De Belgischs Staat en de
Maatschappij van den Kasaï.
'T EEN EN 'T ANDER
Hst geval der aandeelhouders.
Het algemeen bslaug
De winst der maatschappij.
-Waarvoor de Staat de helft der aan-
dselea ontving
Wat er nu schijnt te hlijksn
Bsc flit pracss gaat afioopen
Het Staatsblad
Landbouwbelangen.
jöeSfïsttJè jaargang it' 390. SO
CENTIEMEN
DE V
ABONNEMENTEN:
Zea maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle poslburecleD van het land.
HET
NUMMER
TIVEEDE UITGAAF, 7 uren 's avends.
BUREELEN
BRUSSEL
AANKONDIGINGEN
TE AALST
EEerlistraat,
Telefoon 114.
Bestuurder
230,
TE
Maachlschea Steenweg,
230.
KI. aanlc. (1 tot 4 ld. feg.) fr. 0,60
3* bladz. (groot© regel) fr. 1,00
4* bladz. (groot© regel) fr. 0,60
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Rek la men (per regel) Fr. 9,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,001'
Recht. hcrstoll(per regel) fr. #,00
Overlijden (per regcf) fr. 2,00,
J. Van Nuffet'De Gendt.
Men weet dat do Belgische Staat
in misverstand is met deze groote en
machtige maatschappij in zooverre dat
deze laatste den Staat een proces heeft
aangedaan, waarin de maatschappij
als schadevergoeding vraagt 2 miljoen
voor de geledene schade en 40 miljoen
voor de schade die de Staat volgens
hare meening haar alzoo toebrengt
voor de toekomst. De zaak is heel
ingewikkeld, maar daar zij van een
kapitaal belang is voor de Belgische
bevolking en niet min voor den Belgi
schen Congo, is het noodig de zaak
wat nader in te lichten.
Er bestonden in 1901 in het Ivasaï
bekken, 14 maatschappijen, 13 Belgi
sche en eene Hollandsche. Zij bezaten
41 faktorijen, 176 agenten en eene
heele reeks kleine stoombooten. De
meesten dier maatschappijen verkeer
den in een slechten geldelijken toe
stand.
Het beheer van den Belgischen Congo
stelde voor de 14 maatschappijen te
versmelten, 't-gene deze mot de meeste
bereidwilligheid deden. Alzoo werd de
Maatschappij van den Kasaï ge
vormd. Het vast kapitaal heiiep de som
van 1,000,500 fr. verdeeld in 4020
actiën, van 6 percent.
De Staat kreeg in vergoeding de
helft dier aandeelen, do andere helft
wc.rd verdeeld tusschen de 14 ineongc-
V«W R aU.H AA\RO.\"D!GINGEN, ZICH WBNDFN
fï. TAKlfi'fllj, 217, dï f£ci*ssSestrzaatf Uru&sef*
trekken gezien de Staat over de helft
der stemmen beschikte, zou dit alzoo
gebeurd zijn, maar de voorzitter van
den beheerraad wilde dit voorstel niet
ter stemming leggen. De staat beeft nu
zijn toevlucht genomen tot de handels
rechtbank, welke nu over dit geval
uitspraak moet doen.
Deze kwestie is fel ingewikkeld
maar men heeft toch rekening te hou
den met de rechtvaardigheid en het
openbaar belang.
Het is bewezen dat vele aandeel
houders machtig veel geld hebben ge
trokken uit deze zaak, maar allen zijn
niet even lang in 't bezit van die aan-
deelen, zoo kon men die aandeelen
aanschaffen op de beurs evenals alle
andere waarden en die personen mogen
niet onrechtvaardig benadeeld wor
den.
Van den anderen kant -moet hot
algemeen belang worden in 't oog ge
houden, de toekomst der Kolome moet
gevrijwaard blijven. Het blijft dan te
bezien of de maatschappij werkelijk
door de invoering van den vrijen han
del zooveel schado gaat onderstaan.
Want hoewel het monopool in theorie
is afgeschaft, zal het niet blijven be
staan in feite. Welke maatschappij zal
liet wagen op te gaan tegen zulke over
machtige inrichting
Zooals men ziet is deze zaak heel
moeilijk om op te lossen en het zullen
ook de bevoegds!» rechtsgeleerden ziin
smolten maatschappijen. Daarbuiten die zullen moeten trachten deze moei-
wordener nog 4020 winèSandeeten
gesticht, waarvan insgelijks de helft
toekwam aan den Staat en de andere
helft aan den Kasaï.
Men moet zeggen dat die maatschap
pijen, welke er in 1901 zoo slecht voor
stonden,buitengewoon bevoordeeld zijn
geworden door de versmelting en de
tusschenkomst van den Staat. Zoo won
de maatschappij in 1902, 1,465,000
fr., in 1903, 3,687,000 fr., in 1904,
5,597,000fr.,in 1905, 7,666,000 fr
in 1906, 8,182,000 fr., in 1907,
2,159,000 fr., in 1908, 4,533,000 fr.,
't zij nagenoeg in 7 jaren tijds 34 mil
joen frank, waarvan de helft, of 17
miljoen aan de maatschappij terecht
kwam
ïn 1892 had de Staat de vrijheid van
handel in Kasaï toegestaan. Maar in
1901 liep die toelating ten einde.
Daardoor ondergingen de meesten der
14 maatschappijen eene geweldige cri
sis, die opgelost werd door het vormen
van eene enkele maatschappij, welke
bat monopool van den hand< l in Kasaï
ontving. Als vergoeding voor het toe
slaan van het monopool, kreeg de
Staat de helft der aandeelen en dei-
winsten.
Het schijnt echter dat het vergunnen
van het monopool aan deze maatschap
pij strijdig was met de bepalingen van
de akte van Berlijn. Immers deze ver
meldt dat in gansc-h bet Congobekken
de vrijheid van handel moet bestaan.
Door den aandrang der Engelsche
natie vooral heeft België, nu het den
Congo heeft aangenomen, die vrijheid
van handel in Congo toegestaan. Door
die bepaling meent de maatschappij
van den Kasaï zich benadeeligt en zoo
komt bel dal zij den Belgischen Staal,
die cellier zelf de helft der aandeden
en dus feitelijk meester is dier maat
schappij, een proces aandoet.
De -jtu heeft eeue ver
gadering der aandeelhouders noen bij
eenroepen ten einde dit proces in te
lijkheid uit de voeten te doen met zoo
veel mogelijk de aandeelhouders en hel
algemeens belang voldoening te schen
ken. Wellicht is deze voldoening te
geven, door eene minnelijke schikking
te treffen tusschen de belanghebben
den.
rsAAe.
Verjaring* 3 September 1847. -
Afstel door M. Rogier van M. Thonissen,
arrondissementscommissaris te Hasselt.
Koningin WiSheimina. Eer
gisteren was het de verjaardag van de Konin
gin der Nederlanden. Ter dier gelegenheid
was liet feest in de Hollandsche Kolonie te
Brussel. Koningin Wilhelmina werd geboren
den 31 Oogst 1880.
Hef SccialisfiscEi Kongree
wan Kopenhagen. Woensdag
moest de algemeene vergadering plaats heb
ben, doch zij is verschoven omdat hot werk
der commissiën niet geëindigd was.
Eene der voornaamste besprekingen der
laatste zittingen was over de ontwapening.
Er werd beslist in alle landen volksbe
wegingen tot stand te brengen om de alge
meene ontwapening te bekomen. Men was
bet echter niet eens over het karakter die deze
volksbewegingen moeten hebben.
Donderdag heeft de eerste algemeene ver
gadering plaatsgehad. Men laserde besluiten
genomen door de verschillende kommissiën.
Vooreerst besprak men het punt van het
werkverlet gedurende de stakingen en dat
voor gevolgtrekking had, dat de openbare be
suren er zouden moeten tusschen kom en, om
voor de geledene schado in te staan.
Algemeen Kristen Onder-
wijzersver^ond. Landdag
te EHerbeGb-Brussel. Pro-
ram Maandag 5 September, bezoek aan de
Wereldtentoonstelling van Brussel.
Dinsdag 6 September, om 10 ure plechtige
Mis met gelegenheidssermoen in de kerk der
H. Geertrude, te Etterbeek om 11 ure, ont
vangst ten Gemeentehnizo om 2 ure, ope-
ningszitting in het patronaat, te Etterbeek,
achter de Kerk.
Woensdag 7 September, om 9 ure zitting
'i ure, id. 5 ure feestmaal. (De deelnemers
worden verzocht, hunne inschrijving, ver
gezeld van eenen posihon van 3.50 fr. te
storen aan M. P. Van Meycl-
plaals, 1, Etterbeek-Brussel, voor 1 Sep
tember.)
Donderdag, 8 September, bezoek aan het
Koloniaal Museum van Temi-pren vertrek
10 ure achter het Halfoeuwpark tram
weg on weer 0.60 fr.
Voor nachtverblijf schrijven aan M. P.
Delfeld, bureeloverste, gemeentehuis, Etter
beek. Minimum logeerprijs 2 fr. De kongres-
leden zullen vrijen toegang hebben lot de
Ten toon s telling.
Cbinsssohs (jezar^scha!?.
Deze week is een nieuw Chineesch gezant
schap to BrussePoangekomen, bestaande uit
vier Ghineesche magistraten, welke zich naar
het Amerikaanscb eulonisch koDgres be
geven. Vooraleer hunno reis naar de Ver-
eenige Staten voort te zetten, zullen zij eenige
dagen in België vSrtoeven, om de gevange
nissen en de Belgische tuchthuizen te bezoe
ken ten einde '6112e strafmiddelen te beslu-
deeren.
Kosigres der studesttesi,
Het eerste kongrófcdér katlïolieko studenten
heeft Woensdag te Ediughcn plaats gehad.
De studenten waren-zoo talrijk opgekomen,
dat men bijzondere treinen heeft moefen
inrichten. Do sloet begaf zich naar de
parochiale kerk onder het spelen van vroolijke'
arias. Mgr. Wafcelaert aaet unilcre hooggc-'
plaatste geestelijken woonden do li. Mis bij.Na
het Evangelie deed de E. H. Boteldoom eene
herlroerendo aanspraak. Zijne HoogweerdiL
beid de bisschop ivijdde*het nieuw vaandel
en vandaar begaf men zich ter zittingzaal
Na de vergaderihgrhad er in het collegio een
feestdisch plaats,waaraan 700 studenten deel
namen.
Verandering Sn de krijgs-
unifermen'. Over eenige weken
schreven wij dat er dienden veranderingen
gebracht to worden in de krijg9uoiformen,
daar de grovo stof en de vervaardiging zelf
van onzen lijd niet meer is. Thans vernemen
wij dat er eene komissio benoemd is om te
onderzoeken welke veranderingen er dienen
in de Icrijgsuniformen gebracht te worden.
Bruggen en Wegen. Het ontslag van
M. Troost, algemeonen eerebestuurder van
Bruggen en Wegen, als voorzitter van de
besluurkommissie der Annalen der Open
bare Werken van België» wordt aanvaard.
M. Lugassö, tsdgoineene bestuurder van
Bruggen en Wegen, wordt voorzitter der
kommissie benoemd.
MM. Belinsie, algemeene opziener van
Bruggen en Wegen, algemeene bestuurder
bij het middenbeheer, Genard, van Gans-
berghe, en Bourgoignie, algemeene opzieners
van Bruggen en Wegen, worden leden der
hoogervermelde commissie b^oemd.
Aan de stad Luik wordt ei', .e toelage ge
geven van 54,682 fr. 79 c. om te voorzien
in do uitgaven, genoodzaakt door de afda
mingswerken spruitende uit liet afbreken
van het fort van Cbéravoie op den linker
oever der Maas.
Provinciale ontsmettingsdienst. De be
slissing van den provincieraad van Oost
Vlaanderen, waarbij een provinciale ontsmet-
tingsdienst ingericht wordt, is bij koninklijk
besluit van 20 Oogst goedgekeurd.
De roode Kooien
Roode kooien worden door iedereen geteeld
maar wij bemerken dat weinige landbouwers
deze soort van kooien vóór den Winter planten.
Naar onze meening hebben zij ongelijk omdat
de plantingen van October en November altoos
eene groote en vroege opbrengst geven.
Het is te verkiezen de kooien in kleine greppels
te zetten. Op die manier worden zij tegen de
koude beschut, het besproeien geschiedt gemak-
keiijker en bij het aankuilen zal men de plantjes
min beschadigen.
De dikke roode kool wordt op eenen afstand
van TG,tot 80 cm. geplant.
De zwarte van Utrecht of de zwarte kop is
eene zeer vasfe soort met eene schoone roode
zwarte kleur. Deze wordt op 50 tot GO cm. gezet,
zoodanig dat zij daar of omtrent dezelfde op
brengst geeft als de eerste.
Om een «rvervWdigen oogst te bekomen is het
volstrekt noodzakelijk eene oordeelkundige be
mesting toe te passen.
In de Lente zal men dusvolgens een of twee
maal met vlociraest begieten.
Vóór het planten is het noodig eene goede
dosis ontbonden stalmest te gebruiken.
Verder wordt deze bemesting door scheikun
dige vetten aangevuld.
Wij raden dusvolgens het gebruik der vol
gende meststoffen aan
2 tot 3 kgr. Zwavelzuren Ammoniak per are
2 tot 3 kgr. Zwavelzuren Potasch id.
4 tot 5 kgr. Sta-il.-lakken id.
1/3 van den Zwavelzuren Ammoniak zal dcor
eene goede egging voor deu Winter ondergewerkt
worden.
De overige 2/3 zal men in de Lente, zoo vroeg
mogelijk, aanwenden.
De mi nor aio tt ontstoffen zullen met de stal-
vetie vóór het pUut cn on<icrgeploegd worden.
Eene proef door ons in 1900 ondernomen gaf
de volgende uitslagen
Opbrengst per are.
372 kgr.
Perceel 1 getuige
Perceel II 400 kgr. stalmest 461
Perceel III schci,""ed*"i meststoffen
2 1/2 kgr. Zw. Ammoniak, 2 1/2 kg.
Z-.v. Potasch en 4kgr. IJierslakken 593
VÉBITAS.
veroordeelt lx et Sillonnigme
Dezo week heeft den Heiligen Vader het noodig geoordeeld do al to zeer vooruitstre
vende democratie van de SflTiTfffHSren f<Y vofóördeeTen.
In 1904 ontving Paus Pius X, den hoofdman der Sillonnisten in het Vatikafln. M. Maro
Satignier zei, dat hij katholiek, republikeinsch en democratisch gezind was. Do H. Vader
antwoordde hem in de vleiendste bewoordingen en drukte M. Mare Sangnior zijne voldoe
ning uit over zijne working-,
Hoe het sülonntame vroegen v.*ao
De Sillonnisten hadden de groote kenspreuk aangenomen van de democratie xal
katholiek zijn, of zij zal niet zijn. Zij streden voor het geloof, do krisleno zeden en do
katholieke Kerk. Zij gingen in openbare vergaderingen, bij goddeloozo tegenstrevers bet
machtig woord van den katholieken godsdienst doen weerklinken. Zoo kwam het, dat het
Sillonisme de goedkeuring ontving van vele Bisschoppen en ook van den Paus. Ongeluk
kiglijk waren de Sillonnisten,niet al te zeer beslagen in de hoogero wijsbegeerte en do gods
geleerdheid en zoo liepen zij onwillens van den goeden weg af.
Hoe het SiBlonnisme nu is
De eerste spreuk - De Democratie zal katholiek zijn of ze zal niet zijn haddon de sil
lonnisten laten varen en in dezer plaats eene andere aangenomen, die veel flauwer was, na
melijk De Democratie zal niet anti-katholiek zijn Zij ontvingen nu in hun midden
alle personen tot welken godsdienst of welke sekte zij ook behoorden. Do katholieke sillon
nisten waren als privaat man, in hun privaat leven, katholiek maar hun katholiok zijn
kw ara niet te pas in 't openbaar leven. Dit ging regelrecht in strijd met de loer dor II. Kerk
en tot zijn groot spijt, heeft Paus Pius X hun werk moeten veroordeelen.
M. Mare Sangnier onderwerpt zich
Hoogst opbeurend komt ons het nieuws toe, dat M. Mare Sangnier, de groote leider dior
beweging, zich onvoorwaardelijk zegt te onderwerpen. Zoo schrijft hij zelf in zijn blad Do
Democratie Daar die zaak zeer belangrijk is, niet alleen voor Frankrijk maar ook wel
voor België, meenen wij goed te doen er in den loop der volgende week op terug te komen.
Paus Pius X houdt vooral de eenheid en de onschendbaarheid der Katholieke Leering
eere. Benevens zijne onbeperkte goedheid, toont hij eene zeldzame beredeneorde kracht
dadigheid.
Staatkundig Overzicht
Portugaal. Er ontbreken nog een twin
tigtal uitslagen op de 155 kiezingen, die
Zondag hebben plaats gehad. Er zijn thans
gekozen: 90 ministenêelen34 leden van het
bloc der monarchistische oppositie en 14
republiekcinen, waarvan 7 door Lissabon
dat er de vorige maal slechts 4 had gekozen.
De reg eer ing smeer derheid schijnt een 40 tal
stemmen ie zullen bedragen.
Tc Lissabon hebben de republickanen ge
wonnen, wegens de verdeeldheid der monar
chistendie anders zeker eene meerderheid
van 2200 stemmen zouden gehad hebben.
China. De onderkoningen zijn te Pe
king aangekomen, toaar zij eiken dag be
raadslagen met de regcering over het ont
werp van terugroeping van Yotiang Chi Kaï
aan het bewind. De onderkoning Usi-Liang
beveelt krachtdadig eene radicale wijziging
aan van regiem in de operJjare zaken, cn
der dwalingen van de regcering in zake
binnen-en buiterdandsche politiekl!< t per
soneel zal denkelijk groote veranderingen
ondergaan. De politieke zaken liggen in feite
stil.
Turkyë. Meer en meer maakt dit land
oorlog ^toebereidselenEen bevel is gegeven
voor ren onbep aalden tijd geene terloven
aar. de soldaten toe te staan.
De twee D uit sche oorlog schepenioelke toerden
Ciangekoc.htzijn aangekomen. De officieren
der Turksche vlo hebben hunne voldoening
uitgedrukt over den koop. De gezant van
Griekenland heep een lang onderhoud ge
had met den minister van Buitenlandsche
Zaken, De minister verborg zijne ontevre
denheid niet en verklaarde dat de ingewik
kelde toestand een gevolg was der kiezingen
Montenegro. De keizer van Ruslandt
heep Koning Nikolaas van Montenegro tot 1
groot maarschalk van het Russisch leger
benoemd. Deczaar verklaart dat hij dezel
xoeerdigheid schenkt, als een bewijs txm
achting en genegenheid voor den nieuwen
Korting
Koning Nikolaas heep een bijzonde
ren gezant M. Miuskovitch naar Rome bij
Z. 11. Pius X gezonden om zekere zaken te
regelen.
In 18S6 werd tusschen Montenegro en den
II. Stoel een honkordaat gesloten. Alsdan
had Montenegro nog geene grondwet en ook
geen wetboek. Nadien toerd daarin voorzien,
doch aangezien zekere bepalingen der wet
een weinig in tegenspraak zijn met het kon
hor daat is de Montenegrijnschc gezant op
dit oogenblik te Romeo»i alles te regelen
Italië. Een hoog geplaatste persoon
welke dm Koning van Italië vergezeld heep
naar Montenegro, verklaart dat alle de
kleine Staten der Balkanen welhaast eene
vcreeniging zullen aangaan onder de hoog a
bescherming van Rusland cn Italië. Dit ware
het krachtigste middel om hunne zelfstan
digheid te handhaven tegenover de begeer
lijkheid der grootere mogendheden.
Japan. De keizer van Japan heep eene
afccerdiging van bijzondoren tot den afge
treden keizer gestuurd.
Ter gelegenheid der inlijving van Korea
Zijn al de gevangenen in vr ijheid gesteld. Kr
vallen verscheidene zaken te regelen undea
andere dc douanenrechten, daar de tarieven
van Korea lager zijn dan deze van JapanK
