Bslentjrpe verklaringen
'T EEN EN T ANDER
DAGBLAD
Zeventiende jaargang n' 190.
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Donderdag 17 Augustus 1911
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. f|f t»
TWÉEGE UITGAAF, 7 uren 's avonds. 4?»
'Ik
m
ki.il
BUREELEN
TE BRUSSEL I TE AALST
728j Steenweg van Waterloo, 728. I Kerkstraat,
Telefoon 114
BestuurderJ. Van Nuffel-De Qendt.
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3® bladz. ^de regel) fr. 0,50
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 1.00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
De Brusselsche briefwisselaar van
den Bien Public heelt allerbe
langrijkste verklaringen ontvangen,
over de schoolwet, vanwege M. de
Broqueville, kabinetsoverste.
Ik heb geen geheim te maken van
mijne inzichten, zoo begon de heer
hoofdminister.
Onze vrienden en onze tegenstrevers
moeten deze wel kennen, na de minis-
teriëele verklaring van 20 Juni en na
de redevoering van minister Poullet te
I jeu ven. De schoolhervorming moet ge-
teuren en loij zullen al onze krachten
gebruiken om ze te doen zegevieren.
Het ontwerp Sebollaert bevatte vijf
hoofdzakelijke punten, waarvan vier
door al de partijen werden aangenomen
zooals M. Van de Walle het verklaarde
in den gemeenteraad te Mechelen. Het
is op-den scboolbon enkellijk dat de
politieke drillen ontketend zijn. Men
heeft hem alle denkbare gebreken toe
geëigend en de weerstand, dien men
hem geboden heeft, bewijst dat er een
duidelijk ordewoord bestond. Ieder an
der stelsel, bestemd om de gelijkheid
in de toelage van de openbare machten
aan de scholen te verzekeren, zou cle
z *lfde tempeesten hebben veroorzaakt.
l)e school bon was eene formuul
waar een groot deel onzer vrienden
uitmuntende uitslagen van verwachtte,
andere hadden er zich uit tucht bij
aangesloten. Tussehen dekristene on-
det wijzers.waren er velen uie hem mei
hardnekkigheid bestreden.
Deze toestand heeft ons aangespoord
oene andere formuul voor te stellen,
welke, naar ik hoop, van aard zal zijn
a onze vrienden te voldoen en die men
ditmaal niet zal kunnen bestrijden on-
d**r voorwendsel van ongrondwette-
l.jkheid.
Voor de gemeentelijke vrijheden.
Wat de kwestie van grondwettelijk
heid betreft, zegt M. d" Bmqu vide,
dat hij altijd een besliste partijganger
is geweest van de breedste gemeente
lijke autonomie of zelfbestuur. Overi-
c -ns dit ligt in de overlevering van
ons land en ik ben het niet, die er ooit.
zal aandenken ze in te korten. Voor
wat nog overblijft; zooals de regeering
het heeft aangekondigd bij het vragen
van de b°bin_rr:jke kredieten ten gun
ste van hot. onderwijzend personeel der
la ore scholen, zal zij het zich tot plicht
rekenen bepaaldelijk de kwestie van de
jaarwedden der verschillende reeksen
te rege'-m. Ik heb me altijd veel bezig
gehouden met den stolTelijken toestand
van h"t onderwijzend personeel. Per
soon Ijk kon ik een zeer groot getal on-
derwijzers ik ken ze en ik schat hunne
opoffering zeer hoog. Ik zal al doen
wat in mijne macht is om hunne wet
tige eischen te doen zegevieren.
Do 4dr graad ends huichelarij der liberalen
De ouders zullen door het ontwerp
verplicht worden hunne kinderen van
af hun G tot hun 14 jaar naar school te
zenden. Te dien einde moeten eene
reeks maatregelen worden genomen.
Daarin zullen wij rekening houden
met de zeden van liet land en met
zekere economische noodwendigheden.
Ik heb vernomen dal in Luxemburg
liberale propagandisten de instelling
van den 4n graad legen ons hebben uit
gebaat. Deze partijgangers van het in
tegraal onderwijs zijn gaan zeggen en
gaan nog zeggen aan de landbouwers,
dat wij hunne kinderen van 12 tot 14
jaar willen beletten, hen in hunne land-
bouwwerken te helpen, hen te onder
steunen in bet bewaken van het vee,
enz. Wij zijn integendeel van gedacht
dat bet noodig is rekening te houden
met de overleveringen en de gebruiken.
Het is overigens de plicht van den
wetgever de wetten met de bestaande
gewoontens in overeenstemming te
brengen. Wij stellen ons dus voor uit
te vaardigen, dat gedurende het win
tertij dperk, wanneer de landbouw wer
ken overal stil liggen, de kinderen de
lessen gedurende den gansehert dag
zullen moeten volgen. In liet goede
seizoen zal er rekening worden gehou
den met delandbouwnoodwendigheden
Dit dient alleen voor den buiten. Om
de kinderen der hoogste klassen toe te
la ten mee te doen aan zeer lichte seizoen
werken, welke vele armen van noode
hebben, zal de schooloverheid de
macht hebben een zeker getal buiten
gewone verlofdagen toe te staan, waar
van de globale duurte een voorgeschre
ven maximum niet mag overschrijden.
Zulke bepaling staat ook in de Hol
la ndsche wet, en zelfs in de Duitsche
wet, welke de verplichting het strengst
beeft ingevoerd. In de stad worden die
halve schooldagen niet toegestaan, be
halve als het zeer warm is. Dit omdat
het op de straat te slecht is voor de
kinderen... De instelling van den 4U
graad is onder dit opzicht eene uitmun
tende instelling, waarvan wij, met al
de bevoegde mannen bet hierin eens
zijnde, de beste uilslagen verwachten.
Ik zou van onze landbouwers en van
onze nijverheidswerklieden de meest
ontwikkelde en de bekwaamste werk
lieden willen maken. Wij bezitten al de
elementen om daarin te gelukken.
Wij zullen gelukken.
Wanneer wordt dit nieuw schoolontwerp
neergelegd
Hierop wilde de minister niet recht
streeks antwoorden. Echier zal niets
verwaarloosd worden, zegt bij, om cle
oplossing van dit belangrijk vraagstuk
te bespoedigen.
De schoolkwestie is voor ons een uit
muntend terrein en ik ben innerlijk
overtuigd dat het land ons getrouw zal
blijven. Sterk door den steun van de
bezadigde elementen, zullen wij de
schoolhervorming doen, trots alle ge
schreeuw en groulen woordenpraal. Ik
heb het in het Parlement gezegd Wij
willen aan den arme de volstrekte vrij
heid in den keus der school verzekeren,
deze vrijheid mag niet enkel het voor
recht blijven van den rijke.
Besluit.
Eenieder weet nu waaraan zich te
houden. Dat men zich met moed en
begeestering aan het werk zette.
Ce vrijheid.—
De kalhoiioke betoogingen van Hoei en
Soignies, die geen plaats mochten grijpen,
hebben hun goeden kant g^had. Le Tra-
vailieur socialistische gazet van Hoei,
keurt dien maatregel af. De «Peuple» heeft
alleen dit als antwoord Wij keuren ditooiv
af; doch do katholieken liehhen nu gekregen,
wat zij ons zoo dikwijls hebben toegebracht.
Tussehen oproerige optochten, beste «Peu
ple», en vreedzame stoeten, is er toch zeker
nog wel wat verschil Uwe verdraagzaam
heid is gekend,
Eewe gi'oewe vasra wiltsn steen
ontdekt raaad £$a3st. TeErpe,
Bambrugge eri Erondegem, hebben aardbe
workers eene zeer groofe groeve van witter
steen ontdekt. Deze witten steen is veel beter
en veel harder dan de Fransche witten steen.
Dit zou voor deze gemeenten eene bron van
gi-ooten voorspoed kunnen worden.
Ce groot® mauosuvers afge-
SGÏhiélff. Wij hadden over een paar we
ken gevraagd om do groote manosuvers dit
jaar af te schallen. Dit is gebeurd. Als oor
zaak geeft men op, het beerschen der muil-
plaag nu de groote warmte mocht oveneens
als gegronde oorzaak gelden.
Vijandelijke bladen beweren nu, dat de
manceuvers geen plaats hebben, omdat er
geen gold in kas is, anderen omdat er muni
tie ontbreekt. Het is te zot om er op t'ant-
woorden. Het liberale blad La Meuse cn
nog andere bladen van tegenstrevers zeggen
rondweg, dat het een uitmuntende maat
regel is. Dat gelooven wij ook, en met ons,
heel zeker, al onze lezers.
Daar de betooging van gisteren noch socia
listisch, noch liberaal, noch demokratisch,
maar van alles wat moest zijn, hadden de
inrichters er eene nationalebetooging
van gemaakt. Ten minste, 't is zoo dat zij
hunne belooging betitelden en op de vaan
dels welke aan bet hoofd van den stoet ge
dragen werden, prijkte ook in groote lette
ren, de nationale betooging.
Het woord nationale was nu toch eens
goed gekozen. Iiet is algemeen geweten, dat
de socialisten van geen vaderland, of geen
grenzen houden, en gisteren behoorde de
rootste meerderheid der nationalisten, tot
de roode partij.
Er waren wel is waar liberalen in den
stoet, docli zij liepen verloren, tussehen den
hoop, en hunne vlaggen werden seiner niet
opgemerkt, daar er minstens tienmaal meer
roode dan blauwe waren.
Groene bloemekens werden in den stoet
weinig bemerkt. Waarschijnlijk hadd**n de
demokreten de groenteumarkt niet gevonden,
om zich ook iels aan te schaffen dat het knop-
at kon versieren.
Wat de m uzi eken betreft. In heel den stoet
werd er scliier niets anders gespeeld dan de
Marseillaise en de Internationale.
Natuurlijk kreeg liet ongediert der pa
penook eens zijne beurt, anders ware hel
spel niet kompleet geweest.
Wie er bij deze nationale betooging meest
van zijn pluimen zal yelaten hebben zal onge
twijfeld de liberale partij zijn.
Eenigen tijd geleden, heeft Anseele hel
gezegd Gij zuli. de roode vlag volgen, of
gij zult niets meer zijn
Gisteren hebben zij dat eens beproefd, om
te zien welk efi'ekt zulks zou maken.
De liberale partij heeft zich gisteren eens
rond Brussel laten dwijleo, door de socialis
ten, evenals in liet antieke Rome, de versla
gen en krijgsgevangen troepen, in de triomf
stoeten der zegevierende oorlogshelden moes
ten figureeren.
De liberale partij is tegenwoordig licht te
vreden. Omdat de socialisten wat roepen van
A Bas la Calotte, priesters uil schelden enz.,
stellen zij zich voor. dat de zegepraal nakend
is. Wij zullen zien.
Reeds veertienmaal hebben de liberalen
victorie geroepen. 'I Kan er gemakkelijk nog
eens bij. Doch, dat de liberalen zich niet
voorstellen, dat de socialisten alleen tegen
do prieslers zijn, en dat zij alleen de kloosters
zouden willen zien platbranden.
Neen, blauwkens, 't is ook tegen de rijken
dat zij het hebben, omdat zij zelf niet rijk
zijn. Zij hebben bet ten andere beloofd, in
hunne liederen, in hunne bladen, in hunne
opschriften.
t Is voor de liberalen te vreezen, dat de
dag van gisteren, voor hen zeer noodlottige
gevolgen zal hebben.
Het getal betoogers.
Hoeveel betoogers waren er nu juist De
inrichters hadden er op gerekend minstens
een half miljoen manifestanten te kunnen bij
een trommelen.
Nooit werd in België sinds maanden en
maanden meer lawaai en rcklaam gemaakt
voor eene belonging als voor doze van 15
Augustus to Brussel van liberalen, socialisten
en vrije demokraten. Er waren voor gansch
het land juist 115 bijzondere treinen aange
vraagd, maar in vele treinen was er over
vloedig veel plaats open... Nu wij vinden er
geen het minste belang bij hel getal betoo
gers ietwat te verminderen wij geven het
getal zooals het zoo goed mogelijk kon uit
gerekend worden.
u Vooruil sprak vroeger van 500,000
man, niet waar Hardyns de Peuple schreef
ook van 250,000 mande liberale Gazette
hoopte op 150,000 man; nu de uitslag is,
met vrouwen en kinderen bij gerekend, die
uilerst talrijk waren, dat het totaal manifes
tanten 65,000 betreft. In den stoet waren er
soms openingen die drio tot vijf minuten
duurden, zoodat de berekening per uur zeer
moeilijk was. Alleen de eerste roien waren
voltallig achter de honderd eerste begon
liet gewoon spelleken G., 4, 3 soms 2 man
per rei. Al dezen die do antiklerikale blufpo-
litiek kennen, weten dat ze hierin uitmunten.
Weinig personen op eene rei en de reien ver
van een.
De stoet heeft juist 262 minuten of 4 uren
22 minuten noodig gehad om voorbij le trek
ken. Als men rekent dut er gemiddeld 30
reien per minuut voorbijtrokken, on dat
iedere rei uit 8 porsonen bestond, komt men
dus tot bet totaal 8x30x262=62,880 be
toogers. Nemen wij dus maar 65,000, om
rond getal te hebben.
't Moet waarlijk zijn, dat de geuzenbladen
van Brussel zeer moeilijk kunnen tellen. In
derdaad, Het Lciatsle Nieuios spreekt van
ver over de 200.000 betoogers en om zulks
te bewijzen, geeft het eene reeks cijfers der
aankomsten in de verschïllige statiën van
Brussel en omliggende.
't Is allemaal wel, die cijfers mede te dee-
len. doch daarom beweren, dat al de betoo
gers die naar Brussel getrokken waren aan
de Nationale betooging deelgenomen hebben,
dat is niet ernstig. Waarom dan ook aan de
Brusselsche herbergiers niet eens gaan vra
gen, hoeveel pinten zij gisteren meer vér-
kocht hebben dan op andere zon- of feestda
gen, om zóó uit te rekenen hoeveel betoogers
er in den ctoet waren
De Dernière Heure rekent als volgt
124.000, gekomen met bijzondere treinen;
40.000, gekomen met gewone treinen
50.000 van Biussel en omstreken.
Daarbij moet gerekend worden de massa
volk welke op de voetpaden stond te zien.
Eu het liberale blad vergeet ook nog de
cyclisten, en degenen die zich per rijtuig
naar Brussel begaven enz.. Dus moesten er
ver over de 225.000 zijn.
Ziehier eene trouwe opname van de betoo
gers der verschillige provinciën
Brabant had 1 uur 6 minuten noodig om
voorbij le gaan Antwerpen, die nochtans
zeer traag ging, alsof de beloogende libera
len naar eene begrafenis gingen, 27 mii-Aen,
Oost-Vlaanderen, 56 minuten, daar do Gent-
sche socialisten dapper opgekomen waren.
Het arrondissemedt Eekloo was in den stoet
vertegenwoordigd door een plakkaat en eon
Brusselsch ketje die het plakkaat droeg...
De West-Vlaamsche groep was rap voor
bij. 't Duurde maar 11 minuten. De betoo
gers van Henegouwen spanden de kroon. Zij
hadden 76 minuten noodig om voorbij te
trekken, doch het dient gezegd, dat hunne
rangen verre van regelmatig waren.
Luik was flauw: slechts 22 minuten, en
zulks ondanks kostelooze, verplichtende en
gedwongene deelnemers.
Limburg, Luxemburg on Namen, sloten
den stoet. Alle drie samen waren zij op 12
minuten voorbij. Dus was het juist 4 1/2 uren
dat de stoet noodig had om voorbij te trek
ken, of om juist te zijn, 4 uren 22 minuten,
daar de stoet acht minuten oponthoud gehad
had.
Antiklerikale bladen, meldden Dijnsdag
avond reeds, dat verscheidene treinen te
Brussel zijn aangekomen, met halve lading,
kwart lading en zelfs een drietal zonder la
dingAls dat nu ook al ten gevolge van
den algemeonen, nationalen, antiklerikalen,
geestdrift is....
Het vertrek te Aalst
Waar bleven de 2200 man
Zooals wij het beloofd hadden, zijn wij de
Aalslersche deelnemers gaan tellen, aan den
ingang en wij hebben liet gedaan zoo ge
wetensvol mogelijk. Om drie uren van den
morgen (laat ons zeggen van den nacht) wa
ren wij te been. We gingen eens zien op de
Groote Markt, aan de statie en aan het socia
listisch lokaal.
Er was nog schier geene beweging
doch we wilden do kans niet verkijken en
gingen U-rug naar 't Slalieplein, waar wij
met geduld de optrekkers afwachten. Einde
lijk hoorden wij van verre de liberale fan-
faar het Ongedierte der Papen aanheffen.
Wij hebben dan, niet per rei, maar één
voor één. de deelnemers geteld en wij kwa
men tot 980 man verschooning 't is 980
personen, want er waren veel kinderen, en
vooral, er waren buitengewoon veel vrou
wen bij. Bij die 980 man waren er wel 300
vrouwen doch dat was nog niet alles er
waren ook veel vreemdelingen inbegrepen
zoo waren er uit Erombodegom 125 man
misschien onkelen meer; ook uit Hofstade,
Lede en andere omliggende dorpen waren or
bij; en deze mannen cn vrouwen en kinderen,
allemaal bijeen, de socialisten, de liberalen,
de vrije demokraten, die van Aalst en de
omliggende gemeente, dit alles bijeen be
reikte het getal van 980 personen.
Telt daar nu de vrouwen en kinderen af
alsook de personen uit do omliggende ge
meenten hoeveel zouden er dan wel voor-
Aalsl overblijven Rechtuit gezegd voor
ons is de Aalslersche deelneming een mager
beestje geweest. 2200 man oificieel aangeven
ivoor Aalst éllen on met vrouwen en kinde
ren en omliggende gemeenten bij, nog geen
duizend personen bijeenbrengen, dal is geep
klein verschil.
De vorming van den stoet te Bruseel-
Dinsdag morgend, nog vroeg, kwamen de
betoogers, goed voorzien van alle soorten
van kartels, opschriften, enz. naar de verga
derplaats op de opgevulde bassijns afgezakt.
Nu en dan moeten de proletariërs, die te
voel naar de vergaderplaats trekken, plaats
maken en uit den weg gaan, om de prachtige
automobielen van MM. Van der Velde en
andero gekende miljoenenbezitters te laten
doorrijden.
Gansche legers rondleurders bestormen de
betoogers en bieden roode en blauwe bloe
men, roode en blauwe vlaggen, portretten
van Jansen, Hymans, Van der Velde te
koop aan. Hvmans beeft niet veel aantrok,
terwijl Van der Velde en Janson nog ai glad
verkocht geraken.
M. Max, burgemeester van Brussel, houdt
zich op onzijdig terrein. Hij mengt zich in
geene groepen cn koopt noch strikjes, noch
bloemen.
Terwijl de socialisten meest allen kaarten
dragen ten voordode van het algemeen stem
recht op 21jangen ouderdom, vragen de-li
beralen het stemrecht op 25jarigen ouder
dom.
Priester Fon-teyne', de Brugsche demo-
kraat, is met 34 demokraten afgekomen en
zoekt ook zijne plaats op in den stoet.
Meest al de kopstukken der liberalen en
der socialisten zijn n groep bijeen, daar zij
aan het hoofd van den stoet moeten gaan.
Van der Velde trekt zijn plan zoo goed
als hij kan. 't Is op hem dat alles draait. Men
zou waarlijk zeggen dat hij oen examen doet
voor toekomende minister-kabinetsoverste.
Verscheidene plakkaten worden gebracht
om in den stoet gedragen te worden. Op ver
scheidene dezer schilderijen ziet men kapita
listen, die door werklieden vermoord of
weggejaagd worden.
Wat Van der Velde, May, Warccqué,"
Solvay en andere schatrijke roode en blauwe
leiders daarover oordeelen is licht te raden.
Eindelijk kwaart voor 11 ure is alles in
gereedheid en kan do stoet vertrekken,
voorop eene afde.eling policieagenten cn
daarachter twee ruiters, een met eene roode
en een met eene blauwe vlag.
Daarna volgt de groep der roode en hlauwo
parlementsleden.
En ophoudend weerklinkt het van A bas
la calotte en de Internationale. Het is te
midden der grootste onverschilligheid, dat
de stoet opstapt. Hier en daar slaan eenige
roodo of blauwe partijgenooten, die liet zich
ontzien hebben zelf mede te gaan, en juichen
toe wat hen in den stoet best bevalt.
Aan den hoek der Anspachlaan begonnen
eenige Luiksche betoogers te roepen «Weg
met den Koning
Aan de Sint Nikolaaskerk braakten eenige
liberale studenten allerlei beleedigingen uit
tegen den godsdienst.
Eene bloemenverkoopster die het waagde
eene opmerking te doen, word omringd en de
policie moest hier tusschcnkomen on de
kerkdeur werd gesloten.
Hier en daar had de stoet eenige moeite
om zich een wog te banen door de menigte,
doch verder op in de richting van het Sint
Gillispark is er weinig beweging en schier
geen volk.
Om 1 ure 1/4 kwam bet hoofd van den
stoet op het plein van St Gillis aan.
Echter zijn er reeds veel deserteurs en de
koffiehuizen langs do haan doen goede zaken.
Hel dient gezegd to worden, dat liet bijna
vier ure was vooraleer de laatste betoogers
de plaats der bijeenkomst konden verlaten.
Zij hadden er uren en uren moeten staan
wachten.
Ook speelden de muziekon, welke op het
einde van don stoet marcheerden, namelijk
die van Luik, Namen, Luxemburg, bijna
niet. Die betoogers zijn letterlijk uitgeput.
Om 1 ure 45 beginnen op het plein van
Sint Gillis de verschillige meetings.
Daar namen het woord: de Viceren Franck
Hymans, Anseele, Van do Walle, Goppie-
ters, Debunne, Masson, Mansart, Hector
Denis. Van de Velde, Royer, Lampens,
Demblon, Buisset, van op de trapjes, welke
ter dier gelegenheid opgericht M aren.
De liberalen werden er door de woordvoe
rende socialisten, heel wat. over den haak
gohaald, onder de gecstdriftigste toejuichin
gen van he'jl de socialistische bende.
