MELDERTS KRAVAALBOS,
NATUURPARK BIJ UITSTEK!
ycr
<WUI2€W€MS
KKAVAALBOS
tds vele jaren is het Kravaalbos niet alleen voor mensen uit de streek maar een tijd blootgesteld wer-
voor natuurrekreanten van heinde en verre een geliefde pleisterplaats. den zij zo hard dat zij niet laer» van «Somerlier» of
aktie gevoerd door de V.V.V. «De Faluintjesstreek» het laatste decennium en meer te bewerken vielen.
<Week van het Bos» gepatroneerd door minister Mare Galle brachten dit bos. Van de werf ging het dan
der mooiste en grootste van Oost-Vlaanderen, extra in de belangstelling over «den Peternelle-
d lat een aantal mensen reeds beginnen te gewagen van een té veel aan berg» naar Herdersem
jj angstelling. Dit dan uiteraard alleen op topdagen bij uitgelezen weder. aan de Dender «daer
j e zondag en elke vrije dag trekken dan ook slierten georganiseerde men den steen te ontlae-
ndelgroepen of familiale groepen naar, langs en door het bos. Graag dan ook den placht» zegt het Boek
der Kelderije van 1456.
Vanuit Herdersem ver
trokken de ladingen naar
het hele Vlaamse land en
zelfs naar het buitenland.
Werden er o.a. mee ge
bouwd de St.-Pieterskerk
te Leuven, de O.L.V.-Kerk
en de Kluizerije het Graaf van Leuven in 1086
langst bewaard met Mei- een deel van het Kravaal
dert als hoofddeel. aan de abdij terwijl het
Over deze bossen horen vruchtgebruik ter be-
van de Finisterraekerk te
Brussel, stadhuis en St.-
Martinus te Aalst, de kerk
van Alkmaar en tal van
!r het «Kravaal» dan volgende dokumentatie.
het verre verleden! de Kluizerije onder Moor- 1074 stichtten een zestal
euii voor de vorming van sel-Affligem en Erembo- roofridders de Abdij Affli-
jai Alpen beleefde West- degem bedekte. gem waarvan wordt be-
3u( opa zijn zoveelste ijs- Van dit enorm hoog-mid- weerd dat ze het eerste
jch zodat de plantengroei deleeuws bosgebied ble- stenen gebouw was van
achteraf erg moeilijk ven het Kravaal, het Al- de omgeving en grote in-
ncjil om vanuit het Zuiden truidenbos, het Asseren- druk maakte op adel en
ka sr de Alpenrug heen te bos, de Affligembossen bevolking. Zo schonk de ie Antwerpen, een deel
Jr k nen. Dat zou er de oor-
j e k van zijn dat het aan-
v( planten en vooral
de omsoorten in onze ge-
bel den zo berperkt is in
In gelijking met andere
ka relddelen.
relb opmars van de vege-
hul ie in West-Europa ver-
t achteraf volgens het
eend sisteem in drie
slat en.
;chrst komt de pionierve-
tee tatie met wilg, berk en
jdere boomsoorten we reeds in de belangrij- schikking bleef van de gebouwen in het Rijn-
ng larvan het zaad kilome- ke oorkonde van 1151 ter dorpsbewoners. De Abdij land. Uiteraard ook de
ja s ver door de wind kan gelegenheid van het ak- bouwde er het Hof te Put- meeste gebouwen uit de
5rir >rden meegevoerd, koord tussen de Abdij Af- te en rooide planmatig omgeving. De Abdij
;n arop volgen o.a. els, fligem en heer Berner een deel van de bossen, moest immers heel wat
ideier,, lijsterbes en vogel- «de Morscele» (Moorsel) Haar grootste verwezen- gebouwen optrekken in
festrs die door vogels ver- die het goed van Affli- lijking was echter wel de priorijen en parochies
f„ $reid worden. De vogel gem in zijn omgeving te ontginning van steen- waarvan ze het patronaat
ier P deze vruchten oppikt vuur en te zwaard had groeven, een voorname had. Vele inwoners kre-
(t zijn voordeel met gezet ingevolge twisten bron van inkomsten trou- gen er een lonende ar-
vruchtvlees. Het met de Abdij over zijn wens. beid mee en de bevolking
chtbeginsèl dat moei- rechten op omliggende De Steengroeven van het steeg zodanig dat Mel-
;er verteerbaar is wordt bossen en gronden. Al- Kravaal. dert in 1259 een zelfstan-
ior de vogel tijdens zijn leen door toedoen van Door deze uitbating werd dige parochie werd, los
ichten uitgeworpen,
lelifrpakt in vruchtbaar
bofest.
laatste fase is dan die
de notendragers
v<feartoe beuk en eik be-
iscpren. Voor verspreiding
rerlpn deze edele boom-
jerforten is het meestal
>p echten op diersoorten
i vje zich met noten voe-
en als eekhoorntjes en
yerzwijnen.
t vft> deze wijze ontstond
nepk bij ons het Atlantisch
3t jkenwoud.
:tap dat milieu van
reepuwenoude bomen
bijeedt dan de mens aan
pp vindt er de noodzake-
enjke geborgenheid. Met
kvA eik begint de mens Ik docht wel, dat zij komen zou ternauwernood voorbij
eljjpk aan zijn beschaving, lang voor het iemand wist, en vinden de verwachting al
n polang hij zich gedraagt en hebben we ons niet werkelijk rondom ons in de velden, de
iscfs zwerver zal hij zich een maand of wat vergist? verwachting van de Mei! (J. Prins) (Per)
ntdoeden met de vruchten Wij dachten ons de winter nog
a#n het bos, zaden en
ieren. zijn overheren Lauretta
i een tussenstadium zal van Aalst en Wauter van
Jp jij de dieren met zich Dendermonde kon hij tot
,ev#eedrijven. bedaren worden ge-
«Jiteindelijk geeft hij ech- bracht,
p kèr zijn nomadenleven op ^et 9in9 dan in hoofd-
im zich definitief in klei- zaak. om z,Jn rechten op
men er leefde, de «Seme- 1778) komt het in grote
lijnen overeen met de
voerman van lastdieren, huidige begrenzing.
«Mutsereel»van «Marcel- Het is een gemengd bos
la» ofte «kleine Muur» al- waarin vele botanische
hoewel hierbij twijfels soorten voorkomen als
ontstaan gezien Mutse- els, beuk, berk, tamme
reelhof ouder is dan Af- kastanje, acacia, es. Als
flighem, «Kravaal» van onderbeplanting heeft
«car» en «vaal». «Car» men er boshazelaar, els,
betekent steengroef en vlierlijsterbes, varens,
«vaal is dal. Zo ook «Do- heidekruid,
ment», een verbastering Naast de gewone wild-
van Thidaumont, Waalse soorten herbergt dit bos
gemeente uit het zuiden ook roofvogels als de
van de provincie sperwer, de bruine kie-
Luxemburg van waar ve- kendief, de valk, de bui-
Ie steenkappers naar het zerd en verder nog talrij
ke vogelsoorten als lijs
ters, merels, kraaien, koe
koeken, bos- en velddui-
ven. Ook de wielewaal,
het roodborstje, het mee
sje, de spreeuw, het win
terkoninkje, de goudvink,
de Vlaamse gaai, de
specht, de veld- en
boomleeuwerik.
Kravaal kwamen. Ook het Omdat steile hellingen,
«Hof te Putte», het hof geringe diepte van het
gelegen aan «de putten» kleisubstraat en talrijke
en vandaar ook de «Put- bronnen de grond weinig
straat». Na de ontginning geschikt maken voor
lag de streek verlaten en landbouw bleef dit bos dit vlak is het Kravaal uit-
werd dit hof «te Woestij- van ontginning ge- erst belangrijk,
ne» genoemd. spaard. Ligging en Bereikbaar-
Een andere groef beho- De sterk versneden bos- heid
rend tot het hof van randen en het geaccen- Het hele kompleks met
Moortere, bevond zich op tueerd reliëf geven het Kravaalbos, Poelbos,
de scheiding van Doment gebied een hoge estheti- Kravaalvelden en Heren
en Nuvel. sche belevingswaarde bos strekt zich uit over
Vanaf de 16e eeuw waren met verrukkelijke verge- Meldert, Asse en Mazen
de groeven «uitgeput» zichten. zele in een hoek gevormd
en de monniken zochten Gedurende de eerste we- door RW 10 (Oostende-
elders naar verse poelen, reldoorlog verloor dit Brussel) en RW 57 (Lo-
zo te Asse en te Zellik. loofbos zijn oud beuken- keren-Asse).
Voor de mensen rond het bestand. Beplantingen en Het Kravaalbos is toegan-
Kravaal werd het een wildgroen hebben deze kelijk via het gehucht Ter-
moeilijke tijd, een over- uitloper van het Brabants
gangsperiode waarbij al- heuvelland met tal van
Ie heil diende te worden bronnen en adertjes op
gezocht in de landbouw, nieuw herschapen tot
de énige mogelijkheid tot een eeuwenoud getuige-
broodwinning. landschap.
In 1769, toen men de ab- Het Kravaal en zijn
dij wilde heropbouwen, Funktie
beweerde men, volgens Bomen zijn ook ekono-
Beda Regaus ten onrech- misch belangrijk.De hui-
Heel wat wandelklubs uit
Oost-Vlaanderen richten in
het uitgestrekte Kravaalbos
prachtwandelingen in. Men
«morgen» in Wallonië
duurder betalen. Ook op
te, dat de groeven totaal dige wereldontwikkeling
waren uitgeput. met de noodzakelijke toe-
De grote zandsteen die te name aan papierverbruik
Meldert in het «Jaar van impliceert houtschaarste.
he Dorp» op het Dorps- Ook de nu fel stijgende
plein werd opgericht, prijs van de brandstof
komt uit «de Gensjt» draagt daartoe bij.
(«ginst» ofte «génêt» of Het bos krijgt dan ook in
brem») te bereiken via de geïndustrialiseerde
heide langs Lepelstraat,
Heuvelstraat, Vogelzang,
Dorpveldstraat en Put
straat. Al deze wegen zijn
verhard met kasseien,
beton of asfalt en vanaf
deze wegen vertrekken
paden, meestal niet be
rijdbaar, naar het Kra
vaalbos.
Een paar landwegen lei
den ook vanuit de wijk
Huizekens naar het bos
waar ze aansluiten bij in
terne bospaden.
Het pad dat vertrekt van
aan het Hof te Putte is
berijdbaar. Op een paar
verharde privé-toegangs-
bbie nederzettingen te
ird
de bossen van Meldert
het arm dorpje Meldert w
gedurende een paar eeu
wen druk en bedrijvig als
een middeleeuwse stad.
Schreef Dom Udo Cam-
bier in 1651 hierover niet
«Van de kant van Meldert
heeft men de steengroe-
IC IICUCI tciuiiyni IV,
aan vestigen. Van dat die door de Abdij als de ven van Affligem. Eer-
-Aljgenblik af werd hij boer.
riti ij de nederzetting wer-
de weidevlakten
elvergraasd, t.t.z. werden
j fcllle jonge bomen
ntschorst en afgevreten
vel oor kudden geiten en
dichapen. Grotere bomen
hare werden beschouwd, tijds waren ze zo verm-
Berner kreeg toelating aard en zo rijk dat men er
rijsthout te kappen van een groot deel van de
een haag langs het abdij- gebouwen van Mechelen
bos om er de wallen van en Antwerpen mee heeft
zijn «castrum» te Moor- opgetrokken»,
sel mee te versterken. De monniken begonnen
Ook omtrent het hout van reeds vroeg met het poe-
zvvt/èrden c^gelcap"voor het Ascerholt dat volgens len van de zandsteen,
il i erwarming voor hut- eer> hertogelijke akte van Het charter van Berner
tut Bebouw en voor het ma- 1086 in gemeen gebruik van Moorsel in 1151 han-
i en van houtskool waar- vvas werd een regeling delt er trouwens reeds
tij nede het mogelijk zou getroffen over en waarschi,nli|k
Korden hoge smelttem- Doorheen het woud liep werd hun eerste kerk met
c Kraturen te bekomen slechts één weg, de Kleit- die stenen gebouwd,
ijzeren werktuigen te hagestraat, de Truyen- Over het ontstaan van die
ndiunnen smeden. boschstraat, de Potaerde- steenlagen bestaan ver-
Kravaalbos maakte straat en de Heiremans-
van Baardegem. Dit was de oppervlakte.
een zijweg van de Put- wereld, en niet het minst wegen zijn alle direkte
straat, links komende uit in onze regio, een eigen toegangen aardewegen,
de richting van de kerk specifieke waarde, Het eigendom is gekon-
waar nog over een drietal onlangs nog herhaalde- centreerd in handen van
ha dergelijke stenen ver- lijk beklemtoond door een drietal partikulieren.
spreid liggen bijna aan Mare Galle, Minister voor De jacht wordt gedeelte-
het Vlaamse Gewest o.a lijk verhuurd en gedeelte
tijdens de door hem lijk zelf beheerd,
georganiseerde «Week Qua reliëf ligt op een
van het Bos». klein gedeelte na volledig
Ook qua luchtreiniging is boven de 50 meter hoog-
het bos belangrijk. Toe- telijn. Het hoogste punt
nemende verstedelijking bedraagt ca 75 m en het
en grotere arbeidsinten- laagste ca 35 m.
siviteit konditioneren De basisgrondlaag be-
bosgebieden om de nodi- staat uit kalkrijke zanden
ge rust te verschaffen, met zandsteenbanken. In
Ook sociaal heeft het bos het Kravaalbos liggen de
een funktie en via een bronnen van de Leibeek
formule waarbij ook de en de Graadbeek. De op
eigenaar gediend is kan pervlaktelaag, kwartaire
ook het privébos toegan- loess, is wisselend in dik-
kelijk worden gemaakt. In te en soms totaal ver-
kompensatie hiervoor dwerfen. Het Kravaalbos
dient de gemeenschap wordt ontwaterd door de
dan een aantal lasten op- Molenbeek via de Lei- en
zich te nemen. de Graadbeek.
Bomen zijn niet alleen Het Kravaalbos ligt in het
voor de volksgezond- overgangsgebied van
heid, als biotoop, land- zandleem- naar leem-
schappelijk en litholo- streek,
gisch-bodemkundig be- Botanische typering
langrijk, ze regelen te- De spontane vegetatie op
vens de waterhuishou- het terrein van het Kra-
ding van een heel gebied, vaalbos is die van een
Humusgronden behou- eiken- haagbeukentype
den het oppervlaktewater en ook van een eik-ber
en waar het bos ver- kenbos. Er heeft zich een
dwijnt drogen de bron- kruidlaag gesubstitueerd
nen op. met valse salie, lijsterbes.
Het waterverbruik in ge- dubbelloof, dalkruid,
o.m. het gevolg van de Archeologen hebben er, industrie en intensie- adelaarsveren, geitebald!
grote inwijking, vooral ook met de vele fossie-
dan van vreemde steen- len, een dankbaar werk-
kappers.
bier schreef dan ook: naar het verre verleden.
«Het aantal steenkappers Gemengd bos
en andere werklui die Het huidige Kravaalbos, 1 ",UUU!,a,,,y uc .Mu,ue"
worden gesteld voor be- tage verarmd en hier en
daar arbeidden en in ten- waarop reeds klasse- 3 3
ve tuinbouw kan niet lelietje-der-dalen, en ook
vreemae sieen- uauxuaa. w«,x- estraft blijven toene_ bosanemoon, wilde hya-
Dom Odo Cam- terrein op hun speurtocht m „int
men. Het grondwaterpeil cint, gras- en mosssoor-
blijft immers verlagen en ten. Als gevolg van
alles dient in 't werk te ontbossing is de kruide-
als in een stad
Zelfs had mep er aan ge
dacht om op de dorps
dries, een Frankische,
een marktdag te houden
in het balang van kopers
en verkopers van de
ravaalbos bevindt er zich een prachtige vijver, jammer genoeg is hij niet voor zandsteen,
idereen toegankelijk daar hij op een «verboden toegang» - terrein ligt (Per) Brusselaars en Aalste-
naars die niet wilden dat
ten woonden was zo ringsbesluiten slaan van
groot dat het er toeging 25 mei 1977 en 6 juli
1978, is een zeer geva
rieerd bos.
Op de Ferraris aart (1771-
waren en benutten van daar is er een domineren
het oppervlaktewater, van adelaarsvaren. Ook
Water wordt immers ook bramen die evenmin in
een politiek begrip en teressant zijn voor de re-
wellicht moeten we het kréant. Els, wilg en bijho-
lestijds deel uit van dat straat, naar Moorsel-
grote kolenbranders- Dorp.
woud Zoniën en is van- Meldert had in de 11e-
daag nog met zijn circa 12e eeuw reeds bepaalde
li 80 hektare een belangrij- kernen. Zo de «Kleirha-
it ke getuige van het vroe- ge» gedeeld met Moor-
k gere natuurpatrimonium. sel, «Mutsereel» met ei-
Ie Het oorspronkelijke Kra- gen hof en velden, «Do-
s vaalbos ment» en «Nuvel» met
en Aanvankelijk maakten de elk een belangrijk steen-
i bossen van Meldert deel poelbedrijf, het bosge-
uit van het uitgestrekte bied tussen Dorp en Affli-
irvf*Ascerholt» dat het gem en het «Kravaal»
lioorden van Asse, een met het «Hof te Putte»,
groot deel van Mazenze- Vermoedelijk kwam de
Ie, Houtem onder Baar- grote landbouwrevolutie
degem, de voornoemde reeds op gang bij het ein-
bossen van Meldert en de van de 10e eeuw. In
ten we ons beperken met tussen hen een belangrijk
te konstateren dat ze er centrum zou ontstaan
waren. hadden de grootste
Gewoonlijk vertoonden moeite om zulks te ver-
ze drie boven elkaar lig- hinderen.
gende lagen waartussen Een aantal toponiemen
veel grondwater met een verwijzen nog naar die
totale hoogte van 4 6 verre periode,
meter. De lagen beston- Zo de «Huizekens» wat
den uit los naast elkaar duidt op vlug opgetrok-
liggende brokken die bij ken hutten en huisjes
het poelen door paarden voor de kappers, het
werden weggesleept op «Travoljeveld» (travail)
sleden naar de werf. waar werd gewerkt aan
Daar begonnen de kap- de steen, «Parijs» omwil
pers dan dadelijk aan het Ie van de er heersende
bewerken van die stenen drukte bij het vervoer en
want eens aan de lucht om de weelde waarin
Hier vind je nog de stille rust, de goede lucht, vrede. (Per)
vindt dan ook aan de han4
van gekleurde pijlen dez~
routes weer. (Per)
rende ondergroei vinde..
we in de depressie va*,
de Graadbeek.
Transparantheid, toe
gankelijkheid, ontslui
ting
Als gevolg van de afwe
zigheid van een goed
ontwikkelde struiklaag is
het Kravaalbos op oog
hoogte vrij goed door
zichtbaar en open ruim
ten als vijver, kapvlakte
en weiland dragen bij tot
een horizontale transpa
rantheid. Ook vertikaal is
de transparantheid vrij
goed.
Het aantal m bospad be
draagt 10.800 m of 148 m
per ha, 36%. De lengte
van de boskantwegen is
3.000 m. Er zijn 41m/ha
bosrandweg ten 1L7m/
haintern bospad. In de
bospaden komen 900
smalle paden voor. Som
mige bospaden zijn wel
het ganse jaar door voch
tig. Bospad nr. 7 is het
breedste, 3 4 m en
doorkruist het Kravaan
van oost naar west. Ook
bospad nr 8 langsheen
de Kravaanvelden is voor
de rékréant konfortabel.
Van de zuidrand wordt de
omgeving gebrekkig pa
noramisch ontsloten we
gens het klimmend reliëf
en de residentiële be
bouwing. Wel met een
uitzicht op de Semelaar-
vallei. Van de westelijke
rand is de ontsluiting
quasi onmogelijk wegens
de gesloten lanschapsty-
pen in Herenbos en Kra
vaanvelden.
De Kravaalbosrand wordt
goed tot uitstekend vi
sueel ontsloten vanaf de
wegen Schaapeusel, Vo
gelzang en Putstraat. Van
op verdere afstand zijn
de randen van het Kra
vaalbos zichtbaar van de
weg Oostende-Brussel
en die van Lokeren naar
Asse.
Centrum voor Natuur
studie
In een studie van het SE-
RUG, het Seminarie voor
Toegepaste Ekonomie bij
de Rijksuniversiteit Gent
werd gesuggereerd het
Kravaalbos een bestem
ming te verlenen als cen
trum voor natuurstudie
en natuurredukatie ge
paard aan beperkte wan-
delrekreatie
In dit centrum zouden
wetenschappelijke
onderzoekingen kunnen
plaatsvinden en tevens
zou het kunnen dienen
om de bevolking, en niet
in het minst de school
jeugd, met de natuur ver
trouwd te maken. Dit cen
trum zou kunnen om
vatten
vergaderlokalen voor
nadere instruktie na les
sen in biologie (fauna en
flora) en in aardrijkskun
dige wetenschappen als
geologie, bodemkunde,
landschapsstudie.
tentoonstellingsruim
ten -arboretum) waar de
floristische, faunistische
en geologisch-lithologi-
sche rijkdom uit de om
geving op konkrete ma
nier kan worden toege
licht. Bvb door aanleg
van een herbarium i.v.m.
het seizoen zodat de be-
zoeker-rekréant weet
welke planten op dat mo
ment te vinden zijn.
woonruimte voor de
konservator-beheerder
van dit natuurstudiege-
bied.
vanuit het centrum
zouden uitgestippelde en
bewegwijzerde natuurpa
den het hele Kravaalbos
en de onmiddellijke om
geving kunnen door
kruisen. wnrdt vervolol.
