He! onderwijs in 1810.
De werkstaking
De verovering der lucht
T OEN EN 'T ANDER
€9
DAGBLAD
2soj
Pater RUTTEN en de
Huisarbeid der Vellenbewerkers
Fransche Spoorwegwerklieden.
Zestiende Jaargang n 800. 132
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Vrijdag 21 October 199 0
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. E«n jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postburaelon ran het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 'e a?«ds. 4%
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's aroadt. 4#
IJ
230,
BUREEL-EN
TE BRUSSEL
Keaafctaairen Steattvjeg,
BestuurderJ.
fEAALST
fterlcwtrtvat,
Telefoon 414
Van Nuffel-De Gendt.
AANKONDIGINGEN:
KI. ftnnk. (1 tot 4 lil. rog.) fr. O.GO
3e bladz. (groote regel) fr. 1,00
4® blad/., (kleine regel) fr. 0,30
Fiuauc. aankon, (per regel) fr. 2,00
Rek) amen (per r^get) fr 2.00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht. licrsiell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Voon ai.Lr AAMvOMRroivfTT-x, zrm writowtt
E« TAfdSlïlAU, !!17j rfs Méeedestraat, Brussc!.
Wij hebben verledene week klaar
doen uitschijnen hoe het volksonder
wijs aanhoudend is vooruitgegaan en
nog vooruitgaat in ons land, onder het
wijs beleid onzer katholieke regeering.
Do tegenstrevers, verre van daarop
te antwoorden, zullen wel zorgen hui
ten do kwestie te blijven, nevens de
zaak te redeneeren, en voortgaan met
of zonder redenen, het verplicht onder
wijs te vragen. Wij van onzen kant,
wij gaan ondertusschen voort onze
medeburgers aan te zetten, ten volle
hunnen plicht te kwijten en hunne kin
doren een goed onderwijs te verschaf
fen.
Het is door die overtuigende wer
king der katholieken, dat België thans
ook op dit gebied zulken verbeugenden
uitslag mag aanschouwen. Wij hebben
reeds medegedeeld, dat men in het
ministerie van Oorlog bevonden heeft,
dat er tusschon de lotelingen van 1909
van heel de provincie Limburg, geen
enkel ongeletterde was aan te treffen.
Wij ontvangen nu ook den uitslag
van het getal geletterden en ongeletter-
den, onder de milicianen van 1910,
van dit jaar dus, in het arrondissement
Aalst.
r,r waren gezamenlijk 336 milicia
nen. Daaronder bevonden wij den vol
genden uitslag
Getal milicianen die noch lezen noch
schrijven konden, 8.
Getal milicianen die alleen konden
lezen, 5.
Getal milicianen die lezen en schrij
ven konden. 141.
vreemdelingen aanzien wordt als een
laboratorium, waar alle sociale toe
standen van den huidigen tijd worden
ontleed en in de mate van het prak
tische worden toegepast. Het is spij
tig, zegde M. Picard nog, dat wij
zulks moeten schrijven, en vele libe
ralen en socialisten zullen hot mij
euvel opnemen, maar het is toch zoo
De katholieken hebben eene wonder
lijke chance gehad, dat die voorspoed
en die welvaart juist in de 26jaren van
hun bestuur zijn gekomen.
M. Picard, ten minste een onzer
meest ernstige tegenstrevers, durft dan
toch, hoewel ook blijkbaar tegen heug
en meug, de waarheid zeggen. Wij
katholieken, wijzen met fierhoid op
den afgelegden weg en den bekomen
uitslag wij zullen terecht aan onze
tegenstrevers mogen zeggen Dat
het werk van 26 jaar katholiek be
stuur. Zet gij daartegen de werking
van het liberaal bestuur in België van
1879 tot 1884 of toont de uitslagen
van die landen waar uwe vrienden den
scepter hebben gevoerd. België van
heden zal in bijna alle opzichten eer
vol en hoogst verdienstelijk uit den
slag komen.
Getal militianen die een vollediger
onderwijs genoten hebben, 181.
Getal milicianen wier onderwijs on
bekend was, 1.
Uit deze mededeeling mogen wij
bes,uiten dat het getal ongeletterde
milicianen voor het jaar 1910, in bot
arrondissement Aalst, slechts 2,38
zal bedragen.
Wij zijn ten zeerste verheugd over
dezen schoonen uitslag. Daar de voor
uilgang aanhoudend is, zijn wij wel
gemachtigd te zeggen, dat het meer
dan waarschijnlijk is, dat er onder het
tegenwoordige knapenschap in het ar
rondissement Aalst om zoo te zeggen
geene ongeletterden meer te vinden
zijn.
Wij hopen dat onze tegenstrevers
zoo eerlijk zullen zijn, dien uitslag ook
aan hunne lezers bekend te maken.
Het is immers niet voldoende maar
immer aan, den toestand van ons volks
onderwijs zoo zwart mogelijk af te
schilderen, zonder daartoe echter de
noodige bewijzen en statistieken hij te
voegen. Als vaderlanders zijn we ver
pacht ons te verheugen bij het aan
schouwen van den aanhoudenden voor-
u tgang van ons land op ieder gebied
a s eerlijk man zijn we insgelijks ver-
p.ieht, den toestand bekend te maken
zooals hij wezenlijk is en do waarheid
over de zaken te verkondigen. Het
beeft ons al menigmaal pijn aan 't harte
gedaan, als wij moesten vaststellen,
dat onze tegenstrevers met eene soort
van vurige of koortsige blijdschap,
zaken mededeelden die ten nadeele en
tot oneere strekten van ons Belgen-
land, terwijl zij stelselmatig de lolbe-
tuigingen en de bewijzen van welvaart
voor hunne lezers verduiken, die door
vreemdelingen aan ons vaderland wor
den geleverd.
Zulke handelwijze verdient de volko-
mene afkeuring vanwege alle recht
zinnige menschen. De vroegere socia
listische senator Picard schreef nog
Zondag laatstleden, dat eenieder vol
bewondering is voor den voorspoed
van België, en dat België door vele
Verjaringen. 21 Oktober 1866.
Groot feestmaal door Koning Leopold II, in
het nieuw Stapelhuis, aan de vreemde schut
ters aangeboden. (400 aanwezigen. Dit feest
bedroeg een verteer van 40,000 franken.
soBelaftenkleecSsells.
De onderkommissies hebben allen hunne
verslagen ingediend ovéi1 dé uniformen van
't leger.
Er wordt in die verslagen voorgesteld dat
het voetvolk een kepi zou dragen zooals deze
van de genie, met een halslap in ondoordring
baar gemaakt lijnwaad. De ruiterij en de
artillerie zouden de kolbakken der gidsen
krijgen. Al do officieren zouden de vareuse
krijgen de kleuren van den halskraag zullen
de regimenten van elkander doen onderschei
den.
Het Belgisch grijs zou de bovenhand heb
ben de artilleurs zullen de blauwe kleur be
houden en de gidsen de roode broek. De wa
pens en de sabelscheden znllen gebronsd
worden.
Voor onze hoveniers-—Weder
om hoeft het ministerie van Landbouw een
nieuw boekdeel uitgegeven, hetwelk alle
belanghebbende mits aanvraag, kosteloos
zullen ontvangen. Het is getiteld Het in
pakken en verzenden van tuinvoortbreng-
selen naar den vreemde.
Alwie dit boekdeel begeert, zende zijne
aanvraag aan den heer minister van Land
bouw, Brussel.
Men moet geenen postzegel op den omslag
hechten. Alle brieven bestemd voor de hooge
leden van het landsbestuur worden kosteloos
verzonden.
De hoogeschool van Leuven.
Dinsdag hoeft men de-gewone plechtig
heid de heropening plaats gehad der leergan
gen van de katholieke Hoogeschool van
Leuven. Na de H. Geestmis heeft de rector
magnificus, Mgr. Ladeuze, in de vergadering,
gehouden in do groote gehoorzaal van het
Paus Adrianuscollegie, eene merkweerdige
redevoering uitgesproken, waarin hij handel
de over de plichten der Iloogeschoolstuden-
ten.
De bloktreanen. Sedert het in
voeren der bloktreinen, dit is sedert 21/2
jaar, is het reizigersverkeer tusschen Brus
sel en Antwerpen met 90 ten honderd ver
meerderd.
Dat zou men te Antwerpen
ook kunnen. Ten einde het stede-
delijk museum, in het Broodhuis ingericht,
te volledigen, heeft het gemeentebestuur van
Brussel besloten eene verzameling te maken
van herkenningsteekens van maatschappijen.
Het heeft dus naar alle kringen en maat
schappijen van Brussel en omtrek eenen op
roep gezonden om ze te verzoeken, eene
korte nota te zenden, houdende den datum
der stichting, het doel en het herkennings-
teeken.
Wraakroepende uitsBuiting.
De liberaal-socialistische bestendige deputatie
der provincie Braband hoeft in haar budjet
van 1911 eene som ingeschreven om toelagen
te verleenen aan de gemeenten, ten einde
spaarboekjes te bezorgen en reiskosten te
betalen aan de leerlingen van nijverheids-,
beroeps-, handels- of landbouwleergangen
op voorwaarde dat die leergangen gegeven I hangen te veel af van
worden door wereldlijke onderwijzers. I derheid.
UIT LO KEREN 3
Verleden week bracht Pater Rutten, in
gezelschap van onzen Vrederechter,den Heer
Geurts, oen bezoek aan talrijke arme huisge
zinnen onzer stad, waar door vrouw en kin
deren de vellen bewerkt worden. Diep w
troffen door alles wat hij er van dicht bij
gezien had en wat wij samenvatten in het
woord Ellende gaf hij alhier, Zondag
avond in den Werkmanskring eene hoogst be
langrijke voordracht.
Het Bestuur van don Kring had eenen
oproep gericht tot guusch de bevolking. De
groolo feestzaal was daa ook stampvol. Niet
enkel de katholieken waren opgekomen,liho-
ralen en socialisten waron talrijk.
Do Heer Geurts, Vrederechter, opende de
vergadering.Hij verwelkomde Pater Rutten,
den moedigen kloosterling, den priester vol
zelfopoffering, die uit liefde voor don werk
man, maanden lang in de mijnen werkte, om
er van dicht bij de arbeiders to loeren ken
nen. Verders sprak de redenaar over het nut
der Vakvereenigingen. Werklieden, die niet
vereenigd zijn, kunnen niets. In de Ghristene
Vakvereenigingen vinden zij steun en troost
in den lasligen strijd voor 't leven.Er is reeds
veel gedaan voor den werkman. Inderdaad
Edoch, de misbruiken zijn nog zoo talrijken
de werkman durft niet klagen. Daarom zou
het arbeidsloezicht gansch dienen heringe
richt to worden. Do vrouwenarbeid is eene
misdaad tegeu de natuur. Het loon wordt er
bedorven. De Heer Geurts eindigdo met een
woord over het collectief arbeidskontrakt.
Hij toont er do economische, maatschappe
lijke en zielkundige voordeelen van.
Do achtbare Vrederechter bekwam veel
bijval. Plaatsgebrek h^let ons over zijne
voordracht verder uit te/wijden.
Toen Pater Ruiten 1 et verhoog beklom
werd hij luidruchtig toegejuicht. Hij groette
eerst den Z. E. lieer deken en den heer
Raemdonck, burgemeester en volksvertegen
woordiger, en ving vervolgens zijn onder
werp aan.
De huisarbeiders hebben meer hulp noo-
dig dan andere werklieden. Ik zou U in let
terkundige taal al de voordeelen van den
huisarbeid kunnen afschilderen voordeelen
voor 't familieleven, grootero vrijheid, ge
mak voor vrouw en kinderen. Helaas, dit
kan men niet ontkennen de werkelijkheid
heeft dit ideaal misvormd, onkennelijk ge
maakt.
Vele socialistische leiders vragen de vol
ledige afschaffing van het huiswerk onze
vrienden eischen voor sommige werken de
afschaffing, voor andere strenge maatregelen.
Ik treed do zienswijze niet bij onzer tegen
strevers, maar ik ben voorstaander van dit
dat sommige werken zouden moeten als huis
werk verboden worden, terwijl men andere
zou dienen te regelen.
Hoe gaat het voor bijna alle huiswerk
De werklieden van den buiten, de vrouwen,
do kinderen, nomen werk aan voor een loon
dat onvoldoende is voor dezen die te fier zijn
om te bedelen. Het loon bederven wordt be
stendigd. Terwijl de toestand der vereenigdo
werklieden verbetert, verslecht deze der huis
werkers. Over drie weken nam ik deel aan
het wereldcongres voor Huisarbeid dat
te Brussel plaats had. Alle partijen waren er
vertegenwoordigd.
Uit de 9 grootste nijverheidslanden waren
er specialisten en allen waren het eens om te
verklaren Bij gebrek aan vereeniging bij de
huiswerkers, moet eene wet gestemd worden
om het loontarief te beteugelen en onmoge
lijk temaken.
Hoe kan dit door eene wet bepaald wor
den Het is onmogelijk, ingezien de groote
verscheidenheid van streek stiel en werk,
eene algemeene wet te maken, die een mini-
mun loon zou vaststellen maar alle specia
listen zeggen dat krachtens de wet komiteiten
van patroons en werklieden zouden moeten
gevormd worden, die voor iedere nijverheid
en streek, en irt die nijverheid voor de
hoofdsoorten van werken en voor bepaalden
tijd, een minimum loon zouden vaststellen.
Hoe die wet onderhouden (zij bestaat
in Australië 6n in Engeland.)
1° Er zouden meer arbeidsopzickters
moeten zijn.
2° De fabrikant zou een volledigen lijst
zijner huiswerkers moeten afleveren op
"t stadhuis en bij do opzichters.
3° Voor den controol zou het loon moeten
gekend zijn.
4° De plaatselijke overheden zouden meer
moeten gewapend zijn om do gezondheids
maatregelen toe te passen.
De gendarmen zouden die komiteiten kun
nen bijslaan, geen policiebeambton. Die
eene politieke meer-
Wat denk ik nu in 't bijzonder over de
huisnijverheid der haarsnijderij
Twee vragen 1° Is het wenschelijk dit
huiswerk to*zien verdwijnen 2° Is bet moge
lijk dit af te schaffen. op do eerste vraag
antwoord ik Ja
Het geeft mij smart 2/3 dor Lokorsche jon
gens aan dit vuil werk bezig te zien,verstootea
van alle vakonderwijs. To veel voortbrengse
len der nijverheid voeren wij uit naar vreem
de landen, in evenredigheid wij op kunstge
bied voortdrengen.
Is het mogelijk het haarsnijden ten huize
af te schaffen Men moest onderscheidt ma
ken tusschen het trekken van vellen en het
snijden van staarten.
Het snijden kan voor den oogenblik niet
weg, ma?r het werken in de keuken en in do
slaapkamer zou moeten verboden worden.
Vellen met kwik bewerkt zouden in huis niet
mogen komen.
Het trekken of kaarten zou mooton ver
boden worden. Do kinderen sterveu hierdoor
vroegtijdig de longziekten zijn talrijk, dit
werk verstompt den geest en hot drankmis
bruik wordt er door aangemoedigd. Hot is
eene oprechte schande kindoren beneden do
12 jaren te Luis to doen werken, terwijl hun
ne plaats op de banken der school is.
n Geene vrouw zou vellen met kwik aan,
ooit mogen bewerken. Voor hot altaar heeft
zij plechtig gezworen getrouwheid, liefde en
eerbied voor haren man en zij heeft het recht
niet door een konlrakt met eenen patroon
hare hare gezondheid te ondermijnen.
Eindelijk dienen do banmolens uit Loko
ren to verdwijnen, die de haarsnijders, op
groolo schaal uilbuiten,
Pater Rutten sloot zij no voordracht met
oen krachtigen oproep tot alle lieden van goe
den wil om den toestand der haarsnijders te
verbeteren.
Staatkundig Overzicht
Frankrijk.. De Matin kondigt het einde
aan der Fransch-Turksche onderhandelin
gen betrekkelijk de leening.
Frankrijk zal aan Turkyë de noodige
gelden verschaffen, op de ttcec volgende
voortcaarden
Ten eerste De Fransche Republiek zal
twee personen van Franschen oorsprong aan
stellen, ten einde de beicerhingen cn den
staat der Turhschc schatkist na te gaan
Ten tioeede Alle aankoopen van krijgs-
en ander materiaal, zullen in Frankrijk
moeten gedaan worden.
Turkyë heeftalhoewel met eenigen tegen-
n, doch door den nood gepraamddeze
voorwaarden aangenomen.
Turkye. De vrees van eene ministerieële
krisis is voor het oogenblik geweken.
Voorloopig zullen de ministers hun man
daat behouden.
Voor wat de oneenigheid met Griekenland
betreft, wordt de toestand van dag tot dag
meer gespannen. Koning Joris heeft de sa
menstelling van het kabinet Venizeloz aan
genomen. Als verzet tegen dit kabinet heeft
Turkye een onbepaald verlof geschonken aan
zijnen gezant te Athene verbtjvende.
Spanje. In de Spaansche Kamer
zal eerstdaags eene belangrijke bespreking
plaats hebben, tusschen den katholieken af-
geveerdigde van Pampeline, den heer Vos-
quez de Mella en den heer Canalejas. Som
mige bladen zijn van gevoelen dat uit deze
bespreking wellicht eene ministeriëele krisis
zoude kunnen oprijzen.
der
INTERNATIONALE TENTOONSTELLING VAN GENT.
Het uitvoerond komiteit heeft de door don
heer bouwkundige Van de Voordo ontworpen
plans onzer aanstaande Tentoonstelling, in
hunne algemeene lijnen goedgekeurd.
Do bouwkundige legde er zich voorname
lijk op toe zooveel mogelijk do gronden van
St-Pielers-Aalst in hun huidigen toestand te
behouden, in de breedste maten do bestaande
beplantingen eerbiedigend en zorgvuldig do
uitbreiding der onteigeningen vermijdend.
Binnen kort zal men overgaan tot de aan
kondigingder aanbestedingen voor hetoptrek
ken der gebouwen, aan het Beheer bestemd,
en die in de wijk van St-Pietors-Aalst zullen
opgericht worden.
Er werd besloten dat de Algemeeeno Be
stuurders zich bij het algemeen lastenkohier
zullen houden, in gebruik bij het Gemeente
bestuur van Gent.
Het Uitvoerend Komiteit bepaalde de be
voegdheden en de machten der drie alge
meen© besturen.
De Beheerraad zal den Maandag 31 Oktober
eene vergadering houden. Verslag zal er
uitgebracht worden over de werkzaamheden
van het Uitvoerend Komiteit.
Do machinisten en stokers ran hot Zuiden,
hielden in het Atheneum ocno vergadering,
om over do voortzetting van de werkstaking
fo sproken, toen tweo afgevaardigden van
Tott'ous© kwamen en verklaarden dat do
machinisten en stokers van Toulouse besloten
hadden do staking voort te zotten, zelfs indien
Bordeaux terug aan 't werk ging. De afge
vaardigden waren van meening dat indlon
liet Zuiden bleef slaken, or nog hoop was dat
do andere nelten ook het werk zouden laten
staau.
De werkstakers van Bordeaux stemden
daarop de voortzetting der staking.
Op al do andere groepen is de staking zoo
goed als geëindigd.
Te Rijscl weigeren do stakers het werk te
hernemen, zoolang do afgedankten niot terug
aanvaard zijn.
De aanslagen
Het onderzoek over de verschilligo aansla
gen wordt voortgezet.Dat ovor den aanslag in
do statie van Trivy-Dompierro gepleegd, had
voor gevolg, dat de lusschenlijdige statie
overste, zekere Eduard Fonbonne, briefdra
ger van lstoklas teMacon,aangehouden werd.
De statieoverste bekende en werd in hot
gevang van Macon opgesloten.
Talrijko huiszoekingen zijn to Parijs en ïn
den omtrek gedaan, in verband met de dyna-
miolaanslagen aldaar in de laatste dagen go-
pieegd.
Dezo huiszoekingen hebben veelal geen
uitslag opgeleverd, doch uit de stukken der
liom, op do Pereirelaan gevonden, kon met
zekerheid opgemaakt worden, dal ten minste
een der daders thans in de handen van het
gerecht is.
Bij de mijnwerkers
Het kongres der mijnwerkers werd giste
ren te Lens gehouden voor de syndikaten
van het Noorden, van Azin en van het Nauw
van Kales. Aan de dagorde was er slechts
een punt De werkstakingen.
Het Noordersyndikaat bracht geene stem
ming uit, daar de tijd ontbroken had om don
toestand te hespreken. Do afdeeling van
Auzin had voorgesteld do algemeene werk
staking te stemmen uit solidariteit met do
spoorwegwerkliedendoch daar dezo staking
zoo goed als geëindigd is, werd het niet
noodig geoordeeld de algemeene staking te
stemmen.
De afgevaardigden Lemal en Dackeville.
van het distrikt Sallauminis, waar er werk
staking is, vroegen de prioriteit voor do
stemming der algemeene werkstaking.
De stemming gaf den volgenden uilslag
Tegen 61, voor 14, onthoudingen 14.
De algemeene werkstaking werd dus ver
worpen.
De afgevaardigden van Sallaumines sloten
zich dan bij een voorstel aan, dat door ver
scheidene groepen gedaan was en de volgende
punten bevattehot acht uren werk, hot
minimum van dagloon, het pensioen van 2
frank op 50 jarigen ouderdordom on na 25
jarigen dienst.
Bil de metsers
Do metsers die nochtans besloten hadden
hot werk to hernemen, hebben gisteren eeno
nieuwe vergadering gehouden en besloten
omniddelijk den werkdag van 9 uren te vra
gen. Een kontrakt dat zij met de onderne
mers aaDgingen, voorzag slechts den werkdag
van 9 uren voor de maanden November tot
Februari. Do voorzetting der staking werd
gestemd.
Wellmann verhaalt zi]n wedervaren
Kapitein Wellmann verhaalt alsvolgt zijn
wedervaren en het verlaten van den bestuur
baren luchtbal Americana eene reis van
69 uren
In het eerste deel van den tocht ging al
les goed. Na over Nantucket getrokken to
zijn, zetton wij nog 140 mijlen don weg in do
zelfde richting voort. Wij waren dan in do
goede baan, Oost-Noord-Oost.
'8 Namiddags bevonden wij ons op 42
graden Noorderbreedte en 67 graden Wes
terlengte, toen do wind plotselings draaide
en ons naar het Noord-Westen dreef.
De wind blies met eene snelheid van
30 mijlen per uur, en wy zelf droven met
eene snelhoid van 25 mijlen.
De evonwichthoudcr dreef op zee, doch
in plaats van ons te bevoordeoligen, deed hy
ten gevolge van het tempeest den luchtbal
vreeselijke sprongen maken. De nacht was
verschrikkelijk.
