DRIEKONINGENVIERING TRADITIE OF PEST?
Filmklubs klubfilms
OPENING VAN
«JAAR VAN HET DORP»
10 - 6-1-78 - De Voorpost
jg/_y V£RS>0D£ N
VSlTvüiÏMs'l
L«4ty)
De Moorselse V.O.K. op Driekoningeniochl JM
Het zogenaamde fllmklubseizoen ('77-'78) is nu al flink hal
verwege. Als wij daar in de vorige maanden enige ruchtbaar
heid hebben aan gegeven, als wij de cinefielen in het Aalsterse
op de hoogte hebben kunnen houden van wat de filmklubs
hier hadden aan te bieden dan hopen w ij aan de belangstelling
voor hen te hebben hijgedragen. Maar, intussen hield een
verdoken filmspecialist, met name ons aller Jan Strickx, zich
stil in zijn kennis. Hij schrijft nu -Film hij ons» en krijgt
hierbij de estafette van deze rubriek. Hij kan alvast op 8
januari naar 't Fahrieksken waar men te 20.30 uur «Duck
Soup» met de Marx Brothers speelt.
De regie is van Leo Mc Carey. Even aan herinneren dat -Duck
Soup- nu algemeen beschouwd wordt als de beste film die de
Marx Brothers (Chico, Groucho. Harpo. Gummo en soms
Zcppo) ooit hebben gemaakt.
In 1933 dacht men daarover helemaal anders: hel publiek was niet
erg entousiast, producer en regisseur werden ontslagen en de
Marxen zochten een andere studio op. De film werd trouwens in
het Italic van Mussolini verboden. Marxisten begrijpen wel
waarom: daarvoor was hij veel te subversief, zeg maar anarchis
tisch- De Marx Brothers ontzien inderdaad niemand of niets, orde
bestaat slechts om in chaos herschapen te worden, wetten om ze
te overtreden, frustraties om ze te negeren.
In Duck Soup is het de oorlog en de diklators waarover vrolijk
gedaan wordt men kan het een voorloper van Chaplins The
Great Dictator noemen).
De manier waarop is ook klassiek: een waterval van dolkomische
toestanden, grimmige spotzucht, ongebreidelde waanzin. Het is
wel aangeraden snel goed Engels te leren: bijna de helft van de
gags zijn verbaal en volstrekt onvertaalbaar.
Wie Duck Soup nog maar één of twee keer heeft gezien, zullen
we vermoedelijk zondag 8 januari wel terugzien, wie hem nog
niet heeft gezien, mag natuurlijk één van de vijf beroemdste
filmkomedies aller tijden voor geen geld (40 F) missen.
Even nog het verdere programma van Fillemin 't Fabriekskcn:
12 februari Fat City van Jeff Bridges.
5 maart: O Lucky Man van Lindsay Andcrsson met Malcolm Mc
Dowcll
2 april: American Grafitti van George Lucas met Richard Drey
fus.
7 mei: W.R. Mysteries of the Organism.
Rcné De Witte
Hel - Driekoningenschrijn- in de Keulse Domkerk (JM)
■De aanbidding van de Koningendoor Jan Gossaert (JM)
Een feest dat vroeger, in de periode van de al dan niet «afge
stelde heiligdagen» zeer werd gevierd en als een waar volks
feest ervaren, heef t de laatste decennia veel van zijn pluimen
verloren. Niet alleen is het sinds lang gedegradeerd tot een
gewone werkdag, ook in het onderwijs waar de verlofdagen
toch niet zo karig worden toegemeten werd het een dóódsim
pele doordeweekse dag.
Kerstmis) werd een vereniging
van de Germaanse nieuw-
jaarsgebruiken met die van de
Romeinse Satumalië, feesten
gewijd aan Saturnus. Het ka
rakter van die festiviteiten was
er een van terugkeer naar ge
lukkige tijden toen onder de re
gering van Saturnus onder de
mensen vrede en blijdschap,
algemene vrijheid en gelijkheid
zou hebben geheerst. Gedu
rende die feesten was er dan
ook uitgelaten vreugde waarbij
wederkerige geschenken wer
den uitgereikt. Ook de slaven
deelden in deze algmene roes.
De Romeinen plachten dan
een narrenkoning te kiezen
door het ronddelen van een
driekoningenkoek waarin een
boon was gebakken. Wie de
boon trok werd koning.
Ook in Nederland werd derge
lijke bonenkoning gekozen
die dan met zijn hofbeambten
het Herodesspel of het konin-
genspel moest spelen waarbij,
als hij dronk, het hele gezel
schap rieD «De Koning
drinkt». Later werd de koning
gekozen via een trekbrief die
werd rondgevent.
's Avonds sprong men over die-
armige kaarsen waarvan de
middelste, «Moorke»ge-
noemd, zwart was.
Het «driekoningenspel», in
kerken vertoond, leeft nu nog
voort in het zogenaamde
«sterrezingen» in de Alpen
landen is het nog een koerant
gebruik en in Tirol beleeft men
nog de klokkestoeten.
Aan de Drie Koningen werd
een afwerende kracht tegen al
lerlei onheil toegedacht waarbij
men de initialen CMB (Caspar.
Melchior en Baltasar) op de
deuren schreef tegen boze ge
esten, betovering, ziekten en
onweer. In onze gewesten
trekken her en der nog échte
Driekoningenstoeten uit met
heuse koningen met een al dan
niet draaiende ster, vaak voor
een of andere menslievend
doel zoals bvb te Mijlbeek door
de KWB.
In hoever het reeds van in half
december rondlopen van kin
deren die meer weg hebben
van karnavalzotten dan van
koningen en die dagin daguit,
te pas en te onpas, huizen,
winkels, kafees en allerlei ge
legenheden half-bédelend af
lopen bij het zingen van vaak
banale liederen die met het
hele gebeuren weinig of geen
uitstaans hebben een folkloris
tische aangelegenheid is laten
we liever in het midden.
Uit onze eigen ervaring weten
we dat, op de vooravond van
nieuwjaar of driekoningen even
mogen gaan zingen in de na
bije buurt voor het kind een
unieke ervaring is die het hele
leven bijblijft maar die geen fi
nanciële bedoelingen had.
Het gedurende weken aflopen
van hele buurten met enkel
geldgewin als oogmerk noe
men wij persoonlijk liever een
plaag, een «pest» dan wel een
volksgebruik.
L.H.
Wel doen sommige gemeenten
en verenigingen er wat aan om
de vroegere traditie altans ge
deeltelijk in ere te herstellen
zoals bvb Denderhoutem waar
de «sterrenworp» en de drieko
ningenfestiviteiten nog steeds
levendig zijn. Ook de Meldertse
Kulturele Kring doet reeds ja
ren lofwaardige pogingen om
dit typisch volksfeest weer bur
gerrecht te verlenen.
Drie Koningen als Sterren
beeld
Niet minder dan 108 met het
blote oog waarneembare ster
ren vormen samen een der
prachtigste sterrenbeelden aan
ons firmament: Orion. Buiten
de rode veranderlijke ster Be-
teldjusa en de ster van eerste
grootte Ridjel bestaat het o.a.
uit de sterren van tweede groot
te Bellatrix en uit drie in de
gordel van Orion gelegen ster
ren die men vaak de Jakobsstaf
of gewoon de «Drie Koningen»
noemt. De eerstgenoemde
twee sterren heten, in onze taal
omgezet, «schouder van de
reus» en «been van de reus».
Bij de «Drie Koningen» is er een
mooie dubbelster en een vier
voudige. Ten zuiden dan van
de «Drie Koningen» vindt men
de in 1610 door Peiresc ont
dekte en eerst in 1656 door
Huygens afgebeelde prachtige
«Nevelvlek». Ten noorden van
deze nevelvlek vindt men dan
de faaie nevelster. De naam
«Orion» zelf komt uit de
Griekse mitologie en slaat dan
op een geweldige reus en ja
ger, vooral in Beotië als heros
vereerd.
Driekoningenfeest
Volgens Mattheus kwamen
«Wijzen» uit het Oosten (Perzië
of Mesopotamië) door een ster
geleid naar Betlehem om de
nieuw-geboren Koning der Jo
den te aanbidden. Ze brachten
geschenken mede: goud om
Hem te eren als Koning, wie
rook om Hem te eren als God
en tenslotte mirre, roodbruine
welriekende hars doch met bit
tere smaak van de mirreboom,
een boom uit Arabië, om Hem
te eren als mens. Uit het aantal
geschenken leidde men in de
derde eeuw af dat ze met dri
eën waren en uit teksten van
het Oud-Verbond in de 8e
eeuw dat het «koningen» wa
ren. Van in de zesde eeuw da
teren hun namen als Kasper,
Melchior en Baltasar. In oudere
legenden werden ze gewoon
«wijzen» of «magiërs» ge
noemd Daar ze de eerste hei-
aenen waren waaraan de
komst van Kristus werd be
kendgemaakt door een buiten
gewoon verschijnsel werd op
«Epiphania» (6 januari) vooral
aan hen gedacht. «Epiphania»
is immers het feest waarop
deze openbaring aan de hei
denen op de voorgrond treedt.
De Oosterse Kerk vierde dit
oorspronkelijk op Kerstmis, de
Westerse op 6 januari waarbij
zich de Oosterse dan later aan
sloot.
Volgens Petrus Comestor zou
den de lijken van de «konin
gen» in 1162 zijn opgegraven
en door de heilige Helena naar
Constantinopel gebracht. Door
de zorgen van bisschop Eus-
torgius zouden ze naar Milano
zijn gevoerd. Na de verovering
van Milano liet keizer Frederik I
van Duitsland hun lijken, sa
men met die van de heiligen
Felix en Nabor, naar Köln over
brengen waar ze aan de goede
zorgen van aartsbisschop
Reinald van Köln werden ge
plaatst en in het «Driekonin
genschrijn» in de Domkirche
werden bewaard. Köln, de
«Driekoningenstad», werd dra
een der beroemdste bede
vaartplaatsen in de Midde
leeuwen.
Na hun kroning in de Dom van -
Aachen pelgrimeerden de
Duitse Keizers naar het graf
van de Drie Koningen in Keulen
die later werden aangezien als
de patroons van de bedevaar
ders en de reizenden, om nog
niet te spreken van toeristen.
De Drie Koningen in de Kunst
De hulde die de drie «konin
gen» aan het Jezuskind brach
ten vinden we reeds terug in de
vierde eeuw op sarkofagen en
fresko's in de katakomben. De
voorstelling ervan in de
Roomse kerk van Maria de
Meerdere en in de Apollinaris-
kerk te Ravenna toont nog 'n
Bizantijnse invloed. In de Itali
aanse kunst is er een hele
reeks gewijd aan de drie konin
gen en dat van Giotto tot Tinto
retto. In onze streken werd het
tema ook meermalen behan
deld zo door Rogier Van der
Weyden als door Rubens him
self. In de Keulse Dom vindt
men dan zowel het zeer fraai
imponerend Driekonings-
schrijn als het werk van Loch-
ner.
Volksgebruiken met Drieko
ningen.
Driekoningen in West-
Vlaanderen ook wel «dertien
dag» genoemd (de 13e dag na
-De aanbidding der Koningendoor Hugo Van der Goes (JM)
PRIMEUR VOOR MELDERT
Morgen zaterdag 7 januari wordt te Meldert in het Parochie
centrum, Stevensveldstraat 3, het «Jaar van het Dorp» ge
opend.
Schepen Annie De Maght werd aangezocht om de aktiviteiten
van het «Jaar» voor wat dan speciaal Meldert betreft open te
verklaren.
Alvorens de hoofdschotel aan
te vatten, een spreekbeurt door
een specialist van het Depar
tement van Nederlandse Kui
tuur, afdeling Volksontwikke
ling. gevolgd door diskussie-
mogelijkheid, speelt de Moor-
selse «Anna van de Kuiper»
enkele oude typische volks
deuntjes opbaar lier waarmede
ze reeds, o.a. op de Pikkeling,
zoveel suksessen behaalde.
De vier geplande wandelingen
zullen worden toegelicht door
raadslid Lambert Van de Sijpe,
de «groene jongen». Hierbij
aansluitend wordt dan het pro
gramma voor het hele jaar over
lopen. Hoogtepunt worden
hierbij uiteraard de «Dorpsfees
ten» in augustus met de ten
toonstelling «Meldert Vroeger»,
het typisch «Boerenkafé» en
het optreden van «Het Klieks-
ke» in een ruime tent op het
dorpsplein gevolgd van een
volksbal met de landelijke
plaatselijke big band.
In mei zullen dan eerst reeds de
zandstenen worden aange
bracht waarmede een blijvend
monument op het Dorpsplein
zal worden opgericht.
In een speciaal lokaal van het
Parochiecentrum hangt nu
reeds een kaart van het dorp
Meldert in groot formaat. Al wie
wil kan hierbij foto's laten afge
ven die dan op de kaart zullen
worden geprikt. Bedoeld wor
den foto's van zeer mooie en
ook van zeer lelijke plekjes te
Meldert.
De aldus volgroeide kaart
wordt dan in augustus in de
school voor de tentoonstelling
opgesteld.
Aansluitend hierbij ziet U er ook
enkele vruchten van de kleur-
wedstrijd waarbij de dorps
jeugd werd betrokken in twee
soorten Een mooie tekening
met de dorpskerk, de zon, de
molen, het bos, de vijver, de
watermolen, een oude boerde
rij, een joplochting en meer an
dere en een lelijke met een
steigerende zon, wolken, afge-
knakte takken, een vuilnisbelt,
ratten, gevallen bomen en der
gelijke meer
Aan de beste inzendingen wor
den prijzen toegekend.
Is Meldert samen met andere
dorpen opgegaan in één groot
geheel toch blijft vrijwel ieder
een het er over eens dat dorpen
échte, levenskrachtige kernen
zijn en moeten blijven.
Voor 1978, «Jaar van het
Dorp» wenst U LH. (a) dat U
er door geraakt zonder te veel
scha, dat Falluinen kunnen
«overkomen» met Ajuinen en
«De Voorpost» bfijft uw weke
lijkse kost.
Drie departementen werken
hierbij samen om
wat mooi is te behouden of
te herstellen
een eigen gemeenschaps
leven te stimuleren
het dorp in het gemeentebe
leid te laten meespreken
de dorpen te laten werken
aan een aktiéf plattelandsbe
leid.
Toon uw belandstelling en kom
nu morgen, zaterdag te 20 uur.
L.H.
