Ulij leven ven en
'f
HET KONSULTATIEBUREAU VOOR MINDERVALIEDEN
De Voorpost - 13-8-76 - 9
ONTMOETING MET GASTON BERGHMANS EN LEO MARTIN
«Hetgeen wij doen is altijd rechtstreeks tot het publiek. Het doek gaat open en de tweeduizend
ogen zijn op U gericht. Als wij een misstap doen, heeft iedereen het gezien. In een ander
beroep is dat niet waar. Een typiste die zich mistypt, neemt een ander blad en herbegint. Een
schoenmaker die een nagel krom klopt, trekt er hem uit en klopt hem recht. Maar wij mogen
niets misdoen. Want 't is verschrikkelijk als het publiek misnoegd is. Dan voelen wij ons rot!
Daar liggen we zelfs van wakker.»
Aan het woord, onze twee po
pulaire Vlaamse vedetten: de
Gaston en de Leo. Jong en oud
lacht zich werkelijk een kriek bij
het zien van deze twee komie
ken. Zij brengen een humor
naar voor, waar velen een punt
mogen aan-zuigen.
Gaston Berghmans begon zijn
loopbaan als een gewoon ak-
teurin de toneelwereld. Op 15
jarige leeftijd, na te zijn opge
merkt tijdens een sportklub-
feestje, werd hij aangeworven
bij een amateurstoneelkring.
Als beginnend akteur waren
zijn prestaties lofwaardig, zo
dat hij vrij vlug meerdere rollen
kreeg toebedeeld.
Echter niet alleen in het spelen
>an stukken, maar ook in het
ichrijven en naar voor brengen
'an monologen was hij een
ak. Zo raadde men hem op
an avond aan, zich in verbin-
ling te stellen met Jaak De-
-oght, die destijds een bekend
:abaretlokaal openhield te
.ntwerpen. Dat was echter van
iaston wat teveel gevraagd,
lie stap durfde hij met zetten,
laar een jaar later kreeg hij
•lots een telefoontje van die-
:elfde man, die hem uitnodigde
Was er tijdens jullie begin
stadium, laat ons zeggen, de
jaren '60, een meer open
markt voor jullie dan nu?
Gaston: «Kijk, we hebben al
tijd goed gewerkt. We konden
ieder goed ons brood verdie
nen. Maar nu is het beter. We
hebben vroeger nooit op tele
visie mogen komen. Hetdialekt
werd altijd geweerd. En nu niet
meer. In de tijd kwam Jef Burm
op en die sprak beschaafd Ne
derlands. Aldus stond hij op de
eerste plaats en onze naam
kwam kleiner. Nu zegt Jef
Burm zelf, is het omgekeerde
waar. Nu staan de dialektmen-
sen vooraan, 't Is toch waar,
hé! Zelfs de jeugd wil weer
naar hetdialekt. Dat ondervind
men goed bij de tv, regisseurs.
Ik vraag me af waarom de an
dere generatie nooit heeft kun
nen aanvaarden, dat wij
slechts natuurlijk kunnen zijn in
het dialekt. Ik weet niet of wij
ooit zouden kunnen werken in
het A.B.N. Want zolang dat een
trambediende, een autovoer
der, of 't is eender wie, nog dia-
lekt spreekt, dan weet ik niet
waarom wij zouden sketchen
zit, dat ik me ook amuseer. En
toch is het stomme humor dat
jullie brengen». En dat is ook
zo. Wij brengen absurde hu
mor, maar we mogen ons ook
niet vergelijken met een Toon
Hermans. Wij zijn komieken.
En Toon Hermans is een
«woord» komiek. Wij zouden
alleen met het woord onze kost
niet kunnen verdienen in Be
lgië. Want daar hebben we de
zalen niet voor. Want de
meeste zalen waar wij optre
den, hebben achteraan een
tapkast, waar een paar men
sen lawaai staan te maken.
Dus wij moeten werken met de
«Mime». En de domme humor
die toch gezond blijft.»
Het is ons reeds opgevallen
dat Gaston vaak voorgesteld
word als de simpele van ge
est en Leo als het meer ern
stige type. Waarom die kom-
binatie?
Gaston: «Misschien omdat we
het zo het best aanvoelen. Wij
hebben ook al eens de rollen
omgedraaid en Leo de halve
gare gaat uithangen. Maar
meestal speelt Leo wel de
harde tegenover mij.
h zGaslon Berghmans en Leo Martin
I
i^cns langs te komen,
baston besefte toen: nu is het
alles of niets, en bood zich aan
Jij Jaak Devoght Al gauw werd
hij een graag geziene gast in
pe kabarettent Hij voerde er
ijn monoloogstukken op en
daarbuiten optredens
langeboden, samen met Cha-
Janssens en Maurice Kal-
irs. Tot dat in 1958 orkestlei-
ler Willy Rocking hem vroeg
gedurende een half jaar.
lag in, dag uit, op scène te
ian in het Billard Palace te
leurne.
laar ontmoette hij toen ook
.eo Martin.
leze man begon zijn karrière
dropping in een muzikale
imilie. Vader Martin was be-
•smuzikant, dus, het kleine
ieootje moest het ook maar
'orden. Hij volgde konservato-
ium in Gent en na zijn studies
jon hij als vast muzikant in
iet orkest van Willy Rocking.
.ijn talent als showmuzikant
lamen vlug zulk een enorme
ifmetingen aan, dat hij na en-
jaren reeds het orkest
•vernam.
ME
EN
e 13 r,k
rlijl
na;
inaa
vaar
Indertussen, in 1958, voerde
lij, samen met Gaston' Be-
ghmans, sketchen op. Zes
laanden lang, in het Billard
3alace te Deurne. Daarna ging
»rlil!k ziin e'9en we9
jj aaston had reeds lang de brui-
>rzit e9even aan z'jn gewone be-
oepsbezigheden en stortte
ich met hart en ziel in het ak-
eursleven.
lij werd aangezocht door re
gisseur Jan Vanderheyden om
i diens Vlaamse films een rol
s spelen.
teo bleef zijn orkest dirigeren
04 instond gedurende een aantal
2 fen op het podium van «Het
'n8e Vitte Paard» te Oostende.
>aar ontmoetten beide arties-
ek^' en elkaar weer en besloten
mbc een. begin der jaren "70, als
i® andem het showpad op te
pan
5 eo gaf zijn orkest in andere
11 Jj Pnden en met zijn tweetjes
3 »<erden zij Vlaanderen's be-
e öepslolbroeken met hun typi
sche dialekt klanken.
olgt)
doen in het A.B.N.»
Hebben jullie dan nog nooit
in het A.B.N. gesproken?
Gaston: «Toch wel. Onlangs
traden wij op in Nederland. En
daar moesten we wel. Want
zelfs met afgeronde Antwerpse
klanken zouden ze ons niet
kunnen verstaan. En dat is uit
stekend overgekomen. Wij wa
ren wel van plan om verder in
Nederland niet op te treden,
omwille dat het zo'n werk
vraagt alle sketchen om te
vormen. Daarom besloten we
met een goed tv optreden en
gedaan. Maar dat was zo een
enorm sukses, dat ze ons ge
vraagd hebben om terug te
komen. «Ga nu niet lopen»,
schreven ze ons. En daarom
gaan we misschien wel terug.»
Na jullie debuut optreden in
Nederland; durft men ginds
nog beweren dat wat uit Be
lgië komt, toch maar ama-
teurswerk is?
Gaston:«Hmm, neen, niet
honderd procent. Maar ik heb
misschien toch wel een feeling
dat er sommige mensen zijn
waar we toch «maar» Belgen
voor zijn. Ik geraak dat gevoel
niet kwijt. Misschien ben ik ver
keerd. Maar anderzijds zijn er
een boel mensen die ons
enorm appreciëren. We wor
den ginds goed ontvangen.
Henk Van Montfoort en de re
gisseur van het tv. programma
«Vrijdagavond Vrij» zijn onge
looflijk fijne menseen.»
Jullie gebruiken het dialekt
tijdens de sketchen. Wordt
jullie werk dan niet vaak te
niet gedaan door kritici en
anderen die altijd het etiket
kuituur er op willen plakken?
Gaston: «Jae Maar wat is nu
een kuituuretiket?
Ik heb onlangs gesproken met
een jonge kr.ticus, die me zei
dat hij tien jaar terug voor zulk
werk zijn neus optrok. «Ik ging
toen nog naar 't school», zei hij,
«en ik dacht dat dat zo moest»
Nu heb ik een zoontje van 10
jaar en die lacht zich stapel met
jullie. En m'n vrouw ook. En ik
voel, als ik voor het tv scherm
onder spanning. Telefoons op
nemen, sketchen doornemen
enz. Om teksten te schrijven
moet U kunnen een ganse
nacht doorwerken.»
België is dus kwa tekst
schrijvers maar pover ge
steld?
Leo: «Jae. Maar Nederland
ook, hoor! Ze missen dat even
veel als wij».
Jullie zijn beroeps. Dus kan
men in België leven van het
amusement?
Leo: «Natuurlijk. Maar U moet
wel wat geluk hebben. Al is het
de dag van vandaag voor een
jong artiest veel moeilijker.
Toen wij begonnen, waren er
nog de kabaretteaters, zoals
Oud-België te Gent en te Brus
sel. Nu zijn die allemaal ver
dwenen. Het vast werkterrein
verdwijnt»
Gaston:«Toen ik begon, kon ik
mijn werk voor onbepaalde tijd
verlaten. Maar wie kan en mag
dat nu nog? En waar moet men
terecht? Alhoewel, het moet er
natuurlijk bij de aanvang een
bom duiten tegenaan gooien.
En ja.wie heeft dat geld daar
voor? En het vraagt natuurlijk
veel werk om er aan te begin
nen. En het risiko...»
Hoe kwamen jullie tot, laat
ons maar zeggen, zulk een
vedette stadium?
Leo: «Door hard te werken,
zoeken, evolueren, meegaan
met de tijd...»
Gaston: «Er is niemand die
kan aanvoelen, hoe hard het te
werken is, om een komiek te
zijn. Omdat we altijd met een
spanning zitten. Want het is
verschrikkelijk om op een
scène te staan en U kunt het
publiek niet doen lachen. Op
zo'n moment is het het hardste
beroep dat er is. En daarom
moeten we altijd maar zoeken
naar nieuw materiaal. En
vooral omdat wij daarin ge
noodzaakt zijn door ons klein
landje waarin we wonen. En
toch, ook al klinkt het mis
schien protentieus, kunnen we
op éénzelfde plaats 10 keer
komen met telkens andere
sketchen. Dat kunnen we!»
Naar wat streven jullie bij een
optreden?
Leo: «Dat de mensen lachen.
Onlangs traden wij op voor een
publiek van tiener en twens, en
toen het doek viel, hebben die
zeker nog 10 minuten zitten la
chen. 't Was grandioos.
En we waren er bang voor,
omwille dat we enkel stomme
domme humor brengen. Geen
greintje vulgariteit erbij.»
Brengen jullie in de zalen
soms dezelfde sketchen als
van de tv. uitzendingen?
Gaston: «Jab. En 't is gek. Wij
dachten dat de mensen zou
den zeggen: dat hebben we al
gezien. Integendeel.»
Leo: «'t Is eigenaardig, maar
het publiek vraagt ernaar. Ze
Leo Martin en Gaston Berghmans
willen het gewoon terug zien.»
Is het voor jullie harder wer
ken dan een toneelakteur in
een schouwburg?
Gaston: «Dat mag ik U garan
deren. bvb. werken in de
K.V.S. kan niet op tegen het
geen wij moeten presteren,
hoor!»
Leo: «'k Geloof dat het onze
beurt is om op te treden. Sorry,
door. Misschien tot straks na
de show?
Met een warme handdruk na
men we afscheid van deze
twee mensen. Voor ons part
noemt U ze gerust «idolen»,
beste lezer. Ze verdienen het.
En het werd een giller die
avond -
Buitengewoon!
Hugo Heyndrickx
De laatste jaren pas wordt de problematiek van het minder-
valied gedeelte van de bevolking tenvolle naar waarde
geschat door de machthebbers die slechts met mondjes
maat de noodzakelijke uitvoeringsbesluiten van wetten die
de mindervalieden aanbelangen doordrukken. Als we weten
dat 1 op 9 van de Belgische bevolking mindervalied is op
mentaal of lichamelijk vlak komt het des te ongeloofwaardi
ger voor dat de wetgeving nog zo ontoereikend is gebleken.
Gelukkig zijn de hulporganisaties voor mindervalieden
reeds zo goed uitgebouwd dat ze hun leden efficient ter hulp
kunnen komen. Ook in Aalst bevindt zich een konsultatiebu-
reau waarin een ekspert inzake wetgeving over mindervalie-
denhulp gratis zijn diensten ter beschikking stelt. Met deze
heer en Martin Van Der Speeten, ging het volgend gesprek.
Soms haalt hij zich daardoor
wel de antipatie van het publiek
op zijn hals, t.o.v. mij. Maar de
harde spelen doet hij enkel
omdat mijn gags beter zouden
uitkomen. Want er zijn mensen
die dan zeggen: «Ocharme».
Maar zolang ze dat zeggen, en
ik «placeer» daarna de gag,
des te harder gaan ze lachen.
En hoe liever het publiek gaat
hebben dat hij daarna de klop
krijgt. Leo mag die rol spelen,
maar hij doeet het soms zo
goed, dat ik denk: verdomme,
pas op, dat ze niet gaan menen
en U de zaal uitkegelen. Ah...»
Willen de mensen oeok niet
dat jullie, buiten de show,
ook de komiek blijven voort-
spelen?
Gaston: «Ja, dat gebeurt. En
dat is wel vervelend. Het is na
tuurlijk normaal, als U ergens
binnenkomt, er mensen in een
lach schieten.»
Leo: «Ja, daar moet U niets
voor doen, hoor.»
Gaston:«Er zijn mensen die,
als ze me zien, gaan lachen...
Ah, 'k moet U maar zien, zeg
gen ze dan.»
Leo: «Soms klampen ze U dan
wel aan en beginnen U uit te
vragen. Maar ja, dat is de popu
lariteit, hé!»
Wie schrijft de teksten?
Leo: «Daar zorgen wij zelf
voor. En 't is gemakkelijk met
twee. U kunt aan elkaar ideeën
uitleggen en dan verder uit
werken. Soms krijgen we ook
teksten ingestuurd van ge
wone mensen. En dat hebben
we graag. Maar er zit zo weinig
bruikbaars in. Spijtig genoeg
Wij vinden het wel sympatiek
ep lezen ze allemaal door.
Maar U moet meestal de men
sen waarvoor U schrijft, door
en door kennen, om hen goede
sketchen af te leveren.»
Gaston: «Er zijn al teksten ge
weest, waarvan we zegden:
potverdekke, die sketch gaan
we doen. En met sukses. En wij
hebben de laatste tijd zo weinig
tijd om te schrijven. Wij smeken
om goede teksten. Maar om te
schrijven moet U relax zitten.
Wij staan 's morgens op, reeds
HISTORIEK
De Federatie voor Vermink
ten van Arbeid en Vrede
werd in 1922 in het arrondis
sement opgericht. Slechts
in 1928 kwam de eerste wet
geving inzake gebrekkigen
en verminkten, nl. een ver
betering van de armenka-
mer, door het Parlement.
Tijdens de oorlog lag de ak-
tiviteit van deze vereniging,
die nationaal een 35.000 le
den telt, nooit stil en van de
bezetters konden toen be
paalde toegevingen voor de
gehandikapten afgedwon
gen worden: bv. faciliteiten
voor aanschaf fietsbanden
voor het invaliedenwagen-
tje. Na de oorlog was de
allereerste verbetering het
optrekken van de jaarlijkse
vergoedingen voor 100% ge
handikapten van 2.250 tot
7.500 fr. Politiek gezien
kwam de grootste vooruit
gang in 1964: van toen af
werden in alle partijpro
gramma's specifieke eisen
van de mindervalieden over
genomen en ook in deze
regeringsprogramma's kon
men van dan af bepaalde
verbeteringen tvvde minder
valieden terugvinden.
PLAATSELIJK VLAK
De plaatselijk afdeling van
NFVAV wenst voor de ge
handikapten van het Aals-
terse een soort van syndi-
kale beweging voor minder
valieden te vormen: ze wil,
in plaats van haar leden, die
individueel weinig zelfver
dediging kunnen opbren
gen, een drukkingsgroep
vormen met een vooral ei
send karakter.
De nadruk van deze vereni
ging is voornamelijk toege
spitst op een zeer sterk
dienstbetoondit is voor el
ke gehandikapte van levens
belang daar hij onmogelijk
op eigen houtje door de
doolhof van reglementen en
wetten kan geraken: als
men weet dat het probleem
van de mindervalieden in
tien ministeries wordt be
handeld is het direkt duide
lijk waarom men nood heeft
aan gespecialiseerd perso
neel om de mensen wegwijs
te helpen. Martin Van Der
Speeten, die reeds 33 jaar de
problematiek van het ge
hand ikaptenfenomeen
volgt is wel wel de geschikte
persoon om zijn mensen
wegwijs te helpen, daar hij
zelf dagelijks aan de lijve de
ongemakken van het min:
dervalied zijn ondervindt.
FILOSOFIE
Volgens hem. is alwie zich
niet in het arbeidsproces
kan handhaven een minder
valied wiens levensbestaan
moet gegarandeerd worden.
Zowel hartlijder, als per
soon met beroepsziekten,
slachtoffers van arbeidson
gevallen en mindervalieden
van geboorte hebben recht
op een bepaald levensmini
mum. Momenteel heeft een
M. Van der Speeten, voorzitter Fysisch gehandikapten van Aalst.
persoon met 100% handi-
kap, die dus 24 op 24 uur
moet geholpen worden nog
geen maandelijks inkomen
van 9.000 frank, waarvan
dus twee personen moeten
kunnen leven. De algemene
slogan die algemeen opgeld
zou dienen te maken luidt:
«leder handikap moet ver
goed worden vanaf de wieg
het graf.» Martin wenst de
vrijstelingen afgeschaft te
zien, vrijstellingen van bv.
radiotaks, wegentaks, gra
tis fietsplaat, als iedereen
maar over voldoende inko
men zou kunnen beschik
ken, zodat ze het zelf kun
nen bekostigen. De nationa
le eisen zoals recht op ar
beid, voldoende bestaans
middelen en het volledigste
toegankelijk maken van alle
openbare en private gebou
wen worden door hem dan
ook volledig bijgetreden.
Het bedroeft hem dan ook
dat de stad Aalst zo weinig
voorde gehandikapten heeft
gepresteerd. Als lid van de
gemeenteraad heeft hij in de
(bijna voorbije) legislatuur
slechts enkele minieme ver
beteringen kunnen afdwin
gen zoals in het voorbehou
den van parkeerplaatsen
voor mindervalieden op de
Moorselbaan en op de pen
delparking, het gratis parke
ren met speciale parkeer-
schijf op plaatsen met par-
keermetersen het optrekken
van de geboortepremie tot
de hoogste kategorie (1500
frank).
Wat voor hem vooral hemel
tergend is is het volledig
ontoegankelijk zijn van het
stadhuis voor mensen met
bv. krukken of een rolwa-
gentje: ook het ontbreken
van scholen voor gehandi
kapten: in Aalst zijn er drie
voor mentaal en lichamelijk
gehandikapten, doch leven,
blinden of stommen moeten
naar West-Vlaanderen of
Brussel om aangepast on
derwijs te volgen.
De integratie in het gewoon
onderwijs is een eerste stap
om de gehandikapten in de
maatschappij volledig te
kunnen integreren: dit mix-
teonderricht draagt er sterk
toe bij dat jeugd in gunstige
zin evolueert tot akseptatie
van de mindervaliede in zijn
eigen leefwereldje. Ook bij-
de ouders en de leerkrach
ten zou deze mentaliteit
moeten doordringen: ieder
mens is inderdaad poten
tieel een toekomstige ge
handikapte.
KONSULTATIEBUREAU
Dit bureau is gevestigd
Graanmarkt nummer 9 en is
voor iedereen toegankelijk
op maandag vanaf 19 uur en
op zaterdag van 14 tot 16
uur.
Elke mindervaliede is hier
steeds hartelijk welkom:
dagelijks komen er een vijf
tiental mensen om advies.
De meesten zijn aangeslo
ten bij de NFVAV. Momen
teel telt het arrondissement
Aalst 750 leden, waarvan
300 zelf in de stad Aalst
gedomicilieerd zijn. Naast
het hogergenoemd sociaal
dienstbetoon worden er in
het arrondissement jaarlijks
10 feestvergaderingen inge
richt (2 per afdeling): afde
lingen vindt men buiten
Aalst ook in Ninove, Zotte-
gem, Geraardsbergen en
Herzele.
Het gemeentelijk bestuur
van Aalst dat bestaat uit
Jean Boulenberck (voorzit
ter), Jozef Steurebaut (se
cretaris), Alfons De Vijlder
(penningmeester) en de be
stuursleden Henri Laureys,
Jappie Ringoir, Monique
Delouvroy, Lucie D'Haese
en Jeanne Paerewijck pre-
zenteert op die namiddagen
een gevarieerd programma
met voorlichting, ontspan
ning en koffietafel. Vorige
maal waren er 356 mensen
opgekomen tijdens de
nieuwjaarsfeestviering. Op
syndikaal vlak is de plaatse
lijke afdeling gefusioneerd
met de socialistische mu
tualiteit.
Deze integratie, gekerstend
met de naam «Nationale Fe
deratie voor Gehandikapten-
zorg» biedt aan de le^en nog
meer hulpmogelijkheden:
de thuisverpleging, het ge
makkelijker en goedkoper
verkrijgen van ortope-
disch materiaal en de orga
nisaties van vakantiekam
pen zoals het veertiendaags
kamp van dit jaar doorgaat
van 2tot 16 apriI in het home
«de Rode Rupel». Kortom,
deze samenbundeling biedt
enkel voordelen: mensen
van gelijk welke gezindheid
worden geholpen op meer
meer efficiente manieren:
ook de jeugd, verenigd in de
Nationale Federatie voor
Gehandikapte Jongèren is
met deze integratie gediend.
Haar vijftigtal leden dat rond
het begin van de vakantie en
rond Sint-Maarten een
feestnamiddag aangeboden
krijgen genieten van dezelf
de voordelen die door de sa
menwerking met de mutua
liteit worden bekomen.
Kortom, het is duidelijk dat
het Konsultatiebureau een
^behoefte dekt die groter is
dan de meeste mensen den
ken. Alle gehandicapten,
jong of oud zouden op deze
vorm van gratise hulpverle
ning dienen beroep te doen
het kan hen, door Moeder
Natuur benadeelde mensen,
enkel maar baat bij brengen.
Dirk Daelemans
