m
KRANT
RTBF-a
Films deze week
Een dagje in het mekka van de mosselen
12.30 Televox - schooltelevisie - 14.0O Aar
drijkskunde - 14.30 Biologie - 15.00 Esteti-
ache opvoeding - 15.30 Sociale vorming -
17.50 Teletekst voor iedereen - 18.00 Qua-
quao - 18.05 Klein, klein kleutertje - 18.15
Er was een keer. - 18.25 Jukebox: Stars on
45 - 18.30 Loon naar werken - 19.OO Uitzen
ding door derden - 19.40 Mededelingen -
19.45 Nieuws - 20.10 De weerman - 20.15
Mini mikro makro - 20.20 Hair (musical met
John Savage, Treat Williams e.a.) - 22.20
Première-extra - 23.20 Nieuws tot 23.40
19.00 PVBA - elektron - 19.40 Mededelingen
- 19.45 Nieuws - 20.10 De weerman - 20.15
Gezondheidsinagazi ne - 20.50 Proms '83:
vioolconcerto opus 61 - 21.40 Biologie -
22.10 Engels tot 22.40
NED 1
9.30 Nieuws - schooltelevisie - 10.30 Lief zijn
voor elkaar - 11 00 Schooltv weekjournaal -
11.30 Schrijver op school - 13.00 Nieuws -
16.00 Dag huis, dag tuin, dag opbergschuur
- 16.15 Dr. Snuggles - 16.30 Toppop - 18 55
Belfy en l.illibit - 19.20 Ik woon in Grieken
land - 20.00 Nieuws - 20.28 De vrouw in het
wit (dramaserie met Daniel Gerroll, Milo
Sperber e.a.) - 21.20 Brandpunt in de markt -
22.20 Alle zegen komt van boven (komische
reeks) - 22.45 Ik hou van jou - 23.35 Nieuws
r slechthorenden tot 23.45
NED 2
istisch Verbond - 83.20 Goliath and
the Barbarians (avonturenfilm met Giulia
Rubini. Chelo Alonso. Steve Reeves e.a. tot
0.40)
RTBF 1
12.00 Teletekst - schooltelevisie - 14.00 Val
len of niet vallen? - 14.30 De vuilnisbak -
14.45 Affekr.ieve en seksuele opvoeding -
15.15 Aardrijkskunde - 16,45 Onem - 17.30
Plein jeu (gevarieerd programma) - 19 05 Ce
soir - 19.25 Konsumentip8 - 19.30 Nieuws -
20.00 Au nom de la loi (rechtskundig maga
zine) - 21.15 Maman a 100 ans (satirische
komedie met Géraldine Chaplin, Amparo
Munoz, Fernando Feman Gomez e.a.) -
22.50 Nieuws tot 23.05
15.30 Teletekst - 18.00 La corde au cou
(serie) - 19.00 Memo-Sud - 19.30 Nieuws -
20.00 Contacts - 20.05 La petite hutte (to
neelstuk) .- 22.00 LEurope a table tot 22.30
TF 1
11.15 TF-1 vision plus - 12.00 Le rendez
vous d'Annik - 12.30 Atout coeur - 13.00
Nieuws - 18.00 Ton amour ma jeunesse (tv-
reeks) - 18.20 Le village dans les nuages -
18.40 Varietoscope - 18.55 Nieuwsoverzicht
- 19.00 Meteo première - 19.15 Gewestelijk
nieuws - 19.45 Marions-les - 20.00 Nieuws -
20.35 Si tu etais le bon dieu: «Jacques Brei» -
21.40 Les uns et les autres - 22.45 Bravos -
23.35 Nieuwa
A3
11.45 Bon jour - 12.OO RTL-flash - 12.18
Porky en Daffy - 12.45 Ia demoiselle d'Avig
non - 17.00 Hit des clubs - 17.10 Coffre-fort
84 - 17.15 La course autour du monde -
18.15 Coffre-fort 84 - 18.20 Le dernier mot -
18.35 Antirouille - 18.40 Clip et gagne -
19.12 Coffre-fort 84 - 19,15 Nieuws - 19.45
D'hier et aujourd'hui - 19.53 Cinemagina-
tion - 20.00 Starsky et Hutch - 21.00 Dynas
tie - 22.00 La camera de l'étrange - 22.30
Tristana (subtiele bezinning met Catherine
10.30 A2 antiope - 11.15 A2 antiope - 12.00
Nieuws en weerbericht - 12.08 L'academie
des 9 - 12.45 Nieuws - 13.35 Les amours
romantiques: scènes de la vie de bohème
13.50 Aujourd'hui la vie - 14:55 Embarque-
ment immediat (feuilleton) - 15.45 Lire c'est
vivre - 16.30 Itineraires - 17.45 Récré A2 -
18.30 C'est la vie en nieuws - 18.50 Des
chiffres et des lettres - 19.40 Le théatre de
Bouvard - 20.00 Nieuws - 20.35 Les Brigades
du Tigre (politiereeks) - 21.40 Apostrophes -
22.55 Nieuws - 23.05 Faisons un reve (hu
moristische film met Jacqueline Delubac,
Sac ha Guitry e.a.)
FR 3
17.00 Regionale programma's - 19.50 Ulysse
31 - 20.00 Les jeux de 20 heures - 20.30
D'accord. pas d'aecord - 20.35 Vendredi -
21.30 Nieuws - 21.50 Art Zoyd (beelden van
een koncert) - 22.45 Prelude a la nuit
8.20 Schooltelevisie - 10.OO Nieuws - 10.23
Sing mit uns - 11.55 Nieuws -12.10 Chacha-
ji - mein ehrenwerter Onkel - 12.55 Pers
overzicht - 13.00 Nieuws - 13 15 Videotext
für alle - 16.15 Nieuws - 16.20 Himalaja im
Monsun (dok. film) - 17 05 Teletechnikum -
17 50 Nieuws - 18.00 Hier und heute - 18.25
Bei uns liegen sie richtig - 19 .00 WWF-club -
20.00 Nieuws - 20.15 Die Frau Nebenan
(passioneel drama met Gérard Depardieu,
Fanny Ardant e.a.) - 22.00 Plusminus -
22.30 Tagesthemen - 23 00 Benjamin, aus
dem tagebuch einer mannlichen jungfrau
(zedenkomedie met Pierre Clementi, Michèle
Morgan, Michel Picooli e a.) - 0.40 Nieuws
10.00 Overname D-l - 15.25 Enorm in form -
15.40 Videotext für alle - 15.57 ZDF - ihr
programm - 16.00 Nieuws - 16.04 Pinnwand
- 16.20 Pfiff - 17.00 Nieuws - 17.15 Tele-
illustrierte - 17.50 Western von geste rn -
18.20 Western von gestem - 18.57 ZDF - ihr
programm - 19.00 Nieuws - 19.30 Auslands-
joumal - 20.15 Aktenzeichen: XY. ungelöst
- 21 15 Action - 22.00 Heute-joumal - 22.20
'Aspekte - 22.50 Sport am Freitag - 23.10
Aktenzeichen: X.. ungelöst - 23.30 Shaft
(detectivefilm met Richard Roundtree, Mo
ses Gunn e.a.) - 1.05 Nieuws
voor alle lamilledrukwork kunt U bij ons terecht
GROEP DE CUYPER
Oude Vest. 34.9330 DENDERMONDE
Tel. 052/21.40.60
Industriepark B9, 9140 ZELE
Tel. 052/44.50.65 - Telex 25.765
SINT-NIKLAAS
Octopussy
De dertiende James Bondfilm heeft te ma
ken met een krankzinnige generaal die tij
dens een cirkusvoorstelling op een Ameri
kaanse basis een atoombom wil laten ont
ploffen. Daarrond nestelt zich dan nog een
intrige die als kamoeflage moet dienen over
het smokkelen van juwelen uit de nalaten
schap van de laatste tsaar. Deze nieuwste
Bond slaat nergens meer op omdat alles er
even duur, glad en nutteloos uitziet. Dertien
films in één dozijn is er blijkbaar ook bij
Bond één teveel geworden om nog op een
aangename manier wat verloren uren te
vullen.
Sophie's Choice
Nieuwste film van Alan Pakula over drie
jongelui die het aardig met elkaar kunnen
stellen, maar die onderhuids vele leugens en
donkere geheimen voor elkaar verbergen.
Sophie's Choice is helemaal geen film voor
tussendoor omdat het teveel de kultus van
de ontgoocheling impliceert en te weinig
ruimte laat voor het levensoptimisme, maar
het is aan de akteurs gegeven dat zij de film
uit de brand slepen door hun passionele
vertolkingen.
S.H.E.
S.H.E. is een 007, maar dan in vrouwelijke
uitvoering. Haar sieraden bevatten geheime
wapens en ook haar make-up doos verbergt
heelwat gevaarlijke tuigen. Verwikkeld in
een affaire van afpersing en milieuvernieti
ging reist ze de hele wereld af op zoek naar
de schuldigen.
The best little whorehouse in Texas
Film met Dolly Parton in de hoofdrol over
een rijkelijk gestofeerd hoerenkraam ergens
in de woestijn van Texas. Ondanks het
grote sukses in Amerika verdween deze film
vrijwel onmiddellijk van de affiche in de
grote centra. Waarschijnlijk was ook de film
op zich te naakt.
PROGRAMMA
Selekt
Octopussy
Porkey's 2
The best little whorehouse in Texas
S.H.E.
Scala
Sophie's Choice
The dark Crystal
LOKEREN
American Gigolo
Julian Kay heeft het gemaakt in het leven.
Voor 50.000 frank de beurt verhuurt hij zijn
diensten aan oudere vrouwen die zijn stijl
volle aanwezigheid sterk weten te apprecië
ren. Op een dag ontmoet hij Michele Strat-
ton, de vrouw van een opkomende senator.
Er ontspint zich een informeel gesprekje
waarin beiden elkaar lakoniek aftastten. Hij
begint met haar een romantische idylle,
hoewel hij in zijn beroep geen liefde kan
geven. Toch houdt hij deze deels onwillige,
deels boeiende relatie aan. De problemen
komen pas echt om de hoek geslopen
wanneer hij in een lustmoord betrokken
wordt. Daardoor raakt hij verstrikt in een
allesvernietigend angstgevoel waardoor hij
verplicht wordt tot een diepgaand zelfon
derzoek. Gelukkig bestaat Michele nog die
voor hem de kastanjes uit het vuur zal
slepen.
Deze film uit 1980 van grootmoralist Paul
Schroder met in de hoofdrollen Richard
Gere en Laureen Hutton is een schitterende
zedenschets geworden over een liefdesge
schiedenis die helemaal niet leefbaar k
maar die door de geliefden verbogen wordt
tot een sterk emotionele relatie.
Poltergeist
Een doordeweeks gezin krijgt plots af te
rekenen met een klopgeest. Het slachtoffer
van die waanzin wordt het jongste dochter
tje dat tijdens een onweersnacht wordt
geschaakt door duistere televisiebeelden...
Op het eerste zicht een horrorverhaal van
dertien in een dozijn, wat het uiteraard ook
voor een stuk is, maar de maker-producent
is wel van dat slag dat omkijken altijd
meegenomen is. Die mijnheer heet Steven
Spielberg, supermagiër zonder weerga. En
het is himself die erin slaagt de film een
andere dimensie mee te geven door zijn
genialiteit. Een must voor de liefhebbers van
het genre.
PROGRAMMA
Variétés
Sophie's Choice
An American Gigolo
Nova
Poltergeist
AALST
Furyo
David Bowie, de man van duizend gezich
ten, stapt blijkbaar zonder moeite van het
ene sukses in het andere. Schitteren als
popartiest met tussendoor vigilant filmwerk,
daarvoor moet je de zegen van de Goden
hebben meegekregen.
Furyo is helemaal gebouwd rond de kuituur-
verschillen in een gevangenenkamp tijdens
de laatste wereldoorlog die onvermijdelijk
tot konfrontaties leiden en die dan klas
siek werden opgelost door de geldings
drang van de sterkste, zonder echter een
lotsverbetering voor beide partijen te ont
wikkelen. Uit deze vaststelling is een rijk
symbolische film gegroeid met Bowie en zijn
Japanse kolllega-popartiest Sakamoto die
met de veren gaat lopen.
An officer and a gentleman
Zack Mayo (Richard Gere) heeft zich als
kandidaat-officier laten opnemen bij het
Amerikaanse leger om op die manier zijn
ambities rond te krijgen. In zijn vrije uren
ontmoet hij Paula waarop hij verliefd wordt,
maar tot de orde komt als het zijn ambities
betreft.
Deze film is de zoveelste bewerking gewor
den van de «American dream». Het is
evenmin een evenement uit de filmgeschie
denis, maar wel aardig entertainment.
Duidelijk refererend naar de kranige liefdes
films uit de jaren 50, happy-end inkluis.
PROGRAMMA
FEESTPALEIS
Trail of the Pink Panther
Enigma
Palace
Porkey's 2
Man of snowy River
Officer and a gentleman
Superman 3
DENDERMONDE
Annie
Annie is een ouderwetse musical geworden
in de goede zin van het woord, die behoort
tot de kategorie van de volmaakte ontspan
ningsfilm.
PROGRAMMA
Albert
Flying High 2
Belgica
Esperanto:
een
weg
naar
vrede
De taalmoeilijkheden worden steeds groter
bij iedere internationale bijeenkomst, omdat
er steeds meer naties aan deelnemen. Al
leen de wereldtaal Esperanto brengt de
oplossing. Het is de taal van samenwerking,
vriendschap en wederzijds begrip. Juist
daardoor bevordert ze de vrede.
Waarschijnlijk vindt u dit ook een mooi doel:
vrede en vriendschap over de ganse wereld.
Doe er dan zelf iets aan: neem een verstan
dig besluit en leer Esperanto, want een
nieuwe wereld zal voor u open gaan. Stel
niet uit tot morgen...
Esperanto is voor iedereen gemakkelijk en
vlug te leren.
Hebt u twijfels? Hebt u vooroordelen? Hebt
u vragen? Kom... wij praten erover.
Voor nadere inlichtingen kunt u steeds
terecht bij: De Smedt Petro, Hemelstraat 44,
Dendermonde, tel. 052-21.26.77, Erik
D'Hondt, Wilgstr. 25A, Erembodegem, tel.
053-77 44.97; Hugo Dossche, Asserendries
103, Aalst, tel. 053-70.17.89; Raimond
Steenhout, Pamelstraat 296, Ninove, tel.
054-33.59 71.
Een Esperanto-lessenreeks startte op
woensdag 28 september 1983 om 20 uur in
de Kattestraat 31, 2de verdiep (boven
jeugdbiblioteek) te Aalst. Duur: 15 weken,
prijs 500 fr. (kursusmateriaal inbegrepen).
Kom je even kennismaken?
D.B.
Wellicht schaarser dit jaar, maar kwaliteit blijft prima
Elk jaar heeft in het Zeeuwse plaatsje
Yerseke (niet lerzeke, zoals de Belgen
over 't algemeen zeggen) het grootste
mosselfeest van Europa plaats. Eind au
gustus vormt dit «mekka van de mosse
len» het middelpunt van al wie (vroege)
mosselen lust. Vele duizenden Belgen en
vooral Nederlanders trekken dan daar
heen om er, gratis, van deze vrucht van
het water te eten. Door de band worden
die dag zo'n tien ton mosselen verorberd.
Tien ton mosselen die worden gekookt
en verder bereid door een Stekenaar. De
pionier was André Meuleman, die on
langs omkwam bij een verkeersongeval
en nu reeds de geschiedenis is ingegaan
als «De mosselkoker van het mosselfesti
val van Yerseke». Behalve voor het ko
ken van de vele porties mosselen stond
André ook in voor het klaarmaken van
zowat 1.500 selders, 800 kg ajuin en
ruim 55 kg peterselie. Hij kreeg daarvoor
de noodzakelijke steun van zowat heel
Klein-Sinaai, een deelgemeente van Ste-
kene. De 25 «ouderwetse» kookpotten
afkomstig van het Amerikaanse leger,
worden nu bediend door Hugo Meule
man, bijgestaan door bijna twintig
helpers.
Wist je dat de «gewone mossel», die wij hier
kennen en eten, in feite mytilis edulis heet?
We trokken er voor een dagje op uit naar
Yerseke, hét centrum von de Nederlandse
(én dus Europese) mosselkultuur, aan de
Oosterschelde. We volgen er het leven van
de mossel. Het werd een leerrijke, interes
sante én smakelijke dag.
Mosselzaad
Mosselen worden gezaaid, groeien in mos
selpercelen en worden dan liefst met
tederheid verder opgevist en verwerkt,
gekuist en verpakt. Met koelwagens worden
ze dan zo vlug mogelijk aan de verdeler
brug maar vooral in de Waddenzee. Maar
alle mosselen passeren noodgedwongen
langs Yerseke.
Kwaliteit primeert
Aan de veiling worden de mosselen aange
boden per schip. Onmiddellijk wordt er door
ambtenaren een monster genomen van
zo'n -25 kilogram. Deze stalen worden ge
kuist om de «tarra» per kilo te bepalen, ze
worden gespoeld, de grootte van de schel
pen wordt gemeten, bepaald .wordt hoeveel
mosselen er in die 2,5 kg zitten... De mosse
len worden van hun donkerzwarte schelp
ontdaan en ook daarna gewogen om te
bepalen wat het percentage vis (of vlees) is.
Al deze gegevens worden op papier gezet.
Meteen kent de eventuele koper de kwaliteit
van de mosselen: A, B of C... of enkel
geschikt voor konserven. Ook worden hier
de mosselen van het staal gekookt: een
deksel dat in de pot gaat en wanneer dat
deksel driemaal omhoog komt dan zijn de
mosselen precies gaar en klaar. Een tip voor
huismoeders.
Verwoterpercelen
De koper brengt z'n lading mosselen naar
zogenaamde verwoterpercelen, waar ze an
dermaal worden uitgezaaid. Waarom nu
deze «konsumptieklare mosselen» nóg eens
uitzaaien? Op de kweekpercelen leeft de
mossel enigszins in de grond. Wanneer zij
wordt opgevist wordt ze als het ware losge
trokken, en dat heeft een enorme verzwak
king van de mytilis voor gevolg. Het is
tenslotte maar een «weekdier», ook al ver-
andert.de mytilis elk jaar van geslacht. Ook
zitten de mosselen vol zand. Precies omdat
ze in de grond «groeien». De opkopers
hebben in Yerseke de beschikking over een
stuk(je) grond in de Oosterschelde, waar de
zogenaamde verwoterpercelen zijn. De ge
kochte mosselen worden in deze verwoter
percelen gelost en komen vooral dankzij
het planktonrijke water weer op krach
ten. Bovendien ledigt de mossel zich van het
Verdere verwerking
In elke aangevoerde lading mosselen zit
ongeveer vijftig procent mosselvlees. De
rest zijn uiteraard schelpen, andere week
dieren en spindraden waarmee de mosselen
elkaar vasthouden. Vooraleer te worden
vérstuurd naar de verdelers worden de mos
selen door speciale machines gekuist, dus
van hun «tarra» ontdaan. Eerst machinaal
zoals uitstoten van gebroken exemplaren,
ontdoen van baard en pokken. Toch dient
de laatste kontrole te gebeuren door men
senhanden. Vooraleer de mossel echter in
de «kuisfabriek» komt, wordt 'zij gedurende
een uur of zes gespoeld om het laatste zand
te verwijderen. De mosselen worden dan
verpakt en in koelwagens naar de verdelers
gestuurd.
Wat is kwaliteit?
Natuurlijk moet de mossel goed van vis
(sommigen noemen het vlees) zijn. Bruin,
klein en mager is niet goed. Wanneer je dan
bovendien nog grote, dikke mosselen hebt,
dan heb je klasse. Kleine mosselen kunnen,
indien ze goeie vis (vlees) bevatten, ook
heerlijk zijn. Het voornaamste is echter de
versheid: daarmee valt of staat de kwaliteit.
Een mossel kan, mits ze koel wordt gehou
den (nooit vriezen!), enkele dagen goed
worden bewaard. Wanneer echter een groot
deel van de bewaarde mosselen gaan open
staan en ze bij het aanraken terug dicht
gaan... vergeet dan maar die portie mos
selen.
bezorgd, vooral in Frankrijk en België. On
danks het feit dat zowat alle ons bekende
mosselen in Nederland worden gekweekt,
zijn onze noorderburen immers géén grote
mosseleters.
De levensloop van de mossel begint al
zwemmend. Zodra de eitjes in de moeder
mossel bevrucht zijn, worden die «uitge
spuugd» en deze larfjes (mini-mosseltjes
van 1 2 millimeter) beginnen meteen aan
een zwemmendzwervend bestaan van een
zestal weken. Als de baby-mosseltjes iet of
waf ontwikkeld zijn, beginnen ze aan hun
bodembestaan: ze zoeken een houvast aan
bijvoorbeeld zeewier, stenen of andere
reeds volwassen schelpdieren. Die piepklei
ne mosseltjes, zoeken eikaars gezelschap
op en hierdoor, ontstaan de zogenaamde
mosselbanken. Andere namen voor deze
plaatsen waar mosselzaad want zo noe
men de échte mosselboeren deze verzame
ling van mini-mosseltjes wordt aange
troffen: mosselkweek, mosselput, mossel
plaat, mosselveld.
grootste deel van het zand dat in de schel
pen zit. Dit proces (uitstoten van zand en op
krachten komen) duurt ongeveer tien dagen
en deze verwoterpercelen doen tegelijk
dienst als-opslagplaats.
Vervolg op blz. 2
In de Waddenzee
Als het mosselzaad enige tijd is gegroeid
(zowat één jaar) krijgen de mosselkwekers
enkele keren de toestemming om op deze
banken, in deze kreken te gaan vissen en
dus hun voorraad op te doen. Meestal in de
maand mei gebeurt dat in zowat ólle Neder
landse wateren. Het mosselzaad wordt dan
overgebracht naar kweekpercelen. Hier
groeien de mosselen van «mytjes» het vol
wassen mytilissen. In feite komen de mytjes
eerst op een zaadperceel, waar ze opgroei
en tot ze ongeveer 2 3 cm groot zijn. Na
het zaadperceel komen ze via een halfwas
perceel op een konsumptieperceel. Op dit
laatste worden de mytjes volwassen en dus
klaar voor de konsumptie. Ze zijn dan
ongeveer 5 cm groot. Ze worden dan opge
vist door de kweker en naar de mosselvei
ling in Yerseke gebracht.
Het overgrote deel van de mosselen wordt
gekweekt ten westen van de Oosterschelde-
