Het verpüclit Onderwijs
De werkstaking
m
'T EEN EN 'T ANDER
Zestiende jaargang nr 800. 1 SS
!D C3r X_, J&. ID
En onze dochters....!?
Provinciale Tentoonstelling te Gent
frsnscha Spoorwegwerklieden
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Vrijdag 14 October 1910
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 {ranken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. 4» «f
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. m
EUREELEN
TE BRUSSEL
230, Hs^uhtschen Steenweg 230.
TE AALST
t JKerlcstï*aat,
Telefoon 114
BestuurderJ. Van Nuffel-De Gendt.
(ls,s vervolg)
In ons nummer van gisteren zeiden
wij, dat het middel der verplichting
maar mocht toegepast worden als de
drie opgegeven voorwaarden vervuld
zijn. Ter herinnering herhalen wij hier
nogmaals deze drie voorwaarden
Ten eerste, hot doel dat men be
tracht, moot door geene andera midde
len te bereiken zijn ten tweede, men
moet zeker zijn dat de verplichting het
beöogde doel zal doen bereiken of
nader bereiken ten derde, het ge
bruikte verplicktingsmiddel moet met
een goed en juist inzicht aangewend
worden. In ons vorig artikel hebben
wij bewezen dat de eerste voorwaarde
hier in België niet vervuld wordt, aan
gezien de uitslagen bij ons, verkregen
door de vrije ontwikkeling van het on
derwijs, uitmuntend zijn, in vergelij
king met de meest vooruitstrevende
landen.
Wij gaan nu over tot het onderzoek
der tweede voorwaarde
Is het middel der verplichting een
middel dat ons de zekerheid geeft hei
beoogde doel te bereiken of nader te
bereiken
Daarover moeten wij den aard van
ons volk nagaan en ook de uitslagen
kennen, die de verplichting elders
heeft afgeleverd
Ieder volk heeft zjjn eigen aard, of
als gij het zoo nemen wilt, verschil
lende volkoren zijn verschillend van
aard en de middelen die men zal en
die men moet aannemen tot het leiden
tot, het bestieren vaneen volk, zullen
afhangen van den aard van het volk.
Eet Belgische volk, dat is algemeen
geweten, is uit zijn aard een vrij volk;
het wil zoo weinig mogelijk en alleen
wanneer het volstrekt noodig is,
dwang. Dus dient men die middelen,
zoolang mogelijk van kant te schuiven,
die aandruischen tegen dien volks
aard. En dit is wel het geval met elk
dwangmiddel, den schooldwang niet
uitgesloten. En juist omdat het zoo in
gaat tegen onzen Belgischen en vooral
onzen Vlaamschen volksaard, daarom
juist mogen wij ons door het invoeren
van zulke middelen aan slechte uitsla
gen verwachten.
Daarom is het verkieslijk zulke
dwangmiddolen van kant te zetten en
ons te steunen op middelen die stroo-
kenmeten steunen op den volksaard.
Ten tweede moeten wij de uitslagen
nagaan die het verplicht onderwijs in
die landen heeft afgeworpen, waar het
in voege is. Ons dunkens, kan niemand
daar iets tegen inbrengen. Immers,
iedere verandering die men ergens wil
inbrengen, moet op voorhand gekend
zijn, en om die voorgenomen verande
ring te kennen, moet men ze -studee-
ren daar waar zij bestaat.
Tiet verplicht onderwijs is onder
andere ingevoerd in de volgende lan
den Duitsckland, Frankrijk en Italië.
Zien wij nu de uitslagen die de ver
plichting van onderwijs daar heeft ge
geven. Mijnheer Beyaertvan Brugge
heeft de volgende statistieken geraad
pleegd In Duitschland telt men zes
ten honderd ongeletterden in Frank
rijk heeft men nog tien ten honderd
ongeletterden, erf hel verslecht er nog
van jaar tot jaar in Italië heeft men
dertig ten honderd ongeletterden. En
volgens dezelfde statistieken heeft men
bet in België, zonder de verplichting
van onderwijs, maar door hot stelsel
der vrijheid, zoo verre gebracht,
dat er nu min dan vijf ten honderd on
geletterden zijn.
Wij vragen dan onze lezers zoudt
gij, rechtzinnig gesproken, ons de ze
kerheid durven geven dat de verplich
ting hier ten onzent niet alleen zulke,
AANKONDIGINGEN:
KI. aanlc. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3* bladz. (groote regel) fr. 1,00
4® bladz. (kleine regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel)fr. 2,00
Rektamen (per regel) fr. $.00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht, herstcll. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (por regel) fr. 2,00
Voor alle aankondigingen, zich wenden
E. TAMiNiAU, 2l7f de fttéirodestraat, Brussel.
maar nog betere uitslagen zou opleve
ren, voor wat de algemeenheid van on
geletterden zou betreffen
Wij ook niet. Waar men bet in geen
enkel land met het verplicht onderwijs
zoo ver kan brengen als bij ons met
het stelsel der vrijheid, daar moeten
wij het stelsel der verplichting niet
gaan beproeven. Overigens bet is be
wezen, het feit staat vast, dat men met
het vrije onderwijs er toe kan komen
geen enkel ongeletterde meer te heb
ben. Immers in het ministerie van
Oorlog is het dit jaar uitgekomen
tusschen al de lotelingen van Limburg
van het laatste jaar, was er geen enkel
ongeletterde te vinden.
Wat de provincie Limburg kan
dat zouden de andere provinciën niet
kunnen Wie gaat men dit wijsma
ken Zouden misschien de goddelooze
tegenstrevers nu gaan beweren, dat zij
nog dommer zijn dan de grootste dom
pers van ons land, 't welk volgens de
tegenstrevers de Limburgers altijd ge
weest zijn, omdat daar de meeste ka
tholieke menschen wonen
Zoo meenen wij dan ook de tweede
te vervullen voorwaarde, om den dwang
als middel in te voeren, goed onder
zocht te hebben. Uit dit onderzoek
mogen wij niet alleen, maar moeten
wij besluiten, dat de dwang hier geene
betere uitslagen zou afwerpen. Wij
moeten de provincie Limburg navol
gen, waar niet een ongeletterde onder
de jongere mannen te vinden is. En
betere uitslagen dat niet een per cent
ongeletterden, moet men toch niet gaan
zoeken, dat is klaar.
De twee eerste voorwaarden hebben
wij alzoo al besproken en onvervuld
gevonden om den dwangmiddel in te
voeren in België.
Er blijft ons nog de derde voor
waarde to onderzoeken wat wij zul
len doen in een volgend artikel.
Verjaring,14 October 1896.
In de kerken van Verviers wordt lezing gege
ven van een herderlijken brief van Mgr.
Rutten. De bisschop van Luik betreurt de
botsing welke tusschen de wolnijveraars er
de werklieden uitgebarsten is, hij drukt den
vurigen wensch uit dat de vrede weldra zal
herleven en hij stuurt aan den lieer deken
van Verviers duizend franken om de meest
noodlijdende armen te helpen.
Bezoek van den keizer en
de keizerin van Quiischbnd.
De heer Kracker von Swarlzenfeld, raads
heer bij het Duitsche gezantschap is naar
Berlijn vertrokken om het officieel program
ma van het bezoek der Duitsche Keizerlijke
familie, te regelen. Den 25 October, dag der
aankomst, zal er 's avonds in het koninklijk
paleis van Brussel, een gala-feestmaal gege
ven worden, ter eere der hoogo bezoekers.
Het waid. Alhoewel er veel wild is in
de hallen van Brussel, blijven de prijzen ta
melijk hoog. De hazen gelden van 10 tot 20
franken voor 4. De jonge patrijzen van 5 tot
6,50 frank het koppel. De kleine haasjes van
9 tot 12 frank het half dozijn. De oude patrij
zen worden verkocht aan 1.50 frank het stuk.
De kwakkels 1 frank tot 1,25, de lijsters van
50 tot 70 frank de honderd.
Oespijskaarft onzei® solda
ten 's Zondags 225 grammen versch
vleescli en 20 gr. spek 's Maandags 125 gr.
Ach ossenvleesch en 20 gr. spek en 100
crr. opgelegd schapenvleesch 's Dinsdags en
Woensdags 175 gr. versch vieesch 's Don
derdags 125 gr. versch ossenvleesch, 20 gr.
spek en 100 gr. gekookt ossenvleesch;'sVrij-
dags 125 gr. vleeschkoek 's Zaterdags 125
gr. verkenvleesch.
SolferhSoem. Eenige hoveniers
hebben onlangs het gebruik van solferbloem
ingevoerd tot het bekomen van schoone
vruchten.
Volgons eene proef die door den heer
Bassevclde te Essono genomen is, op de pe-
reboomen van St Germain, zou het voldoende
zijn de jonge fruiten zoohaast zij gevormd
zijn, rnet solferbloem te bestrooien, om
prachtige vruchten te bekonnn, op boomen
die ander3 maar slechte peren opleverden.
ftSïjiSstersraad. Een ministeraad
heeft Maandag plaats g^had, onder het voor
zitterschap Tan den heer Schollaert. Al de
leden waron er tegenwoordig en de nieuwe
ministeries zullen welhaast gansch in orde
zijn.
Eerste Connnnnie. Wij ver
nemen dat eerlang een herderlijk schrijven
der Belgische Bisschoppen zal verschijnen
rakende de eerste toepassing in België der
Pauselijke breve op de Eorsle Communie.
Vóór de vergadering der Bisschoppen was
te Mechelen, onder voorzitterschap van Kar
dinaal Mercier, eene vergadering gehouden
der zeer eerw. h.h. Dekens van Antwerpen
Brussel, Mechelen, Leuven en Nijvol.
Dergelijke vergaderingen hadden ook plaats
in de andere bisschoppelijke steden welke
wonschen daar uitgedost zijn, wordt na
tuurlijk niet aan hot klokzeel gehangen.
Staatkundig Overzicht
Griekenland. Woensdag heeft hel ka
binet zijn ontslag ingediend.
Men gelooft in het algemeen, dat de heer
Venizelos zal gelast worden een nieuw kabi
net samen te. stellen.
Brazilië. De onwettige aanstelling van
den gouverneur can Manozone wordt beves
tigd. Erge onlusten ontstonden en de stad
icerdgebombardeerd. Hei vuur werd slechts
gestaakt op verzoek der konsuls en der nota
belen. M. Milo Pecanha heeft aan den on-
xcettigen gouverneur laten weten, dat hij
aanstonds 3ijne plaats moet afstaan aan
den kolonel Pinheiro Rot/teucourt.
Turkyë.Het geldgebrek, waarin Tur-
kyë zich bevindt, doet ttich meer en meer
gevoelen. Sedert drij maanden zijn de sol
den aan de soldaten niet betaald. Dit geeft
grootelijks reden tot vero:'tering en misnoe
gen en men vreest dat ene muiterij in het
leger zal -uitbreken.
Perzië. - Uit Teheran wordt gemeld, dat
de aanhangers van het oud regiem dage
lijks meer en meer veld winnen. De getrouw
geblcvcnen aan den ouden shah, onder
steund door Engeland en Rusland, richten
eene nieuwe partij in, welke de republiek
zoude uitroepeno;?i daarna dezen regee-
ringsvorm omver te werpen en den ouden
shah weder on den troon te plaatsen. In hel
Zuiden van Perzië is de opstand losgcbor-
sten. De weg van Isahan is niet meer veilig,
daar de baanslroopers meester zijn van de
gansche streek.
Ja dat is iels wat er nog al velen zich
afvragon Wat moeten wij toch doen met
onze dochters
Het antwoord is gemakkelijk.
Geef haar eene goede opvoeding te huis en
in de school, leer ze goed voedzaam en sma
delijk koken, wasschen, strijken, stoppen,
naaien, haar eigen kleeren, onder- en boven
goed maken.
Leer ze brood bakken en prent haar in,
dat eeno goede keuken veel geld aan dokter
en apotheker uitspaart.
Leer ze, dat een frank honderd centiemen
waard is, en dat hij alleen spaart die minder
uitgeeft dan hij verdient, en dat allen, die
meer uitgeven dan zij verdienen arm moeten
wprden.
Leer haar, dat een katoenen jak, welk be
taald is, beier staat dan een zijden kleed,
wanneer men schulden heeft.
Zrtg haar, dat een rond, blozend gezicht,
meer waard is dan vijftien teringachtige
schoonheden.
Leer ze goede, sterke schoenen dragen,
inkoopen doen, on nacijferen of de rekening
goed uitkomt.
Zeg haar, dat zij door zich sterk in te
rijgen, Gods evenbeeld mismaakt.
Leer haar zelfvertrouwen, werkzaamheid
en haar zelve helpen.
Zeg haar dat con rechtschapen handwork-
maa in hennls uouwon en met een schootsvel
aan, ook zonder één cent vermogen of for
tuin, meer waard is dan een dozijn rijk ge
kleed© en voorname dagdieven.
Leer haar in den hof werken en in de
vreugde der vrije natuur.
Leer haar den schijn verachten en dat
wanneer men ja of neon zegt, men het ook
mpencn moet. Zeg haar, dat het geluk in het
huwelijk niet van 't geld dos echtgonoots,
maar van zijn karakter afhangt.
Hebt gij haar dit alles voorgehouden en heeft,
zij dat begrepen, laat haar dan, als de tijd ge
komen is, gerust baron roop volgen; zij zal
haren weg wel vinden. P.
November 1310»
f)eze Tentoonstelling, ingericht onder de
bescherming van Gent-Voorwaarts zal
op Zaterdag 12 November, plechtig geopend
worden.
Zij staat, onder andere, open voor de vol
gende voorworpen Pracht- en gewone meu
belen, toestellen voor verwarming en ver
lichting, klccding, toiletartikelen, voedings
middelen, enz.
Eene afzonderlijke sectie voor Vrouwen
arbeid zal ingericht worden. Zij bevat
schilderkunst, kantwerk, borduurwerk, haak
werk, tapijtwerk, breiwerk, naaiwerk, enz.
De deelneming aan deze sectie, is volstrekt
kosteloos.
Ter gelegenheid dier Tentoonstelling zul
len verschillende afzonderlijke wedstrijden
plaatsgrijpen. Wij vermelden
In de sectie van Muubeloering, voor do
schoonste Slaapkamer voor Burgers woonst.
In de sectie Vrouwenarbeid, voor 't mooiste
Tapijtwerk.
In de sectio Voedingsmiddelen, voor Brood,
voor Volksgebak, voor Bier en voor Boter.
Eereprijzen en verdere belooningen zullen
toegekend worden.
In een zeer vleienden brief beorft T. M. de
Koning Zijne vraardeeriug voor het nuttige
dier Tentoonstelling doen kennen en als blijk
van aanmoediging, twee gouden medaliën
geschonken, om als Eereprijs in een dier
wedstrijden te worden toegewezen.
Belangstellenden kunnen alle wenschelijke
inlichtingen bekomen bij het Bestuur der
Tentoonstelling, Coupure, 15, t® Gent.
der
Op het Wester-Staatnet
De algemeene werkstaking is uitgeroepen
voor het Wester Staatspoorwegnet.
Ziehier den tekst der gestemd» dagorde
De werklieden van het Wester-Staatsnet,
op 41 October in algemeene vergadering,
vereenigd, ten getalle van acht duizend, be
sluiten tot de algemeene werkstaking en van
het net, solidairlijk met de werklieden van
de andere groepen thans in slaking, tot wan
neer algeheele voldoening zal gegeven wor
den aan de werklieden. Verbinden zich on-
ddelijk voetstappen aan te wenden, bij
hunne nog in dienst zijnde gezellen, om alle
werk te doen stilleggen in de streek.
Rekenen op het nationaal syndikaat, en
op de Federatie der machinisten en stokers,
opdat de provincie de stakers in hun recht
vaardigen strijd zou helpen scheiden, on
der den kreetLeve do algemeene werk-
taking der spoorwegworklieden
De werkstaking breidt zich uit.
In de statiën van St-Lazare en Monpar-
nasse, werd ten gevolgo van bovengemelde
dagorde het werk onmiddelijk neergelegd.
Het is zoo goed als zeker, dat de staking
weldra algemeen zal zijn.
Al de statiën van Parijs worden door de
troepen bezet.
Er is eene hevige gisting onder de electri-
ciens van de Metropolitainspoorwegen, en
men vreest dat zij zich bij> de stakers zullen
aansluiten. M. Fallières, voorzitter der Repu
bliek, is naar Parijs teruggekeerd.
Een® dagorde der stakers.
Het algemeen komitoit der stakende spoor
wegwerklieden heeft de volgende dagorde
afgekondigd
Ilct algemeen syndikaat der spoorweg
werklieden van Frankrijk on Koloniën, be
richt de werklieden der andere groepen, dat
de staking op de groep Fransch Noorden
totaal en algemeen is.
Het meldt hen, dat gezel Taffin, alge
meene 8ekretaris der Federatie van machi
nisten en stokors, uit zijne bediening geban-
neu is door het gouvernement, daar het
gouvernement en het spoorwegbeheer aan de
drukpers onwettige notas mededeelgn.
Tegenover dezen toestand doet hot natio
naal syndikaat een oproep tot al de groepen,
om onmiddelijk do algemeene werkstaking
uit to roepen, zoodra zij dit bericht zullen ont
vangen hebben om de nood ge maatregelen lo
nemen, opdat onze onderneming den ge-
wenschten uitslag bekome.
Hst personeel binnengeroepen
Het Fransohe Staatsblad kondigt in zijn
nummer van Woensdag een dekreet af waar
bij 1369 hoogere agenten en 27860 lagere
agenten van de Compagnie du Nord ge
hecht worden aan do militaire af deelingen
der spoorwegen. Een ander dekreet roept
voor een termijn van 21 dagen, te rekcuen
van 13 October 1910, het personeel dor mili
taire ijzerenwegen en der bijgevoegde dien
sten, onder de wapens.
Evenwel doet men opmerken dat, ten ware
de algemeono mobilisatie uitgeroopen wordt,
de reservisten veertien dagen tijd bobben out
den oproep te beantwoordon.
Do taktiek van hot gouvernement zou bij
gevolg kunnen mislukken.
Het Staatsblad zal nog een ander dekreet
afkondigen, meldende dat al de agenten van
de andere spoorwegnetten, uitgezonderd dez®
van bet Zuiden, zullen opgeroepen worden
vooreen termijn van 21 dagen, te boginnon
van 14cu OktoLor.
De toestand Woensdag
Woensdag morgend hielden de stakend®
spoorwegwerklieden van het net Westen-
staat, eene vergaderiug in hel Syndikaat
Huis.
Verscheidene sprekers namen er het woord
en beknibbelden hevig het binnenroepen van
het personeel. Zij rieden do spoorwegwerk
lieden aan de binnonrooping to beantwoorde*
door rechtstreeksch handelen.
Eene dagorde, de algemeono werkstaking
uitroepende, werd geestdriftig gestemd.
Op het Noordernot is do toestand de zelfd®
gebleven.
De Noordercompagnio heeft aan de staker®
vermaningen gezoudea, om bon hot work te
doen hervatten.
Woensdag morgend vroeg zijn te Parijf
eenige treinen aangekomen. Na 8 ure wor
den er geene meer verwacht. Al de kaaio*
zijn door de troepen bezet. In de Ooststati#
zijn reeds 50 ontbrekenden. Men denkt dat
do werkstaking er weldra ook algemeen zal
zijn.
Do machinisten van do depot van Noisf-
le-sec hebben de werkstaking uitgeroepen.
De stokcr-maclunist Morin, van de P. L»
M. (Parijs-Lyon-Middelandscho zeo) sekre-
tari8 van het syndicaat der machinisten dezer,
groep, dio aan de machinisten en stokers d®
dagorde der werkstaking had medegedeeld,,
is afgedankt geworden.
Woensdag middag werkte alles nog nor
maal in do OÖatstatio. Men verwacht or ziek.
echter aan, dAt de staking olk oogenblik kou
uitbreken.
De sneltrein Avricourt-Muncken-Woenen
is op het gowone uur vertrokkon, letterlijk
propvol.
In de Noordstatio te Parijs zijn Woensdag
128 treinen aangekomen of vertrokkon. Ge
woonlijk zijn er 700 treinen.... Woensdag
morgend werden 8 treinen in verscbilligo
richtingen gezonden, 's Namiddags zouden
nog treinen gezonden worden naar Beauvais,
Galais, Soissoos, Compiegno, Amiens, Bou
logne, Rijsel, Mauleuge, Brussel en Moa-
sourt.
In do statie der Orsaykaai gaat alles zijn
gewonen gang.
De treinen komen op de gestelde uren aan
ou vertrekken regelmatig.
Er zijn nog geene ontbrekenden in de ran
gen der werklieden.
In de Montparnasseslatie doet niets ver
moeden dat eene werkstaking uitgebroken is.
De reizigers, die er zeer talrijk zijn hebben
alle gemak om to vertrekken. Op do grooto
lijnen is er geene beroering.
In de Invaliedenstatie, zijn al de machi
nisten er om 1 uur 15 van door getrokken.
Al do treinen moesten blijven staan en do
statie werd gesloten.
's Namiddags werden in den omtrok der
St-Lazarusstatie verscheidene telograaf- en
telefoondraden doorgesneden.
Het treinverkeer moest gestaakt worden.
Men beproefde een trein naar Argonteuil
te laten vertrokken, doch te Asnieros was do
baan gestremd door eene lokomotiof welko
dwars over de riggels stond.
Op do baan naar Poissy staan ook verschei
dene treins.
Een trein welke met Engelsch roizigers
naar Dreppe moest, kon voorbij Akhóres niet
en moest daar lerugkeoren. Te Manies staan
5 treinen verlaten. Een dortigtal machinisten
stokers en andero werklieden zijn afgedankt
geworden.
Te Nancy, Belfort, Brest, Toul,Avingnon,
Saint Etienne, Roanno, Montbrison, Cham-
béry, Lyon, Montpellier on Duinkerke gaat
alles nog goed.
De treinen komen evenwel met eene mer
kelijke vortraging binnen.
Te Beauvais hebben al do werklieden liet
werk gestaakt.
De spoorvegwerklieden van Chambóry
hebben eene vergadering gehouden en be
sloten het werk te laten staan, zoodra zij er
eene uRnoodiging toe ontvangen van het
algemeen komiteit.
Uit Rouaan vertrekken de treinen nog
regelmatig, doch uit Parijs kwam slechts
een trein binnen.