denkend aan Anton Van Wilderode
n Schotland
Loose-tentoonstelling smeedt band tussen
Niklaas en Zele
ALLOWAY
leurend in de voetsporen van Robert Burns
Belseelse Concertvereniging
met slotrecital
De Voorpost - 15.11.1985 - 25
ngspunlen
tademie
och ten
Sint-Ni klaas.
ROBERT'!
8om 2Sitv
,nie )t alleen «uitgerust» met een stevige toeristische
l8| lotlanddokumentatie, maar eveneens mét een
ziebloemlezing van Schotlands' nationale dich-
Bobert Burns, stapten we onlangs te Zeebrugge
i boord van de bonkig gebouwde maar uiterst
oor rlijk ingerichte North Sea Ferry-boot die ons
ir het kanaal naar Huil zou brengen,
ar we bij spiegelglad water en een schitterende
iBondergang in één der salons van de Ferry boot
e tijd vonden om rustig te grasduinen in de
a p nantische poëzie van de «onsterfelijke Schot»,
tdekten we aldra een verwantschap tussen Waas-
ds taalvirtuoos Anton Van Wilderode en Schot-
Dir%(is nationale bard Robert Burns. Met een tijdsaf-
ind van zowat twee eeuwen (Burns werd in 1759
boren en overleed in 1796) hebben beiden een
rtstochtelijke liefde voor hun geboortegrond ge
ien. Dezelfde gemeenschappelijke band geldt
■tai luwend René De Clercq (1877-1932) met zijn
:aa luigenis «Daar is maar één land, dat mijn land
n zijn». Waar de Wase dichter voornoemd vers
jos als titel voor zijn weergaloos kijk- en leesboek
jkt het overduidelijk dat voor de dichter Anton
jp, in Wilderode Vlaanderen» het enige land is dat
ii land kan zijn» daar waar voor de vurige Schot
bert Burns zijn «enig land» Schotland was.
bed a andere verwantschap zelfde.
jkt te bestaan in de on- Na niet alleen bij avond in
t o rwerpen die beide dich- het drijvende salon maar
n p s bezongen, eveneens bij nacht in de
v,.8t als in onze tijd in de zacht wiegelende bootska-
,Ue m eigen taal de Moerbe- juit van de fraaie North Sea
j naar het vaderhuis, het Ferry Burns' bloemlezing
joortedorp en Vlaande- te hebben doorpluisd, wist
a in lyrische verzen ver- ik mijn nieuwsgierigheid
erlijkt, doet de man die in om met de werkelijkheid
~V( botland in het eertijds van Burns geboortedorp en
idelijke dorp Alloway als omgeving te worden ge-
Brenzoon geboren werd, konfronteerd, des te feller
de hem eigen wijze het- geprikkeld
stevig stuk Schotland dat door Robert Burns dichter-
werd bezongen. Bert Pelentan zocht en vond aankno-
met het oeuvre van Van Wilderode
Meer dan uiterlijk
verwant
Na een eerste English
breakfast aan boord van de
Ferry letterlijk en figuur
lijk «doorvlokt en door
spekt» met de klassieke An
gelsaksisch ingrediënten,
herbegonnen we onze
speurtocht in Burns' poë
ziebloemlezing
Een paar uren later stapten
we aan wal te Huil om via
York met zijn hemelse kate-
draal en Edinburgh met
zijn krijgshaftige burcht de
volgende dag Inverness te
bereiken en meteen volop in
de Highlands of het Hoog
land te belanden.
Het was van dit «hoogland»
dat Robert Burns, toen hij
ergens op het «platte land»
vertoefde of al te lang in een
of andere stad had verble
ven, het beroemde gedicht
schreef dat aanvangt met
de versregel.
«My heart's in the High
lands,
my heart is not here.
Vrij in het nederlands om
schreven als:
«Mijn hart klopt in het
Hoogland
maar hart klopt niet hier»
Van wat deze bergen in
Schotland betekenen had
den we reeds een herfstelij-
ke voorsmaak gekregen
toen we door een kilometer
lange purperen bergketen
vol bloeiende heide richting
Inverness reden. Aan de oe
ver van de rivier de Ness die
de stad doorkruist, ont
moetten we een vinnige
Schotse dokter gehuwd met
een niet minder vinnige
Westvlaamse bruid. In zijn
fraai landhuis gelegen aan
de «Schotse..Schelde»,
ginds genaamd de Ness,
werden er niet onthaald op
een krenterig kopje Nes-
koffie maar werd een fon
kelende fles van Schotlands
wereldberoemde Maltwhis-
ky ontstopt! Toen we daar
op vernamen dat de
«Vlaams-Schotse bruid des
tijds te Kortrijk in O.L.
Vrouw van Vlaanderen had
gestudeerd vielen meteen
de overbekende namen van
Streuvel8, Putman en
«Toone Van der Plaatse»
maar bleek ook de naam en
het werk van de Wazenaar
Anton Van Wilderode geen
onbekende te zijn.
De volgende dag ontdekten
we eens te meer hoe groot
de verwantschap wel is tus
sen de poëzie van beide
laatstgenoemden. Vooral
uit het ontleden van hun
gelegenheidspoëzie blijkt
hun hartstochtelijke ver
bondenheid met volk en
land, God en de Natuur, Zo
bleek o.m. dat, waar de Wa-
onze eeuw de
tekstdichter is van het dicht waar in hij het o.m.
zachtgolvende «Lied van heeft over zijn vader-boer
mijn land», meesterlijk ge- die de zoon, meer dan eens
toondicht door die andere met harde hand, «orde en
Wazenaar Ignace De Sutter, tucht» bijbracht in het le-
Robert Burns reeds twee ven en dit met als basis de
eeuwen geleden in dezelfde bijbel. Daarnaast zijn er de
geest een aantal liedertek- vele romantische liedertek
sten schreef, waarvan het sten. Speciaal te vermelden
meest beroemde en over valt daarbij het muzikale
gans de wereld gezongen feit dat Burns zelf heel wat
«Auld Langsyne» vrij te van zijn gedichten op mu-
vertalen als «Heel lang ge- ziek zette wat «voorlopig»
leden...». Een moeilijkheid van Anton Van Wilderode
bij het lezen van Burns' poë- nog niet mag worden
zie blijft natuurlijk dat de beweerd.
ÏÏTde andere kant la er kerkhofje van Alloway, hel geboortedorp van Robert Burns waar z'n vader begraven
a liederen niet in het klas- van laatstvernoemde o.m.
hoevetje een nieuwer ge- lezen van het in het
bouw werd opgetrokken «Schots» geschreven ge-
bleek alleen noodzakelijk dachtenisvers gebeiteld in
om de honderden doku- de ruine, verweerde graf-
menten en herinneringen steen dachten we eens te
aan de dichter op te bergen, meer terug aan Van Wilde-
sieke Engels maar wel in de bundel «Dorp zouder ou- grote Schotse specialiteit waarin men langs de koes- de tot indrukwekkend puin
het Schotse .Gallic, ge- dere» die alweer naar de zijnde .haggis. ofte tal binnenstapt wellicht vervallen oude Alloway-
schreven zijn wat de ver- geest, op vaak ontroerende schaapsmaag gevuld met nog onlangs te.Moerbeke- kerk waar, op het omrin-
staanbaarheid voor een bui- wijze verwant blijkt met be- allerlei gehakt letterlijk en Waas kan hebben gestaan. gende kerkhofje, Burns va-
tenstaander erg bemoei- paalde gedichten van de figuurlijk wordt «over- Dat naast het historisch der begraven ligt. Bij het
lijkt. nog steeds in Schotland laden».
Verder blijkt heel wat van «massaal bewonderde na-
deze poëzie naar inhoud en tionale dichter». Dichter en boer
vormgeving gedeeltelijk Waarbij men bedenken Haast ongelooflijk is in dit
verouderd, wat niet belet moet dat twee eeuwen na dubbele opzicht de nog
dat ze in Schotland onge- zijn dood, niet alleen in zijn steeds niet aftakelende po- -
meen populair blijft en ook vaderland maar over gans pulariteit en de verbonden- Een bezoek aan dit eerste rodes «Dorp zonder ouders»
in de boekhandel van het de wereld waar Schotten heid met Burns' leven en Burnsmuseum maakt je on- en het gedicht aan zijn Wa-
kleinste dorp te koop ligt. verblijven tientallen bloei- werk waarbij het «hoofd- middellijk duidelijk dat de se vader gewijd.
ende «Burnsclubs» bestaan kwartier van zijn huidige latere door prinsen, graven Niet enkel Alloway als m-
Landelijke poëzie waar met boeken en tijd- public relations» ongetwij- en hertogen akademisch spiratiebron van zijn hek-
Vooral bij het lezen van schriften, filmavonden en feld ligt in zijn als «natio- gehuldigde dichter als boe- sen en boze geesten bezeten
Burns' landelijke poëzie diareeksen, voordrachten naai gedenkteken be- renzoontje zijn leven begon omvangrijke ballade «Tam
denkt men echter steeds en zangfeesten Burns' na- schermd geboortehuis» te achter de ploeg van zijn va- OShanter», zijn door
weer terne aan de landelii- gedachtenis levendig wordt der en na diens dood trou- Burns roemrijk bezongen
weer terug aan ae janaeiij s s wens te en elders ((Brig O'Doon» en zijn hy-
met wisselde kansen permoderne Burn-infocen-
«voortboerde» en een tijd tram boeien de Schotland-
gc, J mmm. ff.ytii lang waarachtig als «dich- bezoeker. Zowat alle hoger
BSpf tdtÈfêm ter en boer» door het leven vernoemde dorpen of ste-
fiW V' stapte. den bezitten hetzij een
WK Wie de ganse, meer dan Burns-museum, een stand-
|EmsS&ar.. eens bewogen levensloop beeld, een gedenkplaat of
r van Burns wenst te benade- een Burnsclub!
ÉmMHbPI''r P» ren hoeft maar alleen de Alleen reeds een reis naar
l »- I -asögÉÉÊl wonderbare kultureel - toe- Schotland met een rustige
ristische levensweg te vol» speurtocht in Burns' ge-
IgjpP0^ gen die loopt over Alloway, boortestreek met daarbij
Ayr, Kirkosweld, Irvine, een bezoek aan enkele der
Kilmarock, Tarbolton, schitterende kastelen of
SSSnM|H^H Mauchline, Failford en Leg- burchten in de onmiddelbj-
len Wood. Met een zijspron- ke buurt gelegen, lonen be-
getje gaat het daarnaast shst de «overvaart» Zee-
j naar E lisfarm en Dumfries brugge-Hull. Waarbij een
waarBurmsop21 juh 1796 Northseaferry u bovendien
WÊLgÊM overleed en er niet alleen op de gelegenheid biedt in een
het kerkhof een mauso- van zijn drijvende salons
BHwHj leum kreeg maar waar rustig uw Schotlandreis
eveneens het huis waar hij voor te bereiden.
jarenlang woonde en werk- En te grasduimen in Burns'
te als museum werd inge- poëzie die nog steeds dui-
richt. zende schotten bezielt.
Merkwaardig is daarbij dat Dat dit laatste tevens ge
in het koepeltempeltje dat beurt met duizende Vlamin-
als mausoleum te Dumfries gen bezield door Van Wil-
werd gebouwd boven het derodes poëzie werd een re-
praalgraf een halfverheven den te meer om een geeste-
beeldhouwwerk prijkt lijke brug tussen de Schot
waarop de jonge dichter als en de Wazenaar te bouwen
Robert Burns, z'n geboortehuis in Alloway en een door hem bezongen brug
ke poëzie van de Wazenaar.
De andere Vlaming met wie
Burns' poëzie vaak kan ver
geleken worden blijkt René
gehouden. Wellicht nog
merkwaardiger is het feit
kilometer van de stemmige
dat doop alle Schotten, waar diatpikthoofdstad Ayp. Wie staat en de „ODoonrivier» te
ook ter wereld, de geboorte- hier het schamele, met een 1
De Clercq voor wat betreft dag op 25 januari 1759 van strooien dak getooid boer-
afgebeeld.
zijn volkse getuigenissen
en zijn lofgezangen op de
gewone man.
Waar deze laatste dichtte
«Ik ben van den buiten, ik
hun «nationale bard;
een soort nationale feest
dag wordt gevierd. Een on
der alle opzichten uitbundi
ge feestdag waarbij niet al-
Alloway de Moervaart te
Moerbeke-Waas in haar
dergtje betreedt waar de Wat ons meteen m gedach- herfstelijke g]ans
lplftinn tï o rl fsoti m in con t.É»ri tPHltyvGPIYlp Tl aa r A 11D- 7
kleine Burns destijds in een ten terugvoerde naar Allo-
kramakkel bedje in een way, het Schotse dorp waar
hoek van de keuken gebo- niet alleen het geboortehuis
ren werd, staat meteen in en het Burmsmuseum te be-
der mooi te vinden.
ben van den boer...» schreef leen de geest rijkelijk met een zuiverste Bokrijk-hoe- zoeken valt maar ook de
Burns in de 18° eeuw «My Burns' poeEzie wordt ge-
father was a farmer», de vuld maar tevens meer dan
aanvangsregel van een ge- eens de maag met o.m. de
vetje maar kan zich tevens eeuwenoude «Brig oDoon»,
best voorstellen dat eender- de brug over de Doon-rivier
gelijk schamel hoevetje te bezichtigen valt evenals
en zonen De Loose stellen tentoon in
Negentiende eeuwse doeken, nu
romantisch en dan weer realistisch,
schilderijen doorgaans. Mij boeien
de taferelen uit het leven van alledag
Basile penseelde, maar dat wil niet zeggen
het werk van vader Jan-Jozef of dat van
zoon Jan niet waardevol zou zijn.
in het stedelij-
museum aan de Zaman-
in Sint-Niklaas heeft
band gekreëerd tussen
thuisgemeente der De
Zele, en de stad
vader Jan en z'n zoon
iaPpn-Jozef direkteur van de
werden, Sint-
Op de vernissage,
10 november,
de Sint-Niklase be-
behalve burge
rmeester Jozef De Bruyne
van Zele ook diens kuituur
schepen en de voorzitter
van de Zeelse kultuurraad
verwelkomen.
Artistieke en religieuze
band
«Ik had ook privéredenen
om met Zele samen te wer
ken, maar daarover wil ik
nu niks kwijt», zo zei de
Sint-Niklase schepen van
kuituur Daan Anthuenis
zondagmorgen. Hij stipte
aan dat tussen Zele en Sint-
Niklaas een artistieke én'
religieuze band, want de
twee laatste Sint-Niklase
kerkelijke leiders (dekens)
stammen uit Zele.
Anthuenis had lof voor Ig
nace De Wilde, de samen
steller van de kataloog die
eigenlijk een flink gestof
feerde monografie is over
de drie-eenheid De Loose.
Hij wees nog op het thema
tische karakter van de ten-,
toonstelling en vond het
wat jammer dat het zo'n
dure schilderijen zijn die
worden geëxposeerd.
Attaché André A. Moer
man, verbonden aan de
kunstmusea in Brussel,
wees op het exemplarische
karakter van de expositie,
de intimistische aard ei^
van. Het is goed dat men al
Sint-Niklaas. André A. Moerman aan het woord tijdens de vernissage van de expo rond
het schildersgeslacht De Loose (Iv)
deze werken hier heeft we
ten samen te brengen. De
meeste schilderijen van De
Loose bevinden zich in ker
ken of bij partikulieren in
de regio Waas en Dender, al
worden er ook enkele be
waard in musea als die van
Leipzig en Berlijn. Moer
man streepte de verdien
sten aan van met name Ba
sile De Loose, die hij met
Madou vergeleek (Ignace
De Wilde zocht en vond, in
het boek, een parallel met
Ferdinand De Braekeleer).
Tijdens de toespraak van
Moerman in het museum
intervenieerde Antwer
penaar Torfs, en dat was
een primeur in de Wase ver
nissagegeschiedenis. Bur
gemeester De Vidts van
Sint-Niklaas apprecieert de
kwaliteiten van de Zeelse-
Wase kunstenaars zéér en
duidde op het retrokarak-
ter van de tentoonstelling.
Portretten en taferelen
In de heel interessate kate-
loog vind je niet alleen ge
gevens over het werk van
de drie kunstenaars, maar
ook de 'petite histoire' komt
aan bod, het léven van het
triumviraat. Het is een puik
boek geworden, en daaraan
is de mecenaatsinbreng van
de ASLK beslist niet
vreemd.
Kort wat over de drie De
Looses. Vader Jan-Jozef
werd in 1768 in Zele gebo
ren en overleed in 1849 in
Sint-Niklaas. Hij maakte
portretten en historische
doeken, meestal neoclassi-
cistisch-romantisoh van in
spiratie. Zoon Jan had een
andere moeder en heette ei
genlijk Jean-Benoit Van
Langenhove. Net als z'n va
der zou Jan (De Loose ten
slotte) akademiedirekteur
worden in de Wase hoofd
stad en inzake portretten
behoorlijk zijn streng trek
ken. Jan (1809-1851) en
Basile De Loose (1809-
1885) werden in hetzelfde
jaar geboren, uit een ande
re moeder webswaar. Basi
le was ongetwijfeld de
meest getalenteerde van de
drie. Hij maakte portretten
en genretaferelen, verwierf
prijzen in Groningen, Pa
rijs, Brussel en Londen;
werk van hem is te vinden
in de USA en de Sovjet-
Unie, in de Slavische lan
den ook.
In de kataloog-monografie
(die 450 frank kost voor een
gebrocheerd exemplaar en
675 voor een werk in linnen
band) staat Ignace De Wilde
aan het eind ook stil bij de
kruiswegen die met name
door vader Jan-Jozef en
zoon Basile werden ver
vaardigd. Aan de hand van
de reprodukties kunnen de
geïnteresseerden de kruis
wegen van b v Waasmun
ster, Hamme, Zele en Sint-
Niklaas met elkaar verge
lijken.
Van Doel tot Dendermonde,
vooral dus in het Land van
Waas en het Dendermond-
se, wordt heel wat van de
familie De Loose bewaard in
kerken, kapellen en ab
dijen, Zo blijkt toch uit een
kaartje dat in het boek werd
afgedrukt. Auteur De Wil
de vertelt ook wat over de
middenstandelijke afkomst
van vader De Loose (hij was
de zoon van een bakker),
over Basiles huwebjk met
de dochter van een Sint-
Niklase hoefsmid (Marie-
Nathalia De Bondt), over
Basiles verblijf in Brussel,
over de impakt van de De
Looses op de Sint-Niklase
kunstakademie, etc. De fa-
müie De Loose vestigde zich
in 1825 in Sint-Niklaas en
het is dus duidelijk dat de
Wase hoofdstad een centra
le positie bekleedt in het
oeuvre van de kunstenaars-
famihe. Dat blijkt ook uit de
titels van enkele schilde
rijen: «Zondagmiddag te
Sint-Niklaas», ■•Bedeling
van aalmoezen in het ar-
menambt te Sint-Niklaas»
(Basile) zijn taferelen die na
1840 tot stand kwamen.
De portretten werden met
veel vakmanschap aange
maakt, zoveel is duidelijk,
de kruiswegen en ook de
historische taferelen mo
gen gezien worden, de veel
al anekdotische taferelen
van Basile De Loose vermo
gen nog het meest te
bekoren.
Wouter VLOEBERGH
Betrospektieve tentoonstel-
ling De Loose, tot en met
zondag 8 december in hét
stedelijke museum aan de
Zamanstraat 49 in Sint-
Niklaas. Alle zondagen van
10 tot 13 en van 15 tot 18 Basile De Loose met vrouw en dochters: te zien op t
uur. expo in Sint-Niklaas (Iv)
Op vrijdag 22 november om 20u30 organizeert de «Bel
seelse Conoertvereniging» vzw haar laatste koncert van
het herfstseizoen. Voor dit slotrecital heeft men een
beroep gedaan op het Kamerorkest van Vlaanderen «I
Piamminghi» onder leiding van de gekende viool virtuoos
Rudolf Werthen.
Óp het programma staan
het divertimento in D van
Wolfgang Amadeus Mo
zart, het concerto in C voor
Cello en strijkers van Jo
seph Haydn en de vier sei
zoenen opus 8 (integraal)
van Antonio Vivaldi.
«f"Fiamminghi» is de naam
van het kamerorkest van
Vlaanderen dta in 1958
werd opgericht, maar dat
in. 1977 werd georgani-
zeerd en verjongd. Sedert
dien is «I Fiamminghi» een
van de meest gevraagde
strijkersensembles van Eu
ropa geworden en maakten
zij reeds diverse plaatopna
mes bij EMI, Decca en To
shiba. Binnenkort maken
zij hun eerste plaatopname
bij Deutsche Grammaphon.
Alle orkestleden spelen op
oude Italiaanse instrumen
ten, niet alleen verwijst dit
naar de verbinding met Ita-
bë, maar staat dit ook borg
voor de in alle kritieken ge
prezen klankkwaliteit van
het ensemble.
De toegang bedraagt 120
fi\, CJP-ers en 3 passers
en studenten betalen
slechts 80 fr. Leden van de
Concertvereniging hebben
gratis toegang. Het koncert
staat onder de auspiciën
van het Provinciebestuur
van Oost-Vlaanderen.
