Voor het voetlicht:
Jaak Verhelst of de liefde
voor klassiek toneel
Toneelgroep van het Dendermonds
H-Maagdcollege
speelt «Pantagleize»
Trouw aan Kunst opent Theater Rhetorika vertolkt meesterlijk
Hams toneelseizoen j_ TT
met thriller de Vaudeville-Komedie
~.uc Philips te Hamme
op de planken
mek. De kostu
deskundig get
x>r Lisette De Dl
el Van Gent. De
EeckmanRayn
isens, Marcel Hog
iel Van Cleeraput,
d Van Kerckl
el Van Uytfanghe
Vercauteren en Ji
H. Maagdcollege Dendermonde speelt «Pantagleize»
Van een toneelregisseur weet men weinig. Men weet enkel dat hij zenuwachtig sigaren
rookt tijdens het repeteren, zich opwindt als het niet vlot en zijn nagels afbijt bij de
première. En toch is hij de onmisbare schakel van het geheel. Van hem ligt het al
niet lukken van een produktie af.
Wij gingen onze bandopnemer te luisteren leggen bij een man die er wel degelijk kaan
van heeft gegeten en al menig toeschouwer in vervoering wist te brengen. Regisseur-
akteur Jaak Verhelst.
Dendermonde. Een regisseur is een vat zenuwen (v).
Met een licht gehalte aan
plankenkoorts werden we
vriendelijk ontvangen door
dhr. Verhelst. We vleidden
ons neer in een gemakkelij
ke fauteuil en openden het
doek voor ons gesprek.
Zoals iedere godvruchtige
leerling sleet hij menig
broekje op de banken van
het Heilige Maagdcollege.
Daarna volgde hij aan het
conservatorium in Brussel
Dramatische kunst en voor
dracht, maar toch zou akte-
ren geen full-time bezig
heid worden. Met trouw
plannen in het hoofd ruilde
hij het toneel voor een mar-
keting-kursus, die hem in
de zakenwereld bracht. Ge
lukkig voor toneelminnend
Vlaanderen, houdt hij
ruimschoots tijd over voor
zijn grootste hobby.
- Thomas More, Plautus en
Molière zijn drie stukken,
onder uw regie, door het
Hemaco-genootschap opge
voerd. Dit zijn alle drie
«klassieke werken». Waar
om dit klassiek patroon? Is
er geen ruimte voor pro
gressief toneel?
J.V.: Eerst en vooral waren
de titels van deze werken
niet écht klassiek. «Le
bourgeois-gen tilhomme
van Molière bijvoorbeeld, is
niet zo bekend. De twee
lingbroer van Plautus werd
zelfs van onder het stof ge
haald. Enkele jaren terug
kwam ik in de plaats van
dhr. De Mayer als regis
seur, de nijpende vraag
toen was: «Wat gaan we
spelen?». Het is normaal
dat je dan niet direkt naar
experimenteel toneel grijpt.
Het genootschap van het
Heilige Maagdcollege is
geen toneelgezelschap. Het
zijn losse medewerkers die
spelen in het kader van het
college. Hier liggen de
kaarten dus wel enigszins
anders dan in een amateur
gezelschap. Wat deze zoge
zegde «klassieke auteurs
betreft, speelt het college in
de eerste plaats voor zijn
studenten. Het repertorium
en de schrijvers zijn in de
klas besproken en gelezen.
Het toneel moet tegemoet
komen aan de leraars. Het
zijn steeds andere auteurs:
Plautus, als vertegenwoor
diger van de Oudheid, More
uit het grijze Engeland en
de Franse Molière. Vaak
moeten ze vertaald, bijge
schaafd en gemoderniseerd
worden. Ze zijn dus met zo
direkt «klassiek» te noe
men. Dit jaar ligt het wel
enigszins anders.
Hoezo?
J.V.: Met «Pantagleize»
slaan we een ietwat andere
koers in. Met Michel De
Gelderode, als vertegen
woordiger van het vlaams
drama, brengen we eerder
een nieuw, progressief
genre.
- En dan maar denken dat
■Marieken van Nieme-
ghen» naar Dendermonde
zou komen.
J.V.: We hadden «Panta
gleize» in St.-Niklaas zien
spelen, maar de opvoering
duurde vier uur Dit zet
te wel een demper op het
enthousiasme. Toen werd
«Marieken Van Nieme-
ghen» geopperd. Maar met
de belofte om «Pantagleize»
te herwerken en «an te pas
sen won De Ghelderode het
pleit en werd «Marieken
Van Niemeghen» aan de
kant gezet.
- Wat zijn volgens u de
kwaliteiten van een goed
J.V.: Een (goed) regisseur
bezit ten eerste een grondi
ge vakkennis. Kennis ge
staafd door Studie8, maar
vooral door ervaring. Ook
moet hij zich informeren.
Hij moet het stuk door en
door kennen, de persona
ges doorzien en zich inle
ven in de sfeer, gekreeërd
door de auteurs. Zijn ak-
teurs moeten entoesiast
zijn. Hij moet met hen op
een dergelijke wijze werken
dat ze doordrongen zijn van
de ideeën die achter het
stuk schuilgaan. Een regis
seur schept mensen. Daar
bij is mensenkennis een es
sentieel gegeven. Hij moet
weten wat te eisen van de
akteurs. Een regisseur
mag niet cliché-matig zijn.
Elke akteur steekt een stuk
eigen persoonlijkheid in
zijn personage en een goed
regisseur laat daar de
ruimte voor over.
- Waar verberg je je als re
gisseur tijdens een voor
stelling?
Ik tracht zoveel mogelijk de
zenuwen te verbergen, me
nig sigaartje wordt dan ook
gerookt. Ik tracht zo dicht
mogelijk bij mijn akteurs te
zijn en hun gerust te stel
len. De beste plaats daar
voor is naast de scène.
- Amateur - gezelschappen
worden vaak verweten dat
ze enkel het pubhek willen
animeren en weinig of niets
bijdragen aan de toneel
kunst zelf.
J.V.. Er bestaan twee opvat
tingen over amateurs. Of
wel spelen ze uitsluitend
voor zichzelf en om het pu
bliek te animeren. Ze doen
dit niet om de kunst te ken
nen of te brengen.
De anderen zijn amateurs
die enerzijds het lokaal pu
bliek willen boeien en an
derzijds him kultureel peil
willen hoog houden. En
hier geldt de wet der subsi
dies. Amateurs spelen in
kategorieën en hoe beter de
kategorie, hoe minder de
amateur het pubhek louter
moet animeren om een posi
tief saldo te kennen. Voor
de keuring bestaat er een
provinciale jury die him ei
sen na een aantal jaren her
nieuwen. Maar het is ab
surd te eisen van een ama
teurgezelschap zich te wa
gen aan experimenten.
In het college kan dat wel,
aangezien er een potentieel
jong pubhek is. Het zijn wel
echte amateurs, die zeker
geen twee stukken per jaar
spelen, zoals semi-profes
sionals. Dat amateurs abso
luut geen kunst beoefenen
is zeker niet waar. Ze willen
iets bijleren en zichzelf ver
beteren. Maar dit is niet
steeds mogehjk doordat de
stukken vaak opgelegd
zijn.
- Is een voorstelling onder
uw regie ooit de mist inge
gaan.
J.V Qua inzet kan ik van
mezelf zeggen dat ik nog
niet gefaald heb. Maar er
was wel een zekere tegen
slag in Denderbelle. Ik
vond het geen echt goed
stuk en het sukses was
zoek of nagenoeg niet be
staande. Ook in het college
was er niet altijd een gevul
de zaal. Volle zalen trekken
is echter geen maatstaf
voor een geslaagde opvoe
ring, laat staan voor
Na haar produktie «De burger-edelman» van Molière, vorig jaar gebracht
teken van 150 jaar college, koos de toneelgroep van het H. Maagdcollege
Michel De Ghelderodes «Pantagleizei
pe i
successen ment, heeft ook nu weer gezorgd voor een originele, professit 1
bewerking en regie van het stuk dat gecreëerd werd door het Vlaamse Vol lotl£
neel in 1930. giet
Pantagleize, een wat wereldvreemde Chaplinaehige intellektueel wordt op Rol
lste mei door zijn zwarte huisknecht «Bam-Boulah» nogal brutaal gewekt.
Schijnbaar is er aan deze dag niets speciaals. Toch wordt deze lste mei doorfcliife
aantal toevalligheden een bijzondere dag..
Bij de acteurs vinden we de vertrouwde namen terug uit de vorige produkties,
Guido Willems in de titel- en hoofdrol.
Jaak Verhelst houdt van totaal tea ter, van spektakel. Ook nu weer laat hij mi 801
en zang een belangrijke funktie vervullen, zo brengen akteurs en figurai 1
tussen de verschillende taferelen in prachtige liederen naar teksten van pjman
Neruda op speciaal voor deze produktie gekomponeerde prachtige muziek dei
oud-leerling Piet De Ridder.
Dit alles speelt in een suggestief en funktioneel dekor ontworpen door Dir! .de
Ridder.
nd
bore
Tijdens de pauze en na de voorstelling kan het pubhek zich laten verwennen
de gastvrije oudervereniging in hun stemmige cafétaria. Het worden
sprankelende toneelavonden in het H.-Maagdcollege te Dendermonde.
Voorstellingen: 22, 23, 29 en 30 november.
Kaarten aan 100 fr. bij leerlingen en leraars van het college en op het sekretar Ww
bij L. Michiels (tel. 052-21.95.21) tijdens de kantooruren, waar ook de kaa llifi
kunnen genummerd worden.
sukses.
- Wat verwacht u van «Pan
tagleize» en van de groep
akteurs waarmee u nu
werkt?
J.V.: Van het stuk zelf ver
wacht ik veel, wat natuur
lijk uitspruit uit mijn en-
toesiasme. Het college kan
zich wagen aan experimen
ten, maar ze moeten ge
bracht worden. «PantagleTl
ze» is geschreven door
Vlaamse auteurs. Hoewel
hijzelf in het Frans schreef,
was hij zeer Vlaamsvoe
lend, wat de keuze verge
makkelijkte. De groep heeft
mijn volste vertrouwen.
Aangezien er veel nieuw
bloed aanwezig is, blijft er
hoop voor de toekomst.
Maar ach, niet alleen ak
teurs zijn belangrijk. Van
de kaartjesknipper tot de
dekorbouwers, allen heb
ben ze hun specifieke op
dracht en zijn ze onmis
baar. Samen vormen ze de
stenen waarmee een heel
jaar aan gewerkt en ge
zwoegd wordt om de opvoe
ring op te bouwen. En al is
het peil niet dat van een
Prt
professionele groep in
schien is er wel i
schouwer die zich
seert, bijleert en onze
voor het toneel wil
En dat is toch de bedp a
of niet soms.
«Pantagleize» gaat c
dag 22 november in p 8 01
re in de feestzaal vi 1
Heilige Maagdcollej 11 e
Dendermonde, dit on 184
boo:
Sabine D 1
Marius Merem
Bob Vi >ot]
Dendermonde. Jaak Verhelst altijd druk bezig met uitpro
beren (v).
Lebbeke. Jazz-avond. De mannen van de Jeggpap maakten er ondanks t
publieke belangstelling toch een swingende avond van (G. Breckx).
Toneel te Zele
Op 22, 23, 24 en 25 novem
ber opent de Hamse toneel
vereniging TrOUW aan
Kunst het toneelseizoen
met een triller in drie be
drijven van G. Batson
Beau Rivage».
regie is in handen van
jer Meeusen. Beau Riva-
s één van de laatste sui-
ietplantages in het zui-
van de verenigde sta-
waar familiegeest en
ue een aangeboren be
snorm blijkt te zijn.
eer er in deze sfeer,
zelfs het bovenna-
jke een reëele inbreng
enkele doden vallen,
leau Rivage het doel te
m van een financiële
aning, immers alle
e plantage bezitters
n hun grond met gro-
nsten verkocht omdat
er olie heeft gevonden.
- niet altijd is geld de
van een spel, dat niet
m groeit uit een drang
naar een niet te stillen
machtshonger, waar men
over lijken gaat. Haat en
liefde kan tot een zekere
knuilfTinnighpiri leiden,
die een mens alle zin voor
realiteit kan doen verliezen
en hem in zijn groeiende
innerlijke onrust die door
omstandigheden kan ont
aarden in een niet meer te
kontroleren moordlust, tot
slaaf maakt van zijn getor-
Bij de première van het eerste stuk van een nieuw
toneelseizoen was Zaal De Kroon bomvol gelopen. Dit had
te maken in eerste instantie met de nieuwsgierigheid van
de Zeelse toneelliefhebbers, die de Rhetorika-vertolking
van een vaudeville niet wilden missen.
En inderdaad, de Zeelse toneelvereniging was weer op
zijn best, met dit lachstuk. Niet alleen de vertolking,
maar de ganse entourage benaderde de perfektie.
Het gordijn gaat stipt open
om 19.30 u. Inkomprijs
120 fr. De vertoning van
zondag 24 november biedt
speciale voorwaarden voor
de derde leeftijd en C.J.P.
100 fr. Plaatsbespreking bij
Mevr. Custers, Gasmeter-
straat 55, tel. 052-47.92.38
of in zaal De Vrijheid, Sta
tionsstraat 45 waar de ver
toningen zullen plaats vin
den, tel. 052-47.72.42.
bd
Op zaterdag 23 november komt de bekende toneelakteur,
Luc Philips, naar Hamme, waar hij te gast is in het
jeugdhuis 't Klokhuis, De Ring 65. Hij zal er twee werken
van Samuel Beckett ten tonele brengen, Krapp's laatste
band in een regie van Walter Tillemans en Katastrofe in
een regie van Jo Gevers.
In deze twee korte stukken fe» wordt geregisseerd door
van de in Frankrijk levende Jo Gevers. Hierin is Luc
Ier Samuel Beckett speelt Philips een regisseur die
de zeventigjarige Luc Phi- bet laatste bedrijf van een
lipe, tweemaal de hoofdrol, toneelstuk repeteert.
Walter Tillemans regisseert Hoofc figuur is een (stand-
Krapp's laatste band», een beeld van een) man (André
stuk voor één akteur en een Van Brandt). Rond hem
bandopnemer. zijn de regisseur, de regie-
Krapp is een verloederde, assistente en een belichter
oude man, een beetje seniel, druk doende om op een per-
klowne8k, die enkel nog in fektionistische wijze in de
zijn herinneringen bestaat, ruimte gestalte te geven
Zijn hele leven lang heeft aan het definitieve eindre-
hij de hoogtepunten op sultaat.
band ingesproken. Nu luis- Een katastrofe?
tert hij naar een opname Aanvang 20 uur (zaal De
(van dertig jaar geleden Kring), deuren: 19 30 uur,
over zijn liefde voor een toegangsprijs: 200 fr.,
jong meisje. Iets nuttigs om voorverkoop: 180 fr.leden/
een nieuwe band in te spre- C.J.P./Werklozen: 150 fr.
ken heeft hij niet. Hem rest Reservatie mogelijk:
alleen maar verder dwalen Jeugdhuis 't Klokhuis, De
in zijn herinneringen. Luc Ring 65, tel. 052/47.35.49.
Philips is een grandioze bd
Krapp.
Een tweede stuk «Katastro-
«Een vlo in het oor» van de
Parijse toneelauteur Geor
ges Feydeau in vertaling
van Paul Rodenka en voor
Rhetorika Zele geregisieerd
door Roger Bolders, werd
door de Zeelse amateursve-
reniging op een bijzonder
gesmaakte wijze op het to
neel gebracht.
Op het eerste gezicht een
ingewikkeld verhaal, waar
in een loopje wordt geno
men met de huwelijksmo
raal, is door de vlotte dialo
gen vlug een gemakkelijk
te volgen en te ontcijferen
gegeven. De misverstan
den. zeer ingewikkelde toe
standen en de dubbele rol
van centrale figuur Victor-
Emmanuel Chandebise,
de «gearriveerde» verzeke
ringsmakelaar of als de pic
colo van een «duister» ho
telletje, zijn de rode draad
van het geliefkoosd Fey
deau onderwerp: het in het
belachelijke trekken van
het mondaine wereldje. De
Rhetorika toneelploeg heeft
het stuk door haar
meesterlijke vertolking een
nieuw perspektief gegeven.
Of we nu de verantwoorde
lijken voor de dekoruitvoe-
ring of de akteurs zelf op de
eerste plaats moeten zetten,
is misschien niet zo belang
rijk. We willen het wel stel
len dat het dekor zeer knap
bedacht was en op een niet
zo grote ruimte moeilijk te
verwezenlijken. De wijze
waarop de Rhetorika tech
nische ploeg het klaarspeel
de is geen amateurswerk,
maar getuigde van een pro
fessionele aanpak, waarbij
Rhetorika streeft naar de
perfektie. De wijze waarop
het hotel werd in het ge
zicht gebracht was vak
manschap. De draaiende
slaapkamer was uniek.
De kollektieve vertolking
van het Rhetorika gezel
schap verdient een hoge
René Van De Velde waar eens hartelijk
- - worc[en gelachen.
ze/e. l neater Khetorika, een komplete ploeg, die zich i,
ploeg aanstelde (bvw).
kwotering. Op bepaalde
momenten was de moeilijk
heidsgraad zeer hoog als er
de spelers bijna allemaal bij
de aktie betrokken zijn,
maar er perfekt in lukken
om de vlotheid te waarbor
gen. Het is gevaarlijk om
uit de groep één rol naar
voor te brengen, maar na de
première werd er vooral ge
sproken over de uitzonder
lijke prestatie van Eddy
Oosterlinck als Camille
Chandebise. die een spraak
gebrek heeft, waardoor hij
de medeklinkers niet kan
uitspreken. Het moet zeer
moeilijk zijn en veel kon-
centratie vergen, om de rol,
die zeker niet van de klein
ste was, tot een goed einde
te brengen. Het hoogtepunt
van zijn vertolking was ze
ker het slot, toen hij alleen
voor het publiek staat en
zich tot hen wendt en zijn
uitleg doet. Hij voerde het
spel naar een klimaks. Het Zele. Victor Emmanuel Chandebise (Eric Depoortere) moet naar de pijpen
oorverdovende applaus op hotelhouder Augustain Ferraillon (René Van de Velde), (bvw)
de tonen van aangepaste
muziek, waren de beste m 6611 dubbele rol,
waardemeter voor gave Frank Van Mossevelde (Ro- (Auguste Ferraillon), had-
Rhetorika vertolking. main Torunel), Etienne De- den geen problemen met dé
brandt (Dr. Finache), Mar- soms moeilijke spelmomen-
Naast Eddy Oosterlinck, leen De Bruyne (Raymonde ten. Ze beschikken daar-
waren de vaste waarden Chandebise), Hortense Van voor over toneelkwaliteiten
weer present. Eric De poor- .Wesemael (Olympe Ferrail- en een enorme routine. Een
speciale vermelding verdie- Oosterlinck. De
nen Dilia De Bondt, als Lu- waren
cienne Homenides de His-
tangua en Rik Coppieters,
als Carlos Homenides de
Histangua, die hun kon-
oentratie moesten bewaren,
als ze naast hun rol nog een
mondje spaans moesten
praten. De rol van de vurige
Spanjaars scheen geknipt
voor Rik Coppieters, die
daarvoor het goede stemvo
lume had. Bethy Van
Cleemput (als Eugénie) had
ons bij vorige gelegenhe
den reeds van haar toneel -
feeling overtuigd. Een aan
gename verrassing, maar
dan zeker in positieve zin,
was het spel van Ives De
Wilde (Etienne), Tony Ver
cauteren (Rugby), Caroline
Van Hassel (Antoinette), en
ook nieuwkomer Koen Van
Puyvelde (Baptistin), die de
kans grepen om zich in
«Een vlo in het Oor» uit te
leven en aan plankenvast
heid te winnen.
Bravo Rhetorika. Het was
Een vlo in het oor» van Georges Feydeau als een komplete niet alleen een ontspannen
de vrolijke toneelavond.
was zonder meer
neelwerk.
Het dekorontwerp
Cyriel Van Gent? De
voering kwam van
seerd dc1T>-
en Cyriel Van Gent.
me was perfekt vera
door Raymond Deroec
Godfried
Peter Roosendans
de de nodige steun
sistent-regisseur en
speciale attentie
technische ploeg met
chel Blancquaert,
De Vriendt en Laura
Hende, als de
verder Guido
Jules en Werner De
Paul Eeckman,
Goossens, Marcel
Kamiel Van
mond Vai
Michel Van
bert
Verlaeckt.
Theater Rhetorika
nog in feestzaal De
van vrijdag 15 tot en
maandag 18
kens te 20 u.
