^ah HET arrondissement Aalst
LIBERAAL,DEMOCRATISCH WEEKBLAD.
Prijs 5 centiemen het nummer
Eerste Jaargang. Nummer 6
Zondag 11 Augusti 1906
8S
Nieuwe Burgemeester van Antwerpen
Waar gaan wij naartoe
Be Maan.
Goddelijke Rechtvaardigheid.
Scholastica.
Godzalig Land.
Prijs der Annoncen:
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, St-Janstraat, 36, Aalst.
per drukregel.
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
Alle briefwisselingen moeten gezonden
worden aan het bureel der Redactie
Graaf van Egmont Groote Markt,
AALST.
Aalst, 11 Oogst 1OOO
Toen wij ons Liberaal-Demokratisch
Weekblad den titel gaven De Volks
vriend wisten we niet dat er nog een
liberaal Weekblad De Volksvriend
sedert vele jaren verschijnt te Roesse-
laere en een ander (een klerikaal blad)
ook voor titel dragende De Volksvriend
met den onder-titel Vlaamsche Stem te
Gerit.
We handelden natuurlijk ter goeder
trouw, geen der twee bovengemelde
bladen troffen we aan in den naam
lijst der Belgische bladen bij Lebègue
(Office de Publicité) (1906).
Daar we den schijn niet willen heb
ben iemand oneerlijke mededinging te
doen en om alle verwarring te vermij
den, veranderen wij van zondag eerst
komend den titel van ons blad, welke
voortaan zal wezen De Volksgazet
van het Arrondissement Aalst.
Dat belet niet dat ons blad steeds~3e
volksvriend zal blijven, en voor de ver
dediging van de belangen der inwoners
van ons Arrondissement steeds beter
ingericht en beter op de hoogte zal
zijn, dan welk ander blad.
Sedert Maandag laatst bezit Antwer
pen een nieuwe burgemeester Mijn
heer Hertogs vervangt onzen Jan Van
Rijswijck.
Verre van mij het inzicht te beknib
belen heeft M. Hertogs het raadza
mer gevonden zijnen sluier van Burge
meester aan den zeer katholieken Mi
nister van binnenlandsche zaken Mr.
De Trooz schuldig te zijn liever dan
aan zijne liberale lastgevende kiezers,
dat zijn de zaken van M. Hertogs en
van het kiezerskorps van Antwerpen.
Enkel zal ik daarover zeggen, dat de
nieuwe Burgemeester onzer groote
Scheldestad een weinig meer eerbied
voor zijn liberale lastgevers kon bewij
zen met hun, het voorstel hem gedaan
door het katholiek Gouvernement voor
te leggen en te onderwerpen. Daarom
vraag ik mij af of de ontrouw van M.
Hertogs jegens de liberalen van Ant
werpen het bewijs niet is van het wan
trouwen der liberalen jegens M. Her
togs. De toekomst zal ons daarover
wijzer maken.
Maar hetgeen nu te Antwerpen ge
beurd is, moet ons tot les dienen. Ik
koester de hoop dat onze liberale vrien
den der Wetgevende Kamer eindelijk
zullen verstaan hoe gevaarlijk het is
de benoeming der burgemeesters ge
heel en ganseh aan het believen, het
welbehagen, de begeerte van den Mi
nister over te laten.
De macht van benoeming der Bur
gemeesters is het gevaarlijkste wapen
tegen de liberalen wanneer het in
handen der katholieken toevertrouwd
is inderdaad hoevele scheuringen zijn
er tusschen onze vrienden niet gebracht
ten gevolge van arglistige benoemingen
door het katholiek ministerie gedaan
hoevele besturen zijn er in de macht
onzer tegenstrevers niet gevallen door
katholieke benoemingen daar waar
nochtans eene liberale meerderheid
bestond
Wel is waar, de liberalen zullen inge
val van meesterschap hetzelfde wapen
ten hunne gebruike bezitten maar de
arglistige, valsthe jesuitische strijd
middelen der klerikalen steken ons te
gen, wij willen eerlijk en treffelijk blij
ven in onzen handel, en onze ministers
zullen en moeten de Burgemeesters
kiezen in de meerderheid en nooit in de
minderheid der gemeentebesturen.
Daarom zeg ik nog eens, mochte het
gebeurde van Antwerpen ons tot les
dienen, mochte het aan onze liberale
vrienden doen verstaan hoe noodzake
lijk het is de Gemeentewet daaromtrent
te herzien.
De Burgemeester eener stad of ge
meente, is een ambtenaar, een verte
genwoordiger van het Midden of Hoo-
gerbestuur des lands, 't Is waar
Maar de Burgemeester is ook de eerste,
de hoogste .Magistraat der stad of ge
meente, en moet eerst en vooral de
vertegenwoordiger, de verdediger der
inboorlingen zijner stad of gemeente
zijn. Uit dien hoofde ware het geraad
zaam dat de benoeming des Burgemees
ters toevertrouwd werde, niet aan
Koning of Minister alleen, maar aan
Koning en Gemeentebestuur te zamen.
Hooge ambtenaars zooals politiekom-
missarissen, ontvangers, sekretarissen
worden door 't gemeentebestunrv^eko-
zen en door den Koning benoemd,
waarom zouden de Burgemeester door
de Gemeentebesturen niet gekozen en
door den Koning benoemd worden
Jules Rens
Volhsvertegemcoordigei-.
Altijd en overal schrijven de katho
lieke bladen dat indien de liberalen
moesten meester worden van 't land,
zij eerst en vooral de kloosterlingen,
gelijk in Frankrijk, zouden verdrijven.
Doch weet iedereen wel dat wij libe
ralen, enkel de kloosterlingen, die van
de wereldsche zaken afstand gedaan
hebben, bestrijden omdat zij tegenwoor
dig in alles handel drijven en daardoor
veel nadeel berokkenen aan den burger,
den neringdoener en den werkman.
Nu komt het klerikaal weekblad
Het Land van Waas van St. Niklaas ons
in den strijd tegen die misbruiken aan
moedigen met te schrijven dat het
doorgaans hoort zeggen, van wel-
meenende katholieken, dat er te veel
kloosterlingen zijn in Belgie.
Dus zijn het niet alleen de liberalen
die klagen over den aangroei der kloos
terlingen maar wel de katholieken en
dan nog de welmeenende katholieken.
Als 't zoo voort gaat, zullen die wel
meenende katholieken nog heel te vre-
den zijn een Combes, (menschen maakt
u een kruis!) aan't hoofd te zien van
't Ministerie
Het was een aangename zoele avond.
Na een stikkend heete dag, was het
weder frisscher geworden en aan den
hemeltrans glimlachte goedig de volle
maan de gansche schepping tegen.
Een moeder trad met haar kleinen
jongen, die toch niet slapen wou, even
naar buiten om een luchtje te scheppen.
Zie, sprak zij tot haar kind, naar
omhoog wijzende, zie daar is de maan,
hoe helder blinkt zij ons tegen, hoe
geheimzinnig is het licht dat ze over
de natuur verspreidt.
De maan, de maan, begon nu de
kleine bengel te schreeuwen, moeder
'k wil de maan hebben, geef ze mij,
'k moet ze hebben moeder, de maan
de maaaan....
Nu had de moeder schoon te zeggen,
maar jongen dat is niet mogelijk, nie
mand kan de maan bereiken, hoe zou
ik ze u geven Niets hielp, de kleine
schreeuwde nog geweldiger, 'k moet de
maan hebben 'k moet de maan heb
ben en huilde en stampte en schopte
zelfs naar zijne moeder die hem de
maan niet geven kon.
Kom mee zei eindelijk de moeder
ongeduldig, ik zal u de maan laten
pakken Ze leidde den schreeuwer aan
den zoom van den vijver en zei zie
hier is ook eene maan (den effen water
spiegel weerkaatste het blinkende beeld
dermaan), die daar bovenkunt ge niet
bereiken, maar deze kunt ge gemakke
lijk bemachtigen...
Hadde de moeder den dwazen jongen
niet tegen gehouden, hij ware werke
lijk in den vijver gesprongen
Deze geschiedenis herinnert me het
programma der socialisten, die bene
vens een stelsel sterren ook eene sociale
maan begeeren het collectivism Ze
schreeuwen ook hard we moeten de
maan hebben we willen de maan
en er zijn lieden die zeggen volgt ons
wij zullen u de maan geven.
Wijs mij een steunpunt aan, zegde
de groote Newton, een hefboom nemen
de, wijs mij een steunpunt en ik ver
plaats de wereld Maar dat steunpunt
ligt buiten ons bereik en daarom zal de
wereld niet verplaatst worden volgens
de grillen van een enkele, zelfs niet
van velen, maar hij zal zich voort
bewegen, altijd voort; hij zal zich voort
ontwikkelen, zonder dat iets die ont
wikkeling zal kunnen tegen houden.
Zoo ook ontbreekt het steunpunt om
de socialistische maan, het collectivism
te bereiken. xMaar zulks belet niet, dat
slimmerikken tot het volk zeggen zie
eens onze maan, hoe schoon, hoe prach
tig, hoe gelukkig zullen wij allen zijn
als we 't collectivism zullen bemachtigd
hebben.
Toen de socialistische leider Van de
Velde onlangs metgroote welsprekend
heid, de schoonheden der maan, 'k wil
zeggen van het collectivism, op eene
voordracht gehouden te Geneven uit
gelegd had, vroeg en verkreeg een een
voudige toehoorder de toelating eene
vraag te stellen. Zeg mij, sprak de man,
of in uwen collectivistischen staat
iedereen vrij zal zijn het beroep of
werk en de woonplaats te kiezen welke
hem behaagt
Die eenvoudige vraag is zonder ant
woord gebleven.
De maanbelovers bekommeren zich
niet om het steunpunt. Ze overbluffen
de eenvoudige menschen en beloven
langsom meer dat geeft aanzien, ter
wijl ze echter persoonlijk bij het oude
blijven, houden wat ze hebben en trach
ten uit te breiden hetgeen ze bezitten.
Het liberaal programma bevat prak
tische hervormingen, het belooft noch
maan noch ster ren verovering, maar
verovering van goede demokratische
hervormingen, waarvan de verwezen
lijking binnen het bereik ligt der men-
schelijke krachten.
Wij willen niet roepen tot het volk
volgt ons we zullen u de maan geven
maar we zullen ons best doen dat er
voor allen meer welstand kome, door
politieke gelijkheid, door algemeen on
derwijs, door demokratische wetten,
door verschaffen van een behoorlijk
pensioen aan ouderlingen en gebrekke-
lijke menschen.
Een professor komt te berekenen dat
er tegenwoordig ongeveer 180 miljoen
protestanten op den aardbol zijn.
Deze cijfers vinden wij in het katho
liek blad Journal de Bruxe/les.
Daar er ongeveer 200 miljoen katho
lieken zijn, zoo zijn deze sterker in
getal dan de protestanten.
Dat maakt dus te zamen 380 miljoen
kristene geloovigen.
Er blijven dus op den aardbol onge
veer ij00 miljoen menschen die niet
leven volgens de leer van Christus.
Ongelukkige menschen die voor eeu
wig gedoemd zijn in de hel te branden,
omdat de ware God bij hen niet geko
men is om hen vrij te koopen van de
misdaad van Adam
Maar wat wilt ge er aan doen Het
schijnt dat dit de goddelijke rechtvaar
digheid genoemd wordt
Opgedragen aan pastoor Van Heuverzwijn,
schrijver van file Jtcuzensli-y(S
van 1879-1884.
Een schooljaar is alweer verstreken.
Ménige ouders, bekommerd 0111 't lot van
hun kroost, vragen 0111 raad voor de keuze
der school. Immers, de zaak is uiterst be
langrijk en de eerste stap is vooral gewich
tig, want meestendeels staat de toekomst der
jongeren op het spel.
Dagelijks, rond ons hierin 'tAalstersch,
zien we de noodlottige gevolgen van een ge
brekkig onderwijs, de droeve uitkomst van
een fanatiek onderricht gedragen en hals
starrig doorgedreven met een geest van ver
stomping en schraapzucht, waar helaas
zoovele ongelukkigen het gedwongen of het
onverschillig slachtoffer van worden. Als men
rondkijkt, elk in zijne sfeer van eigenbewe
ging. los van allen dwang als men nagaat
en oordeelt tusschen jongelingen van eene
zelfde intellectueel vermogen, aan staat men
verbaasd, als verslagen, tegenover de latere
uitwerkselen van 't lager en "t middelbaar
onderwijs, in het maatschappelijk midden.
I).' keuze der school is dus voor u ouders
die de verantwoorddelijkheid van nakome
lingen op de schouders draagt en in 't harte
voelt, van 't allerverhevendste belang. Yari
u hangt af, of uw kind eenige rol spelen zal
inde samenleving; van u hangt af of uw
kind tot nuttig redelijk schepsel moge op
groeien, ofwel tot uitschot diene als gedre
vene massa in een menscheliik hulsel, ten
prooi aan eene politieke dweepzuchtige
macht welke ten huidigen dage, alle denk
beeld van zelfstandig karakter en onaf-
af hankely ken geest verloren heeft.
Men huivert.,..; een vrij geweten schrikt
bij de gedachte, hoe een jong brein, gevoed
door de onveranderlijke grondbeginselen van
een verkankerd, eeuwenoud dogma, mis
vormd in de wereld kan worden gezonden,
onbekwaam tot iets verhevens, verdrukt en
verdrongen tot de allerlaagste sporten van
het maatschappelijk leven.
Zulke schepselen, hoe ook hunne ziel weze
zijn onvermijdelijk geroepen om een allerel
lendigste rol te vervullen. Hun moed, hun
wil, hun gevoel, hun hart, hun geest van
menschen-waarde zijn van jongs af geknakt
en verbroken hun gansch streven en be
wegen lost zich op in een bestendig kruipen
voor afgoden en oppermeesters, in wiens
handen ze aldus de gevaarlijkste speeltuigen
worden. Lijdend naar hart en ziel, komen
ze terneer in den modderpoel van fanatism
en onwetendheid. Beroofa van alle helder be
grip, voelen ze zich ten gronde gestriemd
door de oppermacht der uitbuiters en vraat-
zuchtigen.
't Menschdom weze genadig voor zulke
ongelukkigen
En, zult ge me vragen, kan er niets ge
daan worden om in dien toestand te verhel-
Een kan een ouder zijn kroost zedelijk be-
ulpzaam zijn bij d'eerste stappen in de sa
menleving kan er gezorgd worden voorde
geestelijke en stoffelijke toekomst van een
kind
Laat me maar rondborstig antwoorden, Ja.
duizendmaal Ja de ouders zijn grootendeels
verantwoordelijk, zoo hunne kinderen eene
ondergeschikte plaats komen te bekleeden.
En 0111 in dien toestand te voorzien, moeten
de ouders, die zich 0111 hun kroost bekomme
ren, eersten vooral zorgen vooreen dege
lijk onderwijs.
Om degelijk te zijn, 't is te zeggen, om de
vereischte zedelijke en stoffelijke vruchten
af te werpen, moet nu een onderwijs hoofd
zakelijk wetenschappelijk en wereldlijk
zyn, vrij van aHe dogma, vrij van aHe gods
dienstige leerstelsels, hoe zich ook deze mo
gen noemen.
Frêro-Orban, de uitstekendste staatsman
die ooit in ons land het licht zag, had dit
denkbeeld reeds vroegtijdig opgevat. Begre
pen en gesteund door al zijne liberale colle-
gas werden overal, tot in de verachterdste
kralen scholen opgericht. Die scholen werden
betaald en onderhouden, niet met het geld
der liberalen, maar wel met het geld van
allen, omdat een liberaal princiep zegt, dat
alle Belgen 111 het onderwijs van de geza-
mentlijke Belgische kinderen moeten voor
zien.
Maar de goede mannen, Frère, Bara, Van
Humbeek, enz... die vrije geesten, waar 't.
Belgisch vrije volk nog steeds met innige
dankbaarheid aan denkt, die kloeke strijders
voor de vrijheid van geweten, die heldhaf
tige bekampers van de sociale onwetendheid
en die hunne partij opofferden voor't welzyn
van 't dierbaar vaderland, hadden zonderde
Roomsch-katholieke verdrukkers gerekend.
In alle kerken en godsdienstige gestichten
werden, van op den stoel der waarheid ook
nog Leugenstoel genoemd de grofste en
vuigste leugens uitgekraamd. Aan een on
wetend volk maar dorstig naar onderwijs,
een volk dat pas begon te herleven te mid
den der groote Europeesche Staten, werd
door priesters,paters, nonnen en geestelijken
van alle slag, stellig verzekerd, dat de gods
dienst in gevaar was, en alle geloof voor
eeuwig in ons land zou verdwijnen.
Satan, de neef van den Paus van Rome, in
eigen persoon, was er mede gemoeid, 't was
al scholen zonder God, schoolmeester zonder
geloof wat de klok sloeg. De strijd was hevig
en 't liberaal goevernement van dien tijd
heeft grootelijks zijne plichten gekweten.
Edoch, onwetendheid en dweepzucht zege
vierden een zedelijke schrik had het volk,
vooral van 't platte land, aangetast. Het libe
raal goevernement werd omvergeworpen
onder den schijnheiligen kreet Voor God
en Vaderland en vervangen door nen hoop
zoogezegde verdedigers (uitbuiters) van den
godsdienst. Geen onderwijs meer, jawel doch
een roomsch-klerikaal. Maar de kerk dan,
zult ge me vragen, kan men daar 't volk
in den godsdienst niet onderrichten, kan
daar de priester aan de geloovigen den weg
tot den Hemel niet aanwyzen. Voorzeker
doch allen gaan niet naar de kerk, de scholen
moesten ze hebben ren ze kregen de scholen.
Kruipers, laaghartigen, clweepers, fana-
tieken moesten in het openbaar leven ge
kweekt en gekneed worden van af hun
kinderjaren. Godsdienst was een voorwend
sel, Klerikaal fanatism was het doel
Aldus gesteund door den machtigsten
vriend van eerzucht en opperheerschappij
Het gouden Kalf, trok het klerikausm
tegen 't klaarziende element op, dat, voorge
licht door het Liberaal Goevernement, de
noodzakelijkheid inzag van een degelyk on
derwijs.
Dirk Martens.
(Vervolg en slot in ons volgend nummer.
Er gaat geen dag voorbij dat 't Staats
blad of den Moniteur geene koninklijke
besluiten afkondigt, waarbij aan kerk
fabrieken toelating wordt verleend om
soms zeer belangrijke legaten te aan
vaarden. De milde gevers eischen,
als loon, eeuwigdurende missen voor
hunner ziele zaligheid.
Het totaal van deze jaarlijksche gif
ten gaat zeker het millioen te boven.
Deze van de week te voren bedroegen
het opzienbarende cijfer van 13.000 fr.
Het goud stroomt aldus toe in de
beurs der geestelijkheid, overvloedig,
standvastig. De uitbating van 't para
dijs geeft eene zware winst.
Maar de negen tienden der godvruch
tige lieden schamen zich niet om aan
de liefdadige instellingen den rug toe
te keeren.
De armen, och, daarom bekomme
ren zij zich niet. Zij hebben eene enkele
bezorgdheid de rust hunner ziel.
En nochtans indien ze eens goed
wilden nadenken
Want zeker is het dat zij door dat
onbeperkt getal diensten den toorn
van den oppersten Rechter willen
koelen.
Zij vragen zich niet af, of ze door de
barmhartigheid van den Allerhoogste