waarlyk heeft geregeld.
a Dit is 't geval geweest nadeafkondi-
ging der grondwet Apostolicae Sedis
die de veroordeelingen lataa sententim
o beperkt.
a Een zwaar en bedenkelyk misverstand
heerscht tusschen de uitleggers dezer
grondwet, 't Heeft betrek op kapittel VII
t woord cogentes. Beteekent het
woord cogentes slechts de wetgevers
en openbare officieren of wn'st het op alle
hoegenaamde personen die door eene cita-
tie of op eene andere manier den wereld-
lyken rechter dwingen van eenen
geestelyken persoon voor zyn tribunaal te
roepen. Dat is de kwestie.
De echte zin van dit kapittel en, in 't be
is zonder, van dit woord is meer dan eens
door de congregatie van het« Heilig office
verklaard en uitgelegd.
En niettegenstaande voel ik my nog
oeens verplicht nu, in deze tyden van
0groote onrechtvaardigheid, nu dat er
0 geene rekening meer gehouden wordt van
de geestelyke vryheden, nu dat we niet
alleen onderpastoors en pastoors maar ook
bisschoppen, ja zelfs kardinalen der Hei-
lige Roomsche Kerk, voor de wereldlnke
o tribunalen zien sleuren nu, zeg ik voel ik
my nogmaals verplicht om hen die zich niet
o bekommeren met dergelyke strafwaardige
©heiligschennis, door de strengheid der
boete, tot hunnen plicht terug te roepen,
»te verordenen en te voorschryren 'tgene
volgt
Alle persoon, 't tij wereldlijke,'t zij
geestelijke, 't tij man of vrouw die gelijk
welken katholieken geestelijkezonder
de toelating van de geestelijke macht,
voor de wereldlijke, burgerlijke of krimi-
nee te rechtbank daagt, om 't even voor
welke reden, is a latce sent entice door
den Heiliaen Vader, den Paus van
Home, in den ban van de Heilige Kerk
geslagen.
Wy willen dat bovenstaande besluit
o goedgekeurd en bevestigd worde niette-
genstaande alle andere tegenstrydige
voorschriften o! bevelen.
Gegeven te Rome, bij .Sinte Pieter, den
9 Oktober 1911, 9* jaar van ons pausschap
Pie X - Paus.
Wat dunkt u daarvan
De Paus wil dus terug naar den goeden
ouden tijd en bedreigt met excommunicatie
al diegenen die zich, zonder voorloopige toe
lating, eenen geestelyken \óor de burger
lijke rechtbanken zal durven dagen
Ge ziet van hier waar zulk een bevel ons
naartoe leidt
En zeggen dat zulke mannen spreken van
gelijkheid voor de wet
Verleden week verscheen te Aalst een
lyvig boek ct Alostum Religiosum door
den heer Petrus Van Nuffel, werk dat veel
belangstelling bn mij verwekt heeft, en dat,
naar mijn oordeel, een zeer degely'ke, gedo
cumenteerde studie is over dè geschiedenis
van onze plaatselyke godsdienstige instellin
gen en gehouwen.
De Heer Van Nuffel leidt zyn boek in met
eenige beelden en schetsen van Aalst gedu
rende den Besloten Tyd, die hy tracht op
te helderen door een reeks interessante brie
ven tusschen 'den Municipalen Raad en de
bevoegde Overheid.
We kunnen natuurlijk van meening ver
schillen over de regeering van Keizer Jozef II
en over de Fransche Revolutie, waaruit de
moderne staat geboren werd de auteur
gaat van een zuiver Roomsch katholiek
standpunt uitdat is zyn recht; maar, ik
begryp in ieder geval niet wat hij op bl. 10
heeft willen zeggen rnetOnder de leu
genachtige leus van Broederlijkheid en
Gelijkheidslook de Fransche Republiek
de voorrechten der hoog ere. standen en
alles wat nog van het feodaal regiem
overbleef. Ik meen toch niet dat onze
brave heer Van Nuffel door den liuidigen
paus en onder handteekening van Kardinaal
Merry del Val metde Medaglia Benemerenti
in Argento vereerd partyganger is van
«Ie voorrechten der hoogere standen en ons
allerminst tot het feodaal regiem zou willen
terugvoeren.
Terloops gezeid sholi is de onvolmaakt
verleden tyd van het werkwoord sluiken,
dat beteekent smokkelen, b. v. b. tabak
sluiken, of zich aan het betalen van de be
lastingen loeten te onttrekken, ook nog
zich verschuilen.
De Heer Van Nuffel heeft hier dus
't woord slook verkeerd gebruikthad hy
wellicht in 't hoofd het werkwoord sloopen,
dat beteekentafbreken, afzetten (amovee-
ren,) rooven
Hy behandelt beurtelings in die beeldenen
schetsen Belastingen, schulden en leenin
gen Onder vreemde dwingelandy Zon
derlinge Broederlykheid Onderwijs
Schoone Kunsten-, natuurlijk door de korte
samenvatting zeer onvolledig, en hier en
daar sterk riekend naar een streng klerika-
len auteur. Waarom hield de heer Van
Nuffel er niet van zuiver wetenschappelyk,
onzydig te blyven in dat eerste kapittel van
zyn werk, zooals hij het goed beproefd heeft
in de volgende hoofdstukken Deze hande
len over de kerken, kapellen, kloosters, kas-
teelen en pachthoeven, waarin achtereen
volgens de geschiedenis geschetst, wordt
tot in bizondere details van onze groote
godsdienstige gebouwen, van de altaren der
verschillende heiligen, patroons der nerin
gen, van de geestelyke orden, van de reli
kwieën, van de wykkapelleo, van de hee
renhuizen en boerenhoven men vindt er
platen bij, 0. a. de voormalige kapel ter
Meuleschette, de kleine Verdoemenis (kas
teel Terlinden), ook een binnenzicht van de
kleine Verdoemenis.
De Heiligenbeelden en de Begraafplaatsen
krygener ook een kapittel. Ieder Aalstenaar,
die de geschiedenis van al die hem bekende
plaatsen wil kennen, kan dat gedeelte van
Van Nuffel's boek raadplegen.
Het volgende gedeelte handelt over de
Geestelijkheid van Aalst in den Besloten
Tyd in 't kort wordt er het leven ge
schetst van al de priesters. Carmelieten, Ca-
pucienen van Aalst en omtrek, ook van de
Monniken die naar hier vluchtten. By de
levensbeschrijving van den pastoor-deken
Van de Voorde Dominicus (geboren te Gyse-
gem in 1741) vindt men een interessante
nota over de Dekeny en eer. gedicht van den
Catharinist Hoffmans.
De auteur heeft aan zyn werk een aan
hangsel gevoegd van een dertigtal bladzy-
den, waarin hy ons omstandig bekend
maakt met Nieuwe Gestichten en Bidplaat
sen, de Geestelijke- en Liefdadige Instellin
gen, de Beelden, de Vrye Scholen, de Mei-
boomen, de Processie- of Rustaltaars.
Jammer dat aan het einde van het boek
niet een klare gedetailleerde tabel van de
heele behandelde stof opgemaakt werddan
ware het zoo gemakkelyk geweest onmid-
dellyk te vinden wat men noodig heeft. Ik
tref zelfs niet eens een opgave van de ver
schillende hoofdstukken aan.
De heer Van Nuffel zou wel doen al de be
sproken eigennamen en feiten te katalogee-
ren, de bladzyden daarin aan te duiden han
delende over die namen en feiten (overheids
personen, geestelykheid, orden, kerken,
kapellen, instellingen, scholen, enz.) en
aldus een zeer belangryk bnvoegsel aan zyn
niet minder belangwekkend boek te maken.
Want, dit werk is een loffelijke poging
niet de eerste van den schryver om
merkwaardige stukken by te dragen tot
onze plaatselyke geschiedenis. Zoo'n werk
verdient aanmoediging, en we hopen dan
ook dat de heer Van Nuffel hierin zal ge
steund worden door talryke inschryvingen.
Achillk BRIJS,
