SRI LANKA (31
NAAR HET
VISSERSDORP
NEGOMRO
AYUBOVAN SRI LANKA - AYUBOVAN SRI LANKA-AYUBOVAN SRI LANKA - AYUBOVAN SRI LAN
EEN TOP-REIS
KA-AYUBOVAN SRI LANKA - AYUBOVAN SRI LANKA-AYUBOVAN SRI LAN
10 -19-11-76 - De Voorpost
Een typisch strandtoneeltje in Negombo.
I
Na het ontbijt vertrokken we de volgende-dag met bestemming Anurad-
hapura, Sri Lanka's oudste hoofdstad van 500 vóór Kristus tot 1.000
jaar na Kristus het centrum van de beschaving.
Robert zou mijn reisgids en chauffeur
zijn. Een kleine maar fijne gestalte, don
kere huidskleur, korte zwarte snor en dito
haarkapsel, vlugge beweeglijke vingers
en flikkerende ogen, blauwe broek die
zeker al heel wat jaren dienst had gedaan,
wit-groen geruit hemd. Sinds een twintig
tal jaren geroutineerd in het begeleiden
van buitenlanders. Spreekt Singalees én
Engels en heeft blijkbaar alle wegen van
zijn land als een landkaart in het hoofd.
De eerste halte in het programma was het
vissersdorp Negombo, 20 km ten noorden
van Colombo gelegen en één van de toe
ristische parels van Sri Lanka. De pracht
van dit dorp kan moeilijk beschreven
worden; cocosbomen groeien er tot en
kele meters van het spierwitte zuiver
zandstrand en buigen naar de zee toe alsof
ze haar willen danken voor het fris windje
dat ze naar het vasteland brengt.
Het is een droomzicht: kleine hutjes ge
weven uit palmbladen verhogen de aan
trekkelijke sfeer van het ganse dorp. Alle
soorten vissersboten gaan er dagelijks de
zee in: cattamarans met grote zeilen die de
stabiliteit verzekeren op de nogal ruwe
Oceaan, platbodems, gewone houtvlotten
uit vier boomstammen evenwijdig sa
mengebonden met eigen gevlochten
palmkoorden, ja zelfs het originele vlot
vervaardigd door het samenbrengen van
cocosvezels zeer kunstig aaneengewerkt.
De vissers vertrekken 's avonds laat of
beters nachts en komen terug rond 7 of 8
uur in de morgen. Vrouwen helpen dan
vlug met het sorteren van de vangst: gar
naal, steur, makreel, enz. Meisjes komen
ons te gemoet en een eerste flits-
ondervraging begint spontaan: Van waar
kom je? Waar ga je naartoe? Hoelang blijf
je? Wat doe je in Europa? Zijn er ook veel
kinderen in dat land en gaan ze ook naar
school? Mijn naam is Oleny en de Uwe?
Ik ben 7 jaar oud, ik ga naar school. Ik
woon dak-, mijn moeder is thuis, kom je
even binnen?
Deze spontane en vriendelijke uitnodi
ging heeft je te pakken en de flikkerende
oogjes zijn zó aantrekkelijk datje er niet
aan kunt weerstaan... De vragenvloed
komt je niet onbescheiden voor, het is
gewoon spontaneïteit want met dezelfde
openhartigheid staat men U verder te
woord...
En dus maar het eenvoudig hutje van ge
droogde palmbladen binnen. Veel was er
niet in te zien: een plank om op te zitten
die vermoedelijk ook als bed dienst doet
een paar kleerbakken die als stoel be
doeld zijn, een donker hok dat als bewaar-
Kerstnacht onder de
tropen en Sri
Lanka-reveillon
Onder de bescherming van de Belgo-
Sri Lanka Vriendschapsvereniging
kan, gans uitzonderlijk eind decem
ber, een Kerst- en Nieuwjaarsreis van
12 of 15 dagen ingericht worden en
wel van woensdag 22 december tot
zondag 2 januari 1977. Eventueel te
verlengen tot 5 januari 1977, enkele
lokale aanpassingen zijn nog moge
lijk. Reissom: 30.000 fr., alles inbe
grepen: beste hotels en volpension.
Toeslag éénpersoonskamer: 3.400 fr.
De reisleider is F. Meekels, sekretaris
van de vereniging die u graag aanvul
lende dokumentatie en inlichtingen
verschaft. Intekening wordt pas aanv
aard bij ontvangst van een voorschot
van 10.000 fr. op rekening 414-
112.9011-64 van de Belgo-Sri Lanka
Vriend. Ver. K B.
kan dienstig zijn en, buiten, een
zwart berookte ketel
Ik dacht een ogenblik tenig aan onze le
venswijze: we moeten op voorhand zelfs
onze beste vrienden verwittigen als we
een bezoek willen brengen... Mevrouw
wenst dan eerst het huis tip-top in orde te
brengen zodat er kan verteld worden hoe
fijn en mooi het bij haar is... maar aan
echte hartelijkheid ontbreekt het bij de
meeste van onze vriendschapsbezoeken
die laat het ons maar bekennen
meestal fel geïnteresseerd zijn. Verder
lopen we elkaar voorbij en het zou ons
niet in het gedacht komen zo maar een
vreemdeling en dan nog wel van een
andere huidskleur binnen te roepen.
«Ayoubovan»
Jij bent katoliek, zei Oleny lachend.
en waarom?
wel, omdat wij vroeger ook blanke
zusters hadden voor onze scholen; ze
kwamen uit Europa, spraken verschil
lende talen en waren katoliek'. Ik ook ben
katoliek...
Ja, en ga je naar school?
Zeker, ik leer lezen en schrijven maar
vandaag is het poyadag. We hebben dus
vrijaf en deze namiddag hebben we gods
dienstonderricht.
Ondertussen stonden reeds een twaalftal
kinderen voor en om de hut, enkele vrou
wen waren ook eventjes gekomen om
«Ayubovan» te wensen. Het is de tradi
tionele groet die meteen de wens is datje
een lang leven moge hebben...
Uh het verder gesprek met deze eenvou
dige mensen vernamen we dat meer dan
de helft van de 13 miljoen inwoners van
Sri Lanka boeddhisten zijn, ongeveer 20
procent zijn Hindoe ,J7 procent moslims
en 8 procent kristenen.~Het katolicisme
werd op het eiland ingevoerd in 1505 door
de Portugezen vandaar dat de meeste kris
tenen katoliek zijn, meestal gekoncen-
treerd in Colombo (30% van de totale
bevolking) en in Negombo, het vissers
dorp dat een koncentratie van 85% kato-
lieken kent. Verder vindt men ook nog
katolieken onder de tamil-groepen, in de
berg- en kuststreken.
Tweetalig
Terwijl spontaan een verfrissing aange
boden wordt kan je ook vaststellen dat
verschillende inlandse talen gesproken
worden. Ongeveer 70% van de bevolking
is Singalees en spreekt de Singala-taal. Ze
zijn meestal boeddhist terwijl de Tamils
(20%) het hindoeisme beleiden. Deze
spreken en schrijven Tamili-taal. Ze zijn
te herkennen aan hun donkerder huids
kleur en werden meestal verdrongen door
de Singalezen.
De Engelse kolonisatie bracht er nog een
derde taal: Engels, dat nu opnieuw de
plaats heeft moeten ruimen voor het Sin-
gala dat officieel erkend wordt als natio
nale taal en voertaal voor het onderwijs.
Het Tamil eveneens erkend blijft
onderwezen in de tamil-scholen en mees
tal injiet noordenjyan het eiland terwijl
het Engels verdrongen "wordt of als
derde taal aanvaard kan worden.
Vele ouders betreuren dat het Engels
niet meer als voertaal in aanmerking komt
en, in een verre toekomst vrezen ze zelfs
de onmogelijkheid kontakt te kunnen op
nemen met het buitenland zodat de En
gelse taal en wereldtaal weer enlcel
ten goede zal komen aan enkele bevoor
rechten uit hogere standen terwijl het voor
de kleine man onmogelijk zal zijn zich
buiten de eigen grenzen te begeven daar
hij zich volledig afgezonderd zal voelen
en onmondig tegenover de buitenwereld.
Ouders die Engels geleerd hebben trach
ten de taal nu verder aan te leren aan hun
kinderen buiten de schooluren. Ze hopen
aldus de «kinderziekte» autenticiteits-
krisis van de jonge onafhankelijke staat te
overbruggen.
De poya-dag
Drie eeuwen geleden, toen de Nederlan
ders over Sri Lanka heersten voerden zij
de zondag als verplichte rustdag in. Onder
de Britten die Sri Lanka in 1796 overna
men van de Nederlanders en het kleine
eiland tot in 1848 koloniseerden, kwam er
een verplichte halve zaterdag bij, zodat
Ceylon, net als de meeste andere landen
in de wereld die onder westerse invloed
komen te staan, een zaterdag -zondag
weekeinde kende.
In 1966 vaardigde de Nationale Regering
een wet uit die bepaalt dat de wekelijkse
poya-dagen die verschillen volgens de
vier standen van de maan voor de
boeddhisten van godsdienstige betekenis,
nu werkelijk rustdagen zijn. Ze beginnen
met de voorafgaande middag en vormen
veranderlijke weekeinden... Er zijn 49
poya-dagen in één jaar in tegenstelling
met de 52 weken die de gregoriaanse ka
lender aangeeft. De weken kunnen ver
schillen van 6 tot 8 dagen. In de weken
waarin geen poya-dag valt van de éne
zaterdagmiddernacht tot de volgende za
terdag middernacht hebben de werk
nemers recht op een vrije dag.
De invoering van de poya-dagen be
hoorde tot een van de belangrijkste pro
grammapunten van de Verenigde Natio
nale Partij die de grootste konstituerende
fraktie in de Nationale Regering van Sri
Lanka is. Deze partij, kon, eens aan het
bewind, niet terugkomen op de door haar
gedane belofte. Trouwens, sinds Sri
Lanka in 1948 onafhankelijk werd, is er
herhaaldelijk, van verschillende zijden op
aangedrongen de zondagen door de
poya-dagen te vervangen.
Historisch onrecht?
Het wetsontwerp voor variabele week
einden werd in het Huis van Afgevaar
digden met eenparigheid van stemmen
goedgekeurd en kreeg in de Senaat slechts
één stem tegen. In de Kamer spraken de
afgevaardigden van alle groeperingen
over een herstel van een historisch on
recht. Zij wezen er op dat de Ceylonezen
onder buitenlands beheer werden beboet
of gevangenisstraffen opliepen wanneer
zij hun winkels, drankgelegenheden en
amusements- inrichtingen op de geves
tigde zondagen open hielden.
Nè de officiële erkenning van de poya-
dagen hebben de boeddhistische organisa
ties er bij de Regering op aangedrongen
de vermakelijks- en drankgelegenheden
en ook de winkels op de poya-dagen te
sluiten... doch zakenlui en verschillende
organisaties al zijn ze dan ook zeer
boeddistisch van opvatting begrijpen
nu ook welk een handicap deze regeling te
weeg brengt op ekonomisch vlak. Gedu
rende meerdere weken wordt er maar drie
vier dagen gewerkt; post en verzendin
gen lopen vertraging op; bestellingen
kunnen niet tijdig uitgevoerd worden en
buitenlandse handelslui zijn er niet voor te
vinden zaken te drijven met een land
dat... van de godsdienstige verlofdagen
afhangt om ekonomische welvaart te ken-
Terwijl we het sap van de aangeboden
kingcoconut verder uitdrinken via het
afgehouwen top-gaatje stond Robert
recht en zei lachend:
bij een volgende poya-dag komen we
nog wel eens...
Ik begreep dat het tijd was om ons pro
gramma verder te volgen...
Batik-fabriek
of schilderkunst
op katoen
De verdere tocht bracht ons naar een
werkplaats waar de prachtige batik-
stoffen worden vervaardigd. De leidster
bestuurster van deze fabriek ont
ving me met hetzelfde gul onthaal, de
zelfde genegenheid als in het vissers
dorpje al lag deze fabriek ietwat afgelegen
langsheen een broesseweg. De eenvou
dige bewerkingen voor het vervaardigen
en behandelen van batik-stof werd tot in
de kleinste détails uitgelegd.
"Hier zagen we het vervaardigen op zeer
primitieve manier van de allereerste
drukkunst of schilderkunst op katoen.
Vooreerst tekent men met een stift de ge
wenste figuren op het doek. Nadien zal
men de plaatsen waar men één bepaalde
en zelfde kleur wenst, vrij laten van
gesmolten was waarmee al het overige
bedekt wordt. Het doek dompelt men in
verschillende baden welke op elkaar in
werken en aldus kleurfixatie en kleurvast
heid geven. Nadien wordt de was afge
kookt, en alzo bekomt men een eerste
kleur op het doek. Opnieuw zal men alles
afdekken met was, ook de reeds bekomen
kleur, behalve daar waar een 2de kleur
moet komen. Door het herhalen van deze
cyclus bekomt men uiteindelijk een batik
en dit gedurende 2 a 3 dagen of meer
naargelang de grootte en de kleurenver-
scheidenheid van de batik.»
(DeMeyereM C) - GENT
Nè grondige spoelingen wordt de stof ge
perst en gestreken om uiteindelijk als sa
rong of dekoratief doek te worden ver-
kocht.
Niet minder dan 150 meisjes van 12tot25
jaar waren hier werkzaam. Buiten twee
mannen de echtgenoot die voor de ad
ministratie instaat en de tekenaar
'n stomdove met grote artistieke begaafd
heden werd het werk daar volledig
door vrouwen verzekerd, zelfs de ver-
Freda Van Poeck
Alle rechten voorbehouden.
koop ter plaatse. De meisjes staan onder
toezicht van een leidster die pas 24 ge
worden was.
Na het bezichtigen van de toonzaal wist
de bedrijfsleidster het zó knap aan boord
te leggen dat ze verschillende sarongs
voorstelde en uitkoos welke kleur het best
bij de persoonlijke type paste. Met een
soepele beweging wist ze een sarong ste
vig rond de heupen te vestigen en zei dan
vol overtuiging:
Zie nu maar eens in de spiegel hoe fijn
dit staat.
Maar ik struikelde bijna de grond op.Nu
werd het me duidelijk hoe 't kwam dat de
stewardesses van Singapore Airlines zul
ke kleine stapjes maakten alsof ze voor
uit gleden. Heel eenvoudig... de sarong
gespt je zo vast datje maar weinig bewe
gingsmogelijkheid hebt en de stof zit zó
vast rondje lenden datje vèrplicht bent je
passen niet groter te maken dan de breedte
die de smal omwonden stof je toelaat...
En wij, westerlingen die denken nu eens
elegant te doen jean's en grote passen...
wat hebben we toch nog veel van die
Oosterse verfijning te leren!
Automatisch en zonder dat de verkoopster
er nog enige moeite voor moet doen, koop
je de stof die ze je eerst heeft voorgesteld.
Er wordt dan nog wat gepraat... de ge
wone vragen aan een vreemdeling... Ze
voerden hun stoffen ook uit naar Noorwe
gen en Duitsland.
Hoeveel verdienen deze meisjes nè zo
een week werk? vroeg ik.
Dan nam de administrateur het woord:
We betalen niet per uur of per dag
zoals dit in Uw kontinent gebruikelijk is.
Het is hier immers een kunst-atelier, de
meisjes kunnen zich hier vervolmaken in
het vervaardigen van allerlei stoffen en
tekeningen.. Ze leren met kleuren spelen
en ze aanpassen volgens de natuurlijke
schakeringen... Ze worden betaald vol
gens hun produktie.
En hoeveel kan dit vertegenwoordi
gen?
Hij toonde me een stuk stof van 50 op 70
cm. waarop een kleurrijke pauw uitge^
beeld was.
Dit hier, zei hij, vertegenwoordigt
één week werk, het is fijn verzorgd en
daar betalen we 60 Roepies voor.dat is
goed betaald (ongeveer 180 BF.) Andere
meisjes verdienen soms wel minder maar
als we zien dat het werkelijk te weinig is,
dan geven we er uit eigen beweging een
beetje bijDe meisjes komen hiermeest-
al om van de straat te zijn en mo een
Roepie bij te brengen in het huisgezin...
Zo'n batik vervaardigen vraagt heel wat geduld en handigheid.
