WERD HET PANEEL TIJDENS DE OORLOG
VAN PLAATS VERANDERD?
5
Deze foto, genomen de ochtend van de diefstal werd gepubliceerd in «Le Patriote Illustré» van 22 april
1934.
behandelen sommige van die
reakties.
Waarom heeft Jos Cels nooit de
naam genoemd van degene die
het paneel nu bezit, hoewel hij
het ten stelligste had beloofd.
Of bedoelde hij in zijn artikels
Max Winders, die nadien zijn
verklaringen terug introk Hij
sprak steeds over een «zeer
voorname zegsman». Heeft die
Item uiteindelijk de mond
gesnoerd Een vraag die ook
Marnix Gijsen stelde. Allemaal
geheimzinnigheid, zelfs nog
dertig jaar na de kunstroof...
omdat hij niet genoeg heeft
gezocht, of omdat het te goed
was weggestoken.
Een andere die beweert het
paneel nog gezien te hebben is
de oud-voorzitter van de Natio
nale Kommissie voor Gebouwen
en Kunstwerken, de Antwerpse
architekt Max Winders. Hij
antwoordde in die zin op een
vraag hem gesteld door een
reporter. Hij voegde er nog bij
dat er niets beschadigd was.
Ook in de streek van Dender-
ntonde zou hel paneel herhaal
delijk gezien zijn tijdens de
Het huis waar eertijds de familie Van den Durpel woonde. Hier
overleed Arseen Goedertier. Zou men in de onbetreedbare kelder
van dit huis op de Dendermondse Vlasmarkt nog iets kunnen
vinden ?(jo)
WERD HET PANEEL NOG
GEZIEN
Monseigneur De Kesel ver
klaarde aan joernalisten van
«Knack» dat tijdens de oorlog
het paneel uit zijn schuilplaats
werd gehaald en opnieuw
verborgen om het veilig te
stellen voor de zoekende Duit
sers die o.I.v. Oberleutnant
Koehn de hele katedraal
ondersteboven gooiden. Vol
gens de verklaringen van Mgr.
De Kesel werd het paneel na de
diefstal verborgen onder de
trappen die naar het hoogkoor
leiden. Die plaats was enkel te
bereiken via de krypte die onder
het koor doorloopt. Tot daar
waren ook de Duitsers reeds
doorgedrongen. Koehn vond er
enkel voetstappen in het zand.
Het paneel zou voor zijn neus
zijn weggenomen. Hoewel wij
natuurlijk niet aan de woorden
van een respektabel man als
Mgr. De Kesel twijfelen, komt
het ons toch eigenaardig voor
dat men het kunstwerk daar al
die lijd gewoon in zijn
schuilplaats liet zitten om het
dan plots te voorschijn te
toveren als de Duitsers op het
punt staan er de hand op te
leggen. Indien de kerkelijke
autoriteiten wisten waar het
paneel verborgen was. waarom
hebben zij het dan niet al lang
geleden teruggehangen Indien
zij het inderdaad opnieuw
verborgen hebben voor de
bezetter, dan moeten zij nu toch
weten waar het zich bevindt
Iets dat al jaren verdwenen is.
waar honderden mensen aktief
naar zoeken, wordt plots
bovengehaald om het op een
andere, meer veilige plaats te
brengen, om het dan terug te
laten verdwijnen. Waar is de
man die het paneel van plaats
veranderde tijdens de bezet
ting Waar zijn de mensen die
de opdracht daartoe hebben
gegeven Het bisdom zou
geweten hebben waar het
paneel was. steekt het op een
andere plaats en doet dan alsof
er geen vuiltje aan de lucht is.
Dat kan niet
Naar alle waarschijnlijkheid
heeft de Duitse Oberleutnant
gewoonweg niets gevonden.
WAAR IS HET PANEEL
NU
Een mogelijkheid die wij mogen
uitschakelen is dat het paneel
zou verborgen zijn in een van de
woningen of lokalen die door
Goedertier geregeld werden
bezocht. Zowel de Belgische
politie als de Duitse speurders,
die hun werk zeer grondig
verrichtten, hebben daar niets
gevonden en de Duitsers
hebben echt zeer nauwkeurig
gezocht.
Een pendelaar uit Antwerpen
vond omstreeks 1965 dat het
paneel in Oordegem moest
zitten, zijn pendel reageerde op
die gemeente toen hij zijn
bezigheid boven een landkaart
verrichtte. Velen vragen zich af
of de Rechters niet werden
overschilderd, een procédé dat
veel gebruikt wordt bij kunst
diefstallen. De jongste laag verf
kan steeds gemakkelijk worden
verwijderd. Misschien heeft wel
iemand van de lezers het lang
gezochte meesterwerk op zijn
zolder hangen in de mening dat.
het om een slecht geschilderd
landschap gaat Toch komen
er weinig schilderijen van die
afmetingen op hout voor en een
dergelijk werk zou snel de
achterdocht van de bezitter
wekken. Nee, ook daar geloven
wij niet in. Anderen menen dat
Pater De Brabander over veertien dagen geef ik de oplossing !(v)
oorlog. Men zou er zelfs mee te
Lebbeke zijn geweest. Een
schilderij van Valerius De
Saedeleer. een verheerlijking*
van de Vlaamse Leeuw, werd te
Dendermonde zelfs door som
migen aangezien voor het Lam
Gcxls...
In het jaar 1968 wijdde Omer
Grawet in de t.v. een uitvoerige
reportage aan de diefstal van de
eeuw. Tijdens de 'uitzending
kregen vele kijkers de indruk
dat Grawet er meer over wist
dan hij toonde aan de mensen.
Brieven aan kranten uit die tijd
het paneel nog in Sint-Baafs zit
en zelfs meer. dat het bisdom
zeer goed w eet waar het is. Een
stelling die meer en meer
aannemelijk klinkt, gezien in
het licht van wijlen Jan Boons
woorden... «Er zullen eerst nog
enkele vooraanstaande perso
nen moeten sterven, vooraleer
de Rechtvaardige Rechters zul
len opduiken...».
Volgende week
Op zoek met pendel en
wichelroede het avontuur van
August Vervloet.
magiakring
Oberleutnant Koehn.
NIET ALLEEN
Een theorie die wij vorige week
verdedigden, namelijk dat Goe
dertier pas bij de bende zou
gekomen zijn. van zodra er
kontakt moest gezocht worden
met het bisdom gaat wankelen
als wij geloof hechten aan
hetgeen sommige mensen ver
klaarden die de nacht van de
diefstal om en rond de Sint-
Baafskatedraal zijn geweest.
In bijna alle verslagen wordt er
gesproken over een wagen die
de nacht van de diefstal in de
omgeving van Sint-Baafs zijn
eigenaar blijkbaar in de steek
liet. Hij wilde namelijk niet
starten. Verscheidene personen
getuigen dat zij die nukkige
wagen hebben gezien en uit
beschrijvingen meent men dat
één van de twee personen die er
zich ophielden Arseen Goeder
tier zou geweest zijn. Samen
niet hem was er een veel jongere
kerel, die onbekend bleef. In
hoeverre deze gétuigenissen
betrouwbaar zijn. weten wij nu
niet meer. toch zijn er
belangrijke punten die erop
Onmiddellijk na de vaststel
ling van het verdwijnen der
beide panelen van het Lam
Gods werden alle politiedien
sten en douaneposten van het
hele land in alarmtoestand
gebracht. De aktie leverde
niets op. Daarom werd er
aanvankelijk gedacht dat de
panelen zich in de omgeving
an de katedraal moesten
bevinden. Eén feit echter
spreekt dit tegen de
teruggave van de grisaille die
Jan De Doper uitbeeldt. De
dieven hadden die onmogelijk
terug uit de katedraal kunnen
halen daar die toen nog goed
werd in het oog gehouden. Het
zou tevens onlogisch geweest
zijn dat de dieven één der
panelen zouden verstopt heb
ben in Sint-Baafs, terwijl zij
het andere zouden meege
nomen hebben. Het blijkt
trouwens dat Sint-Jan maar
werd teruggegeven om te
bewijzen dat men ook het
andere paneel had en dat die
teruggave niet in de planning
van de diefstal was voorzien.
Toch heeft men herhaalde
malen de katedraal onderste
boven gehaald. Maar niet
alleen te Gent werd de kerk
doorzocht. Ook de eigenaar
dige en donkere kerk van
Wctteren werd grondig door
gelicht, terwijl de Dender
mondse O.L.Vrouwkerk ook
het kader was van talrijke
naspeuringen. Alle lokalen,
huizen, gelegenheden waar
Arseen Goedertier geregeld
kwam werden tot in de
kleinste hoekjes uitgekamd.
Dit vooral naar aanleiding van
wat Goedertier op zijn sterf
bed zei «Ik kan het onmo
gelijk weghalen zonder dat het
zou worden opgemerkt». Deze
zin duidt erop dat het paneel
zich ergens op een publieke
plaats moet bevinden.
De nieuwe bewoner van de
villa van Lievcns te Wettcren-
Jabbeke vond in de tuin een
put die zeer goed kon dienen
om een lang, smal paneel in te
verstoppen. Of het er ooit
gezeten heeft kan niet met
zekerheid worden gezegd.
Misschien is die put daar wel
gegraven met het vooruitzicht
er het paneel te verstoppen,
maar is het nooit zover
geraakt.
Het grote mysterie van de
Rechtvaardige Rechters, de
geheimzinnigheid in het on
derzoek en de stoutmoedig
heid waarmee de dieven te
erk gingen boeien nu nog
steeds duizenden mensen.
Geregeld duiken in de kranten
berichten op over mensen die
menen dat zfy iets kunnen
bijdragen tot het onderzoek,
maar meestal loopt dit op een
sisser uit. Blijven de Recht
vaardige Rechters onvind
baar
Om de omstandigheden en de situatie te kunnen achterhalen waarin de diefstal gepleegd werd, heeft de
politie alle eigenaardige feiten samengebracht die de nacht van de diefstal rondom de
Sint-Baafskatedraal zijn gebeurd. Al de omwonenden werden verhoord en twee oudere dametjes
verklaarden zelfs dat zij in het hols van de nacht licht hadden zien branden in de katedraal. Of we deze
verklaring wel ernstig mogen nemen kan nu niet meer gezegd worden. Toch menen wij dat de dieven
niet zo stoutmoedig zullen geweest zijn licht te ontsteken dat vanop een grote afstand zichtbaar was en
dan vooral op een plaats waar er 's nachts nooit licht brandt. De verbeelding van de dametjes zal hen
waarschijnlijk parten hebben gespeeld. Velen hebben zich in het verband met de grootste kunstdiefstal
van deze tijd geroepen gevonden om van alles en nog wat te komen verklaren, maar weinigen hebben
echt bijgedragen tot het onderzoek. In heel het land heeft men in de periode na de diefstal mensen
opgemerkt die met een geheimzinnig pak onder de arm liepen, overal werden er mogelijke dieven
gesignaleerd en de mannen der wet werden van al die verklaringen en oproepen zeker niet wijzer. Alleen
konden die maar het onderzoek bemoeilijken, een onderzoek dat al om verscheidene redenen met de
grootste omzichtigheid werd aangepakt.
- personen kon vervoeren. «Ik
kan
toe. «Hoe dikw ijls zou ik die niet
afgewassen hebben
Hoe dieper wij op de zaak
ingaan hoe meer er vermoedens
rijzen dat Goedertier in de hele
diefstal maar een pion was, die
door de echte daders werd
gebruikt om de moeilijke en
gevaarlijke werkjes te doen. Er
bestaat echter ook een andere
mogelijkheid. Hebben de ware
schuldigen soms niet alles in het
werk gesteld om de schuld
zoveel mogelijk op Goedertier te
schuiven Alles pleit tegen hem
in het dossier. Het gerecht
twijfelde niet eens aan zijn
schuld. Was hij niet het zwarte
schaap dat door de manipula
ties van anderen alles op de nek
geschoven kreeg Is het
normaal dat Goedertier. die zo
gewiekst was tijdens de kontak
ten met het bisdom, zijn meest
gevaarlijke papieren, zomaar in
een mapje in een der laden van
zijn schrijftafel stak Later
werden nog een aantal schetsen
bij hem gevonden, schetsen
waarvan komniissaris Mortier
en de meeste andere deskundi
gen menen dat zij de plaats
aanwijzen waar het paneel is
verborgen. Liet de sluwe Goe
dertier dat alles zo maar
rondslinderen
Toen de Mariakring verbouwd werd, is er ook daar ijverig
gezocht.(jo)
wijzen dat het bijna onmogelijk
is om met zekerheid te zeggen
dat Goedertier erbij aanwezig
was.
De verdenking op Arseen
Goedertier is pas gevallen op de
dag dat hij overleed, d.w.z. een
achttal maanden na de diefstal.
Van dan af werd alles in het
licht gezien van die ene figuur
en heeft men bijna van vooraf
aangenomen dat één der
personen Goedertier moest
zijn. Het was voor de gerechte
lijke diensten bijna onmogelijk
te denken dat hij er niet bij was.
De andere kerel, een jongeman,
bleef totnogtoe onbekend. Is hij
de bewuste vierde persoon
waarover wij het vorige week
hadden Is hij het die
uiteindelijk het paneel in zijn
bezit heeft gekregen en die de
anderen het spreken heeft
belet
In elk geval wijst deze getuige
nis erop dat Goedertier. indien
hij het deed. zeker niet alleen de
diefstal pleegde. De fysische
kapaciteiten van Goedertier en
de moeilijke situatie in de
Veydtkapel in acht genomen
kon hij de roof niet alleen
hebben gepleegd.
ER ZUN NOG GETUIGEN
BOEVEN SPEELDEN VOOR
TAXI
In «De Voorpost» van zaterdag
1 mei 1965 schreef onze
medewerker William Luck dat
een verdacht broederpaar, na
een slag in Gent door Goeder
tieren zijn trawant was ter hulp
geroepen om de weg te kunnen
verder zetten. Hij hoorde dat
van iemand die wegens zijn
funktic niet eerder kon spreken.
De boeven zouden dc twee
kunstdieven naar Wetteren
hebben gebracht, maar werden
later ingerekend. Enige tijd
nadien, toen zij als recidivisten
in Dendermonde werden opge
sloten, zouden hun ogen open
gaan en zouden zij met hoop op
strafvermindering verklaard
hebben wat zij die nacht
hadden beleefd.
Laat ons toe aan deze verkla
ring te twijfelen, zij lijkt ons ver
gezocht en ingegeven door
sensatiezucht. Ofwel heeft de
zegsman zomaar een verhaaltje
op de mouw van de reporter
gespeld, ofwel hebben de
gebroeders uit Gent zich willen
in het licht van de schijnwerper
zetten.
Eerst en vooral konden de twee
Goedertier niet hebben herkend
zoals zij verklaarden, want zij
kenden hem niet. Hoe zouden
zij hem kunnen herkennen
Het feit van Goedertiers beken
tenis werd pas vier maand na
zijn dood aan het gerecht
meegedeeld, dit is een vol jaar
na de diefstal. De gebroeders
kunnen eventueel wel gespro
ken hebben over twee personen,
maar nooit over Goedertier en
een andere...
Zou een hoogst intelligente man
als diegene die de roof uitdacht
en uitvoerde een dergelijk risiko
lopen, door zijn defekte wagen
zo maar in de onmiddellijke
buurt van de katedraal achter te
laten Nooit werd vastgesteld
dat er een defekte of onbeheer
de wagen in de buurt te zien
was. En de politie heeft de dag
van de vaststelling der diefstal
de ganse buurt in het oog
gehouden.
NIET ZUN WAGEN
De meeste van de verklaringen
der ooggetuigen spreken over
een grote zwarte wagen. Toch
heeft de dienstmeid van Arseen
Goedertier verklaard dat haar
baas nooit een dergelijke w agen
heeft gehad. Wel een bleke
ZOEKEN NAAR HET
PANEEL
Gedurende de veertig jaar dat
het paneel nu verdwenen is.
hebben niet alleen de gerechte
lijke diensten gespeurd naar de
Rechters. Vele partikulieren
hebben in zich dat klein beetje
Sherlock Holmes-bloed voelen
vloeien dat hen heeft gedreven
naar allerlei opzoekingen, die
echter nooit enig resultaat
hebben opgeleverd. De meest
bekenden onder die speurneu
zen zijn de heren Kerckaert en
Mortier, die samen een zeer
goed gedokumenteerd boek
hebben uitgegeven en Jos Cels.
die in 1971 beloofde dat het
maar zes maanden meer zou
duren vooraleer hij de naam zou
noemen van de dief. Pater De
Brabander, een Dominikaan,
ging vorige week tijdens de
tv-uitzending «Terloops» op
dezelfde manier te werk. Hij
beweerde de bezitter van het
paneel te kennen en geeft hem
veertien dagen de kans om het
anoniem terug te bezorgen.
Zoniet zal hij zijn naam bekend
maken. Nu maar hopen dat die
list lukt. hoewel wij er sterk aan
tw ij telen. Niet alleen Pater De
Brabander, maar een hele
resem pendelaars en wichelroe
delopers hebben gezocht naar
de Rechters. De meesten onder
hen zijn formeel in hun
verklaringen het paneel moet
in of rond de katedraal worden
gezocht. De meest opvallende
onder deze zoekers is een zekere
August Vervloet uit Sint-
Truiden. Hij kreeg zelfs ooit de
gelegenheid om in de katedraal
te breken, doch er kwam ook
dan niets te voorschijn. «Niet
waar.» zegt Venloet. «men heeft
het er achter mijn rug
uitgehaald». Over deze figuur
vertellen wij meer in een
volgende bijdrage.
Dc O.L.-Vrouwkerk van Dendermonde kreeg ook haar deel in de jacht naar het verdwenen paneel.(jo
