historische gebeurtenis in
jebrandschilderd kunstglasraam
SEDENKPLAAT J.FR. VONCK ONTHULD
MET WAK
NAAR VERNIEUWBOUW Vervolg vanblZ.1
De Voorpost - 24-12-76 - 9
lazenier Gilbert De Meester aarzelde niet om de alom veelbesproken en
Idra reële fusie, in een kunstvol gebrandschilderd glasraam samen te
tten en de bevolking van groot Aalst de kans te bieden in te schrijven om
enig kunstwerk te verwerven. Het brandglas is in vijf kleuren met de hand
schilderd en heeft een diameter van 35 cm en is gemonteerd met een glas
loodboord, voorzien van een ketting.
UNST ATELIER
(onsbezoek aan het kunsta-
ier van Gilbert De Meester -
phoukens in de Sint-
jrisstraat, 14 te Aalst stellen
e vast dat het door Gilbert
fcnomen initiatief vruchten af-
erpt. De eerste inschrijvingen
urnen reeds binnen. De tele-
on staat niet stil en het
tnaakvol winkeltje wordt druk
ezocht. Vele nieuwsgierigen
imen een kijkje voor het uit-
alraam.
let zal voor Gilbert De Meester
en harde dobber worden om
e bestellingen bij te benen.,
ooral omdat elk kunstglas
jam door hem met de hand
brdt gemaakt. Een opgave
Ie niet zo eenvoudig is wan
eer men de kunstenaar in zijn
oed uitgerust atelier aan het
;erk ziet om de ontelbare stuk-
js glas als een ingewikkeld
iuzzel tot een smaakvol
leel samen te vatten in een
ichtig koloriet tussen lood.
let is immers zo dat ook de
ipende bestellingen moeten
fgewerkt worden en deze zijn
iet gering, zowel qua omvang
Is werk. Gilbert heeft een
Bldzaam beroep, in ons land
Ie staan maar een 15-tal
unstateliers van dit genre.
1CHOLING
lilbert volgde aanvankelijk ar-
nitektuur en was buitenge
woon goed in technisch teke-
len. Zijn leraars waren zelfs
an oordeel dat hij zich vooral
liende te specialiseren in het
echnisch tekenen. Na zijn ate-
ieum volgde hij de technische
ichool te Aalst en vervolgens
t2 te Turnhout. Bovendien
olgde hij zondagschool aan
Ie akademie voor het maken
■an schetsen.
5ok zijn echtgenote volgde
éssen aan de akademie voor
schone kunsten te Aalst. Ook
op artiestiek vlak vullen zij me
kaar prachtig aan. Alle werken
komen in nauwe samenwer
king tot stand. Niet zonder de
nodige diskussies en menin
gen. Wat de werken overigens
ten goede komt.
Hijzelf heeft zich nochtans in
het echte vak van glazenier en
in het beoefenen van deze
specialiteit zelf moeten be
kwamen. Jarenlange zelfstu
die en ervaring opdoen. Hier
voor was hij ondermeer zijn
licht gaan opsteken bij kunst
glasschilder Coffoo te Erembo-
degem en daar maakte hij een
werkelijke leerschool door. Nu
nog is hij zijn leermeester uit
erst dankbaar. Op het vaste
programma stonden en staan
nog het ontleden van de tech
nieken en het raadplegen van
ettelijke boekwerken (waar er
in de nederlandse taal weinig
literatuur over te vinden is). Het
vormde alles samen de basis
om aan de hand van allerlei
technieken stilaan naar de
daadwerkelijke en zelfstandige
praktijk over te stappen.
Gilbert De Meester is nu reeds
zes jaar zelfstandig, waarvan
hij vier jaar aktief bezig is met
het glasschilderen. Sinds een
jaar gaan zijn werken zeer vlug
van de hand en geniet een
steeds groter wordende waar
dering.
Hij staat nu zeer ver van de
beginperiode, toen hij te Erpe
zijn atelier opende en er op
drachten aannam, 'n Start die
hij zich nog goed herinnert met
de aankoop van een stock duur
glas en tien kilogram lood.
Men zegt van Gilbert De Mees
ter dat zijn werk veel overeen
komst heeft met het werk van
Van Immerseel qua techniek.
Hij maakt zowel moderne als
figuratieve werken. Van expo
sities komt nochtans niet zo
veel in huis. Hij heeft er de tijd
niet voor. Hij organiseerde
slechts één tentoonstelling en
dan nog op aanvraag, ter gele
genheid van een wandeltocht
ten voordele van gehandikap-
ten. De tentoonstelling had
toen plaats in de Enemolen te
Iddergem.
VAN ERPE NAAR AALST
Voor Gilbert De Meester was
de startplaats te Erpe waar hij
zijn atelier opende en er ook de
eerste bezoekers ontving ter
gelegenheid van alweer
een wandeltocht en de bezoe
kers bereidwillig wegwijs
maakte in zijn boeiende bezig
heid.
Sinds maart 1975 beschikt hij in
de Sint Jorisstraat over een
smaakvol ingericht winkeltje
dat hijzelf heeft ingericht. Ach
teraan de winkelruimte zijn de
ateliers ondergebracht. Ver
schillende lokalen die nu reeds
te klein worden om het glas, het
lood en al 't materiaal te ber
gen. Op z'n programma staan
nochtans een paar dieeën om
zijn atelier voor bezoekers
open te stellen en geleide be
zoeken te organiseren. Een
bezoek dat overigens zeer
boeiend verloopt en onver
moede aspekten naar voor
brengt om z'n vakmanschap
tenvolle te waarderen.
Vandaag staat hij zeer ver van
de eerste opdrachten, het ma
ken en ontwerpen van schild
jes voor verenigingen bvb.
Thans heeft hij opdrachten lo
pen tot mei 1977 en er komen
er steeds nieuwe bij. Op het
lange werkprogramma staat
nu de restauratie van de glas
ramen van de kerk te Impe.
Ook een werk voor het ge
meentehuis te Ninove. Gilbert
gaat steeds zeer selektief te
werk. Ideeën haalt hij onder
meer te Parijs waar hij regel
matig tentoonstellingen be
zoekt.
OOK GLAS KAN BREKEN,
OOK GLAS
KAN SPREKEN
Door een simpele onacht
zaamheid kan het reuzewerk
(waar soms een half jaar aan
gewerkt werd) te herbeginnen
zijn. Glas is niet alleen broos,
maar ook ontzettend duur.
Vooral het met de mond gebla
zen glas. Er bestaan niet min
der dan drieduizend genum
merde tinten en verschillende
kwaliteiten. Het is in z'n atelier
één grote legpuzzel van dui
zenden legstukjes in een fan
tastisch koloriet en vorm, die
met de grootste zorg ingepast
worden. In de oven terechtko
men, handig in bod gezet wor
den. Maar noch de tempera
tuur, noch het snijden, het
klopje met de hamer mag fout
lopen of alles is te herbegin
nen. Niet alleen om het te snij
den, maar ook wat de aange
brachte tekeningen betreft.
KUNSTGLASRAAM
GROOT AALST
Een van de ideeën van Gilbert
is het «kunstglasraam als her
innering aan de fusie». Het is
een van die lumineuze ideeèn,
waar nochtans heel wat studie
aan voorafging. Elk glasraam
wordt, na intekening vanwege
de belangstellenden, met de
hand gemaakt. Er bestaan
geen twee identieke glasra
men, want het gaat hier niet om
een kettingproduktie. Elk stuk
is een waardevol kunstvoor
werp en 'n eenmalige gebeur
tenis. Het idee is op basis
van de gelegenheidspennin
gen, waar men eveneens bij
voorbaat dient in te schrijven.
Op het ogenblik zijn reeds een
tiental glasramen klaar en hier
is wel een kleine anekdote aan
verbonden. Ze dragen immers
als fusiedatum 1976. Gilbert
had over het hoofd gezien dat
de werkelijke fusie pas door
gaat op 1 januari 1977. Het is
fervolg van blz. 1
Jan antwoordde
liet, nam paard en wagen en
Ted naar Dendermonde om
ijn tante af te halen. Ze genas
»n voelde zich zo gelukkig in
het huishouden dat ze nooit
meer naar het begijnhof terug-
teerde.
pok zijn knecht was een een
voudig man uit het dorp.
jan Frans Vonck had een fami
lie kunnen stichten maar de po
litieke beweging van de Bra-
Dantse Omwenteling sleurde
hem mede. Vonck was pro
gressief mentaal geschoold bij
pe grote filosofen der 18* eeuw
als Montesqieu, Jean Jacques
Rousseau, de Encyclopedis
ten, Hume en vele anderen.
De schuchtere Vonck, onbaat
zuchtig en idealist, zonder veel
Uitstraling noch populariteit.
Werd door de omstandigheden
belast met de leiding van de
Demokraten tegen de Oosten
rijkse Keizer-Koster Jozef II.
Deze Demokraten waren voor
standers van een soort burger
lijk parlementarisme met cijns-
kiesrecht voor de derde stand,
het volk.
voor de tegenpartij waren onze
bemokraten echter onaan
vaardbaar. De Statisten, van
hun kant, werden geleid door
Vonks antipode, Hendrik Van
der Noot, verwant met de fami
lie die toendertijd de Moorselse
waterburcht bewoonde.
Om zijn doel te bereiken
stichtte Vonck toen het geheim
genootschap «Pro Aris et Fo-
cis», «Voor Outer en Heerd»,
leuze die is blijven voortleven
in de Franse Omwenteling en
waarin, in 1847, inspiratie werd
gezocht voor een heraldisch
wapenschild van onze ge
meente, wapenschild dat zal
blijven voortleven op de bier-
potten van de Pikfeesten van
de Falluintjesstreek.
Samen wisten beide partijen,
de Demokraten en de Statis
ten, de Oostenrijkers buiten te
rkijgen, en werden de «onaf
hankelijke verenigde Staten»,
voorlopers van de Belgische
Staat, gesticht.
Tweehonderd jaar geleden dus
was Vonck reeds voorstander
van een staatsstruktuur met
meerdere staten in één België
die nu door politieke partijen is
overgenomen.
In plaats van samen te werken
tot versteviging van het nieuw
bestuur kwam er echter on
enigheid bij de ovenwinnaars.
Van der Noot en zijn partijgeno
ten, voorstanders van de be
voorrechte klasse- en stan
denmaatschappij, begonnen
Vonck en de Demokraten er
van te beschuldigen goedkeu
rend te staan tegenover de
ideeën van Jozef II, van Joze
fisme, m.a.w. een soort 18*
eeuw incivisme.
De Statisten en Van der Noot
buitten ook de ongunstige in
druk die de eerste jaren van de
Franse Revolutie werd verwekt
tegen de Demokraten uit. In
Brussel werd het volk regelma
tig tegen Vonck en de Demo
kraten op vaak demagogische
wijze opgezweept. Bij het ver
laten van het Kongres ver
klaarde dan ook Vonck dat de
Statisten onbekwaam waren
om van de Belgische Provin
ciën een moderne natie te ma
ken. In twisten en klassestrijd
ging het land regelrecht naar
de afgrond.
In maart 1790 ontvluchtte
Vonck dan ook dit dolgewor
den land en vestigde zich te
Givet, in de nabijheid van de
Belgische grens. Twee jaar la-
I De gedenkplaat wordt onthuld (jml
ter stierf hij te Rijsel, toendertijd
de parel van Frans-
Vlaanderen. Hij was toen am
per 49 jaar oud.
Hoe groot en voornaam Vonck
was blijkt niet alleen uit zijn rijk
gevulde leven waarin hij meer
werd verguisd dan bewonderd
doch ook vooral uit zijn testa
ment waaruit hierbij enkele
voorname beschikkingen.
Vonck wilde begraven wor
den te Baardegem.
Hij gebood er jaarlijks een
aantal missen op te dragen.
Aan arme scholen van St-
Goedele en St.-Niklaas schonk
hij legaten.
Ook de familie kreeg lega
ten.
Te Baardegem schonk hij
legaten vooraal aan de arme
kinderen. Zo moesten bvb. elk
jaar met Pasen vijf arme kinde
ren in het nieuw gekleed wor
den en de pastoor moest daar
toezicht over houden.
Tot slot kreëerde hij bij tes
tament de «Stichting van Stu
diebeurzen voor Studenten».
Die «beurs van Vonck» bestaat
nog steeds en wordt heden ten
dage beheerd door een Gents
advokaat. In het verleden kon
den hierop vele studenten, ook
van buiten Baardegem, beroep
doen.
Uit het verleden van Vonck en
niet het minst uit zijn zinvol tes
tament zijn dan ook enkele
duidelijke lessen te trekken.
Vonck bleef trouw aan zijn
afkomst, zijn familie, zijn Baar
degem.
Ondanks zijn begrip voor
de nieuwe filosofische begrip
pen uit zijn tijd bleef hij ook
trouw aan zijn kristelijke op
voeding.
Tenslotte bleef hij trouw
aan zijn politieke, demokrati-
sche en sociale idealen.
Met de gedenkplaat, werk van
beeldhouwer Huylebroek, rea
lisatie van de heer Verhulst,
medewerking van stadsarchi
varis Karei Baert en met toela
ting tot uitvoering door Minister
De Backer wil Baardegem, al
wordt het straks een deel van
Groot-Aalst, het aandenken
van Jan Frans Vonck levendig
houden.
L.H.
vanzelfsprekend dat de glas
ramen met het verkeerde jaar
tal niet meer gemaakt worden!
De glsramen zijn doelbewust
cirkelvorming gemaakt om de
eenheid te onderlijnen van de
gefusioneerde gemeenten.
Het wapenschild van de stad
Aalst staat centraal met daar
omheen de wapenschilden van
de gefusioneerde gemeenten.
Ze werden zo gerangschikt dat
elke gemeente een gelijke
plaats bekomt. De kleuren zijn
heralfisch verantwoord. Het
geheel is als een medaillon op
gevat, dat door middel van een
ketting kan opgehangen wor
den.
VAKMANSCHAP
EN UITERSTE ZORG
Elk glasraam dat met de
meeste zorg gemaakt wordt,
ondergaat een ganse cyclus
waar de intekenaar weinig of
geen vermoeden van heeft.
Vandaar dat het tempo voor
het afleveren niet hoog ligt of
kan liggen. De eerste twee
maanden zal men er een tiental
klaar krijgen. Om alle misver
standen te vermijden krijgen de
intekenaars vanaf het storten
van hun voorschot een kaartje
met de datum waarop het
kunstwerk zal klaar zijn. Aan de
gebeurtenis ging een ganse
studie vooraf. Het maken van
het ontwerp, het zoeken naar
evenwicht, rekening houden
met de kleuren. Dit alleen
reed.s nam een tweetal maan
den tijd in beslag. Vervolgens
het uittekenen op karton.
Daarna het uitsnijden van het
middenste stuk en dan nog
acht kleine stukjes om er na
derhand rondte monteren. Een
volgende etappe is het plaat
sen van de countouren en het
schilderen, om vervolgens te
bakken in de elektrische oven.
Een werkje dat 24 uur in beslag
neemt in een oven van onge
veer 600 C°. Daarna opnieuw
24 uur afkoelen. De volgende
stap is het aanbrengen van de
schaduwen om diepte te ge
ven. Nadien wordt het weer in
de oven gebakken.
Het bakken zelf verloopt gelei
delijk. Men heeft twee uur no
dig om op temperatuur te ko
men en dan terug langzaam
naar beneden. Een procedee
dat 22 uur duurt.
Als laatste fase moet men het
glasraam nog in lood monteren
en de naden met tin souderen.
Tenslotte het glasraam ontvet-
j*m
G. De Meester Schildert het glas tot prachtig wapenschild (jm)
ten en het aanbrengen van de
ketting. Dit is slechts in korte
trekken het tot stand komen
van het glasraam «groot
Aalst». Maar ook het «maken»
van de kleuren behoort tot de
taak van de kunstenaar. Alle
produkten komen in korrelvorm
binnen en moeten met de hand
gemalen en bewerkt worden.
Sommige kleuren zijn zeer
duur. In het glasraam is een
kleur verwerkt waarvan de prijs
hoger ligt dan deze van het
goud!
MIDDELEEUWS BEROEP
In de letterlijke zin van het
woord kan men hier spreken
van een middel-eeuws beroep,
dat in de meeste gevallen ver
der gezet wordt van vader op
zoon. Het is overigens een vak
dat langzaam maar zeker uit
sterft. Het is een moeilijk en
hard beroep om er te geraken
zegt Gilbert De Meester. De
werkwijze is precies dezelfde
als vroeger, afgezien van een
paar kleinigheden, zoals een
elektrische oven bijvoorbeeld.
Handen en geest moeten één
zijn en elk stuk is een eigen
kreatie. Soms ziet Gilbert zijn
kreatie met spijt naar de op
drachtgever gaan. Maar van
eigen kunst te bekijken kan
men niet leven.
Het gebrandschilderde kunst
glasraam waarvan nu kan in
geschreven worden tot 31 de
cember is in vertiouding zeei»
laag in prijs. Bij een individuele
bestelling zou de prijs het dub
bele bedragen, omdat studie
en ontwerp dan eenmalig is.
Vast staat dat Gilbert De Mees
ter met zijn initiatief de bevol
king een waardevol kunst
voorwerp wil ter beschikking
stellen, een werkstuk van blij
vende waarde en in waarde
nog zal stijgen.
Het is meteen een unieke kans
om een ganse gemeenschap
dichter bij deze kunstvorm te
brengen in een gebeurtenis die
zich geen tweemaal voordoet.
Het is niet gebruikelijk dat een
kunstenaar reklame maakt
voor z'n werk. Ook Gilbert doet
dit niet. Het zijn de mensen zelf
die het moeten ontdekken en
waarderen.
Het aanbieden van een ge
brandschilderd kunstglasraam
blijft beperkt tot de afsluitdatum
van 31 december 1976. Nadien
worden er geen meer gemaakt.
Vandaar dat het een kunst
voorwerp blijft en geen han
deltje in glasramen.
Het is een initiatief dat uitgaat
van een Aalsters kunstenaar
voor Groot Aalstenaars.
A.M.
KERKSTRAAT OP 30
METER DIEPTE
De toekomstige bewoner
heeft zijn pand gerestau
reerd met attentie en goed
verstand. Toen de heer Die-
rik de vloer van zijn kelder
met prachtige gewelven aan
het effenen was, stootte hij
op een grote ronde Bale-
gemse steen, wat later de
afdeksteen bleek te zijn van
een...waterput met zo maar
eventjes, bij schatting 25 a
30 meter diepte. Meteen de
oplossing voor waterwin
ning in eigen streek! Vak
kundig werd het bovendeel
van de put hersteld en we
beloven U unieke foto's van
het ganse huis voor volgend
jaar naar aanleiding van een
bezoek dat de WAK aan het
volledig gerestaureerde
huis van dhr. Dierik plant.
De achtergevel van dit huis
paalt aan de binnenkoer en
het huis gelegen in de Ro
zemarijnenstraat wat even
eens degelijk opgefrist
werd. Het staat daar als een
verwijt tussen verwaarloos
de gebouwen, 'De Biekorf'
op de hoek (niet vervallen
doch voordien van een
zwarte cementlaag), enkele
cafés en huizen op het St.--
Martinusplein en het oudste
(geklasseerde!) gebouw in
de Zoutstrat wat zijn
zestiende-eeuws verdriete
ziet vallen. Deze gedachten-
gang, deze aanpak van dhr.
Dierik kan maar eens stimu
lerende invloed uitoefenen
op privé- en gemeenteinitia
tief.
WAK AANVAARD GUL
In het dienstjaar 1976 gaf de
WAK volgende voorwerpen
aan het Museum Oud
Hospitaal: een Valerius de
Saedeleer uit het legaat Van
Damme; een 200 jaar oude
straatlantaarn van Charies
Meert, vroeger woonachtig
in het huis op de plek waar
nu het Volkshuis is opge
trokken: een geborduurde
vlag met de Bokkerijders als
tema geschonken door
Georges Eemaneen mooie
kapmantel door Michel
Backaert; een zicht op de
Oude Dender, een werk van
Jan Van Malderen door Ray
mond Vernaeve; een album
oude kaarten over het
grondbezit Ten Roozen en
een bundel oude papieren
ter bestemming voor de sol
daten aan het front 1916-
1918 geschonken door Pier
re Breckpot (de nrs. 1 en 8
ontbreken, dus mensen al
len de zolder op) enz...
De bekroonde 'Man van het
jaar' Fritz Courteaux gaf een
woordje weg over de ouders
van Rubens in afwachting
van zijn Rubensstudie in
het volgend Rubensjaar.
Nog even vermelden dat de
WAK in 1978 zijn 25-jarig
bestaan viert. De vereniging
telt 352 leden en kan reke
nen op een toelage van de
stad van 5-000 F. Laten we
hopen dat dat volgend jaar
40.000 F wordt. Op naar de
viering. Viva WAK.
Paul Balman
Jaarlijkse statutaire vergadering van het V.V.A.K. (jm)
