(Glasramen maken met Gilbert De Meester)
OVERLEGCENTRALE VOOR AALSTERS
TONEEL OPERATIEF
OVER KUNST EN AMBACHTEN
32 - 13-10-1978 - De Voorpost
In de Sint-Jorisstraat te Aalst woont Gilbert De Meester, een der weinigen in België die van de
glaskunst zijn beroep heeft weten te maken. Hiermede zet hij een Vlaamse traditie voort die
teruggaat tot in de tweede helft van de twaalfde eeuw. Het zal menigeen verwonderen dat ons
eigen Vlaamse land eens de bakermat was van deze eeuwenlang beoefende kunstvorm. Het
maken van glasramen mag men niet enkel zien in haar meest opvallende toepassing als
venster in kerken, kathedralen en rijke lui-woningen. Neen, het glasraam wordt vaak aange
wend als dekoratief element, zonder verdere funktie. Verschillende grote kunstenaars maak
ten ontwerpen die door de ambachtsman gerealiseerd werden, netzoals in de wandtapijtkunst
het geval is. Deze samenwerking tussen kunstenaar en ambachtsman wordt in onze tijd van
hyper-individualisme eerder een zeldzaamheid. Tot dergelijke projekten is het bij Gilbert De
Meester nog niet gekomen. Vooreerst heeft hij de handen vol met opdrachten en met restaura
tie (kerken van Erondegem en Impe). Verder maakt hij de ontwerpen liever zelf. Hierin slaagt hij
ook meer dan voortreffelijk. Christine Schaukens, zijn echtgenote, liep akademie en maakt een
onmisbare hulp uit in het werk van haar man.
Reeds rond 1150 werd het
brandschilderen van glas toe
gepast. Het is bijna niet gewe
ten dat de zeventien provinciën
(de Lage Nederlanden) het
middelpunt vormden van deze
bedrijvigheid. De meeste glas
ramen echter die hier gemaakt
zijn geworden hebben be
stemming gevonden in het bui
tenland. Vooral Engeland bezit
veel van de toenmalige produk-
ties. Verder waren er veel Vla
mingen die naar Frankrijk gin
gen werken Dit verschijnsel is
ook in verschillende andere
kunstvormen te merken.
Vlaanderen bezat de kunste
naars. maar niet de rijkdom om
grootse projekten waar te ma
ken.
De oorspronkelijke funktie van
het glasraam was louter eduka-
tief. Bijbelse taferelen werden
bp die wijze uitgebeeld omdat
de mensen niet konden lezen.
Analoge funktie hadden ook de
schilderijen en skulpturen in
kerken. Als sfeerscheppend
element levert het glasraam
een onvervangbare funktie.
Rond het begin van de twintig
en hebben de handen meer
dan vol. Een der grote proble-
men waarmede we te kampen
hadden was het vinden van een
afzetgebied. Stilaan echter
raakten we gekend, mede ook
door het feit dat we reparaties
deden. Een drietal jaar terug
hebben we een winkel ge
opend en van dan af is de zaak
vlot beginnen lopen; weliswaar
langzaam, maar toch in stij
gende lijn.»
VP. «Kunt u ons in grote lij
nen de groei van zo'n glas
raam schetsen?»
G.D.M «Alles begint bij een
ontwerp. Meestal maken we
die ontwerpen zelf. Soms kan
het zich voordoen dat we ide
eën van anderen dienen uit te
voeren, maar dat is eerder
zeldzaam. We pogen alles zo
goed mogelijk aan te passen
aan de smaak van de op
drachtgever en aan de plaats
waar het werk moet komen. Dit
houdt natuurlijk een zelfbeper
king in.
Vooraleer het ontwerp te ma
ken ga ik steeds een kijkje ne-
gesneden naar de kartonnen
patroontjes en worden op de
lichtbak geassembleerd. Over
de ganse oppervlakte wordt
dan een grissaille aangebracht,
die inbakt in het glas bij een
temperatuur van ongeveer
zeshonderd graden. Die eerste
grissaillelaag is zeer dun. Op
die laag wordt dan de tekening
aangebracht. Hieraan is ge
weldig veel werk omdat we al
les tamponeren. Hierin moet
men echt bedreven zijn, want
tenslotte zijn het allemaal
schaduwen en geen lijnen. Dan
moeten bepaalde delen met
émail bijgewerkt worden. De
moeilijkheid hierin is het vinden
van de juiste kleuren, en het
zien wat die kleur gaat worden
als het werk terug uit de oven
komt, want ook die kleuren
moeten ingebakken worden.
Het resultaat moet men als het
ware kunnen voorzien.
Het bakken zelf duurt 24 uur.
Gedurende twee uren stijgt de
temperatuur geleidelijk naar de
zeshonderd graden en de rest
van de tijd koelt het zeer lang
zaam af. Dit moet zo omdat het
Met een lamponeerborslel worden de glazen beschilderd en nadien in de oven gebakken. (EDV)
ste eeuw kreeg de patroonhei
lige van de kerk een belangrijke
olaats in de brandglaskunst.
Veelal waren dit schenkingen
van de burgemeester, de pas
toor of van een rijke familie. Zo
is een der glasramen in de
Aalsterse Sint-Maartenskerk
een schenking van Keizer Ka-
rel.
Op dit ogenblik neemt Gilbert
De Meester deei aan een ten
toonstelling in het Rogiercen-
trum te Brussel Naar zijn we
ten is hij de enige die Vlaande
ren vertegenwoordigt. De
meeste eksposanten zijn af
komstig uit het buitenland.
Vooral de Fransen zijn talrijk in
aantal. Gilbert vindt het spijtig
dat hij er als witte raaf bijloopt,
en dit ondanks het feit dat ook
bij ons talrijke beoefenaars van
oude ambachten werkzaam
zijn. Toch is hij er fier over -
.-recht overigens - vertegen
woordiger te zijn van Vlaande
ren en zijn traditie
Hoe Gilbert De Meester er toe
gekomen is om de glaskunst te
gaan beoefenen laten we hem
zelf vertellen.
3.D.M.: «Mijn vrouw heeft aka
demie gelopen, ik heb tech
nisch tekenen gevolgd en ook
wat zondagskursussen in
schetsen gevolgd aan de aka
demie. Samen zijn we begon
nen zonder echt veel van het
glazeniersvak af te weten. Ik
zelf kon praktisch geen glas
snijden. We zaten soms echt te
prutsen. Vakliteratuur was er
niet, of hadden we niet in ons
bereik We moesten dus alles
zelf ondervinden. In de meeste
gevallen is een dergelijk am
bacht een zaak die van vader
op zoon overgaat Bij ons was
dat niet het geval. We zijn ge
start ronder enige ruggesteun.
Aanvankelijk hadden we het
zeer moeilijk, maar stilaan is de
zaak geëvolueerd. We zijn nu
een zes a zevental jaar bezig
men in het interieur, en poog te
weten te komen welke kleuren
de klant in kwestie graag ziet.
Het ontwerp wordt dan voorge
legd en wanneer het de goed
keuring heeft gekregen wordt
het op ware grootte uitgete
kend, op karton. Op kalk wordt
hiervan een kopij gemaakt,
waarop ook de plaatsen aan
gegeven worden waar het lood
moet komen. De verschillende
elementen worden genum
merd. Met een speciale schaar
wordt het karton dan versne
den en worden de te gebruiken
kleuren gekozen. Er bestaan in
glas zo'n drieduizendtal ge
nummerde tinten. Ongelooflijk
maar waar. Het glas wordt dan
glas anders broos wordt. Wan
neer het terug uit de oven komt
zijn de kleuren doorgaans ver
bleekt en wordt een nieuwe
laag aangebracht. Opnieuw
gaat alles voor 24 uren de oven
in, voor de derde maal. U be
grijpt dat dit een zeer omslach
tig werk is.
Er bestaat ook nog een andere
methode. Hierbij wordt in een
soort gelaagd glas. waarvan de
bovenste laag zeer dun is. als
het ware geëtst. Bepaalde de
len worden afgeschermd met
een soort lak. In niet afge
schermde delen wordt de teke
ning geëtst en daarover wordt
dan waterstoffluoride gegoten,
die in het glas inbijt. Het werken
Nauwkeurig wordt ieder stukje glas gesneden zodat ze later als een
puzzel in elkaar kunnen gemonteerd worden. (EDI)
met dit produkt is echter zeer
gevaarlijk. De dampen zijn zeer
giftig. Men kan met dit procédé
enorm mooie effekten beko
men, maar spijtig genoeg is het
zeer gevaarlijk in toepassing.
Als het echter moet gebeuren
doe ik het.
Het laatste stadium van zo'n
glasraam is het samenbrengen
en in loden profielen zetten. Elk
stukje glas wordt met stopverf
in het lood vastgezet. Dit is ook
een zeer delikaat werkje, want
tenslotte bepaalt het de leven
sduur van het glasraam Het
lood wordt dan aan elkaar ge
soldeerd.»
U merkt, beste lezer, dat bij de
produktie van zo'n glasraam
heelwat om het hoekje komt
kijken Het werk dient met de
grootste zorg en zeer nauw
keurig uitgevoerd te worden.
Een vergissing in lijn of kleur is
na het inbakken onherstelbaar.
Vaak maakt Gilbert De Meester
glasramen waaraan hij geen
cent verdient. Zo maakte hij
een werk waarin de wapen
schilden van de met Aalst gefu
sioneerde gemeenten voor
kwamen Boze tongen be
weerden dat De Meester geld
sloeg uit de fusies, maar in feite
kostte het hem zoveel tijd en
moeite dat - hoe suksesvol de
verkoop ook was - het projekt
als Pro Deo kan worden be
schouwd.
Een ander groots plan waar
mede Gilbert De Meester rond
loopt is het maken van wapen
schilden van alle Belgische
gemeenten, te beginnen met
Oost-Vlaanderen. Dit giganti
sche werk zou ongeveer twee
duizend schilden omvatten.
Voor zijn werk gebruikt Gilbert
De Meester bijna uitsluitend
mondgeblazen glas. Hierover
vertelt hij iets meer.
G.D.M.«Het mondgeblazen
glas voeren we in uit Duitsland
of Frankrijk. Het proces ver
loopt als volgt: van de vloeibare
massa wordt als het ware een
fles geblazen De bolle kanten,
aan de boven- en onderzijde,
worden afgesneden. Dan wordt
de aldus bekomen cilinder in de
lengte doorgesneden en onen-
geplooid. Dan gaat de glas
plaat de oven in waar ze met
een plank, aan een lange stok
bevestigd, glad gestreken
wordt. Aldus bekomt men bla
den van ongeveer een halve
vierkante meter.
Een andere wijze om glas te
maken is het slingeren. Op een
draaiende schijf loopt onder in
vloed van de middelpuntvlie
dende kracht het glas open.
Geslingerd glas kan men her
kennen aan de doorlopende
ronde lijnen die er in te vinden
zijn. Mondgeblazen glas heeft
meer vertikale strepen Zo'n
mondgeblazen stuk glas kan
afhankelijk van de kleur dui
zend tot tweeduizend frank
kosten.»
Gilbert De Meester spreekt
graag en met liefde over zijn
beroep Hij heeft een hekel aan
onnatuurlijke materialen en
werkt uitsluitend met grondstof
fen van zuivere oorsprong. Dat
bijvoorbeeld polyester artisa-
naal aangewend wordt is voor
hem doodzonde. We kunnen
hem hierin geen ongelijk ge
ven. Terecht beweert hij dat het
werken met ondergeschikte
materialen uit den boze is. Het
maakt het artisanale tot een
konsumptieobjekt en doet in
breuk op het originele aspekt
dat tenslotte aan elke ambacht
verbonden is.
Dank zij deze zuivere houding
tegenover het ambachtelijke is
Gilbert De Meester er toe ge
komen te leven voor en te leven
van een aloude traditie die ons
inziens bewaard dient te blij
ven..
André De Groeve
Het is geen nieuws te vertellen dat Aalst heel wat toneelver
enigingen groepeert. Er is dan ook een zekere koördinatie
nodig, anders gebeurt het wel dat op ons grondgebied twee
maal hetzelfde stuk geprogrammeerd is. Eén der stuwende
krachten om een overlegcentrale voor Aalsters toneel (OCAT)
op te richten was Ronald Schollaert. Samen met nog enkele
toneelliefhebbers was hij er zich van bewust dat er werkelijk
iets degelijks moest gebeuren. Niet alleen om een koordine-
rende rol te speien, maar eveneens om ten opzichte van de
overheid als één groep naar voren te komen en zo (om een
vies woord te gebruiken) «meer druk» te kunnen uitoefenen.
Na enkele kontaktvergaderin- ring. De reden werd als volgt
gen is het nu zo ver. De 15 op
papier bestaande toneelver
enigingen werden gekontak-
teerd. Tien ervan traden toe tot
het OCAT
De Vriendenkring Herdersem.
De Denderzonen. Herdersem
en Groep 75 Aalst werden niet
opgenomen omdat men niet
zeker is of zij nog aktief zullen
optreden
Teater Lanseloet Aalst nam
ontslag na de eerste vergade-
geformuleerd: «De speciale
plaats die de groep inneemt in
de stad als vereniging voor
jeugd- en kindertoneel».
De Meldertse Claerhaegse
Comedie sloot niet aan bij ge
brek aan interesse. (Wij zien
niet duidelijk waarom deze ver
eniging niet wenst toe te tre
den. Het is niet omdat men uit
sluitend openluchtprestaties
levert dat men de rug moet toe
keren naar de andere toneel
groepen.
De Claerhaegse Comedie zal
trouwens kortelings kleur moe
ten bekennen, willen die men
sen echt aan toneel doen of wil
len ze er een gezellig onderon
sje van maken? We denken
aan de regie-perikelen! Of
denkt men in Aalst niets te kun
nen opsteken?)
Na deze zure oprisping van on-
zentwege terug terzake. Tien
op vijftien is een behoorlijke
score. Diegenen die aktief zijn
op het gebied van het gespro
ken toneel voor volwassenen
zijn toegetreden tot het
O C A T. Dat is een grote stap
in de goede richting
Fred Muylaert werd als voorzit
ter verkozen. Ronald Schol
laert speelt de rol van
sekretaris-penningmeester en
wellicht ook deze van duivel-
doet- al. Elke aangesloten ver
eniging leverde een bijdrage
van 500 fr. teneinde de admini
stratieve werkingskosten van
dit speeljaar te financieren.
En geen vereniging zonder sta
tuten. Een voorlopige tekst
werd opgesteld en verstuurd
naar de leden. Tot 15 januari
1979 kan men wijzigingen
voorstelen. Op vrijdag 26 ja
nuari 1979 komt de werkgroep
terug bijeen. Wellicht wordt het
dan de officiële stichtingsver
gadering
Op een rijtje de aangesloten
groepen en hun vertegenwoor
digers: Hoger Op met Etienne
Baetens en Frans Philips
Land van Riem met Luc Noél
en Noél Desmedt.
De Catharinisten worden ver
tegenwoordigd door Maurits
De Smet en Marcel Carlier
De Schakel stuurt Fred Muy
laert en Tuur Van Den Brulle
In cinema Feestpaleis bedrijft Marty Feldman voor de tweede week «Seks
met een glimlach» in zaal 2. Deze film probeert op guitige wijze seks en
humor aan elkaar te koppelen.
In zaal 1 van deze zelfde cinema hebben Elvis en de non' de plaats moeten
ruimen voor «The Driver», een film van Walter Hill met in de hoofdrollen
Ryan O'Neal als 'the driver'Bruce Dern als de detektive, Isabella Adjani als
'the Player' en Ronee Blakley als 'the Connection'.
Bij overvallen is een der belangrijkste punten het tijdig wegkomen van de
plaats der misdaad, in Amerika blijken hiervoor specialisten te bestaan.
Een van deze specialisten is The Driver Hij brengt twee mannen die een
speelzaal overvielen in veiligheid nadat hij een heel stel politieauto's tot
schroot reed door ze van de weg te rijden of ze tegen elkaar te laten
opbotsen. Echt virtuozenwerk. Hij meldt zijn opdrachtgevers echter dat dit
zijn laatste job is en dat hij met houdt van mannen die met zware schietijzers
in de handen hun slag thuis halen. Zowel voor de gangsterbazen als voor de
verbeten politieofficier die reeds lang jacht maakte op the driver' betekent
dit een tegenslag. De eersten kunnen zelfs ondanks het aanbieden van hoge
geldsommen de man niet overtuigen nogmaals voor hen te rijden. De
tweede ziet een eventuele kans om 'the driver' te snappen ontglippen.
Tijdens een konfrontatie met getuigen van de casino-overval blijkt niemand
hem te aanzien als 'the driverook met een jonge vrouw die hem nochtans
goed in oogschouw had genomen. Op dergelijke wijze ontsnapt Driver uit
de klauwen van zijn belagers. Dit betekent echter geen happy-end want
door een opgezette val van de politie-officier zal Driver terug in nare
papieren gewikkeld worden. Hoe hij zich al dan niet uit de slag trekt laten wij
je liefst zelf gaan bekijken in cinema Feestpaleis.
Naar onze mening liet de realizator, Walter Hill, zich voor deze film zeker
inspireren door «Bullitt». de eerste film waarin auto's in groten getale aan
diggelen worden gereden.
Wie nog meer van die gekke buitenbeentjes van het Amerikaanse leven wil
gaan zien kan deze week terecht in de studio van cinema Palace waar vanaf
vandaag de film «This is America» Amerika, de naakte waarheid
loopt.
'This is America' schenkt geen aandacht aan een streek, 'n groep of een
marginale kuituur, maar wil de hele huidige samenleving belichten. De
vijfendertig verschillende epizodes die in de film voorkomen vormen samen
een waarlijk schokkend en schandalizerend. maar ook vaak komisch beeld
van wat ons werkelijk bezighoudt in deze tijd.
Een paar grepen uit het gebodene:
De zwarte missen, angstaanjagende onthullingen over de talrijke geheime
verenigingen die in Amerika het Satanisme en de Duivelsvereringen beoe
fenen.
Mannelijke go-go-dansers die met hun heupen wiegen en draaien voor een
uitsluitend vrouwelijk publiek.
Afbraak derby's, waarin races gehouden worden waarin auto's elkaar in
gruis proberen te rijden.
Ms. Bloot-Amerikawedstrijden. Amerika is tuk op wedstrijden van elke aard
en zelden gaat een week voorbij zonder een ol andere belangrijke schoon
heidswedstrijd De aangepaste moraal en n nieuwe vorm van verdraag
zaamheid hebben naakte schoonheidswedstrijden in de mode gebracht en
vele families zijn nu fier dat hun dochter er aan deelneemt
Naast Drive-in-kerken en Amerikaanse catch is er ook nog de moddercatch
De ongewone sport van worstelen in modder door naakte of topless
schoolmeisjes is een populaire en verspreidde attraktie in vele nachtlokalen
van Amerika.
Heel dit buitenissig exposé wordt onderlijnd door een uitmuntende origi
nele filmmuziek bestaande uit luchtige jazz, klassieke concerto's en rock.
Sensationeel zeggen de filmmakers. Dit laat echter niet weg dat de film in
zijn geheel ontredderend kan werken omwille van zijn schokkende beelden
die onze soms bizarre hedendaagse maatschappij tekenen.
In de benedenzaal van cinema Palace een heel ander genre van film: «The
war in Space» - Oorlog in het heelal
We bevinden ons in het jaar 1980 op het ogenblik dat de ruimteoorlog voor
de mensheid losbarst. Op verschillende plaatsen van de aardbol zijn de
mysterieuze 0VNIS opgedoken Elektrische storingen doen zich voor De
direkteur van de Japanese afdeling van het Ruimtebureau van de Verenigde
Naties wordt met een vreemd probleem gekonfronteerd Een 0VNI is in de
Japanse bergen te pletter gestort. Dit zal de aanleiding zi|n van de eerste
ruimteoorlog in de geschiedenis van de mensheid. Op verschillende plaat
sen van onze globe breken konflikten uit. Bijna alle bazissen van de
Verenigde Naties worden vernietigd. Er rest de mensheid maar een hoop
meer en dat is in het geheim ondergronds een machtig ruimteschip te
bouwen «G0HTEN» genaamd. De Gohten zal de wereld weten te bevrijden
en achteraf koers zetten naar de planeet Venus vanwaar de aanvallers slag
leverden. Aan de voet van een vulkaan temidden van de Venusiaanse
wildernis zal slag worden geleverd tegen de belagers die afkomstig zijn van
de ster Mesie 13. een ster die op 22.000 lichtjaren van ons verwijderd ligt
Ook in het luchtruim boven Venus gaat het er heet aan toe De aanvallers
zullen op de vlucht worden gedreven en de eerste ruimteoorlog is voor de
mensen aewonnen.
SJ
naar de vergadering
Gracienne Van Nieuwenborgh
en Carole De Jonckheere ver
tegenwoordigen Kunst. Licht
en Vrijheid.
Ulrik De Boitselier en Paul
Sonck zetelen voor Voor Taal
en Vrijheid. Sinte Barbara Ar
beid en Kunst zendt Ronald
Schollaert en Paul Seghers
naar de vergadering.
Nieuw Leven wordt afgevaar
digd door Eddy Veeckman en
Ulrich D'Haese
Marie-Rose Monsieur en Mare
De Bie komen naar de verga
dering in naam van de Baarde-
gemse groep Hoop in de Toe
komst.
Tenslotte is Vast als Elk uit
Hofstade gedelegeerd door
Johan Brondeel en William
Guns.
Volledigheidshalve moeten w
zeggen dat per vereniging
maar één stemgerechtigd is b
We kijken met zeer veel be
langstelling uit naar de realisa
ties van het O.C.A T.
