DAGBLAD
'T EEN EN 'T
Verschiikkeiijk ontploffing
De Politiek in de Vereenigde Staten
Vrijdag i I Ëouetttber IS S O
ngya ps.:'SS :i v
i m i i
BestuurderJ. Van IWuffel-De Gendt.
DE TROONREDE
Naar onze Kolonie
Vier doDdea en zes gekwetsten
Zcs&iidë jaargang sa' SCO. - '43
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken
Inschrijving in alle postbureelen van hot hind.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's «vonds. qj» jg»
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avends.
2 CENTIEMEN HET NUMMER
BUREELEN
TE BRUSSEL
22C, lte*obtechtn Steenweg, f®0,
TE RULST
Kerlc»1fra«t), Q
Telefoon 114
AANKONDIGINGEN
KJ. aaiilt. (1 tot t kJ. res.-) tr. 0,60
3® hlads. (groote rege1) fr. 1,00
4* bladz. (kleine regel) fr. 0.30
Fiuauc. fcankon.(peiTöge!)ir. 2,00
Rekl&iueu (per regel) fr. f,04
Gemengd «ieuw# (per regel) J'r. 3,#t»
Iiacbt. herstel 1. (pel" r«g<l) ir. 2M9
Or or lijden (per regel) £r. 2,0ê
Voor alls AA*xoxDiotN*or..v, zirn windkvt
E. TAMiKlAU, 217, sic Ës^eëeetraat, BvumsL
Het is voorzeker niet een onzer
lezers ontgaan, dat da Troonrede,
oprecht zaakrijk is geweest, niet een
zin of hij droeg een groot gedacht, niet
een gedacht ol het bezat eene builen-
gewoa» draagkracht. Onze liberalen
en socialisten staan nu niet weinig te
zien. Wij lezen daar juist nog een ar
tikel uit een liberaal dagblad vóór
eonige dagen geschreven. Men zegt er
in dat de troonrede niets kan bevatten,
dat zij hol moet klinken immers van
verplicht onderwijs, van eenmaking
der kieswetten, kan geen sprake zijn,
daar de regeering er niet van wil.
Maar waren onze liberalen dan toch
geheel en al aan 't spelen, waren zij
hunne zinnen kwijt geraakt zij zelve
ja, zouden niets gezegd hebben Inder
daad, wat houdt het hol- e,n grootldin-
kend woord verplicht onderwijs toch,
in, als men de. verplichting niet be-,
krachtigen durft of niet naleven doet,
of wanneer do verplichting in 't geheel
of ten dseleniet noodig is wat hou
den de woorden eenmaking der kies
wetten toch in voor het volk Ja, de
eenmaking zou mogelijk eene gemak
kelijkere gelegenheid zijn voor som
mige liberale en socialistische hoofd
mannen, om aan de schotel te geraken;
maar wat is de algemeenheid, wat is
de werkende klasse, wat is de nering
doende burgerij, wat is de Belgische
bevolking daar in 's hemelsnaam mede
genaderd
Meen, onze werklieden en burgers,
vragen wetten die h«ji bo6chermen en
hun voordeel aanbrengen, wetten die
handel, en nijverheid en landbouw be-
Yoordceljgen, wetten die do geldmid
delen van den Staat, van do algemeene
kas van 't volk, niet in gevaar bren
gen wetten die onze Afrikaansche
kolonie, die de eer en het sieraad is
var. het moederland, doen vooruitgaan
op ieder gebied van beschaving, van
handel, van landbouw, en van gezond
heid.
Daarom is de troonrede des Ko-
nings met eene onstelpbare geestdrift
in het land ontvangen geworden.
Onze jonge Koning is waard een
groot vorst genoemd te worden. Ko
ning Albert leeft in en met hot volk
L i kent zijne behoeften, hij voelt zijne
v ivuchtiDgen, hij voldoet aan tijno
wettige verlangens.
al
4»
Wij gaan de bijzonderste, de merk
waardige gedachten uit. 't Konings
redevoering trachten nader weer te
geven.
De in- en uitlandsche vrede ia de
noodzakelijke vereischte voor de wel
vaart van een land. Daarom zei Koning
Albert Land en Vorst zullen voort
gaan onze uitmuntende betrekkingen
nog te verbeteren en onze uitlandsche
betrekkingen uit te breiden.
Daarna drukte hij fel en langdurig
op het onderwijs en sprak voor de
tweede maal ten aanzien van geheel
het land dez prachtige zinsnede uit
Alleen de verstandelijke en zedelijke
fwachlen eener natie maken haren
voorspoed vruchtbaar.
Wat de koning van een land zei,
mocht hij insgelijks op ieder zijner
burgers hebben toegepast, want ook
de verstandelijke en zedelijke krachten
van een meDsch, bevruchten zijnen
voorspoed.
En daar de taal nauw verwant is
met alle onderwijs, zoo vroeg hij in dit
deel zijner redevoering, ten 1° dat men
de verdienstelijke schrijvers zou begun
stigen, welke ook hunne nationale taal
weze ten 2°, dat allen de woderzijd-
sche rechten van Walen en Vlamingen
zouden eerbiedigen.
Sprekende over het lager onderwijs,
zei onze koning iets dat door niemand
kan geloochend worden, en dat wij
reeds zoo menigmaal hebben gezegd
De vooruitgang in het lager onderwijs
teweeggebracht, is heleckenisvoi. Men
moet den ingeslagen weg met meer
kracht opgaan om het onderwijs nog
meer en meer te verspreiden.
Daarom diene er maatregelen geno
men om de kinderen regelmatiger en
langer ter sehool te doen komen, maar
da overbevolking der klassen te voor
komen.
En dan heeft de Koning een woord
uitgesproken, dat we wenschten ge
grift te^ien in het hart van alle recht
zinnige, weldenkende en vrijheidslie
vende Belgen
Niet den Staat, maar den huisvader
behoort het recht te tor gen voor de op
voeding en het onderricht van zijn
kind, van naar vrije keus en in volle
onafhankelijkheid do school te kiezen,
waaraan hij zijn kind zal toevertrou
wen.
De Koning heeft nog meer, nog
söhoone dingen gezegd, maar wij
wachten ons wel nog verder te gaan
dan dezen bovenstaanden zin. Het is
de credo van geheel onze schoolpoli
tiek. Wie toch kan ons, katholieken,
het recht ontkennen, dat toegekend
wordt en moet toegekend worden aan
alle burgers. Gij, socialistische huisva
ders, kiest voor uw kroost een school
naar uwen keus gij, liberale ouders,
eisebt voor uwe kinderen Let onder
wijs dat gij goedvindt, maar wij,
katholieke huisvaders, wettige plaats
vervangers van God, wij eischnn ook
voor onze kleinen, voor onze lievelin
gen, de school ca het onderwijs, dat
ons geweten ons voorschrijft... Aan
dit gedacht des Konings, dat zoo
machtig veel inhoudt, zoo onschatbaar
rijk is van belang, zoo doorslaand-ge-
wichtig voor zijne gevolgen, aan dit
gedacht blijven wij sloppen. Wij druk
ken de levendige hoop uit, dat de
katholieken, groot en klein, arm en
rijk, geleerd en ongeleerd, ja, de be
delaar zeil met den koning zal mede
zeggen
l'en huisvader behoort het recht ie
zorgen voor dt opvoeding en het onder
wijs van zijne kinderen.
zalbsloopen, on dal half mülioon is toch
wel waard dat nmn een frank wage om deel
te nemen aan de kansen het te v innen.
Doch het is niet alles er zijn immers nog
eonigs ernstige verlrooslingen voor dezen
die li.t grootlot niet winnen. Inderdaad, zie
hier nog eeriige andere prijzen: een prijs van
100,000 frank, een van 50,000 fr., een van
25,000fr., eon van 20,000 fr., twee van
15,000, vier van 10,01)0, vijftien van 5.000
fr. dus al wat noodig ie om een hoop geluk
kigen te maken.
Zullen op 12 November op do JJruxelles-
villc inschepen naar Goajgo
MM. Peffor, sec teur-o verste 2# klas, 2e
vertrek; Mascart, agent van beheer, 3* klas,
2* vertrek Vangoidsenhoven, klerkoverste,
2* vertrek: Roofthooft, klerk O verste, 2* ver-
trek Noverraz, klerk-overste, 3* vertrek
jJacottet, klerk 2' klaa, 2* vertrek Milani,
onderluitenant der openbare macht, 3* ver-'
i trek Galais, militaire agent, 2* vertrek
j D'hainaut, onderofficier Ilanoteau, sectio-
j overste 2* klas Bonlemps, werkloeziehler,
2* vertrek Groven. werktoezichtcr; Olivier,
j onderofficier Nossent, Canon, Oulelet, De-
i zajer,.Rumoux, Wiliquet en Van de Kerck-
hovo, ajusieerders-montcerders Van den
Brands en Moltard, telegraaf-heambten
Floerackers, schrijnwerker Hioïbrecht,
amid Block, militaire agent, 2* vertrek.
Op den stoomboot Walmer Castle ver
trekkende van Southampton naar Cape Town
op 5 November aanstaande, schepen zich 12
agenten in der C° du checiin de fer du Bas-
Congo au Katanga, om dienst te nemen op
den ijzeren weg van Katanga (afdeelingagreri»
Elisabetliville). Deze agenten zijn MM. A.
De Ruddere, geneesheer J Origer, klsrk-
sekretarie F. Veraaoiren, machinist F.
Mathay, id. N. Socquet, treinwachter A.
Medard, id. L. Ragaert, mecanicien J. De
Becker, kantonnierCli. Dcprez, id. A.
Van der Eecken id. F J)e Smet, idL JA.
Weemaels, id.
Verjaring. 10 November 17Ö8.
Generaal ChaberL, de aanvoerder der Fran-
sche republikeinsche roovershenden, krijgt te
Diest bevel, naar Meerhout, Moll en Gheel
op te rukken en deze dorpen, waar zich - Bri
gands ophouden, te vernielen en de Boeren
uit te roeien.
Cbabert nam het op als een waudeiingske,
doch zou weldra ondervinden hoe hij sich
vergist had.
Be zending Besiien. In het
begin van het jaar werd in eene konferentie,
gehouden door afgevaardigden van Duitsch-
land, Engeland en België, de grenzen bepaald
der bezit tuigen dezer drie natiën in Midden-
Afrika, namelijk tusechen het Alberlmeor en
de Tanganika.
Thans is eene internationale missie samen
gesteld, om ter plaats zekere deeleu dier gren
zen te gaan vaststellen.
De Belgische afgevaardigden sullen zich
Zaterdag 12 dezer, te Marseille inschepen.
De roir-sie bestaat uit kommandant Basiien,
hebbende als adjunkten kapitein Mïury, de
luitenants Weber en Gendarme, en de inge
nieur Wuidart. Deze afgevaardigden reizen
naar Moinbas en zullen daar den trein nemen
naar Uganda.
Oe arbeidstijd der bakker».
De Hollandsche minister Talma heeft het
arbeidstoeziebt belast met het ten spoedigste
verzamelen van de gegevens, die hij meent
noodig' te hebben voor de regeling van den
arbeidstijd der bakkers, welke tijd bij van
plan is te voegen in liet ontwerp der bak
kerswet.
Eöji half mSIlioen.De nieuwe
reeks der tombola vau de tentoonstelling van
Brussi 1 is nauwelijks te koop gesteld, of men
betwist zich reeds de biljetten, zoodat de
postbureelen er reeds een nieuwen voor
raad hebben moeten vau vragen. Zulks is
ongetwijfeld te wijten aan het getal en de
belang rijkheid der prijzen die voor deze laat
ste trekking zijn aangeduid.
Met. weet dat de groote prijs 500,000 fr.
Staatkundig Overzicht
Amarlka. De eerste gekende uitslagen
der kiesingen in dc Veneenig de Sinten geven
eene groote meerderheid aan de demo krat en.
De republikeinen ondergaan gevoelig»
verlieten.
Kret*. Net parlement ran Kreim m ten
gevolg» der aftc+zigheid der kristene afge
vaardigden acht dagen moeten uitgesteld
worden.
De zestien mtizv l mansche afgevaardigden
zijn reeds aangekomen. Zij hebben de ge
zanten der bcschermtnogctuiheden van Kreta
een b»»oe,k gebracht.
Duitechtend. Een» zieuse not»i meldt
dabjKeizer Willem, buiten sijn bezoek aan
Cnaar Nikolaa» te Wol ff «gasten of t» Darm
stadt, ook nog den Cxaar een bezoek sou
brengen te St-Peiersburg
Frankrijk. Het insch ministerie ont
moet vel tegenkanting en men voorziet dat
het niet lang aan hel bewind sal sijn.
Woensdag werden in de Franseh» Kamer
verscheidene minister»t waaronder Briund,
Lafferrenz. hevig aangevallen. Eene dag
orde van vertrouwen werd slechts gestemd
tnet 285 stemmen legen 200.
Holland. liet JJollandsch koloniaal
budget werd gisteren besproken. Verschei
dene afgevaardigden vallen hevig 't gouver
nement aan, dat niets deed om de moorderijen
in Ajck te beteugelen
Volgens ridderde Steur», katholieken afge
vaardigde, werden in de laaUte 10 jaar
21.000 A je kers gedood.
De burgerlijke overheid sou de kolonie
moeten besturen en niet de hrijgsov-erheid.
P«rzlé. Volgens een Duitsch blad, heeft
de Russische minister van BuitenlandscJie-
Zaken, met Mijn Duitse hen kolleg aMde
Kiederien- Wachter, een langdurig onder
houd gehad over de. Perzische kwestie
Rusland zal de bemiddelaar sijn tusschen
iMiitschland en Engeland, »m tot eene wet
telijke regeling der Perzisch» kwestie t» ge
raken.
Bulgarlé. De minister van Buitenland-
sche Zaken M. klalinoff, heeft in naam van
het gouvernement verklaard, dat ondanks al
wat men van Bulgaria zegt, dat tand niet
zelfzuchtig ij, doch integendeel eene natio
nale buitenlandsche politiek voert.
De kabmeisoversie v-oeqde er nog bijdat
de Grondwet eerstdaags zou gewijzigd wor
den.
Marokko. De Spaansch» minister van
Buitenlandsche Zaken en de gevolmachtigde
van Mar-okko, El-Mokri, hebben samen hun
onderhoud over de schadevergoedingaan
Spanje toe te kennen, voortgezet.
El-Mokri is daarna naar Tang er vertrok
ken, om er nog t»ntg» inlichtingen te gaan
vragen.
TE BRASSSHAAT
Ron vreoselijk ongeluk gebeurde Woens
dag namiddag in den polygoon van Bras-
schaaj, w aai-geheel Lot jaar door, schietoefe
ningen en beproevingen vau ontploffingen
plaats hebban.
Drie weken geleden werden in tegenwoor
digheid van do kiijgsoverheden en van den
uitvinder, M. Dhonigot, ingenieur, proefne
mingen gedaan bij middel van een grooten hou
witser. Deze woog niet min dan 250 kgr.
ledig, en was gevuld met varschillige spring
stoffen waaronder 44 Jkgr. macarite, eene
soort dynamiet welke coue bijzondere out-
ploffingskracht heeft.
Do houwitser werd met het gewono toe
stel geslingerd, doch, men weet niet hoo de
houwitser ontplofte.
Aan de krijgsoverhedon werd dus de toe
lating gevraagd, den houwitser te inogeD
ontladen.
Deze toelating werd gegeven en Woensdag
zou men lot da ontlading overgaan.
Eerst werd achter op dezelfde wijza een
houwitser van het zelfda maaksel weggaelin-
I gerd en dezo ontplofte.
Daarna ging man den eersten houwitser
opnemen. De uitvinder,een adjudant, een sol
daat en dria burgerlijka werkliedan van dan
polygoon deden liet werk. De liouwitaer werd
in can der magazijnen gabracht, an daar ging
men aan het wark om dea houwitser ta
ledigen.
Nadat hat slot van da Kulae was afgedaan,
hielden de mannen den houwitser in lood
rechte lijn, terwijl aen der maunen mat can
houten hamer op da wanden van den hou
witser sloeg.
De springstof vial er sooala gewoonlijk uit
en het werk was reeds zoover gevorderd, dat
ar m aar a«n kilogram macarila# oiear iu
dan houwitser was.
Plot«»ding bad eena rreaaelijka antpiof-
flng plaats, juist ap het oogenblik dat da ar-
tilleriabrigadier Da Soignea met eena bood
schap voor den adjudant aan hot magaiijn
kwam. Da Soignea klopte op het venstar,
toonda da boodschap, en da adjudant ging
naar hat venaler.toen da houwitser ontplofte.
Da slag was verschrikkelijk an alias da
verde in den omtrek.
Ilat magaiijn waa als kq toovarslag ver
dwenen. Van de nevenstaande magaiyn Lie
ven nog ankel eenige brokken muur recht,
terwijl verscheidene woningen van onder
officieren erg beechadigd warden.
Een begin van brand ontstond, dooh spoe
dig werd bemerkt, dat ar aan ongeluk moeat
gebeurd aijn on lange alle kantan kwam ar
hulp toegesneld.
Het waa aan vraaaelyk toonaai.
Vier mannen waren verdwenen....
Hier en daar, overal verspreid, vond men
•tukken hemen, vlaasch, hersenen, stukkan
van hoofd, armen, baanau, ingewanden, allee
met bloed baamaurd....
Na laag zoeken vond man nog drie stukken
van rompen...
Na lange opzoekingen, gelukte man erin,
da identiteit der slachtoffers vaat ta stallen.
Da dooden waren
1* Da soldaat Dabaoaha, 21 jaar oud, van
Marehienne-au-Pont.
Da ongelukkige was letterlijk van een ge
rukt, en men vond nog enkel bloedige deelen
van zijn lijk,
2* Willam Dierakx, 4S jaar oud, burger
lijk gemilitariseerd werkman, wonende ta
Gooreind-Braaschaat.
Van ham vond men enkel de beenen en
een deel van den rug. Hoofd, borst en buik
waren verdwenen.
De ongelukkige was gehuwd en vader van
4 kinderen.
3. Alfons Van Deuren, 34 jaar, burgerlijk
gemilitariseerd werkman, wonende te Bras-
schaat. Een der armen en het hoofd werden
afgerukt. De man is gshuwd en vader van
•en kind.
4. August Hortleer, 35 jaar oud, burger
lijk gemilitariseerd warkraan, wonende te
Brasechaat. Vau het lijk vond men nog
slechts de romp, hoofd, armen en beenen
waren afgerukt. Da man was gehuwd an
vader van drie kinderen.
Door de ramp werden das drie weduwen
en 8 weezen gemaakt.
Er zijn ook nog see gekwetsten, te weten
I)e echtgenoot© van den adjudant Delpierre
on haar 5 jarig zoontje. De drie andere kin-<
deren van M. Delpierre waren naar de
school gegaan en op het oogenblik der ent-
ploffing bevond het knaapje zich metiijna
mood er nabij een venster hunner woning.
De kleine kreeg glasscherven in het gelaat
waardoor hij een dertigtal sneden bekwam.
Do moeder was ergor getroffen. Een groot
stuk glas, sneed huur een deel der wang af
en kwelMte haar erg a.n het oog.
Mogelijks zal zij dal /iniiiig verliezen. Nat
knaapje was na de ramp verdwenen, doch
men vond hol weldra onder het bed verborgen.
Da adjudant Van Alztein, die zieh in ver
nielde magazijnen bevond, heeft zijne wos-
derbare redding te danken, aan bet feit, dat
er tusschen hein en don houwitser een per
soon stond. Deze ongelukkige werd gedood.
Da adjudant kreeg oen stuk van den houwit
ser op het been en werd den kepi letterlijk
in twee gesneden. Hij w erd ook aan hot hoofd
verbrand.
Kolonel Stsppaert en- luitenant Francois
hadden juist eenige minuten voordo ontplof
fing het gebouw verlaten. Zij werden ge
kwetst door den val vau dakpannen ea slees-
brokken
Brigadier De Soignez, bevond zich, zonale
wij reed* zegden, vóór het venster van hei
vermelde gebouw, toen da ontploffing plaats
had. Hij werd aan het hoofd gekwetst. Hei
mag oen wonder boeten dat de soldaat het
hoofd niet afgerukt werd. Ds ongelukkigs
was ten andera zoozeer door de ontploffing
van steek geraakt, dat men dacht dat hg
zinneloos zou worden. Woensdag avond
scheen hij echter ta herstellen.
Da lijlcen werden in het lazaret van dea
polygoon gebracht ®n daar zoo goed het kos,
io kisten gelegd.
De veldwachter Van Assche, ging na de
ramp op zoek in den omtrek oua stukkeu dar
lijken te vinden. Op 200 meters vaa ds
plaats der ramp vond hij een knieschijf, as
een kilomater varder, hingen da ingewanden
van een dar slachtoffers, in eeDen boom....
Adjudant Van Alstein en brigadier De Soig
nea, zijn naar het krijgsgaathuis van Antwer
pen overgebracht. Mav. Delpierre en haar
kind, tiaar het gasthuis van Brasechaat.
Da Eerw. Heer Da Raadt, pastoor vs«
Braaschaat, bevond zich aan dar eersten ter
plaats en bracht et da ongelukkige* de
troostmiddelen van den gudadienst.
Om een waar gedacht te geven van ds
vreeselyko kracht der ontploffing, weze hier
gezegd, dat een stuk staal van anderhalve*
kilo op 000 malers afstand, deu muur va*
een huis geheel doorboorde. Wal zou kei
dan geweest zijn, indien da houwitser nof
gevuld was.
Da minister van oorlog, onmiddelijk ver
wittigd, heeft kolonel Michel, algemeens*
beatuurdar dar 3* sfdeeling, naar da plaats
dar ramp gaiondan, om er het ondersoek te
doen en aan da alaehlofiers da deelneming
dar kryg«overheid aan ta Lieden.
In Washington gelooft iedereen dat kat
zeer goed mogelijk is dat da democrat#*
sullen zegepralen in hat eongres en ook sa
dia staten waai* da uilslag twijfelachtig ia.
Van deze gedeeltelijke kieaingen hangt
vaal af voor da algemeene ki*tingan,i*aar de
niaase schynt er ditmaal weinig oa te geva*.
Eergisteren e- rak Roosevelt nog io Ohis
en ns aai hij ei in hel Westen. Reoeevefc
heeft deu kandidaat der democraten, li'
Harmon, duchtig aangerand. Mes bad ge
dacht dat hij de herkiezing van Mr Taft zo*
hebben aanbevolenDoch dat ia nietwaar.
De gematigde Republikeinen aqn aleeht ge
mutst op Rooaev lt, omdat hij fijne belofte,
vroeger door hra afgelegd, als dat hij gees
derde maal aijn kandidatuur zou stelle*
voor het presidzntachap, niet wil naleven.
In New Tork sullen talrijke behoadsgoainde*
voor den democraat Dix stemmen, alleenlijk
om hun mienoege. i uit te drukken over Roe-
eevelt, die alzoo minder kans zou hebben ee*
derde maal geko>«n te worden. Doch aoo d*
tegenstrever van M'Dix, M' Stimaon worél
gekozen, dan ia de invloed van Roosevelt ia
de Repuhlikeineehe Party aterker dan ooii.
De etaat Ohio ia ook zeer belangrijk.
Wordt M. Harnv n gekoseu, dan is het ees
kaakslag voor M. Taft. Indien de republi
keinen eer.e groote meerderheid behalen, da*
eou M. Taft weer meer kans hebben om her
kozen te worden.
M. Limon Baldwis, een geleerde reebte-
kundige en kandidaat der democraten voor
den poet vau gouverneur voor de Staat
Connecticut, heeft te kennen gegeven dat hij
tinnen» is Roosevelt een procec aan te doe*
over zekere aanvallen, door den oud-voonii-
ter tegen hem gericht.
Zooals men riet, uit het er ook niet plain in
d* Vereenigde Staten. Republiekeinrn «n
democraten zijn al evenzeer verlekkerd op de
vetbetaalde plaatsen, juist als hisr onze libe
ralen en socialisten.
Intussehen meenen wij echter het gevoe
len te mogen uitdrukker,, dat er leelijk zal
moeten gestreden wf-rden om Roosevelt uit
den zadel te lichten. Hij heeft getoond dat hij
het volk lanjpi zijnen kant kan trekken.. De
toekom»! zal ons »ehterover de gebeurtenis
sen meer lioht brr gen.