Jan de Wilde
zingt niet graag
voor eigen vulk
OOK DE DENDERMONDSE
BEELDHOUWER FRANS VAN RANST
LEDE
Spa heeft niet alleen bronnen...
RAYMONDA HOFMAN BLIJFT STEEDS ZICHZELF
9
1 Hopsasa, falderiedera, hier komt Jan de Wilde,
jde meesterlijke mankepoot
I met z'n vrolijke liedjes over de dood,
Iz'n verrukkelijke onhandigheid,
Iz'n cynisch tedere absurditeit,
I met z'n bochel op z'n rug maar 't is een mooie-
Iz'n paarlen voor de zwijnen gooien
je het nu graag hebt of
■niet maar zo is Jan de Wilde,
■velen hebben reeds kritiek op
(hem geuit maar daar stoort
■hij zich - gelukkig - niet
an.
r was zelfs eens een pastoor
lie zijn liedje JOKE uit de
liskoteek van de parochie-
jeugdklub haalde, en er op de
preekstoel niets goeds kon
over vertellen Die stoute
jongen, onze Vlaamse jeugd
J totfzo in 't verderf storten.
LAsJb'i verte't dat geintje er
telkens bij wanneer het num-
"Vner aan de beurt is tijdens
ieen optreden.
Toen we dit artikel schreven
Izijn we niet eerst bij Jan thuis
igeweest, voor twee jaar
kwamen we'r al eens op
Sbezoek voor een jeugdhuis-
feijdschrift, en Lieve, Jans
{vrouw, verzekerde ons toen
'dat Jan bepaald niet op
erseiPers'U' Seste'd is.
lonihij kan ons gewoon niet
verlluchten, en daar heeft hij
aan trouwens groot gelijk in ook.
"VrTenslotte wat kan je meer
eJvragen dan je voorgangers
[Over zijn katten die overal in
zynjhuis rond lopen en de échte
Jspinnewebben aan 't plafond,
renlof moet je hem voor de
digldrieëntwintigste keer laten
><>d-
ïten
vertellen hoe hij er toe kwam
om te gaan zingen Je zou
hem ook kunnen vragen waar
om hij in godsnaam daar in
die vergeten wijk van Lede is
gaan wonen, en niet dood
gewoon in zijn geboortestad
Aalst is gebleven. Maar ten
slotte moet je om hem te
leren kennen naar zijn muziek
luisteren. Koop zijn twee LP.s
of ga gewoon naar één van
zijn optredens en je weet wie
hij is.
Jan, is, om ons nu maar eens
het plat Aalsters uit te
drukken (dat mag hopelijk nu
Karnaval toch nadert) een
gespaven en geschééten" Oil-
stenair. Kort voor de bevrij
ding in 1944 zag hij het
levenslicht en liet voor het
eerst zijn erbarmelijk stem
geluid horen. Zijn vader stierf
toen hij nog kleintjes was en
zijn moeder nam de gezinslast
toen volledig op zich en
zorgde erg goed voor de hele
familie. In 1966 is ook zij
gestorven.
We zouden dat allemaal niet
vertellen moest het voor Jans
werk niet zo belangrijk zijn,
het hele familieleven komt
tot uiting in talrijke liedjes. In
zijn beginperiode was dat
allemaal natuurlijk niet zo
uitgesproken, gefundeert. Hij
begon als zovelen zijn mu-
ziekcarrière in het Koor van
het Sint-Maartensinstituut en
dan later was hij aktief in de
muziekklas van de Sint-Joris-
klub te Aalst. Het was een
tijd waarin hij folk en blues
zong en zich spiegelde aan
mensen zoals Bob Dylan,
Jaap FischerDaarbij
maakte hij natuurlijk ook
reeds eigen komposities, toen
in het dialekt, nu in het
'beschaafd nederlands'.
1968
Vijf jaar geleden kwam Jan
dan op onze Vlaamse klein-
kunstpodiums. We herinneren
ons nog hoe hij tijdens een
optreden schuchter zijn eerste
LP aankondigde. Niemand
wist toen wat hij aan Jan had;
Johan Anthierens van het
kleinkunstblad Troubadour
drukte het als volgt uit"zijn
onbeholpenheid is zo groot
als zijn talent" en de platen
maatschappijen vroegen zich
na het uitkomen van de LP
"De Muze", waarop ook hij
een nummertje bracht, af
"in hoeverre kan deze aparte
anarchist kommercieel ren
dabel blijken q" Ze hebben
daar twee jaar over nage
dacht, en toen kwam
ZZRRROO De plaat waar
in elf van de twaalf liedjes de
dood in te pas komt. Hij zingt
over tante Odile evenwel een,
een beetje aangepast, maar
toch volledig echt gebeurd
verhaal en over Willem
Herman Winsel, iemand die te
goed was tijdens de oorlog en
daarom door de witte brigade
'per vergissing' werd dood
geschoten Allemaal jeugd
herinneringen over zijn fami
lie.
De plaat kende een ruime
verkoop en meteen was de
rustige periode met toernee's
die hij samen met Wannes
Van De Velde en Ferre
Grignard in '67 nog hield
voorbij. Nu moest hij de baan
op om in de Westhoek tot in
Nederland zijn liedjes te bren-'
gen.
Lieve liet weldra haar betrek
king als lerares vallen en
volgde Jan met de bas.
Nog een tijdje zou hij te Aalst
meewerken aan het Stads-
poppenteater, je vind hem
links op de foto' naast zijn
vrouw samen met Jan en
Karei Kieckens met wie hij de
spannende verhalen van de
MIAMA SJOEFEL TARA-
POMPOELA POMPIA bracht.
De kleuters waarvoor ze toen
speelden zijn intussen ook
reeds bijna elf, hun werk
boeide trouwens niet alleen
kinderen, soms zat het zaaltje
voor een deel met volwasse
nen vol die kwamen meege
nieten van de lotgevallen van
dit beest.
Intussen heeft hij reeds zijn
zoveelste optreden achter de
rug en ligt de tweede plaat
Vogelzang Vijf, op je bij de
platenboer te wachten.
Nochtans vinden wij hem nog
maar weinig veranderd, reeds
een vijftal optredens maakten
we mee en steeds weer brengt
hij alles op een totaal nieuwe
manier. Voor wie hem niet
kent lijken de verontschuldi
gingen bij een verkeerde inzet
of als zijn gitaar weer vals
staat, geforceerd en gemaakt.
Maar dergelijke dingen horen
bij hem. Spijtig dat er een stel
andere lui zich ook deze
gewoonten hebben toege
ëigend, maar kom.
LIEFST NIET VOOR
"EIGEN VOLK"
Telkens wanneer Jan in eigen
streek moet optreden is dat
voor hem een verschrikkelijke
karwei. Soms zo vertelde me
Lode Caudron, een jeugd
vriend van Jan die hem nog
vaak tijdens optredens bege
leid, loopt hij dan dagenlang
nerveus thuis rond. Niet dat
hij zijn streekgenoten zo'n
afschuwelijke mensen vind,
maar en dat vertelt hij ge
woonlijk bij het begin yan
zo'n optreden, is het publiek
dan voor hem gans anders.
Meestal is één derde recht
streeks of via het zevende
knoopsgat familie, een ander
derde zijn dan jeugdvrienden
die nog eens komen luisteren
en ten slotte is er een derde
waarvoor hij voor de eerste
maar meestal reeds tweede of
derde keer optreedt. Dat
stemt hem dan allemaal zo
ongerust.
Dendermonde zond reeds heel wat zonen uit... jongens die mannen
werden en de wijde wereld introkken, om er de mensheid konde te
doen tot wat de telgen van Dender en Schelde wel in staat zijn. In
het kuuroord Spa dwarrelde ook een zaadje neer en ontpopte zich
tot een bekend beeldhouwer, met name Frans Van Ranst... zeker
geen sant in eigen land want zijn beroemdheid en erkenning bleven
beperkt tot het franstalig landsgedeelte... tenminste heden ten dage
want de in 1906 in Dendermonde geboren Van Ranst voelde zich al
vlug aangetrokken tot de kunst.
Jan De Wildes onhandigheid is legendarisch
DERDE LP
De laatste tijd is Jan weer erg
aktief, een boel nieuwe liedjes
liggen reeds klaar en binnen
kort verwachten we dan ook
zijn derde LP.
Toen Jan met zijn luisterlied
jes een nieuwe toon bracht
onder de kleinkunstenaars
waren er niet veel optimis
tisch over zijn genre. Dat doet
het wel één keer of misschien
zelfs twee keer maar toch niet
langer
Het tegendeel is echter be
wezen, nog altijd oogst hij
sukses tijdens grote klein-
kunstmanifestaties.
Wie hem nog eens aan het
werk wil zien krijgt daartoe
binnenkort de gelegenheid.
Op 10 februari treedt hij in
de zaal Kring van het H. Hart
te Aalst op. De opbrengst van
de avond gaat naar de mili
ciens van de parochie, het
toegangsgeld bedraagt 50 Fr.
en voor militairen die hun
pakkie aan hebben 30 Fr.
Kaarten voor deze avond zijn
te bekomen bij Heyvaert D.
Tramstraat 3,9300 Aalst.
Voor wie de zaal Kring niet
zo juist weet liggen, willen we
wel even vermelden dat ze
gewoon voor de kerk van het
H. Hart links moeten afslaan
(tegengestelde richtinvan het
voetbalstation) en dan uitzoe
ken waar het nummer 104
van de Dr. De Moorstraat
ergens is.
LIEVEN MATTHIEU
Hijvolgden dan ook de
Koninklijke Akademie van
Schone Kunsten in zijn geboor
testad en later die van Gent. Hij
werd laureaat van verschillende
akademische proeven, vooraleer
in 1934 zijn eerste grote
tentoonstelling te organiseren te
Dendermonde. dit in samen
werking met de bekende dichter
Gilles. Daarna behaalde hij
achtereenvolgens het Konink
lijk Ereteken voor Beeldhouw
kunst en het Ereteken van de
stad Gent.
Dat werd zowat de start van
verschillende exposities in Gent.
Luik. Brussel en Doornik.
Verder ook nog te Aalst.
Sint-Niklaas-Waas. Brugge.
Gent. Dendermonde. Spa en
Stavelot. De stad Spa beschikt
trouwens van de Dendermondse
kunstenaar een herinnerings
medaille ter gelegenheid van de
intrede van het Amerikaanse
leger in Spa (1944).
Frans Van Ranst is leerling van
Georges Verbank.
Reeds een kwarteeuw woont
Van Ranst reeds in Spa en hoe
streekgenoot Paul Jaeger zijn
vriend Van Ranst ziet. kunt U
lezen in volgende «Ontmoeting
met Van Ranst».
«Ergens, in een verloren hoekje
van een straatje zonder eind,
even bergop, maar toch nog in
het hartje van «Le vieux Spa»,
verborgen achter een huizenrij,
verdoken onder 't eeuwige
groen van een klimopstruik.
verschuilt zich de bescheiden
werkplaats van beeldhouwer
Frans Van Ranst.
Hij heeft zijn atelier zelfhandig
opgebouwd en getimmerd, van
het pieterige koolkeldertje af tot
aan de nok. Net een sprookjes
huis met zijn ruwe planken, zijn
aardige vensterkens. waarach
ter zelfs bij winterdag bloeiende
planten toeven. Een sprookjes
huis met zijn voortuintje,
waarin enkele «busten» en
«koppen» stilzwijgend de wacht
houden.
Ontdekt U een groene moto die
tegen de ligusterhaag aanleunt,
dan is Van Ranst «thuis»Open
vrijmoedig het hofpoortje, doe
stoutweg een tiental passen
voorwaarts, trek onverschrok
ken de schel. Nog voor deze aan
uw hand ontglipt wipt een
wakker hondje Moeki op één
van de vensterbankjes. Maar
daar wenst U iemand welkom
met een gulle glimlach op het
ronde gelaat. Die «iemand» is
Van Ranst, breed gebouwd, een
Vlaming uit één stuk. Hoef ik
de veel te bescheiden kunste
naar nog voor te stellen
De zestiger Van Ranst is nog
steeds Van Ranst, de jongen
met zijn plezierige tongval van
't land van Dender en Schelde,
het prototype van de open kerel,
goed en hartelijk, die U meteen
op sleeptouw neemt met een
gezonde mop. U dra verbaast
door zijn veelvuldige kennis
over duizend en één dingen en
De emoties die de vormen, kleuren en komposities van deze
kunstenares oproepen zijn gebaseerd op een nauw kontakt met
mens en natuur.
Raymonda Hofman werd te Sint-Niklaas-Waas geboren op 14 juli
1934. Zij is gehuwd met Rudy Baert, leraar aan de Technische
School te Aalst. Techniek en kunst gingen hand in hand bij het
ontwerpen en inrichten van hun eigen woning te Nieuwerkerken.
Een smaakvol uitgewerkt geheel is er het resultaat van.
Reeds van op de schoolbanken
blonk zij uit door tekentalent en
door gevoel voor kleuren. Menig
hoog cijfer en heel wat
bemoedigende schouderklopjes
van haar tekenleraars deden
haar de weg naar de schilder
kunst inslaan. Ze begon haar
artistieke vorming in de Aka
demie voor Schone Kunsten te
Sint-Niklaas-Waas. waar zij
zeven jaar kursussen volgde
driejaar sierkunsten en nog vier
jaar schilderen. Zij kreeg les van
o.a. Blanche Bassecq en Irène
Bataille. Deze laatste had op
haar een grote invloed. In de
akademie behaalde zij verschil
lende eerste prijzen. Van haar
hangt een werk in het Konink
lijk Paleis te Laken.
BLUVEN ZOEKEN EN
EXPERIMENTEREN
Ongeveer 28 jaar geleden begon
zij met het kopiëren van een
Rubens. Breughel en De
Braeckeleer. Dit werk fascineer
de haar zeer erg maar het was
en bleef kopieerwerk.
Raymonda zocht het in een
andere richting, de richting van
haar gevoel. Ze begon te
schilderen naar de natuur.
Stillevens en taferelen met
bloemen voldeden haar nog niet
volledig. Zij bracht ook figura
tieve tableau's, personen en
landschappen.
Vroeger schilderde zij bij
voorkeur buiten. Nu zoekt en
raapt ze nog steeds haar ideeën
in de natuur om ze achteraf in
haar atelier te verwerken. Eerst
maakt ze een tekening in
houtskool op een doek van
zware toile. Zoals bij veel
kunstenaars komt de inspiratie
dikwijls 's nachts, dan tekent zij
en voltooit gedurende de
daaropvolgende dag. Na de
houtskoolschets krijgt het
kunstwerk-in-wording kleur in
olieverf, bij voorkeur van Duitse
makelij. Om speciale lichteffek-
ten te bekomen legt zij
verschillende lagen op elkaar.
Na het penseel kwam het palet,
dat een lossere manier van
werken toelaat; tubes kunnen
gemengd worden en de aan
breng veroorzaakt een reliëf-
effekt; illustrerend is «Panora
ma van Parijs», een schilder
werkje met lange smalle recht
hoekige vorm dat Paris by night
voorstelt. Een waar juweeltje.
Erg produktief is zij wel ze
kreëert zo een 60 a 70
schilderijen per jaar. Nu eens
tracht zij de rust te evokeren. in
andere panelen is het de
beweging die zij nastreeft.
Zij is een zeer veelzijdige
kunstenares. Steeds eerlijk ge
ïnspireerd en met liefde geschil
derd variëren de onderwerpen
van haar kunstwerken van de
portretstudie tot de marines.
Sedert vele jaren bouwt zij aldus
voort aan een niet vastomlijnd
oeuvre waarin zij toch steeds
zichzelf blijft.
Schilder^ ze graag naar levend
model, het zogenaamde portret,
toch gaat haar voorkeur naar
het scheppen van fiktieve
personages. Het koloriet in haar
werk is zeer zacht gehouden,
met een uitgesproken voorkeur
voor okertinten. Het paars
achtige blauw in haar marines
straalt een speciale kalme sfeer
uit. tegenover haar wild on
stuimige landschappen waarin
zij het palet met brio hanteert.
Kleurrijk typerend schept zij
haar klowns. Hellens naar het
abstrakte is haar «Diepzee
fauna».
VERNIEUWING
Gedebuteerd als impressioniste
heeft Hofman zich ontwikkeld
tot een zeer persoonlijke kun
stenares. die wars van alle
heersende stromingen, steeds
haar eigen weg is voortgegaan.
Nu is zij aan een vernieuwing
toe. Zij schildert nog figuratief,
doch helt over naar de surrea
listische uitbeelding van dit
figuratieve. Opvallend mooi is
de pentekening in Oostindische
inkt. ontwerp voor een schilderij
«Vrouw in de macht van de
grootstad». Het stelt de stad
voor op de achtergrond en twee
handen die de vrouw grijpen.
Nieuw is ook de voorstelling van
sommige van haar schilderijen
het idee triptiek in moderne
versie. Zij maakt drie kleine
schilderijen en plaatst die op
een houten paneel naast elkaar.
Voorbeeld «De oorsprong»
nevel, plankton, embryo. En
«Horen, zien en zwijgen».
Raymonda Hofman leeft voor
haar werk. Het spreekt dan ook
Ray monda Hofman
vanzelf dat haar hobby's er zo
op gericht zijn dat zij nuttige
belangstellingskernen vormen,
die ten goede komen aan haar
schilderkunstige aktiviteiten.
Zij reist graag en veel, maakte
lange en korte trips. Zij vindt
haar inspiratie in de exploratie
van voor haar vreemde gebie
den. Zij doorkruist ze niet als
doorsnee toerist of als zonne
klopper. maar poogt naar hun
wezenlijke karaktertrekken te'
tasten. Haar reis naar de
Westelijke Staten van Amerika,
een rondreis van zowat 16.000
km., leverde resultaten op;
speciale kleur- en liehteffekten,
onderwerpen zoals zonsonder
gangen. kusten en hun getijden.
Dit jaar maakt zij een trip naar
India.
Haar tweede hobby en ook een
onuitputtelijke inspiratiebron,
is het bekijken van films, liefst
de groots opgezette psycholo
gische en Amerikaanse.
Zij kreëerde haar eerste marine
na het bekijken van «Ryan's
Daughter» en haar woestijn-
zichten ontstonden onder in
vloed van «Lawrence of Arabie».
Als back-ground tijdens haar
werk houdt zij dan ook meest
van filmwij'sjes naast de popu
laire klassieke muziek.
Naar de tekenkunst van Dali
kijkt zij op. Van Toulouse
Lautrec houdt zij en enkele
abstrakten staan ook op haar
voorkeurslijst. Raymonda Hof
man stelde reeds veel tentoon.
Haar laatste expositie was in het
Kasteel van Egmont tc Zotte-
gem, waar hoe zeldzaam dit
verschijnsel ook is. zij alle dertig
tentoongestelde werken ver
kocht. Een onverhoopt sukses
cn een waarborg voor haar
toekomst als kunstenares.
Terecht een schilderstalent. Elk
werk dat ze voortbrengt heeft
een ziel mee het resultaat van
een indruk die ze eerst lang in
haar hart en geest draagt, waar
het groeit en groot wordt, tot
het volwaardig is om op doek te
komen.
Elke lijn. kleur, schaduw en
klaarte krijgt zijn juiste plaats
en vormt een geheel dat een
streling voor het oog is.
Hopelijk mogen we Raymonda
Hofman in de onmiddellijke
toekomst in één van onze
Aalsterse tentoonstellingszalen
begroeten.
ROEL VAN DE PLAS
U spoedig meetroont, met liefde
en overtuiging, daar waar het de
kunst geldt. Met liefde vooral,
want hij houdt van zijn kunst,
van zijn beroep als beeldhou
wer.
Zo vond ik hem weer gisteren
Zo was hij zes maanden
geleden
Frans Van Ranst
Niets veranderde in hem sinds
hij het «grote werk» onder
handen had, enkele jaren
geleden. Hoogstens won zijn
werkplaats iets aan ruimte sinds
de vier grote panelen van de
fontein te Spa hun uiteindelijke
bestemming kregen in de mooie
tuin van het Casino.
Die vier panelen waren destijds
zijn zorgenkinderen. Thans
zingen zij de roem van Spa,
loven de weldoende invloed van
haar natuurlijke bronnen, en
lokken de wandelaar naar het
onmiddellijke schoon dat de
Parel van de Ardennen omringt
en haar trots uitmaakt.
Naar de Rue Royale gewend,
vindt U de legendarische bron
«La Sauvenière». Ze werd
bezocht door keizers, tsaren,
koningen en prinsen. Een jonge
vrouwenfiguur houdt een brede
schaal waaruit het klare water
vloeit. Schalks toont een ooie
vaar zijn bek waarin hij een
kindekijn in luiers houdt.
Liefelijke zinspeling op de
naïeve legende van de h. Re-
maclus. Hier de bron van de
«Tonnelet». Dit paneel herin
nert aan de eerste baden die te
Spa gegeven werden. Volgt de
«Barisart», verscholen in het
bos. Dit paneel vertolkt de
kracht en de levenslust die deze
bron aan de verbruiker schenkt.
Het vierde paneel is een
herdersidylle, de «Géronstère».
Volmaakte poëzie waar niets
ontbreekt, zelfs niet het fluitje
van Pan.
Aldus zouden we de hoofdmo
tieven kunnen samenvatten die
de kunstenaar leidden bij de
uitvoering van de hem gegeven
opdracht. Moge de verwezen
lijking aan zekere critici niet
modern genoeg schijnen, moge
aan anderen de voorstelling van
het détailwerk te verzorgd
blijken, zo blijft toch de
artistieke voorstelling die Van
Ranst ons biedt de enige, die
werkelijk voldoet aan het
gegeven onderwerp de bron
nen, hun poëtische omgeving,
de oude traditie, de bekoring
die van onze bossen uitgaat,
onze Hora, onze fauna, de
kalmte, de rust en de ware vrede
die men te Spa vindt.
Dat Van Ranst er in slaagde
deze uitzonderlijke schoonheid
in de harde steen te houwen,
mag wel zijn grootste verdienste
zijn. En allicht vertolken de
détails van zijn panelen het best
hoe groot zijn liefde voor de
natuur, hoe onweerstaanbaar in
hem de drang, dit verheven
gevoelen tot uitdrukking te
brengen.
Vier guitige spuwers in brons
brengen leven in het geheel. Ze
schenken ons de overtuiging dat
Spa zijn heil en welvaart zoekt
en vinden zal in zijn bronnen.
Want eeuwig vloeit het water,
zoals de bossen eeuwig zingen.»
Frans Van Ranst was tot aan
zijn opruststelling leraar aan
het Koninklijk Atheneum van
Repinster, is echter nog steeds
lesgever aan de «Ecole des Arts
et Metiers» van Spa.
En om te eindigen een uittreksel
uit een weekblad waarin een
bijdrage over de Dendermon-
denaar voorkomt «Est-il de
'ehez-nous' eet artiste dont,
seuls. les amis connaissent le
talent aussi incontestable que
grande est sa modestie
G. DE PAUW
