Het QGdsdienstiy onderwijs.
'T EEN EN 'T ANDER
Zestiende jaargang n' 800. S CS
Woensdag 21 September 1910 1
BestuurderJ.
Van Nuffel-De Gendt.
Bericlit.
DE KEIZERIN VAN DUITSCHLAND
DE ROL DER E006ESGHQ0L
IN BET VOLKSLEVEN.
Het Staatsblad
2 CENTIEMEN HET NUMMER
ABONNEMENTEN:^
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postlrureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. «j»
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREEL-EN
AANKONDIGINGEN
230,
TE BRUSSEL
Haachtschen Steenweg, 230.j
TE AALST
Kerlcstraat,
Telefoon 114
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. j3.60
3* bladz. (groote regel) fr. 1,00
4* bladz. (kleine regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 2,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht, herstelt, (per regel) fr. 2,00
Overlyden (por regel) fr. 2,00
Voor allb aa.vxondiclvse.v, zich wenden
E. TflWUïtfflU, 217, «Se Mérodeotraat, RrvsseL
Hoe dichter wij komen bij het her
openen der Kamers, hoe meer er ge
handeld en geschreven wordt over het
gewichtigste aller vraagpunten, over
de hoofdzaak, het hoofdprinciep van
ons politiek bestaan, de vrijheid van
onderwijs.
De wet van 1895 betrekkende het
godsdienstig onderwijs in de lagere
scholen, is door vele gemeentebesturen
niet toegepast geworden in den geest
dat de wetgevers zo hadden opgevat.
Wij hebben reeds over weken ge
schreven en thans ook wordt dit punt.
fel besproken in de dagbladen, dat het
voldoende is, dat één enkel leerling
eener klas op aanvraag zijner ouders
wordt ontslagen van de catechismusles,
om voor het ongelooflijk gevolg te
hebben, dat al de andere leerlingen,
door de schuld van dien enkelen leer
ling, beroofd worden van een volledig
godsdienstig onderwijs. Inderdaad van
af den oogenblik dat een enkel huisva
der voor zijn zoon verlangt ontslagen
te zijn van het godsdienstig onderricht,
is het den onderwijzer verboden nog
over den godsdienst te spreken in de
andere vakken. Zoodat in feite in zulke
klasse het neutraal of onzijdig onder
wijs bestaat. Zulk een toestand is eeno
schreeuwende onrechtvaardigheid. Wij
kennen, zooals we vroeger schreven,"
het recht toe aan dien huisvader, zijn
eigen zoon te onttrekken aan het gods
dienstonderricht., maar wij ontkennen
hem, met de uiterste krachtdadigheid,
het recht, al de andere leerlingen die
een volledig onderwijs verlangen, hier
van te ontrooven. Sedert wanneer dan
wordt er aan den enkeling zulkdanig
recht toegekend, dat een schrikkelijk
nadeel meebrengt voor dealgemeen
heid.
Overigens, wat is er gebeurd Ter
wijl do wet van 1895 die vrijheid
van godsdienstonderwijs toekende aan
eiken huisvader, hebben wij moeten
vaststellen dat er gemeentebesturen zijn
geweest die drukking hebben uitgeoe
fend op hunne onderhoorigen. Zij zelve
stelden omzendbrieven op om naar de
huisvaders te worden gestuurd, daarin
stak eene verklaring, waartoe zulke
of zulke huisvader aangespoord wierd
deze te onderteekenen. Die verklaring
bedoelde juist het ontslagen van het
godsdienstonderwijs voor de leerlin
gen. En daar er slechts een enkele ver
klaring noodig was, om eene geheele
klas te ncut.raliseeren, zoo is hot
geenszins te verwonderen dat men op
vele ongodsdienstige plaatsen er toe
gekomen is, geheel het onderwijs te
verontkristelijken, heter nog gezegd,
het onderwijs doodeenvoudig te ver-
goddeloozen.
Die grove miskenning en dat onge.
hoord misbruiken van do bepalingen
der wet heeft vooral plaats gehad in
de provincie Henegouwen, en dit heeft
als onvermijdelijk gevolg medege
bracht,dat Henegouwen thans de meest
goddolooze provincie is van België.
Tot het verontkristelijken van d<
school, en door de school van de maat
schappij, heeft meer dan iemand an
ders, de socialistische partij het hare
bijgebracht. Terwijl zij op haar schijn
heilig uithangbord prijkt met de let
ters Godsdienstis privaatzaak, of nog
leugenachtiger De socialisten zijn
niet tegen den godsdienst, heeft geheel
het streven en werken vooral dit voor
doel gehad, den godsdienst met alle
mogelijke middelen te dooden in de
ziel van het volk. Dat is een krachtig
feit, hoog uitschijnend en veelbeteeke-
nend, dat door volstrekt niemand mag
of kan geloochend worde.i.
Daardoor is het nu zoover gekomen
dat men in sommige gemeenten van
het Walenland en dit hijzonder in de
provincie Henegouwen, dat er daar
gemeenten worden gevonden waar de
kerkelijke huwelijken en de kerkelijke
begrafenissen in minder getal zijn dan
de burgerlijke huwelijken en begrafe
nissen. En hoe is dat zooverre kunnen
komen Door de schuld van ons on
rechtvaardig schoolstelsel. Terwijl de
liberale en socialistische huisvaders do
volledige vrijheid hebben hunne kinde
ren een onderwijs te geven, dat geheel
en gansch overeenstemt met hunne
overtuiging en een onderwijs dat heel
en al betaald wordt mot de centen van
AL de belastingbetalers, zien wij daar
tegenover het droevig feit, dat arme
katholieke huisvaders niet bij machte
zjn in sommige streken hunne kinde
ren een godsdienstig onderwijs te ver
schaffen, dus geen onderwijs volgens
hunne overtuiging. En dit niettegen
staande het klaarste bewijs, dat do ka
tholieken jaarlijks uit hun eigen zak
miljoenen betalen voor hun onderwijs,
terwijl liberalen en socialisten uit hun
eigen zak geen cent betalen. Is dat
rechtvaardig Mag zulks langer ge
duld worden
Wie toch, die de rechtvaardigheid
en de gelijkheid en de vrijheid van ge
weten liefheeft, wie kan zulks langer
gedoogen Gelijkheid moet er komen,
gelijkheid voor iedereen. In dien
zin moet er verandering komen aan
de schoolwet. Liberalen en socia
listen gunnen en geven wij de vrijheid
voor hunne kinderen scholen te kiezen
naar hunne overtuiging, naar hun wel
gevallen, maar ook wij, katholieken,
moeten dat recht bezitten. Het is bijna
onverstaanbaar dat zulks nog moet ge
vraagd worden, na 26 jaar katholiek
bestuur. Doch dit feit is hieraan toe te
schryven, dat de katholieken nog
maals ter goeder trouw hebben gehan
deld. De tegenstrevers, in plaats van
de wet eerlijk toe te passen, hebben er
misbruik van gemaakt, zij hebben ze
uitgebuit tegen de meening in van de
overgroots meerderheid dor Belgen.
Het wordt dus tijd die zaak wederom
in orde te brengen met in de wet de
gelijkheid to schrijven en... te geven
voor alle Belgische huisvaders.
Te zamen meer dan 900 bedienden. Reken
dus uit wat zulk schiji aau jaarwedden en ko
len dagelijks uitgeeft en gij zult een schoon
rond soniuiekon aanteekenen.
De Londensclie dagblad»
scSis-sjises-s ie Brussel. Zater
dag zijn honderd vijftig dagbladschrijvers,
deel makende van de Institute of Journa
lists, te Brussel aangekomen. Onder liet
geleide van do Brnsselscho dagbladschrijvers
hebben zij do tentoonstellers bezocht.
In oene der restaurants hebben zij een
banket gehouden.
Do heer Lawson, zoon van den eigenaar
van den Daily teler/raaf nam het woord en
bracht hulde aan den ondernemingsgeest dor
Belgen, die hun land door handel en nijver
heid doen schitteren.
Hij weidde ook uit over do Institute 0/
Journalists Aid 2300 leden telt, zoowel uit
Ierland en Schotland dan uit Engeland.
Een nieuw govang.Te Forest
heeft men een nieuw gevang gebouwd voor
vrouwspersonen, liet beslaat eene opper
vlakte van drij hectaren. Welhaast znllon de
130 cellen de nieuwe kostgangers ontvan
gen er blijft niets anders meer te doen dan
eenige steenen paden .te leggen.
Be suikeebeeten. De oogst dor
8uikerbeeten zal welhaast beginnen. Van alle
kanten hoeren wij dat zij wel gelukt zijn. De
hoeveelheid is er alsook de hoedanigheid
de suikerstof is in de vrucht in tamelijke
groote hoeveelheid. Het bestuur der ijzeren
wegen heeft reeds zijne maatregelen geno-
mon, om ze naar do suikerfabrieken in zoo
korten tijd mogelijk over te brengen. Zonder
bijgevoegde kosten zullen sommige buurt
spoorwegen ook ten dienste der landbouwers
steld worden.
BtfL Feron Die zijn 70* jaar intreedt,
is naar men zegt voornemens aan het poli
tieke leven vaarwel te zeggen.
De eerste suppleant op de liberale lijst te
Brussel is M, Paul Emile Janson.
Verjaringen. 21 Septembor 1815.
Plechtige intrede van Koning Willem te
Brussel. De groote betooging heeft plaats op
de Koninklijke plaats waar zestien jaren la
ter de eerste koning der Belgen moest be
kroond worden.
21 September 1830. Eerste gevecht bij
Dieghem tusschon de Belgische vaderlan
ders en de voorposten der Hollanders.
21 September 1871, Afschaffing der
edelen van Spa.
Quatertemperdagen. Heden
Woensdag, Vrijdag en Zatoflag, zijn h t d
Quatertemperdagen. Op straf van groote
zonde is het verboden op deze dagen vleesch
te eten tenzij men om de eene of andere reden
door de geestelijke overheid van den vasten
ontslagen ware. O-^1 twerpen wij ons, naar
het voorbeeld van onze christeno voorouders,
aan deze wet. Elke daad van goeden wil is
aan God zeer aangenaam en trekt de hemel-
sche zegeningon over onze huisgezinnen.
Hel grootste schip der we-
PC-Zd.TT"4 g-ontste vaartuig <Vr wereld
is de Mauretansa die den dienst doet tus-
schen Engeland en Amerika. In de tentoon
stelling van Brussel kan men er het namaak
sel van zien in het klein.
Ziehier zij'"1© bemanning, welke in drij vak
ken verde» ld worden, te weten: do zeelie
den, de werktuigkundigen en het dienstper
soneel.
De zeelieden tellen 70 manschappen, te
weten Een kapitein, acht officieren, 15 on
derofficieren, 40 matrozen, 2 schrijnwerkers,
3 telegrafisten en 1 geneesheer.
De werktuigkundigen bestaan uit een
hoofdmecanicion, 29 machinisten, 21 smeer
ders, 182 stokers en 120 soutiors, to zamen
36G personen.
Het dienstpersoneel bestaat uit drij korn-
missarissen, een kotelmeester, 42 koks, 305
stewards, 2 teekenaars, 2 haarkappers-bar-
biers, 3 loopjongens en 1 opziener, 't zij in
't geheol 376.
DE VOLKSSTEM is alle dagen
na 5 ure namiddag te Herkrijgen
bij de dagbladverkoopers aan de
Noordstatie te Brussel en in alle
aubetten, aan den prijs van 2
centiemen.
Dr. Fr. Van Gauwelaert gaf over dit ont
werp verledon Zaterdag in het Atheneum te
Antwerpen eene prachtige voordracht. Een
schitterend en overtalrijk publiek vulde de
groote zaal.
Wij geven de bijzonderste gedachten weer
dier merkwaardigo rede.
De hoogeschool heeft niet voor eenige zen
ding, bet is zelfs hare voornaamste zending
niet, aan het land advokaten, ingenieurs,
apothekers geneesheeren te bezorgen het is
geen© ins^Umg bijzonderlijk voor weten
schappelijke ontdekkingen. Do hoogeschool
moet eerst en vooral dienen als beschavings
factor van de algemeenheid zij is alzoo, in
oeniger mate de opperste opvoeder van het
volk. Dat men den rol der hoogeschool onder
d"odqi,ig oogpunt beschouwt, sluit zijn kon-
merk van hoogore wetenschap niet uit, of
ook niet de aanraking met do geleerden van
allo landenintegendeel zij doet de noodwen
digheid van beide zaken nog meer uitkomen.
Maar wat de hoofdzaak uitmaakt dezer be
schouwing, het is de doordringbaarheid van
de intellectueel© maatschappij ten opzichte
van de zedelijke en verstandelijke strooming,
die gedurig uit haar moet voortspruiten door
bemiddeling van mannen van groot gehalte
welke door de hoogeschool gevormd zijn.
Het is de vraag of deze doordringbaarheid
in gonoegzame hoeveelheid bestaat Geens
zins, want er bestaat ten onzent geene taal
gemeenschap tusschen de massa en de hooge
school.
Het Vlaamsche volk is het eonigst volk
ter wereld dat die waarheid niet hoeft ver
staan. Het hoeft de gebreken, de leemten,
de tegenspraak niet begrepen van zijne ver
standelijke inrichting.
Uit het voorgaande moet men besluiten dat
het oprichten eener Vlaamsche hoogeschool
tegelijkcrheid eeno noodwendigheid is van
den tijd cn een natuurlijk gevolg van de be
stemming zelf van het hooger onderwijs
Uit hetgene voorafgaat, kan men afleiden
daf de hoogeschool niet is ingericht, ton voor-
deele van eenige uitzonderlijke personen,
i maar dat zij is de bakermat van do beschaving
van een volk dat zij dus is en dient tot het
I algemeen wclzyn van een volk.
Eenige dagen geleden gaven wij het portret van Keizer Willem II, Tan Duitachland.
Wij geven thans het portret der keizerin, die haren keizerlijken echtgenoot zal vergezellen,
op het bezoek dat hij toekomende maand aan Brussel zal brengen.
't Is dan namelijk dat het Keizerlijk vorstenpaar aan do Belgische vorsten het bezoek
zullen terugbrengen, dat dezen hen eenige weken goleden brachten.
De keizerin van Duitscliland, geboren prinses Augusta-Victoria von Schlosswig-Holstein-
Oldenburg, is de dochter van den hertog von Schlesswig-Holstein-Oldenburg.
Zij trad in het huwelijk met kroonprins Willem op 21 Februari 1880.
De keizerin schonk haren echtgenoot zes kinderen vijf zonen en eene dochter, welke
zij allen met ware moederlijke bezorgdheid zelf opvoedde.
Vijf jaren geleden hadden heel Duitscliland door groote feestelijkheden plaats, ter gele
genheid der zilveren bruiloft van hot keizerlijk echtpaar.
Keizerin Augusta is zeer bezorgd over de staatszaken en voegt daaraan nog eene groot»
liefdadigheid en minzaamheid.
De Belgen zullen voorzeker het prachtig onthaal niet vergeten,dat onze vorsten te Berlijn
te beurt viel, en de Duitsche vorsten ook waardig onthalen.
Staatkundig Overzicht
Bulgarië. De ministeriëele kris is is op
gelost °n dit op zulke toijze dat er geene ver
andering zal gebracht worden in den bin-
nenlatidschen en den buitenlandschen toe
stand. Het is de oud-kabinetsoverste welke
gelast is met het samenstellen van een nieuw
ministerieBenevens dit ambt neemt M. Ma-
lino ff nog het bestuur der Builenlattdsche
Zaken in handen. Zijne kollegas zijn
M. Notichanof voor het Inwendige en de
heer Molot voor het Openbaar Onderwijs
generaal Nikolaïef wordt minister van Oor
log en Kresten van Koophandel en Land
bouw, l^akess van Openbare WerkenSla-
veihof van Juslicic en Liapihel van Geld
wezen.
Rumenië. De tijding van eene krijgs-
vcreeniging van Rumenië en Turkyë legen
Bulgarië icordt bekrachtigd. Daardoor sul
len de moeilijkheden in de Balkanen nog
vermeerderen.
Turkyë maakt langs om meer oorlogstoe-
bercidselcn. Eene groote heirbaan is aange
legd naar Thessalië en verscheidene krijgs-
kampen worden langs deze richting ge
bouwd.
Argentljnsche republiek. Te Buenos-
Ayres heeft men op schitterende wijze den
honderdsten verjaardag gevierd van de on
afhankelijkheid van Chili. De stad was
gansch verlicht cn een groote stoet van
studenten., waaraan de burgerlijke overhe
den deel namentrok voorbij het Chiliaansch
gezantschap.
Oostenrijk. Een aanslag is Zondag
avond gepleegd tegen den gouverneur van
1 W,renen. Toen hj door de straten der stad
1 Weenen reedheeft een kogel de ruiten
I verbrijzeld van zijnen automobielGelukkig
1 werd niemand gekwetst.
20 September.
Burgerlijk eereteeken. Het burgerlijk
eereteeken wordt toegekend aan de volgende
personen
Het kruis van lsU klas, aan Mev. Van
Cleemputte, te Baarle M.M. Ilarrewyn, te
Eek eren Ost, te Ilamme Van der Ileydon,
te BrusselVervarcke te Antwerpen.
Het kruis van 2*10 klas, aan M.M. Depuydt,
te Oostkerke Govaerla, te 's Gravenwezel*
Do modalie van l,t# klas, aan M.M. An-
thonis, te Blaasvelt Bois d'Enghien, te
BrusselBouw ens, te Antwerpen Golet, te
s Graven-Brakel De Bedler, te Antwerpen;
De Groote, te Zomergem Gielen, te Bielsen;
Hillewaere, te Merkem Lecoutere, te Moor-
si-cle Neul, te Brugge Peleman, te Ant
werpen Portray, to Nossegem Roels, te
Brussel Strubbe, te Lopbom Taelmans,
te Brussel Timmermans, te Lophem Van
der Linden, te Idegem Van Nieuwonhuyze,
te ThieltVerhofstede, te Temsche Wante,
te Gent.
De medalie van 2* klas, aan Mad. Pinnoy,
te Berthem Meus, te Mechelen Iluyghe,
te Oostkerke Wilmote, te Ilendrieken.
De medalie van 3* klas, aan Mad. Coucke,
te Brugge; M. Van der Weerden, to Brussel.
Posterijen. MM. Stockmans en Jacobi
klerken van 1* klas, worden hoofdklerken
benoemd M. Gerin, hoofdklerk, wordt
bureeloverste benoemd.
Telegrafen. M. De Reus, burgerlijk
ingenieur on ingenieur-electricien, wordt ten
titel van proef sektieoverste benoemd bij den
telegraafdienst.