DE COCK,
EDERALIST «AVANT LA LETTRE»
EN BRIEF VAN DE HEEMKUNDIGE
RING VAN ERPE-MERE
«NEEN AAN DE SILO»
WORDT TE HERDERSEM
VERDER GEZET
Sïüku. ve
(achtste
De Voorpost - 28-1-77 - 7
ir/.itter
moee Davidsfondsafdeling Herdersem die zich onder impuls van voorzitter Jaak Hutsebaut
d0(terkwaardig aktief toont, denken we maar even terug aan de aktiviteiten rond folklorist
rjtnJfons De Cock en aan de verplaatsing van de oude denderbrug zette verleden zondag
mekeer eens een Herdersemnaar in het zonnetje.
Ee»zef De Cock, oomzegger tegen Alfons De Cock, de stichter van de wetenschappelijke
jklore in Vlaanderen, zelf priester en letterkundige, geboren dag op dag een eeuw geleden,
op 23 januari 1877, werd met een gedenkplaat op het oude kerkhof bedacht.
i de eucharistieviering wachtte in een druilerige regen een merkwaardig publiek om deze
—^Iturele aktiviteit mee te maken.
iepen van Onderwijs en Kul-
r Jan Caudron, het vroegere
neentebestuur, de huidige
dsleden van Groot-Aalst, Pas-
[rMussche, Zuster Beatrijs, le-
p van het feestkomitee en van
Davidsfonds en tientallen an-
ren hadden er aan gehouden on-
r het blazen van de «Last Post»
pr Jef De Bolle die dit stilaan
Ifessioneel begint te doen een
puut stilte te bewaren als de ge-
jkplaat op de grafsteen werd
jhuld met de vermelding
riester-Letterkundige Jozef De
ck, geboren te Herdersem op
jan. 1877 en overleden te
isendaal (NI) op 31 mei 1944
willekeurig gingen onze ge-
hten terug naar Cyriel Ver-
aeve waar in Solbad-Hall bij
Innsbrück vermeld stond «Dichter
und Philosoof» en Schepen Caud
ron dacht aan de «petits vicaires»
van vroeger.
FEESTREDE
Zelf letterkundige, leraar aan het
St.-Imelda - Instituut te Dilbeek,
Basiel Boel, eveneens geboren
Herdersemnaar, wist deze belezen
man de vruchten van zijn opzoe-
kingswerk en studie klaar naar
voor te brengen zodat elk Herder
semnaar veel, ja véél kon bijleren
over deze figuur die toch maar
weinig bekendheid verwierf tot op
heden.
Alhoewel, de biecht parafrase
rend van het boerke dat te Brussel
in de biechtstoel eerst en vooral
bekende een Vlaming te zijn,
Vlaming zijn «geen zonde» was
maar «wel een ongeluk», had Jo
zef De Cock bij het begin van zijn
loopbaan nogal de wind in de zei
len.
Na studiën aan het kollege te Aalst
en aan de seminaries doktoreerde
hij te Leuven in de Germaanse Fi
lologie op een proefschrift over
mevrouw Ida Hahn-Hahn en was
reeds op 27-jarige leeftijd zelf
professor te Leuven.
Zelf zoon van Pieter Jozef De
Cock, broeder van de folklorist en
komend uit een talrijk gezin waar
van de jongste, negentigjarige
doch springlevende zuster in de
feestzaal aanwezig was en op ap
plaus werd onthaald, gedroeg hij
zich steeds als een Vlaming uit
ïr/.itler Hutsebout van het Davidsfonds Herdersem en gemeenteraadslid Willem Willems onthulden
grafzerk van priester- letterkundige Jozef De Cock (jm)
één stuk en wel als een voorloper
van het huidige federalisme.
Hij werkte mee aan verschillende
tijdschriften als b.v.b. «Hoger
Leven» en liet zelf tal van boeken
en boekjes verschijnen, nooit ro
mans doch eerder verzamelingen
van verhalen en novellen waarvan
sommige werkelijk meesterlijk
mogen genoemd worden. Zo «Uit
de Reistès» waar hij als echte trot-'
ter zijn visie gaf over wat hij onder
de reis zoal kon meemaken, «Van
Drie Santen» (Goelen, Lieven en
Gerlach), «Ons Leven», sukses-
vol en vaak herdrukt werk over het
studentenleven te Leuven vóór
1914, en o.a. «Diederik» en
«Wederik» waarin hij verhalen
schrijft die zich in en rond Herder
sem afspelen.
IN ONMIN
MET OVERHEID
Prof. De Cock genoot ten volle de
sympatie van de Vlaamse studen
ten doch de gunst van de Akade-
mische Overheid ging in dalende
lijn in de periode van de strijd voor
de vernederlandsing van de Leu
vense Universiteit.
Hij was immers een der oprichters
van de Vlaamse Vakantieleergan
gen waarmee de deugdelijkheid
van de Nederlandse Taal als voer
taal voor universitair onderwijs
zou worden bewezen.
Samen met prof Scarpé diende hij
vanwege kardinaal Mercier af
stand te nemen van gepubliceerde
kritiek en bij weigering zou hij
geen professor aan de Alma Mater
kunnen blijven.
«Om gezondheidsredenen» werd
prof. De Cock dan in zijn leerstoel
voor Duitse Letterkunde in 1907
vervangen. Hij had de universiteit
te Leuven o.a. «eenzijdig» ge
noemd en dat leek wel te veel.
IN NEDERLAND
Wereldoorlog 1 verraste hem op
vakantie te:Zwolle in Nederland
en in dat land zou hij, enkele va
kantieweken niet te na gesproken,
zijn verder leven slijten In 1915
pleitte hij in een artikel in de «Ga
zet van Brussel» voor bestuurlijke
scheiding in ons land en dit voor
stel. nu een normaal diskussiepunt
in ons politiek leven, werd gelijk
gesteld met «landverraad», ook
nadat hij «Vlaanderen zijn Vader
land en België zijn stiefvader-
LitlHEEMKUNDIGE KRING VAN MERE EN ERPE LAAT WEER VAN ZICH HOREN.
nagenoeg 17 jaar ijveren ze voor het behoud van het lokale kunstpatrimonium,
n tken ze met wetenschappelijke nauwkeurigheid naar de bronnen van ons hedendaags
#n. Ze stellen hun bevindingen ten dienste van iedereen die het weten wil of voor zijn
dies nodig heeft. Elke zondag staat hun gespecialiseerde en ruim gedokumenteerde
ielliotheek open voor het publiek. Gewapend met deze verworven autoriteit heeft het
elatuur een open brief gericht aan al de nieuwgekozen gemeenteraadsleden. De heem-
laldige kring vraagt hierin aandacht voor het schaarse kuituurpatrimonium en dringt aan
z®en dynamische kulturele politiek.
jEN VOORSTELLEN
i cheemkundige kring acht
I geraadzaam zich nog
ictin voor te stellen nu het
deheentebestuur verruimd
it Jloor de fusievorming. To
t ittoe immers beperkte de
r klie zich tot Mere en Er-
je| Men bereikte hier zo wat
leden en daarom mocht
rtn zich verheugen in een
k fanciële steun van beide
I Meenten. Verder verwij-
jel ze naar hun aktiviteiten
i bij de bevolking een
ekPstige weerklank vinden
del informatie- en doku-
naintatiecentrum dat mo-
3clinteel in het Hof ten Dale
doorgebracht is; de jaar-
a |se heemkundige reis en
urlinu reeds talrijke publika-
t <p- Omwille van de grote
)p|iviteit van de kring dur-
tsrr 2e rekenen op de morele
•un en medewerking van
da gemeentebestuur en
n Öerzijds is de kring
jafeds tot hulp bereid.
- SCHERMING VAN
'OPHIEVEN EN
te^NUMENTEN
lkT)un schrijven willen de
^ituursleden van de
"jmkundige kring hun be-
'^Idheid uitspreken over
z jeleaktuele punten.
3 Tst worden de gemeente
re, archieven onder de
'P genomen. Ze dringen
erop aan dat vooral niets
aan dokumenten «spoor
loos zou verdwijnen of wea-
gegooid worden». Deze
kunnen ooit hun nut heb
ben, zelfs als schijnen ze
momenteel onbelangrijk.
Het is inderdaad niet uit de
lucht gegrepen dat bij het
verhuizen van de gemeente
lijke diensten uit de deelge
meenten naar Mere sommi
ge stukken zouden verloren
gaan. Er kwamen immers
uit andere gewesten van
Vlaanderen geruchten dat
oude dokumenten gewoon
weg verbrand zijn. Zo'n
werkwijze heeft de heem
kundige kring geschokt.
Vandaar hun vingerwijze
naar het belang van plaatse
lijke gegevens voor de
heemgeschiedenis of de fa-
miliekunde. Het gemeente
bestuur van Erpe-Mere
heeft dat niet uit het oog
verloren.
In hun brief stellen ze de
oprichting van een centraal
archief voor. Ze willen hun
medewerking verlenen bij
de ordening en inventarise
ring van de dokumenten.
Het is geen kwaad idee dit'
archief een halve dag per
week voor het publiek open
te stellen, meent de kring.
Voorts verwijst de kring
naar onze beschermde mo
numenten en landschap
pen. Vijf gebouwen genie
ten een wettelijke bescher
ming: de kerk van Eronde-
gem, de Engelsmolen te
Aaigem, de windmolen, de
dikke kapel en de pastorij te
Mere. Men stelt de vraagt of
er initiatieven zullen geno
men worden om nog andere
merkwaardige kunstele
menten of landschappen te
beschermen. Ze verwijzen
terzake naar de inventarise
ringsfiches voor Mere en
Erpe, die aan het ministerie
zijn overgemaakt. «het
kunstpatrimonium van onze
gemeente is relatief be
perkt. Laten we er dubbel
zorg voordragen».
STRAATNAMEN EN
WAPENSCHILDEN
Er wordt overal gesproken
over eventuele verandering
of aanpassing van de straat
namen na de fusie. In vrij
wel al de acht deelgemeen
ten komt bv. «dorpsstraat»
voor. Daarom zal het ge
meentebestuur eerlang an
dere namen voorstellen. De
Heemkundige kring waar
schuwt voor overhaaste be
slissingen. Van Mere en Er
pe beschikt men over een
ruime dokumentatïè i.v.m.
plaatsnamen, oude straat
namen e.d., zodat hieruit
een historisch verantwoor
de keuze kan gedaan wor
den. Ondertussen kan men
de taalfouten en totaal on
gepaste namen wegwerken.
Tenslotte vragen ze hierover
hun standpunt in een on
derhoud uitvoerig toe te
lichten, mede als het ge
meentebestuur op zoek
gaat naar een nieuw wapen
schild.
UITGEBREIDER
WERKTERREIN
Ook de heemkundige kring
wil zijn aktiviteiten over
heel de fusiegemeente Er
pe-Mere uitbreiden. Te
meer, gezien hierop aange
drongen is door enkele pro
vinciale en nationale instan
ties. De mogelijkheid van
uitbreiding zal afhangen
van de steun die het ge
meentebestuur verleent,
stelt men. Subsidiëring, ter
beschikking stellen van
ruimten voor tijdelijke en
permanente tentoonstellin
gen en dokumentatie zijn
blijken van daadwerkelijke
medewerking. Het woord
«kuituurcentrum» wordt in
de brief niet vermeld, maar
het gaat dus wel in die rich
ting. Gezien de drukke akti
viteit op de verschillende
gemeenten zou een klein
kuituurcentrum wel niet zin
loos zijn, vermoeden we.
Ondertekenaars van de briet
zijn: Dirk De Boeck, Ray
mond De Mol, Julien De
Vuyst, Albert D'Hoker, Da
niël Lievens, Emiel Min-
naert, Paul Stuyver, Yolan-
da Suys, Jozef Van Herre-
weghe, Francine Vernim-
men.
W.H.
Familieleden, belangstellenden waaronder schepen van kuituur Jan Caudron waren aanwezig tydens de
hulde aan letterkundige Jozef De Cock, (jm)
land» had genoemd. In 1916
plaatste hij zijn naamtekening on
der een dokument pleitend voor
vernederlandsing van de Gentse
Universiteit, handtekening die hij
naderhand (onder druk?) zou te
rugtrekken.
Nadat hij na wereldoorlog I ook in
Rome geen begrip kon vinden
voor zijn standpunten verdween
hij «vrijwillig» uit de cirkulatie.
Wel werd hem een plaats van on
derpastoor aangeboden die hij
weigerde daar dit hem waarschijn
lijk slechts tot het pastoorsambt
«in Mespelaar» (sic) zou kunnen
voeren en werd hij te Roosendaal
leraar aan lycea.
In wereldoorlog II engelsgezind
werd hij te Roosendaal, na zijn
brevieren voor vliegtuigen bin
nengelopen, vanonder het puin
van zijn huis, getroffen door een
Engelse bom, gehaald terwijl zijn
duitsgezinde vriend slachtoffer
werd van een Duitse luchtraid.
FEDERALIST
Federalist «avant la lettre», voor
loper vooruitziend op de verdere
evolutie van de gebeurtenissen
heeft prof. De Cock zijn loopbaan
zien verguizen door zijn standvas
tige Vlaamse houding.
Dat het Davidsfonds Herdersem
deze vaak besmeurde figuur pos-
thuum ere heeft aangedaan door
gedenkplaat, bloemen en met een
gefundeerde toespraak, is een pijl
te meer op hun boog.
AKTIE «RED UW EIGEN WOONMILIEU»
De Regionale Aktiegroep Leefmilieu Dender en Schelde heeft
een rondschrijven gericht tot alle inwoners te Herdersem. In
1974 organiseerde RALDES te Herdersem een groot
scheepse aktie met betrekking tot de uitbating van het bedrijf
Lambrecht - in het Herdersems «kiesmans» - aan de Grote
Baan.
Dank zij de medewerking van de bevolking boekte de werk
groep goede resultaten en zet tans haar werking verder om
zich te koncentrerer} op de eliminentie van het lawaai en de
vervuiling (afvalwater, melkpoederneerslag).
OVERZICHT VAN DE GEBEUR
TENISSEN
In 1969 en 1970 had dit bedrijf twee
stapelplaatsen gebouwd zonder
vergunning. Begin juli 1973 was de
firma opnieuw bezig met het bou
wen van een grote stapelplaats
achter de twee vorige. Na kontakt
met het Hoofdbestuur van Steden
bouw en Ruimtelijke Ordening
werd proces-verbaal opgemaakt,
én voor de stapelplaats waarvan
de werken reeds bezig waren én
voor de twee vroeger gebouwde
stapelplaatsen. Inmiddels had het
bedrijf toch een bouwaanvraag in
gediend voor het reeds begonnen
bouwwerk. Deze werd geweigerd
door de Provinciale Directie van
Stedebouw en Ruimtelijke Orde
ning te Gent in augustus 1973.
Daarop werd een aanvullend dos
sier ingediend: een aanvraag tot
openbaar onderzoek «de com-
modo et incommodo». Van de om
wonenden tekenden 25 gezinnen
een bezwaarschrift. Het resultaat
was navenant: op advies van de
Provinciale Direktie werd de aan
vraag door het Schepencollege
van Herdersem geweigerd. Het
bedrijf ging hiertegen in beroep bij
de Bestendige Deputatie die het
beroep niet inwilligde waardoor
geen bouwvergunning werd ver
leend.
In het beroepsschrift werd echter
een achterpoortje opengelaten:
onder bepaalde voorwaarden
zoals het aanbrengen van een
groenstrook rond de stapelplaat
sen, zou toch een toelating kunnen
gegeven worden. De firma maakte
hiervan gretig gebruik om een
nieuw plan in te dienen. De Provin
ciale Direktie van Stedebouw en
Ruimtelijke Ordening adviseerde
dit andermaal ongunstig: weige
ring van de bouwvergunning door
het Schepencollege van Herder
sem. Het bedrijf tekende hiertegen
beroep aan bij de Bestendige De
putatie.
RED UW EIGEN WOONMILIEU
RALDES greep in door een schrij
ven aan de Bestendige Deputatie
met de dringende vraag de ver
gunning niet te verlenen. Dit mocht
echter niet baten: de aanvraag tot
vergunning werd goedgekeurd.
Daarop richtte RALDES zich tot de
Provinciale Direktie van Stede
bouw en Ruimtelijke Ordening met
het verzoek om tegen de beslissing
van de Bestendige Deputatie in be
roep te gaan bij de Koning. Hier
voor was de steun van de bevol
king gewenst. Door de aktie «Red
uw eigen woonmilieu» werd dit ook
bereikt: 141 bezwaarschriften wer
den ingediend
HET RESULTAAT
Op 30.4.75 werd bij Koninklijk Be
sluit de beslissing van de Besten
dige Deputatie nietig verklaard,
daar dit bedrijf gelegen is in een
woonzone (vooraan) en in een
landschappelijk waardevol agra
risch gebied (achteraan). Dit bete
kent dat het bedrijf niet meer kan
uitbreiden in de breedte.
In juni 1974 vroeg het bedrijf een
openbaar onderzoek «de com-
modo et incommodo» aan voor het
plaatsen van een tank van 5.000
liter vloeistof stikstof. Deze installa
tie zou deel uitmaken van een
steeds verder om zich heengrij-
pend uitbreidingsproces van dit
bedrijf.
Derhalv voorde RALDES de
omwonenob bevolking aan hierte
gen bezwaar aan te tekenen. 41
bezwaarschriften werden overge
maakt. Ook dit had sukses: on
danks het feit dat de installatie
reeds aangekomen was, werd ze
naderhand weer verwijderd.
Enkele maanden later verleent de
Bestendige Deputatie toestem
ming voor het plaatsen én van een
poederkoeler met 4 elektromoto
ren én van een tank van 5.000 liter
vloeibare stikstof. Onmiddellijk te
kende RALDES en ook enkele
omwonenden beroep aan bij de
Koning met volgende motivatie.
Het ging om twee aanvragen gelijk
tijdig: de eerste voor de poederkoe
ler met 4 elektromotoren en de
tweede voor een opslagplaats van
5.000 liter vloeibare stikstof. De
poederkoeler was reeds jaren in
werking (zonder vergunning).
Hierbij waren de 4 elektromotoren
niet binnen geplaatst zoals ver
meld in het plan dat bij de vergun
ningsaanvraag werd gevoegd,
doch wel buiten. Deze plaatsing
veroorzaakte een supplementaire
lawaaihinder die volgens de aktie
groep ontoelaatbaar was. Men was
van oordeel dat de volledige instal
latie moest geweigerd worden
omwille van hethinderlijke karakter
van het bedrijf. Dat het om een hin
derlijk bedrijf gaat werd reeds her
haaldelijk erkend, o.a. door de Ge-
zondheidsinspektie en door het
Bestuur van Stedebouw. En het
gewestplan bepaalt dat onderne
mingen die niet gelegen zijn in een
industriezone niet mogen uitbrei
den indien ze hinderlijk zijn voor
hun omgeving.
Op 30.6.76 werd dan 't Koninklijk
besluit getroffen: de vergunning
voor een opslagplaats van vloei
bare stikstof werd geweigerd. De
poederkoeler met 4 elektromoto
ren, voordien buiten werking ge
steld doordat deze vervangen
werd door een bandkoeler met
koelgroep en eveneens aangedre
ven met elektromotoren, wordt de
finitief geweigerd. Voor de be
staande bandkoeler wordt wel een
exploitatievergunning-. verleend,
doch met strenge voorwaarden.
De koelgroep dient geplaatst in
een lokaal (binnen) en derwijze
opgesteld en afbeschermt dat de
werking ervan geen aanleiding
geeft tot hinder door lawaai en tril
lingen. Aan deze exploitatievoor
waarden moet binnen de twee jaar
voldaan worden.
In sept. 1975 werd een bouw
aanvraag ingediend betreffende
het oprichten van een mengsilo (15
meter hoog). RALDES verzette
zich tegen deze nieuwe poging tot
uitbreiding door een nieuwe aktie:
«neen aan de silo». Deze aktie le
verde 43 bezwaarschriften van
omwonenden op. De Provinciale
Direktie van Stedebouw en Ruim
telijke Ordening adviseerde de
aanvraag ongunstig en die werd
geweigerd door het Herdersems
Schepenkollege. Het bedrijf te
kende beroep aan bij de Besten
dige Deputatie die dit beroep inwil
ligt.
Hierop tekende de Provinciale Di
rektie beroep aan bij de Koning,
met als resultaat een Koninklijk
Besluit op 25.5.76 dat de bouwver
gunning voor de mengsilo weigert.
Hierdoor is de uitbreiding in de
hoogte onmogelijk geworden.
Het resultaat van de aktie kan sa
mengevat worden in twee punten.
De Koninklijke Besluiten tot weige
ring van de bouwaanvraag voor
een derde loods en tot weigering
van de bouwaanvraag voor een
mengsilo. Dit heeft als resultaat dat
het bedrijf in de toekomst noch in
de hoogte noch in de breedte kan
uitbreiden.
Daarenboven werd op vlak van ex
ploitatie bekomen dat strenge
voorwaarden opgelegd werden
voor de exploitatie van een band
koeler, dat Je exploitatie van een
poederkoeler met triltafel definitief,
geweigerd werd. alsook de op -
slagplaats
Hierdoor is tans elke dubbelzinnig
heid uitgeschakeld.
Resultaten die te danken zijn aan
de medewerking van de Herder-
semse bevolking. RALDES ziet
hierin een aansporing om de aktie
verder te zetten en zich tans te
koncentreren op de eigenlijke mi
lieuhinder, waarvoor RALDES de
verdere medewerking vraagt.
A.M.
