KUIEREN LANGS DE OUDE STADSVESTEN
SPRANKEL FEEST BIJ VRIJZINNIGE JEUGD AALST
KANADESE STUDENTEN
ZOEKEN GASTFAMILIE
28 - 28-4-1978 - De Voorpost
HISTORISCH AALST LEEFT NOG
VERSTERKINGEN
wn AEL3T I
I U<T
Vredeplein
Dit plein draagt in de volks
mond nog altijd de naam van «de
Kat». Een «katte» was een
aarden opworp met heipalen
met vlechtwerk. De wijk «de
Kat», met haar smalle straatjes
(nu spreekt men er van een
«seksstraatje») had een slechte
reputatie. Het projekt heeft
bestaan al deze straten te
verbreden maar dat is niet
doorgegaan.
In Aalst waren destijds 770
leerlingen waarvan de helft bij
de broeders ging en de andere
helft naar veertien private
schooltjes. De «Broeders» zou
den achteraf verhuizen naar het
«Groen Kruis» en naar het
«Keizerlijk Plein».
Op de plaats waar zich het
«modern» monument bevindt
stond vroeger een «grote» blok
«kleine» huizen. Zo werden in
1909 negen huizen verkocht met
een totale oppervlakte van 2,7 a
of dertig m2 per huis. In de
Lange Ridderstraat stonden er
eveneens van een dertig m2.
Op het Vredeplein zien we dan
op de hoek met de Nieuwstraat
nog het geboortehuis van Vale
rius de Saedeleer.
Klein Gent
Aan de afspanning hield de char
a bancs, de postkoets uit Gent,
halt en de mastellen en koffie
stonden er klaar. Aan Galerie
De Keizer was een smal straatje
van 1,5 m breed en 1228 m lang
dat de Arbeidsstraat kruiste en
liep in de richting van St. Job.
Het heette «Hetenoven»
De «Kastanjevesten»
Dit plein, in de volksmond de
«Kastonjevesten», heeft tal van
namen gedragen. Inituel waren
het de Nieuwstraatvesten maar
toen in 1475 de Karmelieten uit
Liedekerke er een klooster
bouwden werden het de «Kar-
melietenvesten». In 1752 werd
de gracht gedempt en sprak mpn
van «de Warande». Een Engels
man die eens in het «Hotel
d'Autriche» logeerde noemde
het plein een «allée en berceau»
(wiegvorm). Dat hotel stond
waar later «Kapiteintjes» kwam.
Een veertigtal belangstellenden, waarbij de jeugd maar zwakjes was
vertegenwoordigd, waren opgekomen om onder leiding van Frits
Conrteanx af en toe bijgestaan en aangevuld door Loc Kieckens en
Staf F ran pols, een tweede kuiertocht te maken over een deel van de
historische omwalling van de Aalsterse binnenstad met, daarbij
aansluitend, wegels buiten de muren.
De WAK (Vereniging voor Aals ters Kultuurschoon) is hierbij
volledig in haar rol waar ze ijvert voor behoud van wat historisch
waardevol is en voor restauratie waar het past en kan.
Voor de deelnemers van buiten
de stad zelf maar ook voor de
echte «ajuinen» werd het abso
luut een openbaring en kennis
making met nooit opgemerkte of
vermoede mooie verborgen
plaatsjes waarbij tevens dieper
inzicht werd bereikt in de
betekenis van een reeks Aalster-
se straatnamen. Aalst was
immers volledig omwald al
waren die omwallingen dan niet
altijd gemetselde muren want
het konden ook aarden opho
pingen zijn waarbij de kronke
lende oude Dender dan uiter
aard meespeelde.
Typisch, en waarschijnlijk reeds
door quasi eenieder die Aalst
binnenkomt opgemerkt, waren
de kronkelingen in de wegen die
moesten meespelen bij de verde
diging van de stad. Zo heeft men
een reeks bochten bij de
Zoutstraatpoort. op Mijlbeek,
bij de Zeebergbrug en noem
maar op.
Aan de invalswegen waren
inderdaad, zoals U op bijgaand
plan kan zien, bastions voorzien
zodat de vijand niet rechtstreeks
via een poort de stad in kon
maar zijdelings, de flank bloot
stellende en dus meer kwest-
baar, moest manoeuvreren.
Opvallend was hierbij ook dat
reeds zo veel in enkele tientallen
jaren werd opgeofferd aan
verkeersfaciliteiten, misschien
wel té veel. De wandeling,
aansluitend op een soortgelijke,
begon op de Kapucijnenvest en
ging tot aan de Sterrevesten.
Kapucijnenvesten
Van op de hoek van de
Vaartstraat met de Albert
Liénartstraat, liet Frits Cour-
teaux een brok geschiedenis
herleven.
Oorspronkelijk was de «Vaart
straat» een vroegere gang naar
«Het Neerhof» uitmondend in de
Molenstraat bij de «Messageries
De Smedt». De naam «Vaar-
straat» houdt verband met de
«vaart», het kanaal, nl het
kanaliseren van de Dender in
1768 van Aalst tot Dendermon-
de en een eeuw later van Aalst
naar Aat.
In 1614 kwamen de Kapucijnen
zich op deze plaats vestigen.
Toen de loge te Aalst vergaderde
gingen de leden te 11.30 u bij de
Kapucijnen naar de mis want de
anti-religieuse faktor zat er toen
nog niet in, die kwam slechts in
de tweede helft van de 19e eeuw.
De «Kapellestraat» was de enige
hoofdstraat die niet rechtstreeks
uitgaf op de Grote Markt in
tegenstelling dan met Zout-,
Molen-, Nieuw-, Pont- en Katte-
straat. Ze was gelegen in een
modderig deel van de stad.
Sociaal-ekonomisch was ze zon
der belang maar ze had haar
bestaansrecht verworven als
«beeweg». Op het Stationsplein,
nu tegenover het huis ex-De Vis,
stond immers een kapel van de
H. Ursmarusen reeds van in 700
werd erheen gebeewegd.
In 1774 kwam er het klooster
van de Zwartzusters die verdwe
nen met de Franse Omwente
ling. Een straatje, verlenging
van het huidig «Peperstraatje»,
vormde vroeger een rechtstreek
se verbinding tussen Katte- en
Kapellestraat, nl het «St. Sebas-
tiaansstraatje» naar het lokaal
van de handboogschutterij.
In 1830 moest de stad een deel
van het plein afstaan voor de
«Kazerne» waar kavalerie, artil
lerie en genie thuishoorden
maarwaarvooral een gevang was
met aansluitend een pestkerk-
hof. Het laatste stuk verkocht in
1881 kostte toen reeds 6.000 ft.
voor 2 are.
Op de plaats van een vroegere
korenhalle kwam het Athe
neum, eerst RLS en RMS.
De bouw van het station bracht
de eerste urbanisatie buiten de
omwalling teweeg wat daarna
zou worden gevolgd aan Espla
nade. School- en Koolstraat.
Tenslotte ziet U van op steeds
dezelfde standplaats de Albert
Liénartstraat. Liénart was een
man die zeer jong in het
parlement zetelde maar ook zeer
jong stierf. Bewaren van derge
lijke huizen als dat van Liénart is
belangrijk als getuige van de
architektuur uit die periode.
De «Esplanade»
In principe volgden kleine
wegels de omwalling langs de
buitenzijde. Wegens de moeras
sigheid van het gebied was dit
tussen Vaartstraat en Esplanade
niet het geval. Naast de St.
Jozefskerk, links als men ze van
op de parkeergelegenheid in het
vizier neemt, is nog een smalle
wegel van anderhalve km lang
door de Gazometerstraat en zo
over Kool- en Vooruitzichtstraat
richting Schaarbeek.
Het bolwerk van de verdediging
werd in 1842 aangekocht en in
1863 kocht de kerkfabriek de
hoeve «De Plavander» voor de
bouw van de St. Jozefskerk. Jan
Plavander zou een zeer preutse
heer geweest zijn nog gekleed
volgens de mode uit het Direc
toire. In 1868 begon men dan
aan de bouw van deze kerk die
men over de hele oppervlakte
optrok tot op een hoogte van
6,80 m. In 1884 werden koor en
zijaltaren voltrokken. In 1890
werd ze dan geopend en in 1891
gewijd.
De er nog staande «stromp» van
de in 1918 geplante lindeboom,
linde als symbool van vnjneid en
onafhankelijkheid, rest na het
gedeeltelijk afzagen van deze
boom door personen voor wie hij
een doorn in 't oog was, naar
vermoed op aanstoken van
destijds jeugdige vooraanstaan
den die een zekere «Jan» met de
karwei zouden hebben belast.
Hij schoot echter weer uit om
dan, na een kontroverse van het
stadsbestuur met de V.V.A.K. te
treuren en te sterven, versleten.
Vrijbeidsstraat
Deze straat vormde de verbin
ding tussen Katte- en Nieuw
straat. Op de hoek met de Nestor
de Tièrestraat vond men groen
achtige grond bij bouwwerken,
waarschijnlijk voortkomende
van een regelaar van de stads
wallen. Even verder, in de
verlenging van de Duivenkeet-
straat, stond de «Dommelaar»,
de voornaamste toren van de
verdedigingswerken. Het gevaar
kwam voor de Aalstenaars
immers meest uit Gent.
Aangelegd in 1842 verrees er in
de Vrijheidsstraat reeds in 1842
een school van de Broeders van
de Christelijke Scholen waar de
vader van Frits Courteaux
onderwijzer was in de eerste
klas. de vroegere kapel. Op de
plaats waar nu de brandweer
huist was het stadsmagazijn.
Frits Courteaux over de bouw van de St.-Jozefskerk (JM)
Aan die Kapiteintjes kwam de
Nieuwbeek om de stadswallen
van water te voorzien. In 1810
werd het de «Keizerlijke Plaats»,
in 1855 de «Place Royale»
(aangelegd met het oog op de
aanleg van de Koninklijke
Plaats te Brussel) en in 1857
zelfs de «Place Impériale». Na
W.O. II werd het Rooseveltplein
en nu uiteindelijk Koninklijk
Plein.
Op dit plein mochten recht
streeks geen straten uitmonden
tenzij het destijds smalle Boter-
straatje. Centraal staat het huis
van Dr. Steyaert dat hier de rol
vervult van St. Jan op de
Coudenberg te Brussel.
In het huis van Dr. Gravez
huisde het Landbouwkomice en
op de verdieping, «het Koncert»,
hield men in een beschilderde
zaal voordrachten. Zo hoorde
Frits Courteaux er Hugo Ver
liest nog aan het woord. Later
wordt «het Koncert» het «Zwart
Koncert». Bijbedoeling op de
loge?
Colinetplein
Via het «Kalfstraatje», het
vroegere «Kraaienstraatje» be
landen we op het Kanunnik
Colinetplein waar resten van een
driehoekig bolwerk, althans in
grondplan, nog te zien zijn bij de
splitsing in Geraardsberese-
straat en Kalfstraat. Een straat
je langs de buitenkant van de
omwalling liep door de Maan-
straat via de Houtmarkt richting
Osbroek, 680 m lang en nauwe
lijks één meter breed. Men ziet
er ook het huis van Marie
Heyvaert, dichteres die een
dichtbundel in het Frans uitgaf
«Elle vit de ses aïeux»
De Houtmarkt
Op weg naar de Houtmarkt
komen we aan de Windmolen
straat, voor de Aalstenaar nog
steeds het «Meilenstrotjen» waar
in 1594 een molen werd opge
richt om in geval van nood een
mone te hebben binnen de
wallen want de andere molens
waren allemaal gevestigd buiten
de omwalling. Eerst was het een
graanmolen maar, aftakelend,
werd het een schorsmolen waar
bij de schors dan werd gebruikt
om leder te looien. De windmo
len stond op een heuveltje en er
waren ook sterfputten om zich
van ongewensten te ontdoen,
meent men. Ook pestlijders
konden erin verzeilen. Bij de
ingang is een kapelleke toe
wijd aan de H. Rochus, patr
tegen de pest.
Het was ook op deze eerd
verlaten plaats dat «kledde; W(
zich liet dragen. De naburi
watertoren is gebouwd op i
plaats waar vroeger een houtz su,
gerij stond. 10|
De Houtmarkt heette vroegen
«Sterrevesten» want de bomi
op deze plaats hoorden toe a gtl
de Sterheren of Wilhelmieten.
Sinds 1723 heet ze Houtmark^
Voordien werd het hout v«
kocht op de Grote Markt
later aan de St. Martinuskei
Het beeld van Johannes Nep
mucenes, dat men steeds vin
zo te Brugge. Kortrijk i 1
uiteraard in Tirol, stond o<
hier op water. «Der Nepomu
zou volgens een versie ter dcx
zijn gebracht om een abt
hebben aangesteld zonder toel
ting van de koning en volge
anderen om geweigerd te he
ben, op vraag van de koning,
verklappen wat de koningin hi
gebiecht. Hem zou de tong zi 'n.1
uitgerukt en daarna werd hij
de Moldau geworpen. «Charlc
teken» verzorgde steeds
beeld en stond in voor beewej
en litanieën.
Waar nu het Volkshuis sta
vroeger het klooster van i
Wilhelmieten, de «Sterhere J
vanwaar de naam «Sterreveste;
en aansluitend Zonne- en Maa
straat en bij Nepomucenus i
«St. Jansstraat». „aa
In deze omgeving sleet Di gar
Mariens ook zijn laatste jaren i ,c
langs hier kwamen ook
Geuzen binnen die de boekt
van Mariens en van de Wilhi>e"
mieten deden verdwijnen.
Het standbeeld van Johann ka'
Nepomucenes werd verplaat
maar staat nog steeds elders ,r!r
het plein. Aan de oude munr
achter het Volkshuis is nog w 'P
werk, misschien voor Spittae0!?
sers?
Later kwam op dit plein etu
bureel van weldadigheid en ets er
gevang en in 1850 kwam 'J™
zoals trouwens in elke stad, et, v
mestplein waar men nog allerlr6
kon vinden. In 14-18 werd ez
asse van fabrieken op hope
gebracht en «schramouillekra|?u
bers» kwamen er aan ht£_°_r
trekken.
In de maand mei nodigt VV,
U uit voor een wandeling di
Brakel-Bos.
erk
eef
ho|
Zaterdag 22 april vierde de «Vrijzinnige Jeugd» feest in de
zaal FFR. Dit feest wordt jaarlijks ingericht door het Humanis
tisch Verbond, afdeling Aalst. De hoofdfiguranten op deze
speelse dag zijn evenwel meer bepaald de twaalfjarigen waar
rond alles draait. Deze feestelijke dag verloopt in familiale
sfeer, 's Morgens was men per autocar naar Vilvoorde gere
den, naar het domein «De drie Fonteinen» waar een spel-
voormiddag werd gehouden. In de namiddag werd het feest
voortgezet in een zaal, waar o.a. «De Krlkskes» uit Antwerpen
zouden optreden. Dit jaar vierde de Vrijzinnige Jeugd voor de
negende keer feest.
Voorzitter Maurice Van De
Steen: «dit feest is bestemd voor
kinderen die niet-confessionele
moraal volgen, voor leerlingen uit
het 6de leerjaar van de Voorberei
dende afdeling in het Rijks- en Ste
delijk Onderwijs. Het opzet is. alle
vrijzinnige kinderen uit de streek
samen te brengen om elkaar te
ontmoeten. Zij staan op de drempel
van de volwassenheid, en worden
gemeenschappelijk gekonfron-
teerd met het vrijzinnig humanis
me. Let wel op: het is géén erzats-
feest dat de plechtige kommunie
zou moeten vervangen. Het is een
even attent zijn bij twaalfjarigen
voor de overgang tussen het kind
zijn en de volwassenheid. Vroeger
hadden we bijvoorbeeld op deze
dag een bezinningsgedeelte dat
afgestemd was op wijsheid, kracht
en schoonheid. We wilden de kin
deren kritisch leren denken en zich
bewust worden van hun vrijzinnig
engagement. Dat is nu uiteraard
niet minder het geval. Maar dit jaar
leggen we op algemene aanvraag
meer de nadruk op het spel.
Daarvoor zijn de kinderen naar Vil
voorde geweest o.l.v. hun leraren
moraal Dit feest zelf verplicht tot
geen enkele verbintenis. Het is een
huldiging. ze krijgen een me
daille waarvan ze het eerste ge
deelte trouwens zelf kreatief zullen
verzorgen: op het podium beelden
en leven ze de aktiviteiten uit die
ze vandaag heooen meege
maakt.»
Voor de ingang van de zaal prijkte
op tafels een reeks collages die de
kinderen zelf hadden gemaakt.
O.l.v. leraren moraal werden
maatschappij-kritische problemen
uitgewerkt, vooral dan milieuvervui
ling en dierenverwaarlozing, die de
kinderen blijkbaar erg aanspraken.
Vóór in de zaal een feestmaal zou
aanvangen voor dit feest waren
er 200 ingeschrevenen werd
eerst een feestprogramma op het
podium aangeboden, waarbij we
o.a.; parlementslid Mare Galle tus
sen de aanwezigen opmerkten, en
later ook Van Der Niepen, gemeen
teraadslid. Gracienne Van Nieu-
wenborg, O.C.M.W.-voorzitter
Martin Van Der Speeten en
_SChooldirekteur Theo Amant.
Het feestgeoeelte in ae zaal be
gon met een toespraak van Voorzit
ter Van De Steen die de aanwezi
gen dankte voor hun talrijke op
komst. Dit waszo zei hij het bewijs
dat de vrijzinnige gedachte leeft.
Een gelegenheid als deze was voor
de kinderen een kans om zichzelf
te affirmeren en elkaar bewust te
ontmoeten. De voorzitter deed ook
een oproep tot filosofische erken
ning en vroeg een volwaardige be
handeling van de vrijzinnigen. «We
zoenen naar een open leefklimaat
en een open dialoog zo zei hij. Hij
steunde ook sterk op de gewetens-
Tijdens de -Dag van ae vrijzinnige Jeugdstelden de jongeren werken tentoon vervaardigd tijdens de lessd k
moraal op school (JM)
vrijheid bij de kinderen, en kwam op
voor vrij onderzoek: «Vrijzinnigheid
is het permanent streven naar de
zin van het leven. Het is een per
soonlijke bezinning. Het eist voort
durend arbeid aan zichzelf en aan
de maatschappij»
Hierbij wees hij op de taak van het
officiële rijksonderwijs. Vervolgens
richtte hij zich tot de kinderen: «U
gaat uw omgeving stilaan met een
andere blik aanschouwen. Het roer
van de toekomst komt meer en
meer in uw eigen handen. We
hechten grote waarde aan elkaar.
Maar wij zijn geen godsdienst. Ga,
ontdek en zoek. Ontdek de vaste
waarheden langs het vrij onder
zoek. Dit feest moet voor u een
mooie herinnering zijn. Tot slot
wenste hij de jonge gehuldigden
een gelukkige en zinvolle toekomst
toe.
Hierna volgde, in vrije ekspres-
sle, de zelfweergave van wat de
kinderen in Vilvoorde hadden
meegemaakt. Er werd samen ge
zongen Er was een spontane, ple
zierige uitbeelding. Men dacht na
over spreuken die andere kinderen
voorlazen. Daarna volgde de uit
reiking van medailles en bloemen
Toen kwamen «De Krlkskes» oo
het podium, een mandolineclub
een jeugdgroep uit Antwer
die aan amateuristische kunsl
oefening doetEen werkgroep die
32 jaar geleden ontstond uit de
Weerstand met een welbepaalde
politieke achtergrond, meer nirt
partijpolitiek gebonden, gaande
naar humanistisch links progres
sief. De muzikale leiding berustte
bij Frangois Luyts, de regie had Wil-
fried Paesschierens. Voor deze
dag had men een speciaal pro
gramma in elkaar gezet, dat later
ook in de Elisabethzaal zou ge
bracht worden, bij het feestpro
gramma voor de Antwerpse agg
lomeratie.
Wllfried Lissent
Dag van de vrijzinnige jeugd. De jongeren kwamen samen in de FFR om er feest ie vieren (JM)
Enkele Kanadese studenten, jongens en meisjes, komen op 6 mei
naar België voor een vakanticjob van 2 maanden.
«Vlamingen in de Wereld», Blanchestraat II te 1050 Brussel
zoekt een gastfamilic voor hen, acht meisjes en één jongen voor
Aalst.
Wie belangstelling heeft om een Kanadese student(c) op te ne
men, hetzij voor één of twee maand, wordt vriendelijk verzocht
om kontakt op te nemen met het sekretariaat van VIW: lel.
02-538.62.92, liefst zo vlug mogelijk.
