MARIONETTENTEATER KLAK:
EEN JAAR AKTIEF
LEERLING ST. -MAARTENSINSTITUUT
WINT NATIONALE TEKENWEDSTRIJD
#èJ M
Voor wie er nog geen weet van had, Aalst heeft een marionettenteater. En wel sinds een jaar.
Een echt, onvervalst marionettenteater waarin de poppen met draden en stangen tot levende
elementen gemaakt worden. Waarin Pietje Pek met donderslagen uit de hel komt gewalmd en
de toverkollen over hun kookpotten bezweringen uitbraken. Waar kinderen met stokkende
adem aan vastgekluisterd zitten en waarvoor een aantal jongeren hun vrije tijd opofferen. Over
het wel en wee van dit Curiosum Alostum even uitgeweid.
Achter de schermen van een poppentheater, hard werken bij Klak
ONTSTAAN
In de meimaand van 1977 sta
ken een aantal leden van
jeugdklub Ypsilon de hoofden
bij mekaar. Hun bedoeling was
om binnen het kader van het
jeugdhuis, met een nieuwe
hobbyklub van start te gaan.
Reeds geruime tijd groeide bij
deze klubleden de gedachte
rond marionetten. Een prima i-
nitiatief, maar waar heel wat
praktische gevolgen kwamen
bij kijken. Want al heb je zo een
idee, dan blijft nog steeds de
vraag: hoe boks je in 's he
melsnaam zo'n ding in me
kaar? En toen gebeurde het. Je
hoeft dezer dagen helemaal
niet meer naar Lourdes te gaan
om wonderen mee te maken,
want o grote verrukking, daar
kwam zowaar een kompleet
marionettengedoe uit de hemel
vallen. Uit de hemel, min of
meer, vallen niet zo precies. In
derdaad, toen eerwaarde heer
Limpens, onderpastoor van de
Sint Annaparochie, van deze
projekten had gehoord, bleek
zowaar dat deze apostel der
goedheid zo'n heel teater op
zijn zolder staan had en het bo
vendien ter beschikking wilde
stellen. Op het einde van de
maand juni werd deze relikwie
van vergane volkskunst van de
pastorale zolder naar het krea-
lokaal van de jeugdklub ver
huisd. Daar werd het met ver
eende krachten en houtworm
verdelger van stoffig brandhout
tot bespeelbaar materiaal om
gewerkt.
HISTORIEK
Het huidige marionettenteater
Klak is een overblijfsel van 'n
in de dertiger jaren opgericht
teater. In de zomer van 1934
begon Eerwaarde heer De
Bruyn, toen leraar aan de bis
schoppelijke normaalschool te
Sint Niklaas, samen met de
heer Limpens, vader van ho-
gergenoemde onderpastoor,
aan het ontwerp en de uitbouw
ervan. De koppen, die nu nog
gebruikt worden, werden ei
genhandig door priester De
Bruyn uit hout gebeiteld. De
heer Limpens nam het snijden
en beitelen van de houten li
chamen voor zijn rekening. Het
teater kreeg toen een plaats
achterin het klaslokaal van
eerwaarde heer De Bruyn.
Hierdoor werden de laatste
jaarsleerlingen van de nor
maalschool in staat gesteld hun
spraak- en leesmetoden bij te
schaven. Later kwam het teater
in handen van de plaatselijke
K.S.A.-beweging die er voor
stellingen mee gaven. Vandaar
verhuisde het nog naar Loke
ren en Berlare om ten slotte op
de ons reeds gekende zolder te
belanden.
VERNIEUWING
Eens in handen van de huidige
Klakleden, werd alles in het
werk gesteld om het teater
weer bespeelbaar te maken.
Heel wat houten delen van de
marionetten waren door hout
worm aangetast. Ook de origi
nele kostumering was door de
ouderdom niet gespaard ge
bleven. Alle nog bruikbare ele
menten werden tegen hout
worm behandeld, de onbruik
bare door nieuwe vervangen.
De kleren werden gewassen en
Philippe Loudler 10 jaaralt de Nieuwbeekstraat 16 te Aalst,
werd laureaat van een tekenwedstrijd waaraan scholen uit het ganse
land mee konden doen. Minister Chabert zelf overhandigde hem zfjn
eerste prijs: een draagbaar T.V. toestel, plus de ganse dag met de
ouders erbijrondrotsen op om het even welke soort openbaar
vervoer. Bovendien mocht de ganse klas gratis op reis, voor één dag,
naar gelijk waar. Het werd Spa en de vallei van de Hogne. Er blfykt
dus aan de hoffelijkheid in het Openbaar vervoer wel één en ander te
haperen, dat men op ministerieel vlak tot een dergeljjke grootse
kampaqje overgaat, om de problemen ter zake weer onder het
publiek te brengen, en vooral onder de ogen van de jongeren.
Hiervoor werd bet talent van de
schoolgaande jeugd -gebruikt.
Duizenden jongeren zijn ermee
bezig (opvoeding). Plus de
ouders. Plus in de toekomst de
neerslag van deze tekenwed-
aïTIjC
openbaar vervoer. Men mikte
handig op een soort sneeuwbal-
effekt.
Niet minder dan 21.000 teke
ningen werden bij deze wedstrijd
ingezonden. «Indien de gebrui
kers van het openbaar vervoer
willen uitstappen zonder drum
men of stoten, een plaats willen
afstaan aan bejaarden of jonge
moeders of gehandicapten of
aan ouders die blijkbaar best
een zitplaats of een andere
staanplaats kunnen gebruiken,
hulpbehoevende personen wil
len helpen bij het in- of
uitstappen, gewoon beleefd blij
ven, dan zal dit het gebruik van
het openbaar vervoer niet alleen
aangenamer maken, maar ook
sneller en efficiënter. Om de
jeugdige gebruiker te sensibili
seren voor dit probleem, hebben
de grote maatschappijen voor
openbaar vervoer besloten een
tekenwedstrijd te organiseren..»,
zo lezen we in een rondschrijven
van het Ministerie van Nationale
Opvoeding en Kuituur. De
inrichtende maatschappijen
voor openbaar vervoer waren:
NMBS. NMVB, MIVB, MIVG,
MIVA.
De wedstrijd werd in vier
kstegorieën Ingedeeld. Van 5 tot
8jaar, 9 en 10 jaar, 11 en 12 jaar
en 13 tot 15 jaar. Telkens met
een Nederlands- en een fransta-
lige laureaat. Het was in de
tweede kategorie dat Philippe
Loudier de prijs wegkaapte met
een kleurige tekening eigen
lijk een schilderij met plakkaat
verfwaarop een stilstaande
treinwagon was afgebeeld met
een hoffelijke heer die een
gebrekkige (blinde) dame helpt
bij het uitstappen. Ook een
treinwachter wijst bereidwillig
de goeie richting aan.
Philippe Loudier, leerling aan
het St. Maartensinstituut 5de
leerjaar A door tekenleraar
Frans De Koninck trouwens «de
kunstenaarsklas» genoemdis
vanzelf tot deze uitwerking
gekomen. Met het gekende
gevolg.
Direkteur Faes van de lagere
afdeling wist er wel even de
spanning in te houden toen hij,
na de melding dat in deze klas de
winnaar zat, de leerlingen zelf
liet raden wie dit wel kon zijn.
De klas was dol van vreugde toen
bleek dat hier de winnaar
uitgekomen was, uiteraard ook
om die vrije reisdag naar Spa (nu
vrijdag 23 juni). Philippe zelf
keek er aanvankelijk ongelovig
tegenaan. We zochten hem thuis
op. Hij bleek al vroeg aanleg
voor tekenen te hebben. Nauwe
lijks in het eerste leerjaar,
tekende hij zelf al een stripver
haal aan elkaar. «De raaf en de
vos». Philippe is een verwoed
knutselaar, en houdt zich graag
bezig met bouwdozen: momen
teel vliegtuigen waarvan geen
enkele naam hem onbekend
blijkt. Maar ook soldaten, ertsen
en wat al nog meer. Een
begaafde en veelzijdige jongen.
Maar ook voor de school zelf,
waar 500 leerlingen een tekening
hadden binnengestuurd, was het
een grote eer. Nog niet zolang
geleden won trouwens
nog een leerling van deze school
een tekenwedstrijd ter gelegen
heid van de Engelse week:
Siegfried Van Schuylenbergh
(uit de klas van de heer Ketels).
Het St. Maartensinstituut oogst
dus niet alleen roem met
«Cantate Domine», maar ook
langs zijn onderwijsmethodes op
dit vlak. Er wordt daar blijkbaar
nog een serieuze esthetische
opvoeding gegeven, wat toch ook
een groot bestanddeel van de
opvoeding is.
Frans De Koninck, die tekenles
geeft in die klassen, zei dat hij
had verwacht dat, wel te
verstaan indien in deze school
een prijs zou vallen, die dan toch
in deze klas zou uitkomen, een
klas die hij de «artiestenklas»
noemde. Ook de titularis, de
heer Arnold Meuleman zal niet
weinig tevreden geweest zijn met
het resultaat dat zijn klas
behaalde.
Einde mei was het dan zover.
Dan werden de prijzen uitge
reikt aan de laureaten van de
tekenwedstrijd, in het metrosta
tion Anneessens te Brussel.
Philippe Loudier was vergezeld
van zijn ouders, van direkteur
Faes en van klastitularis Arnold
Meuleman. Minister Chabert
was even het krisiskabinet
ontlopen om toch eigenhandig
de prijzen te kunnen overhandi
gen.
«De hoffelijkheid, zo zei de
verkeersminister, is één van die
zaken die van tijd tot tijd moeten
herinnerd worden, want men
heeft, helaas zo gemakkelijk
tendens zoniet ze te vergeten,
dan toch ze te verwaarlozen.
Daarom heb ik een campagne
voor meer hoffelijkheid in het
openbaar vervoer willen organi
seren op nationaal vlak, waarbij
alle maatschappijen van open
baar vervoer zouden betrokken
worden... Het doel van deze
campagne is eenvoudig en
duidelijk: elkaar het leven
aangenamer maken in het
openbaar vervoer... Een glim
lach, een beetje hulp, een
vriendelijk gebaar, ontspant de
atmosfeer, en breekt de onver
schillige anonimiteit die zo vaak
de sociale relaties in alle
openbare plaatsen karakteri
seert, zo zei ook nog de minister
die het over de hoffelijkheid
verder had als over de thermo
meter van de sociale solidari
teit... Een schijnbaar bijko
mend, maar niet minder belang
rijk aspekt van de hoffelijkheid
in het openbaar vervoer, is de
tijdswinst die zij voor iedereen
kan betekenen. De kinderteken-
wedstrijd was nu in eerste fase
afgelopen: de huidige en toe
komstige jonge gebruikers van
het openbaar vervoer te sensibi
liseren voor het belang van de
hoffelijkheid. In de komende
maanden start het tweede ge
deelte van de campagne die zich
tot het aigemeen puuücÜ 1Z'.
richten», zo vervolgde de mini
ster, die zijn dank richtte tot de
schooldirekties die zo talrijk aan
de wedstrijd hadden deelgeno
men, en aan de jury die heel wat
tekeningen (21.000) te verwer
ken kreeg.
Tot slot richtte hij zich speciaal
tot de jonge laureaten, en drukte
zijn bewondering uit bij het
bekijken van deze prachtige
tekeningen die in de zaal
geëxposeerd waren. «Het uit
hangen van deze tekeningen in
treinen, stations, metro, trams
en autobussen, zo besloot minis
ter Chabert, zullen de gebrui
kers van het openbaar vervoer
in het tweede gedeelte van de
campagneertoe aanzetten
hoffelijk te blijven op gans de
lijn.» Tot zover de minister van
verkeer op de prijsuitreiking te
Brussel.
direkteur Faes, Philippe Loudier en klastitularis Meuleman
De winnende tekening van Philippe Loudier
PmM^Èh*
i-If
8
De kinderen maken zelf de dekors en de grote mensen dan n
rot groot jolijt van het jeugdig volkje
r spelen.
Als franstalige tegenspeelster-
winnares van Philippe Loudier
vermelden we misschien nog
Isabelle Janssens, van de «Ecole
Primaire Nr. 12 te 1070 Bruxel-
les». Voor Philippe Loudier
alvast ook een hartelijk proficiat
van ons weekblad.
WUfried Lissens
Philippe Loudier ontvangt het TV-toestel uit de handen van minister Chabert.
bewaard, maar dienden gro
tendeels door nieuwe kostu
mering vervangen. Er werd een
volledige inventaris opgesteld,
en zelfs de vergeelde kran
tenknipsels, die de poppen tot
borstvulling hadden gediend,
werden als historisch materiaal
zorgvuldig bewaard. Toen
kwam, het teater zelf aan de
beurt. Het voldeed niet meer
aan de huidige normen en was
dringend aan vernieuwing toe.
Het werd eerst volledig opge
meten en uitgetekend, dit om
zoveel mogelijk het oorspron
kelijke ontwerp en de vormge
ving te kunnen behouden. Er
werd een volledig nieuwe en
uiteenneembare speelvloer
uitgewerkt. Ook dekors en zet
stukken werden opnieuw ont
worpen en uitgevoerd. Enkele
handige jongens zorgden voor
een geheel nieuwe elektrische
installatie van klank en licht. Zo,
is bijvoorbeeld de bediening
van de lichtinstallatie, het zelf
gemaakte lichtorgel, vol
ledig onafhankelijk van
de speelvloer opgesteld. Op
deze wijze heeft de lichtregie
van achterin de zaal een klare
kijk op de speelvloer. Boven
dien staat zij nog met de spe
lers in verbinding door middel
ir!!erfo?P- Door deze kor
date aanpak beschikken de
mensen van Klak nu over een
volledig en modern uitgerust
teater, waarvan alleen het front
nog aan het originele kan her
inneren. Er zijn op dit ogenblik
een dertigtal speelklare mario
netten. Deze beschikken dan
nog elk over twee aangeklede
lichamen. Plannen om nieuwe
koppen te laten snijden zijn er
ook reeds. De enige moeilijk
heid waar Klak op dit ogenblik
mee te kampen heeft is over
een volwaardig onderkomen te
beschikken om deze Folkloris
tische schat in onder te bren
gen. Het is nog steeds uitkijken
waar men een lokaal kan in
orde stellen, binnen het ge
bouwencomplex van het paro
chiaal centrum van de Sint Jo
zefsparochie. Met wat goede
wil vanuit de beherende krin
gen, moet hieraan wel een
mouw te passen zijn. Temeer
daar de leden van Klak zelf be
reid zijn een dergelijk lokaal
leefbaar te maken.
OORSPRONG
De oorsprong van het gebruik
van marionetten als volksver
maak is haast niet te achterha
len. Het schijnt zo oud te zijn als
de beschaving zelf. Het is ech
ter bijna zeker dat het ontstaan
ervan in Azië ligt. Het raadsel of
we al dan niet de Chinezen,
dan wel de Indiërs als uitvin
ders mogen beschouwen blijft
evenwel nog bestaan. Wat wel
als een paal boven water staat
is het feit dat het marionetten
spel in het verre Oosten reeds
duizend jaar voor Christus zo
populair was, als het voetbal
spel nu. Ook in het Westen kre
gen de houten poppen voet aan
wal. Afbeeldingen echter ga
ven aanleiding tot verpersoon
lijking en op het randje af tot
bijgeloof. In de middeleeuwen
beschuldigde de Kerk de ma
rionettenspelers van toverijen
en verbood gewoon alle ver
dere vertoningen. Al hadden zij
in de twaalfde eeuw enorm bij
gedragen tot de verduidelijking
van het Nieuw Testament. De
marionetten verhuisden naar
de markt en kenden een groot
sukses. In de Scandinavische
landen. Rusland en Italië had
den ze een fantastische bijval.
Eveneens in Engeland kenden
de «puppets» een stormachtig
sukses. Zelfs Shakespeare
schreef erover. Ook in Noord-
Frankrijk en België was het ma
rionettenspel zeer qeaeerd.
Vooral daar waar «Tchautchet»
en «Nanesse» geboren'wer
den. Zo werd te Luik een mo
numentje opgericht voor een fi
guurtje uit de poppenwereld:
«Tchautchet», een grappen
maker met een zijden pet, kiel
en grote rode neus. En wie kent
niet de beroemde Pinochio
waarover Walt Disney een film
maakte, en die een standbeeld
heeft in het Italiaanse stadje
Pescia. Dit alles zijn bewijzen
dat het marionettenspel een
voorname rol heeft gespeeld in
verschillende tijden en bij ver
schillende volkeren. Men heeft
vastgesteld dat het een grote
rol heeft gespeeld bij de op
voeding van kinderen, maar het
is tevens een fascinerend spel
dat evengoed voor volwasse
nen aantrekkelijk kan zijn.
DOEL
De primaire bekommernis van
Luc Holvoet, oprichter en bezie
ler van Klak, is het marionetten
teater in zijn autentieke vorm
naar voor te brengen. Het ver
loren gegane en uit het volk ge
groeide poppenvermaak terug
in de belangstelling te brengen.
Hij wil zich daarvoor speciaal
op het Aalsters grondgebied
r.:C.^!sr!. N???' de aktiviteiten
voor kinderen, wil hij ook mei
een programma voor volwas
senen uitpakken. Hierin wil hij
de autenticiteit van het mario
nettenspel benadrukken door
het spelgegeven te baseren op
Aalsterse folklore en zelfs door
het gebruik van ons eigen dia-
lekt. In tegenstelling tot de kin
dervoorstellingen wil hij ook de
afstandelijkheid tussen het tea
ter en het publiek behouden en
alles volgens het oude be
proefde recept laten gebeuren.
Voor de kinderen wil hij echter
heel anders gaan werken. Na
de ondervinding van het eerste
seizoen, waarin alle leden de
nodige ervaring hebben opge
daan, denkt Luc Holvoet sterk
genoeg te staan om op meer
experimentele basis te gaan
werken. Het hoofddoel zal hier
dan zeker het opvoedingsge-
richt aspekt zijn. Zowel naar de
inhoud als naar de vorm. In
houdelijk wil Klak stukken gaan
programmeren waarin voor
kinderen bevattelijke en ak-
tuele probleemstellingen inge
werkt zijn. Dit evenwel zonder
het ontspannend aspekt uit het
oog te willen verliezen. Mario
nettenteater moet immers nog
steeds een aantrekkelijk spek
takel kunnen blijven. Aange
zien Holvoet het gebrek aan in
spiratie en fantasie bij onze
kleinsten zeer betreurt, wil hij
vooral op de kreatieve toer
gaan. Door middel van een tot
leven gebrachte marionet, die
voor de kast met de kinderen
kontakt zoekt, wil hij hen nader
bij het gebeuren betrekken. Op
die manier wil hij de kinderen
inspraak verlenen en hen ter
zelfder tijd stimuleren tot ak-
tieve deelname aan het pop-
pengebeuren. In zoverre zelfs
dat de toeschouwertjes het ver
loop van het verhaal zullen
kunnen bepalen en eveneens
zullen kunnen meehelpen aan
het opbouwen en uitwerken
van het decor. Een aantal ver
nieuwende ideeën die zeker
zullen geapprecieerd worden.
Marionettenteater Klak is op
zaterdag 24 juni nog te zien in
de parochiale kring van de Hei
lig Hartparochie met het stuk:
«Hippoliet Klak vloert de tove
naar». De medewerkers kan je
er herkennen aan de witte
«klak» die ze op het hoofd dra
gen. Veel marionettengenot.
lir-«Tra
De Voorpost-23-6-78 - 11
