MOORDEN VOOR HET LAM GODS?
Was er een vierde man in het knmplnt?
Zoeken naar De Rechtvaardige Rechters (2)
mm_
n -p
wmm.
WB
ema/gDEDERTJER
1322 >33E
5
In de grijze morgen van 29 november 1964 stonden te Wetteren heel
wat personaliteiten verzameld rond het graf van een vooraanstaand
persoon. Er werden prachtige redevoeringen gehouden en men
zwaaide overvloedig met lof. Men begroef immers Arseen
Goedertier, oud-organist, voorzitter van allerlei genootschappen,
leraar aan de Wetterse tekenakademie, makelaar, financieel
raadgever, vertrouwensman, en kunstliefhebber. Vier lijkreden
werden er uitgesproken, o.m. door staatsminister Baron Tibbaut en
door burgemeester Jozef Duchateau. Arseen Goedertier was vier
dagen tevoren gestorven te Dendermonde, in het huis van zijn
schoonbroer, Ernest Van den Durpel op de Vlasmarkt.
In de zaal Belgika, Kerkstraat te Dendermonde, werd een
arrondissementeel kongres gehouden van de Katholieke
Volkspartij. Daar was heel wat volk aanwezig en onder hen bevond
zich sjndikalist en volksvriend Arseen Goedertier, geboren te Lede
in 1876 en gehuwd met de in Parijs geboren Julienne Minne. Op die
vergadering richtte Goedertier het woord tot de toehoorders. Hij
was van oordeel dat in de partij een nieuwe fraktie zou moeten
ontstaan. Hij werd echter onwel en na eerst een tijdje verpozing te
hebben gezocht in de bij de zaal horende herberg, werd hij
overgebracht naar het huis van zijn schoonbroer, waar zijn toestand
niet verbeterde. Integendeel. Hij verzwakte zienderogen.
MS 'usE!«e C:
UÉtKtttS:
V •-
Ie nacht van 10 op 11 april
et i l werd uit de Veydtkapel
;n fan de Gentse Sint-Baafskatc-
rk Jraal een der panelen van het
de Lam Gods gestolen. Dat
et Herhaal vertelden we reeds
ta /orige week. De diefstal werd
at >nmiddellijk in het Gentse
m lekend en veroorzaakte heel
de vat opschudding. Pas een
ijf tlein jaar later werd door
niddel van een plakbrief om
iet Medewerking van de bevol-
iet ting verzocht bij het opsporen
ier >an het verdwenen kunstwerk,
let 3c politie heeft het onderzoek
ri,voorzichtig mogelijk aan-
Ier gepakt, dat wellicht vele
lansen om het paneel terug te
JV 'inden, verloren zijn gegaan,
3e samenwerking tussen
lisdom en politie tijdens het
^^nderzoek verliep niet altijd
Wen vlot. De politie kon
schter alleen maar met de dief
tontakt bewaren langs het
lisdom om, daar er recht-
treeks met de bisschop werd
inderhandeld. Kommissaris
«uysterborgh, die indertijd de
•pzoekingen leidde, vermoed
Ie zelfs dat er een lek bestond
n de omgeving van Monseig-
leur Coppieters, waardoor de
lief van vele plannen der
peurders op de hoogte was.
>it wijst er wel op dat degene
lie het paneel had ontvreemd
■ok in betrekking stond met
iet bisdom of althans mensen
:ende die er geregeld
;wamen.
Jén der kapitale fouten
„r ijdens het onderzoek gebeur-
Ie toen de twee gescheurde
•q rantenstukken werden uitge
wisseld bij pastoor Meulcpas
t Antwerpen. Toen bevond de
!84 n°^ ^ecn v'-i^0
Heter van de loerende
aspekteur. Toch kon hij niet
567 'ort*en gegrepen daar men
et niet nodig had gev onden
159 Cn waE»en beschikking te
122 'e"cn meerdere agenten te
117os,ercn d'e eventueel de
oodschappcr zouden kunnen
chtervolgen. De overhandi-
ing moest zelfs een tijdje
njduurd hebben, daar de
riri as,00r gelegenheid moest
tof om ,wec ^ran,en"
aId^U'4'ten ^9 mc'<aar tc passen.
n de aflevering van deze weck
«ehten wij aan tc tonen dat
'öederlier niet de dief was
00 laar wel één der mensen die
Ry,eegewcrkt hebben om de
an bet bisdom gevraagde
om'n handen te krijgen.
Het familiegraf op het nieuwe
terkhof van Wetteren.
SIGENAARDIGE
3VERLUDENSAKTE
Enkele vrienden van hem waren
neegekomen en door hen en de
amilie werd een pater Benedik-
ijn van de er rechtover gelegen
bdij ontboden om de stervende
[i zijn laatste uren bij te staan.
Joedertier zag het echter zo
iet. Hij zei tegen de pater dat
Mes met hierboven in orde was
i vroeg of men hem niet alleen
on laten met advokaat Joris De
os, een intieme vriend van
em. Goedertier voelde zijn
inde naderen en volgens de
;rklaringen van Mr. De Vos
Het graf van Goedertier op
het oude kerkhof
zou hij nog met de grootste
moeite hebben gezegd
«Op eeuwig zwijgen vertrouw ik
u toe... alles in verband met het
Lam Gods bevindt zich in mijn
huis... in mijn schrijflade in de
voorplaats... ik alleen weet waar
het Lam Gods is... niemand kan
het ooit weervinden... ook ik
kan het niet nemen zonder dat
men het ziet... het beeld is
verstopt...». Toen stierf Arseen
Goedertier.
Bij Joris De Vos moet deze
verklaring wel hard zijn
aangekomen, maar toch hield
hij daarover het stilzwijgen
bewaard en ging enkel te rade
eerder pikante tegenstrijdig
heden.
Dokter De Cock is uit Wetteren
en hij is het die de
overlijdensakte van Goedertier
ondertekende. In die tijd was er
te Dendermonde geen dokter
De Cock bekend. Is het niet
mogelijk dat er wat met de tijd
van Goedertiers overlijden
geknoeid werd En dat hij
inderdaad in Wetteren is
overleden
PRIVE-ONDERZOEK
De dag daarop gingen advokaat
De Vos en zijn vriend, voorzitter
Van Ginderachter, naar het
huis te Wetteren, Wegvoerings
straat 5, vlak bij het centrum.
De huisnummers zijn er
momenteel veranderd, maar het
oude nummer werd enkel daar
bewaard. Tot hun grote
ontzetting vonden ze inderdaad
op de aangewezen plaats allerlei
dokumenten met betrekking tot
de diefstal van het paneel. Er
waren de dubbels van de
brieven, gestuurd door DUA
naar het bisdom, de knipsels uit
«La Dernière Heure» en een
brief die niet door DUA was
geschreven maar wel was
gericht aan de heer GOEDER-
TEUR. Daarnaast werd een
identiteitskaart gevonden op
naam van Van Damme en een
kopie van een nooit geschreven
brief aan het bisdom, waarin
vermeld stond dat het paneel
zich op een openbare plaats
bevond.
De brief gericht aan «Goeder-
teur» was gepost te Gent op
13 juni, de dag voor de
verwisseling bij pastoor Meule-
pas te Antwerpen en wel tussen
17 en 18 uur. Hij was in het
Erans en met de machine getikt.
De inhoud is wel interessant
«Geachte Heer, U staat bekend
als een goed mens en daarom
vraag ik u mij bij te staan in de
hulp aan een familie die in
zware nood verkeert. Ik vraag U
slechts als tussenpersoon op te
treden. Geef dit stuk kranten-,
papier af bij de pastoor van de
Het huis in de Weggevoerdenstraat te Wetteren waar de voor
Goedertier bezwarende dokumenten werden gevonden.
bij de voorzitter van de
rechtbank, de h. Van Ginder
achter, maar daarover later
meer. Samen met advokaat De
Vos waren er nog anderen bij
Van den Durpel thuis Dokter
De Cock, Ernest Van den
Durpel, Valeer Goedertier en
enkele anderen die waren
meegekomen uit de Belgika.
Onze medewerker William
Luck schreef in een artikelen
reeks, verschenen in 1963 dat
een zeer geloofwaardig persoon
uit Wetteren hem verklaarde
dat Arseen Goedertier 's avonds
naar Wetteren werd overge
bracht en dat hij eerst daar
overleed. Deze stcllii\g wordt
ook door anderen herhaald.
Hoewel dit een zeer aanvecht
bare tesis is, zou het mogelijk
zijn geweest dat er nog andere
mensen met Arseen Goedertier
hebben kunnen praten voor
aleer hij te Wetteren overleed...
Het hele verhaal van de diefstal
en zelfs de berichten die door de
gerechtelijke diensten werden
vrijgegeven zitten vol met
dergelijke ongekontroleerde en
Sint-Laurentiusparochie te Ant
werpen. De pastoor zal U dan
een klein pakje overhandigen.
Wees alstublieft zo goed dit
pakje te overhandigen aan de
heer pastoor van de Finistère-
kerk te Brussel. Voor uw
onkosten sluit ik. tweehonderd
frank in. Ik verzeker U geachte
heer. mijn hoogachting en
dank».
Er werd ook nog een bewijs van
afgifte van een colli ontdekt,
waarmee men naar het Gentse
station trok en daar kreeg men
een schrijfmachine in ontvangst
die er was afgegeven op
10 oktober 1934.
De brief aan Arseen Goeder-
tEUr gericht, zou een heel
ander licht op de zaak kunnen
werpen. Ofwel schreef hij die
aan zichzelf om zijn onschuld te
kunnen bewijzen ingeval hij zou
gesnapt worden bij de overhan
diging van het geld te
Antwerpen, ofwel is het eerst op
dat moment dat Goedertier in
kontakt kwam met de dieven,
wiens vertrouwensman hij later
werd. Dat zou de aanwezigheid
van de kompromniiterende
brieven kunnen uitleggen die
werden gevonden in zijn
schrijfbureau. Kommissaris
Luysterborgh van de Gerechte
lijke Politie zou trouwens later
twee bekenden van Goedertier
hebben aangewezen als mede
plichtigen. Ondertussen was het
gerecht echter nog niet op de
Het oude huisnummer van
Goetertiers woning bleef be
waard.
hoogte van deze belangrijke
ontdekkingen. Advokaat De
Vos en voorzitter Van Ginder
achter stelden immers een klein
onderzoek in op eigen houtje,
waarschijnlijk omdat zij hoop
ten de goede naam van de
familie Goedertier buiten de
zaak van het gestolen paneel te
kunnen houden. Het lag in hun
bedoeling het paneel op
anonieme wijze terug te geven
aan de Sint-Baafskatedraal.
Het zou echter helemaal anders
verlopen. De twee onderzoekers
beschikten inderdaad niet over
de middelen waarop het
gerechtelijk apparaat kan be
roep doen en vier maanden later
achtten zij het noodzakelijk de
hele zaak aan het gerecht over
te maken. Dan pas verscheen de
plakbrief aan de Gentse muren
waarover wij het hadden in onze
vorige aflevering. Pas vier
maanden na de kruciale
bekentenis van Goedertier kon
het gerechtelijk apparaat op
gang komen. Onmiddellijk
werden grondige huiszoekingen
verricht bij tal van familieleden,
kennissen en gelegenheden
waarmee de vermoedelijke
dader in verband stond. Het
gerecht is er inderdaad
onmiddellijk van uitgegaan dat
men in de overleden Goedertier
de dader van de diefstal had
gevonden. Een premisse die
door onze medewerker William
Luck, tijdens zijn reportage op
gefundeerde wijze werd weer
legd. Onze medewerker leverde
trouwens zeer grondig werk en
zijn kritiek is gebaseerd op
ernstige gegevens, waarop we
later terugkomen.
De huiszoekingen kenden ech
ter geen sukses. Ook de
familieleden werden onder
vraagd. Ondermeer Goedertiers
echtgenote en zijn dienstmeid.
De echtgenote werd op de
rooster gelegd in verband met
eventuele langdurige afwezig
heden van haar echtgenoot,
doch zij verzekerde dat hij nooit
een hele nacht alleen van huis
was weggeweest. Voor wat zijn
Financiële toestand betreft,
vertelde zij dat er wel
moeilijkheden waren geweest,
maar dat Arseen haar had
gezegd dat dit gauw zou worden
opgelost. Later zou blijken dat
iedereen die geld had geïnves
teerd langs Goedertiers make
laarskantoor. die sommen
volledig met interest zou
terugkrijgen. Men kan moeilijk
gewagen van financiële moei
lijkheden daar er nog heel wat
onroerende bezittingen waren.
Voor dringend geld hoefde hij
geen diefstal te plegen, wat men
er bij het begin van hel
onderzoek ook mocht over
denken.
MEDEPLICHTIGEN OF
DADERS
De zoon van Jan Boon. gewezen
direkteur-generaal van de
Vlaamse Radio- en Televisie,
verklaarde aan onze medewer
ker in 1963 dat zijn vader zich
ooit liet ontvallen «Er moeten
eerst nog een paar mensen
sterven vooraleer het gestolen
paneel zou uitkomen». Jan
Boon was inderdaad zeer
kompetent in de zaak en
bestudeerde de ganse geschie
denis met de grondigheid hem
eigen. Hij legde ze zelfs een zeer
uitgebreid dossier over aan.
Door de Duitsers tijdens
W.O.II werd de h. Boon
herhaalde malen ondervraagd.
Dit toont aan dat hij met kennis
van zaken sprak. Zijn uitspraak
wijst erop dat men wacht om
het gestolen paneel te voor
schijn te toveren tot enkele
belangrijke personen uit de
cirkulatie zijn verdwenen.
Niet onmiddellijk in verband
met deze uitspraak, maar toch
belangrijk voor de hele zaak van
«De Rechtvaardige Rechters»
zijn twee verdachte overlijdens.
als wij het plotse overlijden van
Goedertier ook al niet als
verdacht mogen beschouwen.
Een zekere Achiel De Swaef,
woonachtig te Hofstade. met
een kleine verblijfplaats te
Gent, werd ziek een drietal
weken voor de dood van
Goedertier... Zijn toestand
verbeterde, doch toen hij
hoorde van Goedertiers overlij
den werd hij plots zo slechts dat
hij overleed op de dag van
Arseens begrafenis. Achiel De
Swaef kende Goedertier goed,
daar deze hem af en toe
gebruikte als boodschapper.
Deze De Swaef droeg een
puntbaardje en de winketbe-
diende van het Noordstation te
Brussel meende in de hem
getoonde foto van De Swaef de
man te herkennen die hem het
colli had overhandigd, waarin
later de grisaille van Johannes
De Doper werd gevonden. Nooit
werd een speciaal onderzoek
bevolen omtrent de ware
doodsoorzaak van De Swaef. Er
werd althans geen enkel
officieel dokument over terug
gevonden. Hernemen we even
chronologisch 25 november
1934: dood van Goedertier,
29 november 1934: dood van
De Swaef en op 2 maart het
overlijden van een andere figuur
die nauw verbonden was met
Goedertier, Oscar Lievens.
Komen we eerst even terug op
de dood van Goedertier. Dokter
De Cock uit Wetteren was
zomaar toevallig te Dender
monde aanwezig en tekende de
overlijdensakte waarin heel wat
eigenaardigheden staan. Het
overlijden zou te wijten geweest
zijn aan hartuitzetting.
Toch menen velen dat de
verschijnselen die ermee ge
paard gingen niet wezen op die
oorzaak. William Luck schreef
«Nu zullen alle dokters het met
ons eens zijn over het feit dat
een hartuitzetting nooit plotse
ling gebeurt, maar dat het een
kwaal is die geleidelijk in
omvang en in gevolgen toe
neemt. De heer Goedertier heeft
volgens verklaringen van nu nog
levende mensen nooit last gehad
van beklemming, kortademig
heid. duizeligheid of loomheid
ten gevolge van een abnormale
bloedsomloop...». Het komt ons
wel eigenaardig voor dat er
nooit aandacht werd
besteed aan dit eerder onver
wachte overlijden, onverwacht
daar Arseen Goedertier kernge
zond was. Zelfs na het
overdragen van het onderzoek
door de heren De Vos en Van
Ginderachter aan de gerechte-
Arseen Goedertier
gescheiden, doch zijn eerste
vrouw heette De §waef. Een
getuige bevestigde' dat Liévens
Goedertier zeer goed kende en
dat deze hem zelfs een bezoek
bracht in het begin van de
maand november, dus enkele
dagen voor zijn dood. Het lijk
van Oscar Lievens lag languit
op de rug. In de hand zat de
telefoon geklemd. Er leken
sporen te zijn van een
worsteling want in de kamer
heerste een grote wanorde en
tafels en stoelen waren omver
geworpen. De officiële versie
van het overlijden luidt
Lievens zou overleden zijn aan
een maagbloeding ten gevolge
van een maagzweer. Toch
menen velen dat de gedragingen
van Lievens net voor zijn dood,
die konden worden gerekon-
strueerd, niet wijzen op een
dergelijke doodsoorzaak. Ook
hier werd opnieuw geen
voldoende aandacht besteed
aan de eigenaardige dood van
iemand uit Goedertiers omge
ving. Erger nog.
De kerktoren van Wetteren.
In de kerk heeft men jaren
gezocht naar het paneel.
TIEN DAGEN EERDER
Het was de postbode die alarm
sloeg bij de veldwachter daar hij
reeds een hele tijd moeite had
om brieven in de bus van
Lievens te proppen. Deze werd
inderdaad niet geledigd. Toch
was die fakteur gewoon dat
Lievens veel niet thuis was.
Waarom zou hij zich nu plots
om die afwezigheid gaan zorgen
maken Niemand van de
telefooncentrale heeft navraag
gedaan waarom die telefoon zo
lang bleef open liggen. Dat kon
men gemakkelijk vaststellen
De villa van Lievens op de
wijk Jabbeke
lijke diensten werd er niet aan
gedacht de opgraving te bevelen
van zowel de lichamen van
Goedertier als van De Swaef.
Maar komen wij terug op de
derde overledene, Oscar Lie
vens. Op de wijk Jabbeke te
Wetteren was er een villa die
door de omwonenden spottend
«het zottenkot» werd genoemd.
Daar werd op 2 maart het lijk
van de bewoner Oscar Lievens
gevonden. Deze Lievens was
daar er indertijd nog geen
automatische centrales beston
den. Nooit heeft men de
telefoonjuffrouw ondervraagd
om tc weten of zij dat geen
abnormaal verschijnsel vond...
Men verklaarde dan dat Lievens
gestorven was een tiental dagen
voor men hem vond. Maar deze
uitleg lijkt absurd. Een andere
betere verklaring lijkt ons de
volgende Lievens was een tijdje
weggeweest, keerde terug, wou
telefoneren, maar dat werd hem
belet. Waarschijnlijk niet door
zijn maagbloeding, want vol
gens de verklaring van andere
maaglijders treedt een maag
bloeding wel plots op, maar
heeft zij geen verlammende
gevolgen, of toch niet onmiddel
lijk. Alles wijst erop dat Lievens
niet tien dagen voordien maar
de dag zelf van de ontdekking,
of de dag ervoor is gestorven.
Vermoord Wie zal het nu nog
zeggen
EEN VIERDE MAN
Drie doden, alle drie overleden
op een eigenaardige manier en
in een korte periode. Drie
mensen die mekaar goed
kenden en waarvan men zeker
was dat één van hen iets te
maken had met de diefstal van
de Rechtvaardige Rechters.
Deze bijzondere samenloop van
omstandigheden moet toch de
nieuwsgierigheid van het ge
recht hebben gewekt Eén van
hen, i.e. De Swaef, werd formeel
herkend als diegene die het
paneel van Jan De Doper afgaf
in het Noordstation. Kommis
saris Luysterborgh legde inder
tijd wel het verband tussen deze
drie mensen en meende dat De
Swaef en Lievens de medeplich
tigen waren van Goedertier.
Waarschijnlijk was dit een fout,
veroorzaakt door de premisse
dat Goedertier de dief was. Wij
blijven er echter bij dat
Goedertier pas in het komplot
werd opgenomen toen het geld
moest worden afgehaald te
Antwerpen. Zowel De Swaef als
Lievens konden druk uitoefenen
op Goedertier om hem met deze
gevaarlijke opdracht te belas
ten. Nadien werd hij hun
vertrouwensman en heeft hij de
korrespondentie verder met het
bisdom gevoerd. Dit zijn
natuurlijk maar veronderstel
lingen. Maar ook in het dossier
vindt men niets anders dan
veronderstellingen waarvan de
grootste is dat Goedertier zelf
de dader zou zijn van de
diefstal, hoewel er heel wat
elementen zijn die op het
tegendeel wijzen.
Een mogelijkheid die past in de
teorie die wij aankleven is dat er
een vierde man is geweest. Een
vierde man die de touwtjes in
handen had en die de drie
getuigen van de misdaad naar
de andere wereld heeft geholpen
om hen het eeuwig zwijgen op te
leggen. Niemand kan nu nog
met zekerheid zeggen of
Goedertier. Lievens en De
Swaef niet werden vermoord...
Misschien is er bij de vierde
paniek ontstaan na de dood van
Goedertier en heeft hij de twee
anderen uit de weg geruimd
nadat Goedertier een natuurlij
ke dood stierf, hoewel dat
eerder twijfelachtig blijft. Deze
vierde man kan momenteel nog
in leven zijn. daar hij niet van
dezelfde leeftijd moest geweest
zijn als de anderen. Goedertier
was 58 jaar toen de diefstal
werd gepleegd, de feiten ge
beurden nu veertig jaar geleden.
Zijn medeplichtige of opdracht
gever kan evengoed een vijftien
jaar jongere man geweest zijn...
Uit deze bijdrage blijkt in elk
geval dat het geen goed heeft
gedaan de zaak vier maanden
stil te houden. Daardoor heeft
men het onderzoek een serieuze
handicap gegeven. Toch menen
wij dat ook de gerechtelijke
diensten niet vrijuit gaan en dat
zij heel wat punten over het
hoofd hebben gezien die ons
nader bij de oplossing van het
probleem konden brengen.
MARC DE BACKER
(Volgende week
Iedereen zoekt de Rechters)
