Gastarbeiders in het,
16
TE GAST OF WIET TT GAST
Deze gastarbeider toont hoe het water in zijn krot er letterlijk van de muren druipt, (v)
met vreemdelingen die in groep
optreden, zijn moeizaam. In
sommige jeugdklubs onder
meer in jeugdklub T te Lokeren
doet men pogingen tot
toenadering ten koste van het
verdwijnen van het oorspron
kelijk publiek. Dikwijls weigert
men vlakaf de toegang. Men
kan eindeloos blijven peilen in
deze onoverzichtelijke wirwar
van problemen, het zijn ketting-
reakties zonder einde. De
parochieraad van Zele besprak
eind 1971 de sociale problemen
van de gastarbeiders. Er werd
een komitee opgericht om de
hulpverlening van privé-perso-
nen te koördineren. Er werden
aktiviteiten gegeven op het vlak
van ontspanning, informatie en
instruktie. Tweemaal per week
werden taallessen Nederlands
gegeven. Verder wou men een
klublokaal oprichten. Want ook
de desintegratie tussen de
groepen gastarbeiders onder
ling vormt soms een probleem.
Dit is het meest tragische
binnen de gezinnen. Geëmi
greerde ouders kijken met spijt
naar hun talrijke jonge
kinderen die hier een nieuwe
kuituur en een andere taal opne
men met uitsluiting van de
godsdienst en de taal van de
ouders. Pijnlijk wordt het
wanneer deze kinderen moeten
instaan voor taken die zij naar
hun leeftijd niet aankunnen.
Stelt u zich voor dat uw kind
van twaalf jaar als tolk optreedt
tussen u en uw werkgever. Het
taalprobleem vermoeilijkt ook
de herscholing en bijscholing.
Op diensten als de Rijksdienst
voor Arbeidsvoorziening zijn de
bedienden en brochures meestal
niet paraat om de gastarbeiders
te onthalen. Zij kunnen wel prat
gaan op een bekwame behande
ling van de administratieve en
rechtskundige bijstand en dit
is reeds heel wat maar door
hun zakelijke nuchterheid gaan
de bedienden de reële moeilijk
heden voorbij. Zij leggen zich
neer bij het passieve en
afstandelijke van hun taak. Dit
is zeker het geval in de
provinciale bureaus. De be
roepsherscholing die de arbei
ders in het gastland welkom zou
zijn wordt slechts zwak
gestimuleerd.
ONWETTIG VERBLUF
De gastarbeider zal trouwens
niet zo snel aan herscholing
meedoen, omdat hij een
drempelvrees kent tegenover de
officiële stoepen. Komt de
gastarbeider bij een officiële
instantie aankloppen, dan is het
Het aantal gastarbeiders dat in het arrondissement Dendermonde
werkzaam is, kan men slechts bij benadering schatten. Precieze
cijfers hieromtrent bestaan niet, omdat twintig tot vijfendertig
procent van de gastarbeiders op illegale wijze in ons land en ook in
ons gewest verblijven. In ieder geval noteerde de Rijksdienst voor
Arbeidsvoorziening voor de eerste tien maanden van 1973 een totaal
van 312 gastarbeiders in het arrondissement Dendermonde. Vijftig
onder hen waren vrouwen. Waren de gastarbeiders vroeger in de
textielsektor tewerkgesteld, dan zoeken ze momenteel hun heil en
hun broodwinning in de bouwsektor. Zeventig procent van de
gastarbeiders is in die sektor bedrijvig. De Turken spannen qua
aantal zeker de kroon. Ze omvatten tachtig procent van de
gastarbeiders en samen met hun niet-werkende familieleden
vormen ze een clan van vijfhonderd landgenoten. De Marokkanen
zijn eveneens talrijk en worden aangevn'i door een minderheid van
Spanjaarden, Algerijnen en Tunesi'
Aangezien zij slechts met een
hoge arbeidszekerheid in ons
land inwijken, ligt hun werk
loosheid erg laag. Werkloosheid
is voor hen geen probleem. Des
te schrijnender zijn de proble
men die zich voordoen op het
vlak van de huisvesting, van het
werkmilieu, van de taal. Hun
timide, onwennige houding
wijst vaak op hun menselijke
vereenzaming. Ze leven vaak op
duizenden kilometers van hun
gezin, hun heimat, van dat wat
hen vreugde en vvriendschap
schenkt. Omdat zij onze taal
niet spreken en omdat wij hun
taal niet kennen, omdat zij onse
gebruiken en leefgewoonten
eigenaardig vinden en het
omgekeerde zich even goed
voordoet, staan de gastarbei
ders wat vervreemd in dit op
zichzelf al vreemde West-
europese leef- en werkmilieu.
Om een inzicht te krijgen in de
plaatselijke, arrondissementele
gastarbeidersproblematiek, be
zochten we samen met Wim
Nimmegeers, gastarbeiders in
Zele, Lokeren het arrondis
sementele mekka voor de gast
arbeiders Denderbelle,
Dendermonde en Grembergen.
Uit deze revelerende kontakten
en uit gesprekken met de
woordvoerders van de RVA-
Dendermonde. met de besturen
van ACV, ABVV en ACLVB,
met de Dendermondse Tele-
dienst en met de bouwfirma
Amelinckx, uit al deze interview
en enkele geschreven dokumen-
ten resulteerde deze openharti
ge enquête.
IEDER HUISJE HEEFT Z'N
KRUISJE
Als gastarbeiders in ons land
komen werken, dan willen zij
vlug zo veel mogelijk verdienen
en dus zullen zij geen duizenden
franken voor huishuur betalen.
Het is trouwens voor de
gastarbeiders nog niet zo
eenvoudig om huishuur te
betalen, want onder de
eigenaars zijn er acht van de
tien niet bereid aan hen hun
huis te verhuren, dan gebeurt
het meermaals dat hij van de
onkunde der huurders gebruik
maakt om soms tot viermaal
meer dan de gewone huur op te
strijken. Het is dan erg
begrijpelijk dat mannen, die
hun gezinnen in hun heimat-
land achterlieten, in onhygiëni
sche, kadukke huisjes, die
verstoken zijn van iedere vorm
van komfort, gaan samenhok
ken. Met acht of negen wonen
de gastarbeiders noodgedwon
gen in kleine kamertjes samen.
Er ontstaan echte getto's. De
gastarbeiders beklagen zich
hierover niet. Zij verkeren
genoegzaam in een zekere
groezeligheid. Verbetert de
financiële toestand van een
gezin, dan betaalt de gastarbei
der gaarne een hogere huishuur
om in z'n nieuwe woonst
bijvoorbeeld een sanitair te
gebruiken. Meestal krijgen zij
echter de mogelijkheid niet om
hun huisvesting te verbeteren.
De wachtlijsten van de bouw
maatschappijen zijn lang, zelfs
voor de Belgen. In Lokeren is de
woonsituatie vrij slecht en
kampt men met een schrijnend
woningtekort. Schepen Liebaut
heeft beweerd dat zelfs het
geven van huizen, door de stad
ter beschikking gesteld, drup
pels zijn in een oveaan.
Vrijwilligers van de Dender
mondse Teledienst konfakteer-
den een tiental gastarbeiders
gezinnen. Teledienst spreekt
van een tamelijk goede
integratie in de stadsomgeving.
De gastarbeider is echter nog
niet in staat zijn eigen
geaardheid en gewoonten, zijn
eigen godsdienstige of filosofi
sche overtuiging te beleven.
Gastarbeiders worden wel
aanvaard als goedkope arbeids
krachten, maar als mens
TAALWENKJES
Het gehele vervreemdingsproces
dat de gastarbeider ondergaat,
vindt deels zijn oorsprong in het
feit dat hij onze taal niet kent.
Met wisselend sukses worden
taalkursussen ingericht. On
langs werd nog op de BRT de
reeks «Nederlands voor...»
gegeven. Aan de titel van dit
programma ontbreekt o.i. enkel
een vraagteken. Nederlands, ja.
voor wie Hoeveel gastarbei
ders hebben een TV-toestel of
kunnen er over beschikken op
hun werk of daarbuiten
Weinigen. Nochtans beheerst
een meerderheid van hen onze
taal onvoldoende om de nodige
kontakten te kunnen leggen in
hun werkkring, om te voldoen
aan een weelderige administra
tieve taal in onze invul-schrap-
formulieren. Promotiekansen
worden tegelijk gekelderd. Bleef
het daar maar bij. Er is echter
onze rampzalige papierenkul-
tus, als het gaat om mutuali
teiten. verzekeringen, belastin
gen en noem maar op. De
aanwezigheid van al deze
diensten is voor ons niet meer of
minder belangrijk dan voor de
gastarbeiders. Maar zij kennen
de taal niet. Naast een kultureel
en sociaal isolement halen zij
zich nog andere narigheden
over het hoofd. Het verschil
tussen een reklamebon voor
waspoeder en een aanmaning
tot betaling, beiden in het
Arabisch gesteld, zou ons ook
niet de eerste dag duidelijk
worden. Sommigen hebben het
geluk in ons tweetalig land het
Frans voldoende machtig te
zijn. Alsof dit al niet moeilijk
genoeg was, komt daar nog bij
dat drie vierden van de Islamiti
sche vrouwen analfabeet is. Er
is een groot gebrek aan tolken.
En is er iets niet in orde, dan
moet men naar... Brussel. Naar
de ambassade, waar men ook
niet beter weet of het meestal
niet wil weten. Is er niet de
Vlaamse man die twee dagen in
het station van Parijs door
bracht zonder te weten of te
vinden hoe er nog uit te
geraken Zo vergaat het de
gastarbeider op trein, tram
enzovoort. In Sint-Gillis-Den-
dermonde, Lokeren en Zele
organiseerde men reeds vanaf
1970 taalkursussen. Het gebrek
aan didaktisch materiaal en de
twijfelachtige bevoegdheid van
de lesgevers zijn er de oorzaak
van dat de lessen niet erg
renderen. Vaak blijven de
betrokkenen dan na één of twee
lesbeurten weg. De kontakten
In dergelijke wijken en sloppen gaan de vreemdelingen samenwonen en vormen er echte getto's,
waarin zelfs de anderen geen voet durven zetten, al is dit dikwijls zonder enige reden.(v)
«meneer-uw-papieren-asjeblief»
het eerste was hij te horen
krijgt. Zijn de papieren niet
volledig in orde, dan begint het
allemaal. Aan de administra
tieve rompslomp komt dan geen
einde. Al te snel legt men een
dossiertje aan. dat tot een
repatriëring kan leiden. Het is
inderdaad een feit dat heel wat
gastarbeiders op een onwettige
wijze in ons land verblijven.
Deze illegaliteit wordt in de
hand gewerkt door diensten, die
wel half op de hoogte zijn, maar
de onwettigheid oogluikend
toestaan. De vakbonden van
hun kant hebben er natuurlijk
geen enkel voordeel bij hun
eventuele leden veel last aan te
doen. Ook voor de staatsbe
dienden is het een nare job om
ieder geval tot in de details uit
te pluizen. Bovendien is er
dringender werk en de gastar
beider zal niet van de ene dag
op de andere verdwenen zijn.
De RVA is over het algemeen
vrij goed van het onwettig
verblijf van sommige gastarbei
ders op de hoogte. Deze goede
feitenkennis beantwoordt aan
de noden van een transito
bureau. Deze houding van de
RVA past wonderwel in de
houding van de werkgevers die
het er op aanleggen om een
grote arbeidsreserve aan te
leggen. Op het doen en laten
van de# vreemdeling is weinig
kontrole. Af en toe doet de BOB
een vangst. En dan nog eens
één. Zijn broer. Razzia's lopen
uit op opleidingen. De pers doet
er nog een schepje op. De
kriminele berichtgeving over de
gastarbeiders verhaalt vandaag
de passiemoord van Ali op een
blanke vrouw en morgen de
vendetta tussen Ali en Moes-
tafa. En iedereen met een
bruine huid en donker haar is
van de maffia. Dit heeft het
spijtige effekt dat de instanties
die zich met de gastarbeiders
bezig houden, gehinderd wor
den in hun armslag. Ze kunnen
weinig informatie naar buiten
doorspelen en halen zich zelfs
herhaalde bezoeken van de
politie op dc nek. Van zodra zij
zich inlaten met illegalen,
riskeren zij ernstige moeilijk
heden.
Men spreekt van een totaal van
800.000 gastarbeiders in ons
land. Onlangs nog heeft
minister Calewaert dit aantal
niet overdreven genoemd. Meer
en meer gastarbeiders zullen bij
een ekonomische terugloop
geweerd worden en een
repatriëring op grote schaal )e
als een slechte zaak bestemp£jc
worden op internationale p&SJ
tieke gronden. De illegafeL
zullen tevens door het hj0|
bekend tekort aan ernstt^.
kontrolemiddelen hun ran£n
zien aangroeien. Nu reeds sp^.OI
men zich in het gew'gd
Dendermonde in om het aai^sl
gastarbeiders status quo L
houden. In 1972 verklaag
minister Breyne dit reedsjg,,
Zele. Het arrondissement Dcoj
dermondc kent een ekonoij
sche terugloop door 4^
vermindering van de tewerksLjj
ling in de textielsektor en,n[
reeds aanwezige pendelarb^,
heeft de neiging nog uit;aa
breiden. Dit alles belooft tov
veel goeds voor de gastarbeicn
Intussen trachten de landen
de gastarbeiders uitzenden
zelf industrie aan te trekkfc
Tunesië doet een inspannf^
voor de tewerkstelling in
textielsektor. Al lost dit
onmiddellijk de problemen} z
onze arbeidsmarkt op. Lj,
illegaal verblijf in ons 'antQj.1
echter niet altijd de fout van^(
gastarbeiders zelf. Dit blT
bijvoorbeeld uit de situatie i
de tweeduizend Turken H
rond Dendermonde. Gen^H
Sint-Niklaas verblijven. 41
gastarbeiders staan voor»
rend in kontakt met ronsel*
in het moederland. Tegen
betaling'van de kontaktniejflj
in ons land geven de ronse^H
tips door, als zij op de h(^|
komen van de arbeidsplaai^B
De Turkse arbeider maakt
beurs leeg om langs slii^k
wegen in België te gera^J
Hier begint hij alvast te wet^
en ondertussen beloven
smokkelaars dat de pap»
.wel in orde zullen komen.*-
blijft meestal bij beloften. In^|
beste geval heeft de gasta^H
der intussen een pat^H
gevonden die gcrecht^H
vervolging wil riskeren om
onderbetaald in het zwa^H
laten werken. Is dit niet zo.pl
moet de gastarbeider met I
laatste geld eerst nog de J
dure installatiekosten Stel
betalen om aan zijn levensjjasl
