PETER HORST:
DIEREN TEMMEN VERGT GEDULD
LIEFDE
ft
J-'Ha
«Ik ben een kermiskind, van huis uit. En cirkus is iets anders dan kermis. Toch ligt in onze
kermis-variététent van weleer de sleutel tot het grote bedrijf rondom de piste van zand en
zaagsel, waar ik u nu zo graag welkom heet». Zo schrijft Toni Boltini in zijn boek «Ik ben
Toni Boltini» en hij voegt eraan toe: «Daarom heb ik ook een mooi cirkus omdat ik altijd
iets moois heb gewild.» Toevallig was ook deze laatste zin uit Boltini's boek onze
bedenking toen we op maandagmorgen een bezoek brachten aan het cirkusbedrijf Toni
Boltini. De karavaan had haar tenten opgeslagen op de wijk Keur en bleef slechts een
enkele dag ter plaatse. We vonden het wel een tikkeltje spijtig, want een cirkus maakt een
stad totaal anders. Het brengt een speciale sfeer mee die je kan proeven, het brengt nieuw
leven in een dorp, in een stad, een cirkus doet je even je zorgen vergeten en laat je drijven
op dromen die je wellicht vroeger hebt gekoesterd, maar die je nooit hebt kunnen
doorzetten. Omdat, nu ja, Je weet wel. Omdat cirkusartisten een wereldje apart zijn en
voor de buitenwereld haast geen mensen meer zijn, maar objekten die borg staan voor
spanning en ontspanning. Niet is minderwaar: cirkusmensen hebben een keihard leven,
werken van de vroege morgen tot de late avond. En hebben daarbij een hart dat meer dan
het hart van iemand anders, klopt voor de anderen. Bij hen is de liefde voor het vak, voor
hun kollega's geen glamour, maar pure werkelijkheid. Dat maakt van hen ook randjesmen
sen, want zeg nu eerlijk, wie in onze konsumptiewereld maakt nu tijd voorde anderen?
EEN BEDRIJF MET
150 WERKNEMERS
We hebben niet de tijd ge
had om Boltini's boek vol
ledig te lezen. Het is im
mers 129 bladzijden dik en
bevat vele foto's, die we
met biezonder veel belang
stelling hebben bekeken.
Belangrijk om weten is dat
Toni Boltini stamt uit een
familie van kermisreizigers
en variétéartisten. Hij is er
in gesLaaad van kermisrei
ziger uit te groeien tot di-
rekteur van een cirkus, dat
niet alleen het grootste is
van Nederland maar tevens
mag gerekend worden tot
de grootste cirkussen van
de wereld. Toni's grootva-
zo een 2.500 mensen een
gemakkelijk zitje hebben.
Omdat de winterse avonden
ook bij ons biezonder koud
kunnen zijn, is er voor ver
warming gezorgd in de tent.
Het zijn allemaal dure in
vesteringen, die maken dat
je zo een bedrijf op een pro
fessionele manier moet run
nen. Een bedrijf zeggen we,
en dat is het inderdaad ge
worden, want niet minder
dan 150 mensen hebben er
hun dagelijks werk gevon
den. Onder hen Duitsers.
Italianen, Engelsen, Span
jaarden, Nederlanders, Ma
rokkanen en ook Belgen.
Met Joop Oonk, de pers
chef van Boltini's cirkus,
der was goochelaar, zijn va
der werkte als «sterke man»
op de kermis en Toni en zijn
zes broers en zusters
moesten al heel vlug mee
werken met eigen num
mers. Toni speelde trompet
bij de voorstelling om op
die wijze publiek te lokken,
later trad hij op als kunst
wielrijder. Na de oorlog
slaagde Toni Boltini erin
met heel veel durf, en vaak
met harde strijd, een cirkus
van internationaal formaat
op te bouwen. Dat is zo
gebleven door de jaren
heen, al is het hard knokken
om aan de top te blijven. Al
37 jaar trekt Boltini's cirkus
doorheen Europa, met een
karavaan auto's, woonwa
gens, wagens voor dieren,
een kantine en natuurlijk
een reusachtige tent waarin
bedeling van het eten. Een
volle kruiwagen vlees. Met
een stevige tweetand wer
den de brokken vlees in de
kooien geschoven Met bei
de poten én luid gebrul
wierpen de roofdieren zich
op hun maal. Pas als ieder
een zijn stuk gekregen had
wera net'weer rustig, even
rustig als het was om
streeks 10.00 uur, ruim een
half uur voor het ongeloof
lijke schouwspel een aan
vang had genomen. Toen
we eraan dachten dat Peter
Horst tweemaal daags met
deze verschrikkelijke dieren
oog in oog stond, liep ons
een koude rilling over de
rug. Wie is deze Peter Horst
hebben we een rondgang
gemaakt. En gelukkig maar
dat hij erbij was, want an
ders hadden we ons zeker
en vast een vreselijke aap
geschrokken toen we een
nijlpaard vrij rond zagen lo
pen en zouden we ver
schrikt achteruit zijn ge
deinsd toen de leeuwen en
tijgers hun ontbijt bezorgd
kregen. Een onbeschrijflijk
schouwspel is dat. De wa
gen waarin deze dieren on
dergebracht waren ging op
en neer. de leeuwen en tij
gers sprongen tegen hun
kooien op en brulden dat
horen en zien verging. On
rustig sprongen de dieren
rond, soms klauwden ze
naar elkaar en moesten het
de stevige tralies ontgel
den. Peter Horst en zijn
stalknecht begonnen aan de
dat hij dagelijks het risiko
uitdaagt? Is hij wel een
mens zoals wij of is hij een
Übermensch?
PETER HORST
Praten met Peter Horst in
de gezellige kantine van het
cirkus Boltini is kennis ma
ken met een mens van koe-
kebrood Een ruwe schors
weliswaar, maar daarachter
schuilt een gouden hart, dat
beslist geen vlieg kwaad zal
doen. Het klinkt allemaal
onlogisch, maar in feite is
dompteur Peter Horst een
kunstenaar, een gevoels
mens dus. Alleen, zijn han
den en armen zijn steviger
'uitgebouwd dan deze van
een schilder of dichter Hij
bezit duidelijk veel kracht,
die straalt ook uit zijn staal
grijze ogen die door ie heen
kijken en ja als het ware
laxeren. Peter Horst praat
ook graag, met een zachte
stem en niet bepaald met de
ruwe taal die je van een
leeuwentemmer zou ver
wacht hebben. Hij praat
graag over zijn vak; in feite
zijn hobby, zijn hele leven.
Hij heeft zich altijd aange
trokken gevoeld tot het cir
kus. Toen hij zes jaar oud
was, ging hij naar ieder cir
kus kijken dat in zijn ge
boorteplaats (ergens in
Duitsland) kwam. In die
tijd, zo weet Peter zich nog
ter herinneren, waren er in
Duitsland veel en goede cir
kussen. Twee jaar later ver
liet hij het ouderlijk huis en
♦rok hij op zijn eentje naai
Nederland, een cirkus ach
terna. In Rotterdam ging hi;
zich melden bij de Boltini's.
Peter Horst is er ook geble
ven De liefde voor de die
ren, voor grote en kleine
dieren, sprak hem meer dan
wat anders aan. Het was
dan ook maar logisch dat
Peter als taak kreeg de die
ren te verzorgen. Wat hij
maar al te graag deed.
Kleine Peter groeide op in
het cirkusmilieu en wou
steeds meer. Het verzorgen
van de dieren was hem niet
voldoende meer. Hij wilde
de dieren die hem waren
toevertrouwd ook africhten,
kunstjes leren. Boltini
stond hem dat ook toe. En
Peter slaagde er wonderwel
in de meest verscheiden
dieren nieuwe dingen bij te
brengen. «Met liefde, ge
duld en zachtheid», zegt hij.
Al die jaren door is hij een
echt dierenkenner gewór
den, iemand die de natuur
en de reakties van de dieren
heef» leren doorgronden en
er voortdurend over waakt
dat er niets misloopt. «Er
zijn goede en slechte die
ren. Er zijn er die alles op
een enkele dag kunnen le
ren en anderen die het nooit
zullen kunnen. En elk dier
heeft zijn speciale kenmer
ken, zijn ticks, waaraan je
kan zien of ze kwaad zijn of
nietEen leeuw spitst zjjn
oren, een tijger roert zijn
staart, enz. Het zijn dingen
die je met de tijd leert en die
je ook in je vak incalcu
leert «Toch blijft het africh
ten of temmen van dieren
iets biezonders, een niet-al-
ledaags vak waarvoor in on
ze westerse wereld trou
wens geen school voor be
staat Het is een werk dat je
moet leren door dagelijks
met de dieren om te gaan,
door ze te leren begrijpen,
te leren kennen en door
gronden Peter Horst be
steedt daar trouwens veel
aandacht aan. Beetje bij
beetje brengt hij zijn «troe
teldieren» kunststukjes bij.
Al betekent het opbouwen
van een goed nummer dat
om en bij de 7 minuten
duur» toch een vol jaar. Hij
vangt zijn nummer aan met
tijgers, een eerder lang
zaam nummer. Dan pas ko
men de leeuwen aan bod,
dat brengt weer spanning
bij het publiek. Spanning
het zo gevraagde element in
het cirkusleven.
BERENNUMMER
De meest gevaarlijke dieren
zijn de beren, zegt Peter
Horst. Hij kan het weten,
wan» Peter heeft ooit een
berennummer gehad. Vijf
beren had hij toen. Maar het
zijn ook uiterst gevaarlijke
beesten. Ze grijpen je bij de
benen en werpen je omver.
Als ze niet gemuilkorfd zijn
bijten ze je dan gewoon de
keel over. Je moet er dus
dubbel mee oppassen. Een
beer is bovendien ook bie
zonder sterk. Peter herin
nert zich nog levendig dat
25 mannen poogden een
beer staande te houden,
wat hen niet lukte. «Een
maal zo'n dier op zijn vier
poten staat, rukt het ge
woon alles omver» zegt hij.
Hij voegt eraan toe dat be
ren je eigenlijk in slaap wie
gen: «Hun ogen lachen al
tijd. Ze kijken nooit vals. En
daarin schuilt het grote ge
vaar. Je kan het dus alleen
maar gissen wanneer ze
gaan aanvallen. Als ze dan
toch tot de aanval overgaan
moet je ervoor zorgen dat je
een ruwe bezem bij je hebt,
die je tegen hun snuit moet
trachten te duwen. Dan
schrikken ze terug».
Sedert een week staat Peter
Horst nu in de leeuwenkooi
bij Boltini. De dieren die
hij nummertjes laat opvoe
ren voor het entoesiaste
publiek kent hij nog niet
door en door. Er zijn men
sen die beweren dat Horst
vroeg of laat dooreen leeuw
of tijger zal worden gegre
pen en dat hij dat zelf heeft
gezocht. Peter hierover
«Het is zo dat je steeds met
angst in die kooi stapt.
Maar dat mogen de dieren
niet aan je merken.
Moesten ze dat doorheb
bén, dan was je een vogel
voor de kat. Je moet kor
daat met ze zijn, zonder ze
daarom te slaan. Vandaar
ook dat hef belangrijk is dat
elk dier zijn plaats weet en
luistert naar de elementaire
bevelenblijven zitten en
liggen. Daar wordt dan ook
heel wat tijd aan besteed.
Zo mag je bievoorbeeld re
kenen dat je voor het ter
plaatse blijven zitten twee
maand opleiding nodig
hebt. Hetzelfde geldt voor
het tweede bevel: liggen.
Reken daarbij dat ieder dier
afzonderlijk deze bevelen
moet leren, dan kun je je nu
inbeelden dat het africhten
van roofdieren een waar
monnikenwerk is. Meer
nog, het moet niet alleen
gebeuren met ontzaglijk
veel geduld, het moet ook
met liefde en zachtheid ge
paard gaan. De dieren moe
ten je leren kennen en aan
voelen en van jezelf wordt
hetzelfde verwacht. Wan
neer je eenmaal klaar bent
met het afzonderlijk africh
ten van de dieren, kan je
overgaan tot het werken in
groep. Daar moeten de figu
ren worden aangeleerd
Beetje bij beetje, want er
zijn hardleerse dieren bij die
morgen vergeten zijn wat je
ze vandaag hebt bijge
bracht. ledereen moet in de
piste zijn juiste weg leren
kennen, iedereen moet zijn
vaste plaats weten, pas dan
kan je verder werken.»
TOEN GEBEURDE
HET TOCH...
En desondanks al die voor
bereidingen en oefeningen
gebeuren er nog ongeluk
ken. Zo heeft Peter Horst
reeds viermaal kennis ge
maakt met de kracht van de
roofdieren. Telkens liep het
goed af. Weliswaar met
kleerscheuren en schram
men, maar nooit ernstig. Al
dient gezegd dat Peter een
paar keer door het oog van
de naald is gedropen. Hij
herinnert zich nog levendig
hoe hij twee welpen bij hem
thuis had opgeteerd en
groot gebracht. Zijn kinde
ren konden rustig op de rug
van de jonge dieren zitten.
Ze deden niemand kwaad.
En toch gebeurde het met
een van hen. Het was tij
dens een premiere in Joe
goslavië. Om een of andere
reden viel een van de
«huis»-leeuwen hem aan,
wierp Peter op de grond. In
een vertwijfelende poging
stak Peter zijn linkerhand
ui» om de leeuw van zich af
te duwen. Het dier opende
op hetzelfde ogenblik zijn
imuil en Peters hand ver
dween in de gapende mond.
Dan klapte de leeuw zijn
muil dicht...en opende hem
onmiddellijk weer. Peter
hield er een fel litteken aan
de linkerhand aan over.
Achteraf bleek dat het dier
aan een hersentumor leed
en van pijn buiten zichzelf
was geworden. Peter heeft
het dier moeten wegdoen,
«De slechtste dieren zijn die
leeuwen en tijgers die je in
je eigen huis hebt groot ge
bracht Die denken immers
steeds dat je met hen speelt
en dat ze alles mogen
doen». Een en ander deed
ons vragen wat er gebeurt
met dieren die voor het cir
kus hebben afgedaan en
waarom er enkel leeuwen en
geen leeuwinnen te bemer
ken waren? «De dieren die
helemaal niet geschikt zijn
voor optredens in cirkus
sen, die te oud zijn gewor
den of ziek zijn, worden
naar een dierentuin geb-
bracht of ondergebracht in
een winterpark. Wij noemen
dat een verblijf waar ze het
genadebrood kunnen eten.
Er wordt enkel met leeuwen
gewerkt omdat je erg veel
last gaat krijgen wanneer je
leeuwinnen gaat betrekken
bij je nummer. De bronstijd
maakt immers dat de leeu
wen dan zo wild worden dan
er geen huis mee is te hou
den. Met alle gevolgen van
dien? Ofwel werk je uitslui
tend met leeuwen, ofwel, al
leen met leeuwinnen. Ge
mengd kan nu eenmaal
niet, omdat het instinkt van
de dieren hen al te machtig
is.»
En toch wil Peter Horst met
niemand zijn leven ruilen.
Hij houdt nu eenmaal van
dieren, hij kan niet zonder
ze jeven Daarvoor is hij te
erg met ze vergroeid. Mee
warig kijkt hij naar een ar
chieffoto waarop hij staat
afgebeeld met zijn paarden.
«Prachtige dieren, zegt Pe
ter, waarvan ik nu nog spijt
heb dat ik ze niet allemaal
heb gekocht in die tijd. Het
zijn ook de moeilijkste die
ren om af te richten.» Er
rijzen vraagtekens in onze
ogen, want wij waren de
mening toegedaan dat paar
den huisdieren zijn die op
een vingerknip reageren.
«Ze hebben een biezonder
zachte hand nodig, een
haast zalvende hand. En dat
voor volbloeden, want in
een cirkus wordt uitsluitend
met volbloeden gewerkt».
Peter heeft ook olifanten
opgeleerd. Evenmin een si
necure om deze dikhuiden
naar je hand te zetten.
Nu gaat hij dagelijks twee
maal in de arena met zijn
leeuwen en tijgers. Telkens
weer om die atmosfeer van
het dankbare publiek te
kunnen proeven, zichzelf
blootstellend aan het bere
kend gevaar dat toch steeds
aanwezig is, zonder daarom
tng:
elstr
flolle
het oevaarteqaan uitdaag
op een uitzonderlijke w lieu\
Hij weet hoever hij ma< an t
kan gaan. Want, in feitfn9s'
het de mens die het
uitdaagt, beweert
Horst. Toch steekt hij I
liet onder stoelen of baf
fat de dieren, meer bepè
ie roofdieren, haast
oeste vrienden zijn.
'rijd
PROGRAMMA j,"','
Het cirkus Boltini biedt knve
fantastisch programmal
met artisten van wereld«Teg<
se Dat moet momenjtoon
wel, anders gaat men kijOp
onder. Zelfs het cirkus H
reinste bussines geworq8inS
keihard zaken-doen.
moet de beste koorddant^'
de beste temmer, de ba
clowns, de beste fakir, ij,^
feijn
:hi
om ie moet het neusje
de zalm in je piste hebl
staan wil je enige kans
ken om aan je trekker
komen. Boltini gaat er jyan
op het beste te hebl
Luister maar naar de
kende namen van All
Althoff, die een paardSim
dressuur van het hoogte
gehalte brengt.
Boltini pakt uiteraard \en
met zijn tien leeuwen ei
tijgers, een ezelparodi»
bracht door de Antoi
een nummer met pol.
gebracht door Gert Se^1
akrobatie met de drie
tién en Tani als jongleur
Het jonge volkje wordt
het lachen gebracht doo
Miletti's, clowns van
reldformaat. En zo kan
blijven doorgaan al wi ei
we nog wel kwijt dat An
nette Boltini een werkt
uitzonderlijk paardennt|eve
mer brengt dat haar op
cirkusfestival van Mon
de eerste prijs bezorgc
Om dan nog niet te spre
over de werkelijk sensa
nele Mister Swing, die z
zelf met zwaarden en
naalden doororikt.
Het Cirkus Boltini is noj
zien van 19 tot en met
mei in de Keizershaller
Aalst en verder tijdens
maanden juli en augus
aan onze kust. Uitert
worden nog andere sted
aangedaan zoals le|
Roeselare, Menen, Wer
Kortrijk, Oudenaarde,
tegem (18 mei op het
ïnj
Hart plein), Geraardsber Ti
(23 en 24 mei), Ternat
mei), DlIbeek, Sint-Piet»
Leeuw, Halle, Ruisbrcl;
Mechelen, Kapelle-op-d
Bos, Willebroek (6 en 7
nl), Leuven, Herenti
Grobbéndonk, Lier, Mt
sel. Hoboken, Wilrijk
gem, Schoten, Temse
juni) en Wetteren, waa
het optreden aan de k
begint.
SD
A
