Drie dagen vieren in «St.-Antoniusdorp»
Minister en TV
vieren te Essene mee!
Herdersem met
«100 jaar Oost-Vlaanderen literair»!
BRON
Dorpsraad zeer aktief
4 - 23.1.1981 - De Voorpost
Wie met kop en schouder boven iedereen uitstak was ongetwij-
Vervolg van pag. 1
teld de reus van Herdersem. (Per)
tuiging dat «een goede ker- tingen nopens de festivitei-
mis vieren, zoniet de ge- ten had verstrekt kwam de
zondste dan toch de aange- drank aanrukken. Faluintjes-
naamste ontspanning is die genever was er deze keer
er bestaat». echter in de Faiuintjesstreek
Nadat vanwege het Feestko- niet bij en de opkomst moet
mitee de plaatselijke voorzit- groter geweest zijn dan men
ter en Gudula en Antonius vermoedde want ook het
op een mooie tekening wer- aantal beschikbare glazen
den bedacht en Robert Van leek ontoereikend,
der Stockt technische inlich- Van in de oudste tijden ka
rakteriseert Herdersem zich
inderdaad als een dorp van
landbouw en veeteelt wat
dadelijk in verband staat met
de verering van St.-Elooi en
St.-Antonius-Abt. Verwijst
St.-Elooi, de bisschop-smid
naar paarden (zie de ver
maarde paardenommegang
op 29 juni) St.-Antonius
houdt meer verband met de
veeteelt, inzonderheid dan
met varkensteelt.
Door de folkloristische ge
bruiken heen hoeft echter te
worden gespeurd naar etno
logische ondergronden, ver
eringen die zijn terug te voe
ren naar oude kultusgebrui-
ken reeds bij de Romeinen in
voege.
Gilde van St.-Antonius
In 1663 werd te Herdersem,
onder de baronnen Gaspar
en Lodewijk de Valdez de
gilde van St.-Antonius opge
richt. Deze gilde had in de
kerk een kape.l met altaar
toegewijd aan St.-Antonius-
Abt. Buiten het geestelijk
doel traden de jonge gilde-
broeders op als een soort
burgerwacht, wel gewapend
en geoefend om de parochie
te vrijwaren van dieven en
baanstropers. De leden wa
ren ingedeeld in officieren,
vaandrig, standaarddrager,
bazuinblazers, trommelaars
en muzikanten. Uit deze gil
de ontstond immers in 1784
de Herdersemse Harmonie
die dus bijna aan haar twee
de eeuwfeest toe is.
De faam van deze Gilde
wordt momenteel hoog ge
houden door de heren Van
Hoorde, Michiels en Lam-
brecht.
De Dorpsraad
In 1977 gesticht onder im
puls van Hubert De Neef
heeft de Dorpsraad op zich
'n Stralend winterzonnetje, verre voorbode van een naken- kament van Dom Beda
de lente, een Vlaams minister van Brusselse Zaken, Rika
Steyaert, onder de meer dan duizend aanwezigen, een
televisieploeg van onze BRT die snapshots van dit folkloris
tisch gebeuren brengt in «Dit Leuke Land» op zaterdag 31
januari, een quasi oneindig aantal offergaven waarvan de
opbrengst ten goede komt aan de bouw van een nieuwe
zaal, een originele misviering opgeluisterd door het Liede-
kerks zangkoor en een pittoreske openbare verkoping.
Wat wil Essene, en inzonder- vriezers doch we lijden aan
heid de Gilde van St.-Anto- spirituele tekortkomingen,
nius, nog meer? De kerk van aan gevolgen van te veel en
Essene, oorspronkelijk date- te goed. Hiertegen en niet
rend uit de 17' eeuw, werd alleen voor verloren voor
gedeeltelijk heropgebouwd werpen, wordt ook nu nog
in 1835. St.-Antonius komt St.-Antonius, ook te Essene,
erin slechts op de derde vereerd. Dat de predikant
plaats als patroonheilige en ondertussen gestoord werd
dit na O.L.V. bezoeking en door het gestamp van een
St. Jan. Voor de gelegenheid varken in zijn houten bak of
liep ze, tot grote voldoening door een verdwaalde tussen
van pastoor Janssen, verle- de gelovigen laverende ka
den zondag overvol. Bede- kelende kip, nam men er
vaarders, simpatisanten, dan, als couleur locale,
mensen bezeten door de graag bij.
mikroob van folklore en
heemkunde, wandelaars van Aloude viering
de Hekelgemse VTW-Wan- De «fondatie genaamd de
delaarsbond o.l.v. de heren Cantuarie van St.-Antonius
Van der Schueren en in de parochiekerk van Es-
Schoonjans, en gewoon ge- schene» dateert uit 1462 en
lovigen kwamen er in een werd gesticht door Juffrouw
uniek kader, ter kerke. Reeds Elisabeth van Heetvelde die
van in de vroege morgen in Essene veel goederen be
was men komen aandragen zat.Deze fondatie houdt heel
met offergaven van allerlei waarschijnlijk verband met
soort: broden in alle forma- toen heersende besmettelij-
ten liefst zo groot mogelijk, ke ziekten van mens en dier.
varkenskoppen al dan niet Dat het om St.-Antonius
met een kleurig lintje, kip- ging is begrijpelijk vermits
pen, konijnen, duiven, een- gezegd werd «Dient St.-An-
den, ganzen, biggen en zelfs tonius der heiligen man, die
een pony, en verder alle mo- mens en dier genezen kan»
gelijke boerenkost als kran- De verering bestond uit een
sen witte en zwarte pensen, beeweg gepaard gaande
kop, vlaai, rijstpap en fruit. aan een offergave. Daarop
Onder leiding van Etienne volgde dan een boetedoe-
De Reuse bracht het «Gau- ning: bidden bij het beeld,
deamuszangkoor» uit Liede- driemaal rond het beeld
kerke vloeiende Gregoriaan- gaan en tenslotte biddend
se zang en imponerend po- driemaal rond de kerk gaan.
lyfonisch werk. Pastoor Tenslotte volgde dan de ver-
Janssens, eigentijds, up to ering van de relikwie,
date en ad rem, hield eens te Van een beeweg moest men
meer een treffende homilie een tastbaar bewijs mee-
waarin hij het verband zocht brengen en dat kon dan zijn
tussen de Egyptenaar Anto- een medaille, een bede-
nius die op zoek naar het vaartvaantje, een santje,
geluk in aardse onthechting Waar een broederschap be-
zich uit de materialistische stond liet men zich dan ook
wereld terugtrok en de Vla- liefst inschrijven,
ming uit ons nog steeds lui
lekkerland niettegenstaande Verval en heropleving
elke matiging die soelaas en Stilaan kwam er verval in de
troost zoekt voor zijn over- verering en rond 1940
spanning, moedeloosheid, scheen de traditie totaal ver-
welvaartsmoeilijkheden bij loren te zijn gegaan. Vooruit-
Antonius die geluk in pacht gang van de wetenschap en
scheen te hebben. Antonius achteruitgang van de var-
-een figuur om naar op te kensteelt zullen hierbij wel
kijken met een staf als kluize- bepalend zijn geweest. Tot
naar, een boek als bijbel ten de kerkzangers met Rik De
geluide in onze levenswan- Bolle, Frans De Backer,
del, een varken als personifi- Frans Verbeken en tal van
katie van bekoring tot on- anderen het lofwaardig ini-
reinheid en een bel waarme- tiatief namen de oude volks-
de de duivel Antonius belet gebruiken in ere te her-
naar goede ingeving te luis- stellen
teren. In 1969 werd een eerste po-
Het varken, in vroegere tij- ging gewaagd en in 1970
den samen met de eigen ge- waren offergang en openba-
kweekte aardappelen en de re verkoop er terug. De grote
eigen groenten, goed voor doorbraak had plaats in 1971
het levensonderhoud onzer toen vele lokale verenigin-
voorouders, schijnen we nu gen gingen meewerken en
minder nodig te hebben. We de verkoping weer plaats
hebben discounts en diep- vond volgens het oude per
kament van Dom
Regaus.
«Verkenskoppe en andere
offeghaevene moeten te
goede worden gemaekt in
naervolgende manieren:
koppen en andere ghae-
vene selen van iërste quali-
teit sijn en inde suivere pa
pieren ghedaen,
kop ofte gifte worden
ghegheben aan die welcke
meest biedende is
rustverstorenden selen
door gewaepende achters
worden verjaegt
koppen of ghavene ist
verboden op straffe van
zwaere boeten in taveernen
of in bierhuysen verder te
verkopen»
In de opgang van deze ver
nieuwde ouderwetse viering
citeren we graag het aandeel
van radio en televisie, de
medewerking van zangko
ren uit het omliggende, o.a.
dat van Meldert, de inbreng
van kunstenaars als Tuur De
Rijbel en Bert Van den
Broeck, kleinkunstgroepen
en vooral het plaatsen van
een St.-Antoniusbeeld op
het dorpsplein, werk van
Bert Van Ransbeeck en Wim
Van den Braak.
Openbare verkoping
Bij het einde van de misvie
ring werden de gelovigen
bedacht op een santje en
onder het waakzaam oog
van de televisie, die vroeger
ook reeds voor «Echo»
kwam nadat Radio Brabant
Essene folkloristisch had
ontdekt, kon de openbare
verkoping van de overtalrij-
ke offergaven beginnen.
Voorzitter Rik De Bolle zou
echter eerst de reeds hoger
vermelde toelating van Dom
Beda Regaus voorlezen en
dan konden verkopers Sus
De Backer die nogal wat last
had me zijn mikro, Mare De
Bisschop die Rik De Bolle
van een aantal karweien ont
last en Frans Verbeken hun
waren aan de man brengen
in een pittoreske openbare
verkoping bij opbod. Dat een
pas gekochte haan dan ech
ter liever wegvloog moest
men erbij wel voor lief
nemen.
Ondertussen zorgde een
boerenkapel, «De Spele-
mannen van het Pajotten-
land», voor animatie en na
de verkoop kon in de ver
warmde tent boerenkost
naar hartelust worden veror-
derd.
Schoonheidsfoutje was wel
dat de verkopers in keurige,
kleurige hoerendracht met
zeer typische zwarte «faas»,
boerekiel en rode bollekes-
zakdoek om de hals ook wa
ren presenteerden in een ge
wone kommersiële verpak
king Misschien kan daaraan
volgend jaar wel worden
verholpen.
LH
genomen fokloristische ge
bruiken en jaarlijkse kermis
sen in leven te houden en te
stimuleren. Oorspronkelijk
telde het bestuur 8 leden, 2
.ran elke partij: CVP, PVV, SP
an VU. Het bestuur werd la
ter uitgebreid met vier niet-
politiek gebonden leden en
een afgevaardigde van het
stedelijk feestkomitee.
Oud-Burgemeester Antoon
Muylaert, eerste voorzitter,
nam onlangs ontslag en
werd vervangen door Louis
Lockefeer. Ook Mw Valenti
ne Moens werd na ontslag
name vervangen.
De Dorpsraad hoopt nog ve
le jaren, nu gesteund door
de toch wel vleiende woor
den van de burgemeester,
voor Herdersem op de bres
te kunnen staan.
Pensenworp
Koninginnestuk van de zon
dagse viering blijft uiteraard
de pensenworp. Nadat de
Harmonie een flinke show
had ten beste gegeven wer
den door prominenten, Her
dersemse en andere, vanuit
de vensters van de eerste
verdieping van het oud-ge
meentehuis, pensen gewor
pen. Voor de kinderen o.a.
de zilveren pens (waarde
500 fr.) en voor volwassenen
de gouden pens (waarde
1000 fr.). Samen een drie
honderdtal prijzen groten
deels bijeengebracht door
twee verdienstelijke leden,
Guido Van den Brempt en
Albert De Rop, mannen die
ook zorgden voor een flinke
kaartenverkoop voor het
Dorpsbal.
Het werd uiteraard een ge-
grabbel van belang waarbij
gretige handen de lucht in
gingen om een van de hon
derden prijzen in de wacht te
slepen.
Bij de kinderen ging de zilve
ren pens naar Sven Van den
Bogaert, Hardingwijk nau
welijks zeven jaar oud. Bij de
volwassenen was de tienja
rige Guy Callebaut, even
eens van de «Geleiwijk», de
seniores te vlug af.
Ondertussen werden de pel-
lepetatten met bakharing
gretig gesmuld en vloeiden
de tapkranen aanhoudend.
De «Moorselse Mis»
Door de H. Gudula, de be
schermvrouwe van de Fa-
luintjes avant la lettre, in 644
in het kasteel van Ham te
Herdersem geboren die zich
elke morgen, blootsvoets
over hobbelige stenen naar
een kapel van de Zaligmaker
te Moorsel begaf en wiens
lantaarn zekere morgen heel
vroeg aan het einde van de
huidige Gudstraat door een
duivel zou zijn «uitgeblazen»
(«duivelsput»), waren Her
dersem en Moorsel reeds
broederlijk verenigd.
Toen Gudula dan in 712 te
Herdersem stierf en er werd
begraven werden haar relie
ken naar Moorsel overge
bracht en er bijgezet achter
het altaar. Karei de Grote
richtte zelfs een Vrou
wenklooster te Moorsel op
en om het heilig lichaam
voor de Noornmannen te
vrijwaren vluchtten nonnen
met de stoffelijke resten van
Gudula naar Chèvremont bij
Luik waarna ze werden over
gebracht naar de St.-Gudu-
lakatedraa!, de huidige St.-
Michielskerk in de hoofd
stad.
Gudula kreeg te Moorsel een
kapel in de 14e eeuw met
o.m. een oud klokje uit 1597
dat echter reeds tweemaal
werd vervangen. Moorsel en
Herdersem hadden dus
reeds heel wat banden.
Toen dan in 1690 te Moorsel
de pest heerste en er talrijke
slachtoffers eiste richtten de
Moorselaars, door uiterste
nood gedreven, zich naar
Herdersem, naar de H. Anto
nius. Dit goed resultaat want
de ziekte hield op.
Om hun dankbaarheid te be
tuigen legden Moorselaars
dan ook de gelofte af jaar
lijks op de maandag van het
feest van de H. Antonius in
de parochiekerk te Herder
sem een Mis op te dragen
waarin bijna alle Moorselse
gezinnen destijds vertegen
woordigd waren.
Voorafgegaan door de mu
ziekmaatschappij kwam
men, uiteraard te voet, naar
Herdersem samen met de
kerkzangers, de koorknapen
en vooral de Moorselse pa
rochiegeestelijkheid. Tradi
tie die echter na verloop van
tijd fel afzwakte.
De laatste jaren werd de
«Moorselse Mis» terug in
ere hersteld. Moorselaars
komen weer in steeds groter
aantal naar de Mis door de
eigen parochiegeestelijkheid
er opgedragen en muzikaal
door het Herdersems zang
koor opgeluisterd.
Verleden maandag was het
medepastoor Steps van
Moorsel die te Herdersem in
de eucharistieviering voor
ging en naast heel wat Her-
dersemnaren waren tiental
len, nog steeds dankbare 171
Moorselaars op post.
Over de «wroetersdag», wel
bekend in deze kontreien,
willen we liever geen détails
mededelen».
Boodschap van St.-Antonius
Jos Lambrecht, voor de eer
ste maal in de rol van deze
volksheilige, richtte een
boodschap tot alle Meivis-
koppen. Hij hekelde het
«universalisme» waarbij
geen afstanden meer be
staan, elk nieuwtje uit de
hele wijde wereld elke huis
kamer binnendringt en de
vooruitgang van de techniek
alle grenzen schijnt op te kontakt in de eigen leefge- ringen als deze. ven. En misschien komlM1
meenschap, meer begrip En nu maar wachten op St.- ook de televisie naar Hef'eril
Naar men sem. Wie weet? i®n'<
pe
Met aan het hoofd de plaatselijke fanfare en de veldwachter, ging de stoet in Herdersem uit/venl'
any van uc louniiiaiv
nzen schijnt op te
heffen.
Hij breekt daarbij dan ook voor vrjend en buur, meer Antonius 1982. 111011
een lans voor meer sociaal samenwerking, ook bij vie- ons zegde zijn er alternatie-
Traditioneel verleent de Herdersemse Davidsfondsafdeling, schouwen was an other
zeer aktief zoals het in haar aard ligt, aan de aloude St.- question. Zou de geboorte-
Antoniusviering telkenjare een bredere kulturele dimensie plaats bepalend zijn? Of de
aan dit folkloristisch gebeuren. woonplaats?
Klaar, duidelijk, overzichtelijk en vooral volledig was de tentoonstelling in het Herdersemse
parochiehuis 100 jaar Oostvlaamse literatuur». (Per)
Deze afdeling die zich het
laatste decennium in de kij
ker werkte o.a. door het ver
plaatsen van de oude Sas-
brug en de onthulling van
het Jozef De Cockmonument
hield het naast optreden van
kleinkunstenaars bij een quiz
onder het motto «Ken uw
dorp» of tentoonstellingen
van «kunstschatten in de ei
gen parochiekerk»
Ook dit jaar wilde de afde
ling kultureel bijdragen tot
het welslagen van de festivi
teiten waarmede Herdersem
is vergroeid en dit door de
organisatie van een tentoon
stelling «100 jaar Oost-
Vlaanderen Literair». Een
tentoonstelling gerealiseerd
door de Kulturele Dienst van
Oost-Vlaanderen in de vorm
van een uitgebreid foto-al
bum.
Deze tentoonstelling beoogt
een synthetisch beeld te
schetsen van ongeveer een
eeuw literaire aktiviteit in
onze provincie.
Op een vijftigtal genummer
de panelen waarbij een ter
plaatse verkrijgbare katalo-
gus alle nodige informatie
verstrekt ziet U oudere en
nieuwe foto's, manuskrip-
ten, tekeningen, uittreksels
en affiches i.v.m. de litera
tuur in onze provincie gedu
rende de laatste honderd
jaar.
Voor een bemoedigende op
komst die alle goeds voor
deze expo voorspelt, waarbij
wegens het barslecht win
terweer de vertegenwoordi
ger van de Kulturele Dienst
van de Provincie en de Da-
vidsfondskonsulent zich
hadden laten verontschuldi
gen, opende voorzitter Jozef
Verbestel deze vernissage
waarop Rudolf Van de Perre,
zelf essayist en dichter die
trouwens in 1979 voor zijn
dichtbundel «De gekleurde
wereld» met de Provinciale
Prijs voor Letterkunde werd
bekroond, het woord voer
de. Spreker brak een lans
voor het toegankelijk maken
van de vruchten van onze
eigen literatoren voor Jan
met de pet zodat de litera
tuur een reëel sociale funktie
zou vervullen en zich verhef
fen boven het elitaire. Waar
Oost-Vlaanderen steeds eer
der stiefmoederlijk werd be
handeld als gebied waar de
letterkunde minder vrucht
baar was, in tegenstelling
dan met West-Vlaanderen
met tal van uitermate geken
de schrijvers en de Kempen
met een reeks heimat- en
folklore-auteurs, wees spre
ker op de toch wel massale
inbreng van Oostvlamingen
in het literair oeuvre. Getui
ge hiervan alvast de volumi
neuze tentoonstelling.
Wie men uiteindelijk als
Oostvlaming diende te be-
votkr.toneei
Uiteindelijk heeft men het
gehouden bij schrijvers die
over Oost-Vlaanderen heb
ben geschreven of er op een
of andere manier mee te ma
ken hadden. Nadat voorzit
ter Verbestel de tentoonstel
ling dan voor open had ver
klaard kon men zich van de
vruchten van onze Oost
vlaamse auteurs verge
wissen.
Als sistematisatie bleken de
diverse literaire genres het
meest valabele uitgangs
punt te bieden tot strukture-
ring van de overweldigende
massa namen, titels en
feiten.
Een derde van de vijftig pa
nelen wordt beslagen door
de roman, de sociale en de
psychologische. Ongeveer
evenveel ruimte is voorbe
houden aan de poëzie en
haar beoefenaars terwijl de
rest tijdschriften, essays, to
neel en jeugdliteratuur
omvat.
Met de tentoonstelling, die
reeds verleden jaar startte te
Gent doch waarvan Herder
sem de primeur heeft voor
de Aalsterse regio, heeft to
tale volledigheid uiteraard
om praktische redenen niet
kunnen bereiken, ook al we
gens het mobiele karakter
van deze reizende expo. Dat
een aantal auteurs meer
ruimte kregen dan andere
ligt aan de onbetwistbare
belangrijkheid van hun oeu
vre. Via de formule «foto
album» werd getrachtr
een zo groot mogelijk a
literatoren en hun werkf,1.
het groot publiek aansc
welijk kenbaar te maken]
mule waarvan men te t
dersem tijdens de St.-M
niusfeesten dan ook
baar gebruik heeft gemaj}
Uit de veelheid aan i
riaal puurden we voor tl
mensen van onze
streek.
Zo ziet U op panelen
van sociaal-naturalismer
historische dokumenj
Louis-Paul Boon, op paL,
16 de Ledenaar Paul Bt
deel met koloniale romi
op paneel 20 de AalsteJ
Adolf Herckenrath, een!
wonderaar van Karei vaif
Woestijne, op paneel 2«
expressionistische dief
Wies Moens uit St.-Gf
Dendermonde, op pane(
Dendermondenaar Ga»
Burssens, op paneel 28l
bekenaar Maurits Van f
sole met traditionele po(
op paneel 29 Aleidis Di«|
met gunstig onthaaldejf
dichten, op paneel 30 A
naar Franz De Backer
o.a. oorlogsgedichten,
paneel 31 onderwijs!]
dichter Jan Vercamme^
Gijzegem, op paneej
jeugdliteratuur van
Weynants-Schatteman
Lede en op paneel
Merenaar Gaston Van
Gucht met jeugdlitera
en jeugdtoneel.
Verder nog zeer merkv
dige panelen over het torj
met «Het Vlaams Volks
neel», Oostvlaamse ton(
gezelschappen e
waaronder Lodewijk Dotl
(Dendermonde), Jan D'H
se (Aalst) en spreker van|
ze avond Rudolf Van||
perre.
Beweren dat Oost-Vlaai§|
ren op literair vlak achf
stand heeft op andere f
vincies wordt, na aandaci
beleven van deze tentof
stelling wel nu zeer i
lijk...
U kan deze tentoonstel
ook dit week-end nog n
maken te Herdersem inj
Parochiaal Centrum
terdag 24 van 15 tot 21 i]
op zondag 25 van 10!
12.30 u. en van 15 tot 2l[
Klassen die deze expo v
bezoeken, en een
mensen die bij de zaakl
hebben zich hiervoor ra
gemeld, spreken bestj
voorhand af met sekre
Fons Dierickx, Gudstraat
te 9390 Herdersem. Tel. 0
21.61.72.
Niet alleen voor priesters en leken die als voorgan
koorlid, lektor, lid van een liturgische werkgroep bij eu
ristievieringen, aktief zijn betrokken maar eveneens
hen die instaan voor eucharistievieringen in schoo
band, ziekenpastoraal, katechese, bezinnings- of get
groepen en niet in het minst voor iedereen die belang:
ling heeft voor liturgie en er meer willen over weten
wellicht een rol in het liturgisch leven willen vervu
worden in het Instituut «Dames van Maria», Ondert
straat 2 te Aalstzes vormingsavonden georganis
rond het thema eucharistie.
Tot in het kleinste detail was de tentoonstelling leerzaam, mooie
foto's van auteurs en opnames van toneelstukken verfraaiden
het geheel. (Per)
De vormingsdagen gaan
door op zes opeenvolgende
donderdagen: 5, 12, 19 en 26
maart en 2 en 9 april, telkens
van 20 tot 22u30.
Inschrijven voor de ganse
cyclus ten laatste op 16
februari op rekening 001-
0981265-89 door storting
van 300 fr. als bijdrage in de
onkosten voor werkmap en
koffiepauze.
Worden achtereenvolgens
behandeld eucharistie en
evangelie, oudtestamenti
sche lezingen, gebed en ge
loof, het grote dankgebed,
samenkomen rond brood en
beker en kerkgemeenst
ter plaatse
Elke avond ook «doe-até
en aangepaste liederen.
Organisatie: Dekanale W
groep Liturgie, p a Kriel
laan 9 te 9300 Aalst.
Parkeergelegenheid
Pontstraat, op het Sint-N
tensplein en in de Bu($
straat.
De Onderwijsstraat is
menteel vanaf het Oud-H|
pitaal tot het Kultureel
trum een doorlo|
straat.
