De revolutie in Portugaal
a
'T EEN EN 'T ANDER
IE
m
DAGBLAD
ONZE CONGO.
De gedwongene arbeiders.
De Landbouw
Ds openbare orde en rust
De doodstrijd van een koninkrijk
Eenige regelen uit de geschiedenis van Portugaal
Zestiende jaargang n' 800. 120
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Vrijdag 7 October 1910
Btttaz
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van hfet land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. (1#
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. 44
BUREELENr
AANKONDIGINGEN!
TE BRUSSEL
230, Haachtscheti Steenweg,
BestuurderJ.
TE AALST
230.1 O Kerkstraat,
Telefoon 114
Van Buffel-De Qendt.
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0.G0
3* bladz. (groote regel) fr. 1,00
4« bladz. (kleine regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 2,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht, hcrsicll. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
S/OOR ALLE AANRONDIOINGKN, ZICH WBXDKN
E. TAMINIAU, 217, de Mé^odestraat, Brussel.
De Minister van Koloniën moet jaar
lijks een verslag opmaken over den
toestand der Kolonie. Dit verslag werd
over eenige dagen onze Kamerleden
ter hand gesteld. Wanneer men met
een onpartijdig oog den toestand over-
schouwt, moet men bij het vernemen
van de talrijke verbeteringen in alle
diensten, bekennen dat er wordt ge
werkt en gehandeld in Congoland.
Wij zullen uit het verslag eenige bij
zondere punten aanhalen, die ons zullen
in staat stellen den verbeterden toe
stand naar waarde te oordeelen.
Er zijn hedendaags 1937 fonction-
narissen in den dienst onzer kolonie.
Buitendien zijn er 190 bedienden
werkzaam bij de ijzerenwegen der
Groote Meren en 153 personen maken
het personeel uit van liet bijzonder
komiteit, dat Katanga bestuurt.
Er zetelen in Congo 68 magistraten.
In bet geheel bedraagt de blanke be
volking in Congo 3362personen, waar
van 1906 Belgen zijn.
De openbare macht is van 13,981
man gestegen tot 16,333; en in Ka-
tanga, waar het policieltorps vroeger
uit 700 manschappen bestond, beloopt
thans tot het getal van 1900 man.
Reeds werd er veel geschreven over
den gedwongen arbeid. Men eischte
daarvan de volledige afschaffing. Die
afschaffing werd beloofd, maar moet
geleidelijk worden ingevoerd, gelijk
het overigens maar kon gebeuren, wilde
men den vooruitgang der K'jk.uir-
niet stremmen.
De Minister van Koloniën is voor
goed begonnen om in den kortsten tijd
mogelijk, dien toestand te verhelpen.
De verplichte diensttermijn, die eer
tijds vijf jaren bedroeg, is thans ge
bracht op drij jaren.
In 1910 heeft men geene gedwon-
gene arbeiders meer aangenomenAan
den automobielweg van Èule gebruikt
men nog 118 arbeiders van openbaar
nut en aan den ijzerenweg der Groote
Meren nog 933 man. Men voorziet ech
ter, dat voor het einde van dit jaar ook
die 933 gedwongene arbeiders door
vrije arbeiders zullen vervangen zijn.
Tot biertoe zijn op het totaal gebezigde
arbeiders reeds 84 ten honderd vrije
arbeiders. Deze toestand schijnt ons toe
zeer voldoende te wezen.
De landbouw belooit in Congo, en
voornamelijk in Ivatanga een bron van
voorspoed te zullen worden, zoowel
voor de Kolonie als voor het moeder
land. In Katanga heeft men 5 hoeven
geslicht. De E. E. Paters Benedictij
ners gaan binnen kort eene abdij op
richten hierbij zullen zij eeno model-
hoeve voegen. Het Ministerie van Ko
loniën heeft voorgenomen eene heele
reeks landbouwingenieurs en doktoors
in natuurwetenschappen naar Malesië
en de Engelscbe Indien te sturen, ten
einde er grondig te onderzoeken, wat
er daar reeds werd tot stand gebracht
ten opzichte van landbouw, openbare
gezondheid en koloniale uitbating.
Het ministerie is zinnens de studiën
immer voort te zetten, om alzoo blij
vend op de hoogte te wezen van den
toestand in de andere koloniën. Het
ministerie houdt er eveneens aan bij
zondere vakmannen te bekomen in alle
takken van den landbouw. Daarom
zal iedere kolonie beurtelings en her
haaldelijk bezocht worden om de ver
beteringen daar toegepast, ook in der>
Belgischen Congo in t® voeren.
Zes maal werden er in bet afgeloo-
pen jaar krijgsverrichtingen bevolen,
driemaal hadden zij voor doel een deel
der bevolking dat in opstand was te
rug in bedwang te houden. De zesde
krijgskundige verrichting heeft eenige
slachtoffers gemaakt er vielen 4 sol
daten der kolonie en 25 der opstande
lingen.
fn een volgend nummer geven wij
nog eenige andere bijzonderheden.
Zooals onze lezers zelf kunnen oordee
len, is er reeds veel weg afgelegd op
weinigen tijd. Terloops willen wij de
kleingeestigheid doen uitschijnen van
de socialistische dagbladen. Een aezer,
den uitslag gevende van de zesde
krijgskundige verrichting, drukt in
groote vette letters 4 soldaten der
kolonie en 25 der opstandelingen ge
sneuveld, en het voegt er bij Het re
giem van moord en brand duurt nog
altijd voort. Is dat niet belachelijk 'i
In Europa zelf hoort men dagelijks
van opstand tegen de openbare macht,
waarbij dan verscheidene personen het
leven verliezen. Dagelijks ook wordt
er gebrand, gestolen, gevochten en
gemoord. Als dit het geval is, hier in
onze zoo fijn-beschaafde landen, is dan
de toestand in Congo, waar niets dan
wilden wonen,is dan de toestand in on
zen Congo, ook in dat opzicht niet uit
muntend Wij zouden willen weten,
wie het beter zou kunnen. Zouden het
misschien de socialisten zijn, zij die
hier in Europa de menschen ter dood
veroordeelen, omdat zij aan den arbeid
blijven De vraag stellen, is ze beant
woorden.
vyry-.
Uonjananant!) T /W-K-- j
T^rotdriftige uetooging aan do Brusselsche
Beurs ter eere van Prins enPrinses Albrecht.
7 October 1830. Oorlogzuchtige uitroe
ping van Koning Willem aan zijne onderda
nen. Te wapen roept hij uit, voor de zaak
der orde en der weken. Te wapen, onder de
bescherming van den almachtigen God die
zoo dikwijls het huis van Oranje en der Ne
derlanden van de groote pverheden verlost
heeft.
Hei paradijs der hengelaars.
Nieuw Zeeland is een paradijs voor de
visschers. Men vindt er forellen in overvloed.
Een visscher, Fitton geheeten, heeft in het
seizoen (1909-10) in het Rotoroea-meer en
in eenige rivieren niet minder dan 3,676
forellen gevangen, waarvan 3,639 met de
vlieg. Die forellen wogen gemiddeld 2 1/2
pond.
In de andere rivieren van Nieuw Zeeland
wemelt het van forellen die er van 3 1/2 tot
5 pond zwaar zijn.
Uoorfoereidsels-In het paleis
te Brussel is men volop aan 't werk om alles
in orde te brengen tegen de komst van den
keizer en de keizerin van Duitschland. Ver
scheidene nieuwe meubels zijn aangebracht
en de behangers en verwers hebben het druk
om alles in orde te brengen.
Qrrfdekt. Delvingen zijn gedaan op
den berg van Olijven, hebben tot de ontdek
king geleid van eene kerk welke reeds aldaar
bestond in de derde eeuw van onze tijdreke
ning. Een zeker deel dezer kerk was door
brand vernield, doch het grootste gedeelte is
ongeschonden en wel bewaard, kien werkt
ieverig om van dit gebouw geheel en gansch
den dekmantel weg te nemen.
Gestolen spoorwegkaarten,
Door de tusschenkomst der Duitsche ijze
renwegen had de Belgische Staat naar dc
statie van Metz5000 abonnementskaarten van
5 dagen gezonden om aan do reizigers ver
kocht te worden, die naar België kwamen.
Zaterdag morgend stelden de bedienden in
de statie van Metz vast, dat de kaarten gesto
len waren, v
Het beheer der Belgische staatsspoorwe
gen, onmiddelijk verwittigd, heeft belang
rijke maatregelen genomen. De gestolen
kaarten vertegenwoordigen eene waarde van
verscheidene duizenden franken.
Het groot lot. Men weet dat de
winner van het groot lot in de laatste trek
king van den tombola der tentoonstelling van
Brussel, zich nog niet dor kennen heeft. De
200,000 fr. zullen nog te zijner beschikking
blijven twee maanden na de aflevering der
prijzen van de laatste serie, dus omtrent tot
de maand Augusti 1911. Dan zullen al de
niet afgehaalde prijzen openbaar tentoonge
steld en verkocht worden, en daaronder ook
de juweelen, die den grooten prijs der laatste
trekking uitmaakten. Do winner zal dan nog
twee maanden lang do opbrengst van den
verkoop dier juweelen mogen cischen. Biedt
hij zich niet aan, dan zal de som do eigendom
van het komiteit der tentoonstelling worden.
Koning
.v- De aanslag van 1908.
Toen Koning Carlos nog aan het hoofd van
Portugaal was, waren de Portugeezen zeer
misnoegd, daar deze vorst maar gedurig
nieuwe belastingen wilde en het land om zoo
te zoggen rechtstreeks naar het bankroet
voerde. Reeds dikwijls waren onlusten ont
staan, doch telkens was men er door vlug op
treden in gelukt den opstand te smooren.
Edoch, de gisting duurde voort, en dit
maal waren slechts enkele vastberaden
Portugeezen samen, om te trachten het
Koninkrijk uit te roeien.
't Is in deze omstandigheden, dat het
bloedbad van Lissabon plaats had, waarbij
Koning Carlos en zijn oudste zoon het leven
lieten.
Onze lezers zullen het zich misschien ndg
wel herinneren, doch ten titel van inlichting
willen wij het hier nogmaals verhalen.
Het was op 1 Februari 1908.
De koninklijke familie, Koning Carlos, de
Koningin, de hertog van Braganza en de in
fant Manuel, reden per rijtuig door de stad,
terugkeerende van hun winterverblijf van
Villavicosa.
De menigte zag den stoet voorbijtrekken,
doch gceno toejuichingen werden gehoord.
Toen liet Koninklijk rijtuig aan het minis
terie van Financiën gekomen was, verliet
een jonge welgekleede werkman de rangen
der menigte, klom op hot rijtuig en een re
volver trekkende, begon hij te schieten.
Koning Carlos werd de eerste getroffen in
de linkerzijde. De koningin wilde haren echt
genoot verdedigen, doch de,^&ö£a^|Llg-I\AY.,,n,,-
Koning Carlos werd nog door een tweede
schot getroffen en zakte dood in het rijtuig
neder. Prins Manuel was aan het gelaat en
den arm gekwetst.
De moordenat r werd door een officier ge
dood.
Terwijl het rijtuig in volle vaart naar het
arsenaal vluchtte, kwam aan het ministerie
van Binnenlandsche Zaken een tweede kerel,
gekleed met een wijden mantel, en eene
karabijn van onder de kleederen te voorschijn
halende, vuurde hij op den hertog van Bra
ganza, prins Luiz-Philippe, oudsten zoon
van Koning Carlos.
De hertog werd in het gelaat getroffen
Onmiddelijk daarop weerklonk een tweede
vuurschot. Ditmaal kreeg prins Luiz de la
ding in de borst en zakte stervend naast
zijn dooden vader neder.
Toen hij zijn wapen herlaadde, werd hij
door de policie gegrepen. Hij verdedigde zich
wanhopig,doch werd ook door een officier met
degenstooten afgemaakt.
Eene algemeene verwarring ontstond,al de
rijtuigen van het gevolg van Koning Carlos
vluchtten.
Do Infant Alfons, broeder des Konings
kwam per automobiel toegesneld, en met den
degen in de vuist volgde hij het rijtuig waarin
zijn ongelukkige broeder met zijn zoon ver
moord lag. In volle vaart reed men naar het
Arsenaal.
Het lijk van Koning Carlos en de sterven
de prins Luiz werden op eene kamer gebracht,
waar ook de prins weldra den geest gaf.
Prins Manuël was eenige dagen later hersteld
van de bekomene verwondingen.
De regeering van Koning Manuël.
Onmiddelijk na den aanslag van Lirsabon,
was prins Manuel tot koning uitgeroepen.
Geboren op 15 November 1889, was
koning Manuel dus pas 18 jaar oud.
De gemoederen werden in Portugal niet
gestild, door de troonsbeklimming van den
jongen vorst.
Daar hij voor den troon niet bestemd was,
hij had immers een ouderen broeder
had hij nooit veel aanleg getoond voor al
wat een Koning zoo gewoonlijk al moet
leeren.
Toen hij op den troon zat, was het spoedig
duidelijk, dat hij daar op zijne plaats niet was.
Staatkundige kennissen, volksgezindheid
enz. waren hem totaal onbekend. Hij werd
dus geleid door zijne ministers, doch in de
twee en dertig maanden dat zijne regeerin.
duurde, veranderde het ministerie zes maal.
cn allen droe^n het hunne hij om den jongen
vorst langs om meer hatelijk te maken, daar
zij hem de verantwoordelijkheid hunner
daden op den hals schoven.
Het eerste ministerie beval de bloedbaden
der maand April 1908, te Oporto en te Lissa-
bon;verhoogdemerkelijk den burgerlijken lijst
des Konings en der Koninklijke familie, liet
tweede gaf eene leening uit, welke zoo ge
konkelfoesd was, dat het onmiddelijk uit
kwam en den val van het ministerie veroor
zaakte. Het derde ministerie leefde slechts
twee maanden, doch had inmiddels tijd ge-
onden om het verdrag van Loren^o-Mar-
quez te sluiten, waarbij aan Engeland de
ontrool opgedragen werd over den spoorweg
in de Portugeesche kolonie van Zuid-Afrika.
Geweldige betoogingen hadden in Portu
gal plaats, toen dat verdrag werd afgekon-
igd, doch het gouvernement bleef er doof
aan.
Onder het vierde ministerie ging Koning
Manuël op zoek naar eene cchlgenoote. Hij
bezocht Engeland doch vond er niets. Op zijn
terugkeer vond hij te Parijs eene danseres en
keerde met haar naar Lissabon terug.... On-
noodig te zeggen, dat zulks niet geschikt was
om hem de genegenheid zijner onderdanen to
doen winnen. De danseres werd in het
Koninklijk paleis geherbergd en leefde er
rijkelijk op de kosten van haren Konink
lijken vriend.
De Koningin-moeder, terecht de veront
waardiging van het volk to gemoct ziende,
deed de Parijzenaarster vertrekken.
Het vierde ministerie viel ook.
Het vijfde ministerie ontbond de Cortès of
Portugeesche Kamer, daags na do herope
ning.
Het zesde ministerie was onmachtig iets te
verlichten, daarliet duidelijk mus, dat er iets
in de lucht hing.
De Republikeinen, aangemoedigd door die
opvolgenlijke slechte landsbesturen, de on-
volksgezindheid van den Vorst te baat ne
mende, {felukten er in leger en vloot oj
hunne hand te krijgen en van dan af was het
beslist.
Men wachtte nog slechts eeno gunsti
gelegenheid af.
De onvolksgezindheid van Koning
Manuël
Een Engelsch behoudsgezind blad schrijft
het volgende, over do onvolksgezindheid van
Koning Manuël.
Allen die op do hoogte zijn van do Euro-
peesche staatkunde, weten dat Koning Ma
nuël op een schopstoel zit.
De oorzaak er van is, dat hij door zijne
eigene onderdanen veracht wordt, zooal
wellicht nooit een Vorst gehaat werd.
Czaar Nikolaas is slecht gezien door een
deel van zijn volk, docli de groote mas3a ver-
oert hem Koning Alfons van Spanje heeft
door het laten overbrengen van Ferrer, zich
den haat dor anti-klerikalen op don hals ge
haald, doch de antiklerikalen zijn de min
derheid in Spanje.
Mianuël
Voor koning Manuël is het geheel anders
gesteld grooten en kleinen,rijken en armen,
liberalen en reaktionnairen, allen veroor
deelen hem...
n Zijne onvolksgezindheid is persoonlijk
en algemeen.
Te Lissabon zelf zou men zich geen por
tret van koning Manuël kunnen aanschaffen.
De handelaars zouden u voor antwoord
geven «Wij verkoopen het portret van
dien man niet
Hij is toevallig aan de moordende hand
ontsnapt, welke zijn vader en zijn broeder
doodde. Sindsdien wist hij do liefde van zijn
volk niet te winnen. Thans blijft er hom niet
anders Ie doen dan af le treden.
Hoe de revolutie losbarstte
Wij hebben reeds een kort overzicht gege
ven van de algemeene misnoegdheid welke
geheel Portugaal door heerschte.
Koning Manuël had do noodigo krachtda
digheid niet, om zich te ontmaken en af te
breken met de misbruiken, welke in zijne
omgeving volop in zwang waren.
Dr Bombarda, oen hevige republikein,
werd Maandag door een zot-geworden officier
gedood
De openbare meening zag hierin eene poli
tieke moord en dat was het voorwendsel dat
de revolutie uitbarstte.
Het oproer.
Weinig berichten komen uit Lissabon aan.
Hier en daar werden korte telegrammen ont
vangen, meest langs draadloozen telegraaf.
Volgens wij gisteren reeds meldden, is de
oproer voorloopig nog alleen te Lissabon.
Er wordt evenwel geseind, dat 8000 man,
uit de provinciën, zich met de gouverne
mentstroepen in Lissabon zoeken te verdedi
gen, zoodat er een burgeroorlog zou uit
voortspruiten. liet eenigste bericht, dat
eenigszin3 geloofwaardig is, omdat hot van
een officiéél persoon komt, werd door den
^Ingelschen gezant te Lissabon aan het
Foreign Office gezonden.
Het tolegram luidde als volgt
Erge onlusten zijn hier Maandag avond
uitgeborsten. Vele regimenten van liet garni
zoen hebben zich voor do Republiek ver
klaard. Men heeft Dinsdag geheel don dag
gevochten. Woensdag morgend hebben de
trouw gebleven troepen, gerueene zaak ge
maakt mot do oproerlingen. De Republiek ia
uitgeroepen. Hel volk beeft do proklamalio
geestdriftig toegejuicht. Ik geloof dal men
bezig is een voorloopig. Staatsbestuur samen
stellen. Men zegt dat Koning Manuël zich
loMafra bevindt. Gisteren was hij met zijne
moeder to Cascaos. Nadere inlichtingen ont
breken nog.
