Oorlogsberichten
00RL06SSCHIMMEN
De strijd in Belgie en Frankrijk
De toestand in Galictë
De Voorzorp m Rounienis
Aan de HelMscIie grensft
Be Inneming van Antwerpen
teei-en-twintigste jaargang nummer 14 3 CENTIEMEN HET NUMMER Zondag 17 en Maandag 13 Januari 1915
Van hst Oostelijk V«cfitterein
Strijd lüsschen Russen en Turken
De oorlog in de tucht
DE OORLOG TER ZEE
De Albaneesche kwestie
Niet overleden
Bouwen van Werkmanswoningen
Geredde Kunstwerken en OKdhedsn
Robert Van de Lanotte
DE VOLKSSTEM
ABONNEMENTEN!
Zos maanden 4 franken. Een-jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen ''van het land.
I' UITGAAF, 4 u. 's avonds 2= UITGAAF, 7 tl. 's avonds jtf
Pour toute la publicité commercialese! financiers du journal,
s'adresser exclusivement a l'Agence Réclame Godts, 2, Place da
la Bourse, Bruxelles.
AANKONDIGINGEN
BUREELEN
TE BRUSSEL I TEAALST
ld GODTS, 2, Beursplaats, 2 IV» 9, Kerkstraat, a
Telefoon A 3299 Telefoon 114
BestuurderJ. VAN NU FF EL-DE OENDT.
KI. aank. (1 tot 4kl. reg.) fr. 0,60
3® bladz. (de regel) fr. 1,00
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Fiuanc. aankon, (perregel)fr. 2,00
Sport (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuw6 per regel fr. 2,00
Recht.lierstoll. (per rogel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Commerciale en financieele aankondigingen zich uitsluitelijk la
wenden Agence Réclame Godts, 2, Boursplaats, Brussel.
Luttel trjds na de beschieting der stad.
De wintervorst houdt zijn hermelijnen
mantel breed-golvend over de aarde. Als
fladderende vlinders wemelen donzige
sneeuwvlokken, pluimpjes door de engelen
uit hun gulden wiegje geschud. Een gobelijn
van kristalijn-vonkelend,krakend en piepend
diamantgruis ligt in de eenzaam verlaten
straat. Eon onzichtbaar penseel toovert,
hiëroglyphisch, arabesken van fijngepeesd
anjelierkruid en irisgeblaart, op daken en
klokkelorens. In het nog rookend puin der
afgebrande woningen zingt de wind eene
ode aan don dood. Snerpend dringt de kou
door been en merg.
Aan den lioek der straat strompelt een
knaapje, hetwelk de verkleumde pollekens,
door aanhoudend blazen, poogt te verwar
men. Eene liefdevolle hand bond een dun
doekje op dit onschuldig kinderhoofd, maar
slechts ellendige lompen dekken tenauwer-
nood de bibberende ledematen. Het blauw
oogelijn is dof. Twee tranen biggelen de
fulpen wangen langs, waarop de blos der
kindsheid gloeien moest.
Klein Jantje woent. Het heeft honger
en koa.
Maar daarom alleen woent het niet.
f Zijn vader wierd, bij de inname der stad,
doodelijk getroffen en ligt thans ergens,
onder 'n graszode, weggestopt. En moeder,
ach bleef in de schamele woonst met drie
zusjes, zonder voedsel, zonder vuur... Hij
hoorde hunne zilveren stemmotjes krijschen
om brood hij zag hen de mollige handjes
bevend zoeken naar warmte.... En hij, hun
onmachtig broerke, bad hen niets te geven,
en langer kon hij de smarte der zijnon niet
aanzien het was hem te bang in de armza
lige hut, to nauw aan het hart, in do kamer
met uitgedoofden haard en ijsbloemen op
het venster, waar moeder, in het lijdensbed
neergedrukt, om heul en hijstand kruchte.
Nauwlijks heeft de kleine zich onttrokken
aan het tooneel van 't bitterste wee, of hij
wendt zicli verschrikt links on rechts, en het
woord bedelen ontglipt zijne lippen.
Bedelen? Ik, het kind van 'n eerlijk werk
man Dat nooitLiever zou Jantje
sterven En de groote kijkors, reine ziele-
spiegels, opslaande tot liet vensterraam van
een pasteibakker, murmelt hij Wat
overvloed Hoeveel lekkers O, kon ik
slechts oen broodje, éen enkel, bemachtigen
en aan moeJer en zusterkons dragen Maar,
waar ik mij ook aanmeld, overal zegt men
dat ik nog te klein, te zwak ben om te
werken en geld te verdienen...»
En de knaap spreidt de armpjes breed open
naar de uitstalling en drukt snikkend het
wezen tegen het vensterraam.
Een heor, in warmen pelsmantel gedoken,
heeft alles gezien en beluisterd. Hij pinkt
een traan wog en klopt Jantje bemoedigend
op den schouder.
Waarom weent ge, braaf kind
vraagt hij.
Vader is in den Hemel...Wij 'n hebben
noch hout, noch voedsel. Moeder ligt krank
te bed... Ach, mijnheer, moest gij haar en
mijne zustertjes zien zij hebben in twee
dagen nog niets gegeten...»
Maar zulks is ongehoord, vriendje.
Hoe komt liet toch, dat gij niemand uwe
ellende hebt aangeklaagd
Bedelen antwoordt Jantje, met
afschuw. Dat heeft moeder streng verboden.
En zij heeft er bijgevoegd, dat vader uit zijn
graf zou opstaan om ons te... vervloeken...
Doch ik wil werken, mijnheer mijne hand
jes worden straks zoo groot als deze van
vaderke-zaliger, zie...
De heer streelde ontroerd de bevroren
polsen van het knaapje en vergezelde het
naar huis.Hier trof hem oen ijselijk schouw
spel eene woning ten deele verwoest
de sneeuwstorm, die rondom den uitge
doofden haard woedt eene armzalige
slaapstede, waarin eene zieke vrouw rust,
omringd van drie halfnaakte bloedjes, die
reikhalzen om moederke-zoet de tranen van
het marmerblank gelaat te kussen. Een
gesmoorde kreet vertolkt het afgrijzen des
bezoekers, die de kranke ziet oprijzen, wen
ze mot verwijlenden blik haar kind toeflui
stert
Mijn God, gij lieht gebedeld
Zwijg, vrouw, uw zoon heeft een hart
van goud 1
Ach, mijnheer, snikte de martelares
die schaamte zal ik besterven... Ik beleefde
een tijd, dat niemand der mijnen de hand
naar eene almoes moest uitreiken... Mijn
echtgenoot was te eeniger tijde een voorbeel
dig werkman, een knap daklogger, stout en
boud...
Waar anderen niet durfden komen,
Stond hij te zingon, onderbrak Jantje.
Wat mijn aanbedem- kroost sinds zijn
afzijn te verduren had, Mpet God alleen.
Geen nood meer,^rave lieden. Rekent
op mijne bescherming, zegt de heer, met
vastberadenheid in de stem, terwijl hij op
het bed eene welgevulde geldbeurs neerlegt.
Hoeft deze schets dieper uitgewerkt
Zal ik de vreugdetranen tellen, door eene
gelukzalige moeder gestort de dankbeden
opsommen, uit vier vlekkelooze kindermon
den hemelzoet gestameld Neen,niet waar
Ah beseften alle rijken het onschatbaar
genot van weldoen aan de oorlogsschimmen,
die leven en wroeten, lijden en sterven in
den afgrond van rampspoed en lichamelijke
en onverdiende zielesmart
Petrus Van Nuffel.
Dyitsche bron
BERLIJN, 14 Januari (Wolff) Het artil-
leriegovecht in den omtrek van Niouwpoort
en ten Zuid-Oosten van Ieperon duurt voort.
Do vijand beschiet op bijzonder hevige wijze
Westende, dat woldra nog enkel een puin
hoop zal zijn. De vijandelijke torpedos zijn
verdwenen zoodra zij onder schot kwamen.
Ten Noord-Oosten van Soissons hebben
wij de hoogten van Vragny veroverd. Ten
Noord-Ooston van het kamp van Chalons
hebben de Franschen opnieuw verwoede
aanvallen gedaan rond Perthes. Op sommige
plaatsen kwamen zij tot in onze loopgraven,
doch konden er weder uit verdreven worden.
In de Argonnen en in de Vogeezen, niets
nieuws te melden.
Fransche bron
PARIJS 14 Januari. liet slecht weder
blijft alle bewegingen zeer bemoeilijken.
Op verscheidene plaatsen van het front
hebben nog voortdurend artilleriegevechten
plaats.
Ook rond Soissons duurt de strijd onafge
broken voort.
Nabij Berry au Bac heeft onze artillerie
groote schade aangericht aan de Duilsche
versterkingswerken
In het Argonnenbosch alsook verder op
aan de Vogezen en in don Elzas, was hot
betrekkelijk kalm.
Qyilsche broei.
BERLIJN, 14 Januari (Wolfi) Ten Zuid-
Ooslen van Gumbinne.n en ten oosten van
Lötzen werden Russische annvallen afge
slagen. In hot Noordon van Polen is de toe
stand onveranderd. In Polen, ten westen
der Weichsel duren onze aanvallen voort.
Langs do Pilica is niets nieuws to melden.
Rssssïscfoe bros?.
PETROGRAD, 14 Januari. De strijd in
de streek van Kara-Oergan duurt voort. Er
is nog geen aanwijzing dat de strijd ver
flauwt.
De Turken kunnen hier gemakkelijk hun
voorraad vernieuwen, doordien Erzeroum
niet ver af is. Veronderstelt wordt, dat de
Turken belangrijke versterkingen hebben
ontvangen, door troepon uit Konstantinopel,
Bagdad en Mosoel naar den Kaukasus te
zendon.
OosSenrHjksche bron.
In brieven, door vluchtelingen uit Lom-
berg te Weenen ontvangen, wordt een en
ander medegedeeld over het reven in de
Galicische hoofdstad. In de straten voeren
Russische militairen don boventoon. Het
wemelt er van Russen, beambten, lcpoplie-
deti uit Kief, Moskou, Seratof en Gharson,
die gedaan welen te krijgen dat bijna uit
sluitend Russisch wordt gesproken. De po
litie wordt uitgeoefend door burgers, voor
zien van dragonderssabels. Vermogende
studenten van de polytechnische Sehool doen
dienst op de electrische trams. De Pelrogra-
denf^d en de orthoduxe tijdrekoning ziju er
ingevoerd. De stadsschouwburg blijft geslo
ten, de bioscopen zijn leeg. De Galicische
ambtenaren, professoren en leeraren lijden
gebrek. De nog niet heropende Polytechni
sche School is in een hospitaal herschapen.
De gouverneur-generaal woont in het paleis
van den stadhouder, de stedelijke comman
dant in het gebouw der Oostenrijksch-Hon-
gaarsche Bank. De gasfabriek en electrische
centrale moesten uit gebrek aan kolen, het
bedrijf sterk inkrimpen. De straatverlich
ting is zwak. Het steunkomiteit deelt dage
lijks 23.000 rantsoenen voedsel uit. Van
deze weldadigheid leven ook professoren,
ambtenaren, grond-eigenaren en ingenieurs,
die allen werkeloos, zijn. De vrouwen van
aanzienlijke burgers vorkoopen in de straten
Poolsche bladen, voor zoover aan de druk
kerij niet de vergunning tot drukken is ont
nomen.
De bevolking is van de buitenwereld afge
sneden, maar hoeft ondanks de treurige toe
standen de hoop op een gunstige verandering
niet opgegeven.
DsiBfsche bron.
BERLIJN, 13 Januari. (Korr. Norden.) Vol
gens berichten uit Krakau heeft eergisteren
i Duitsch vliegtuig boven Warschau ge
zweefd en daar bommen nedergeworpen. Een
daarvan viel in de zeer bevolkte straat Moska-
vviski Prospekt, een andore ontplofte in het
pakhuis eener linoleuiüfabriek, waarin dien
tengevolge brand ontstond.
Fransche bron.
Uit Auxerre wordt gemeld, dat eon militair
vliegtoestel naby do Yonne is gevallen on dat
de loods op don slag gedood werd.
Nog de onderzeesche mijnen.
Eene mijn is dezer dagen op hot strand ge
worpen te Westkapel, in het eiland Walche
ren. De myn ontplofte er meteen schrikwek-
kenden knal. Stukkan yzor werden in alle
richtingen goslinger^ en in den omtrek bleef
geen enkele ruit geheel.
<j»-
Het Noorsche stoomschip Castor is in de
Noordzee gezonken. Volgens mededoeling van
don kapitein is liet schip blykbaar-op een mijn
geloopen. Do bemanning is, mot uitzondering
van een stoker, gered.Eon vrouwelyke dienst
bode is gekwetst. De bemanning is in Ham
burg aangekomen.
Herinneren wij in 'tkort wat er in de
laatste maanden in Albanië gebeurde.
Do mogendheden verlangden, om een
Albaneesch rijk te vestigen, onder regeering
van prins von Wied.
Deze slaat zijne tenten op te Durazzo, en
wordt gesteund door Essad Pacha, leidor
der toptaus.
De stammen van Valona zien zulks met
een slecht oog en toen prins von Wied Essad
Pacha mistrouwt en deze naar Italië doet
overbrengen, breekt een opstand los. Prins
von Wied wordt in zijne hoofdstad belegerd.
Do oorlog breekt uit on prins von Wied
vertrekt naar Duitschland.Onmiddelijk koert
Essad Pacha terug naar Albanië en met den.
steun van Italië, samen met Montenegro en
Serbië begint hij zijne werkzaamheden. De
stammen van Scutarie en Valona hebben
daarmede geen vrede,doch Essad Pacha heeft
zijne getrouwe toptans en hij houdt stand.
Nu werpt Turkije zich in den Europee-
schen oorlog en heel den boel ligt overhoop.
Italië neemt de gelegenheid waar, om zich
te Valona te vestigen. Om de orde te hand
haven, moeten er eenige sohoten gelost wor
den te Durazzo.
Zoolang dit optreden zich niet verder uit
breidt, is het zonder erg, en de Italianen
zullen zich wel wachten, zich nu aan het
Albaneesch wespennest te vergrijpen. Men
zal zich do vraag stellen Zal Italië niet te
gen wil en dank medegesleept worden Het
is heel onwaarschijnlijk, maar toch dient
opgemerkt te worden, dat de gebeurtenissen
er gericht worden door heel andere invloeden
dan de twisten der Essad-mannen.
De Roumeenscho krijgsoverheden zijn
thans druk in de weer, met het inrichten en
in orde brengen van hospitalen en ambulan-
ciën. Verscheidene openbare gobouwen van
Bucharest, scholen, enz, alsook allo onbe
woonde huizon worden te dien einde opgo-
eischt.
Verder zijn in geheel Roumenië reeds
komiteiten gesticht, voor doel hebbende het
aanwerven van geestelijke en wereldlijke
zieleen, verpleegsters, geneesheeren enz. en
het vervaardigen van verbanden enz.
Natuurlijk zijn dit voor het oogenblik
enkel voorzorgen.
Dinsdag avond, tusschen 6 en 7 ure, trachtte
een manspersoon uit Holland, denkelijk ko
mende van Philipine, langs Bouchaute in
België te komen,
Er werden zes schoten gelost de man
bleef dood ter plaats.
Men zegt dat in zijn bezit 150 brieven ge
vonden worden.
Tot nu toe is de naam van het slachtoffer
ons niet bekend.
Door de Duitsche kommandalunr te Ant
werpen is bepaald dat niemand meer met de
stoomboot Administrateur de Badts, van
Vlissingen naar Antwerpen mag worden
vervoerd, die niet voorzien is van een Duit-
schen pas. Deze bepaling zal zoo streng mo
gelijk worden gehandhaafd. Tot nu toe wer
den personen, die niet in het bezit waren
van een Duitschen pas oogluikend toegela
ten. Daar de meeste passagiers, die boden
naar Antwerpen wilden vertrekken, niet in
het bezit waren van Duitsshe passen, is do
Administrateur du Badts Maandag niet uit
Vlissingou vertrokken. Passen om uit Ant
werpen terug te keeren, worden in het ge
heel niet afgegeven.
Burgemeester De Vos, van Antwerpen,
heeft een schrijven aan de dagbladen gezon
den, om eens voorgoed een einde te stellen
aan sommige praatjes betrekkelijk de inne
ming van Antwerpen.
In dat schrijven, doet hij de volgende
punten uitschijnen
1° Antwerpen heeft zich niet overgege
ven, doch is door de Duitschers ingenomen,
nadat het Belgisch leger vertrokken was.
Het is dus onjuist, dat de burgerlijke over
heden de stad zouden overgegeven hebben'.
2° Wat de huilen forten betreft, deze wa
ren meest allen gevallen, vernield of ont
ruimd. De bevelhebber van het fort van
Stabroek liet zich met ziju fort in de lucht
vliegen.
Wat do verdedigingswerken betreft, die
zich overgegeven hebben, zulks werd gedaan
op schriftelijk bevel van de krijgsoverheid.
Hot is dus onjuist dat de burgerlijke over
heden de forten of verdedigingswerken over
leverden.
3° Antwerpen liet zich gedurende twee
dagen bombardeeren, om het legor toe te
laten weg te trekken. Nooit deed de bevol
king, noch het gemeentebestuur een poging
om zulks te vermijden. Integendeel, vóór
het bombardement begon, had de gemeente
raad aan de krijgso verheid doen kennen, dat
enkel de nationale verdediging, en niet de
belangen der bijzonderen, op het spel ston-
ddn,
4° Wanneer de stad door de verdedigings-
troepon ontruimd was, doch slechts dan,
zijn de burgerlijke overlieden tusschen ge
komen, om het bombardement, dat geen
reden moor had, te doen ophouden, daar
terecht gevreesd mocht worden, dat heel de
stad in vlammen zou opgaan. De burgerlijke
overheid gelukte in hare zending. Het was
haar recht en tovens baron plicht zulks te
doen.
Ongeveer 1500 huizen waren vernield of
beschadigd en de schade bedroeg reeds rond
de 50 miljoen franks.
5° Do geruchten volgens liet Bel
gisch gouvernement, in Holland een onder
zoek zou gedaan hebben, ton onzen laste,
zijn valsch.
Vraagt aan onze verkoopers
do boeken met 20 postkaarten
de portretten van onze Belgische krijsge
vangenen in Duitschland. Prijs fr. 1.25.
Eenige dagen geleden had Do Nieuwe
Rotterdamsche Courant gemeld, dat M.
Lieraert, burgemeester Tan Oostende, te
Rotterdam overleden was. De Belgische
bladen hadden dat bericht overgenomen.
Thans wordt uit bevoegde bron gemeld
dat M. Ltebaert zich in goede gezondheid
te Oostende bevindt.
tls zooveel te boter.
Aelstersche fiaamlcozo Maatschappij
▼OOR HET
TE AELST.
De algemeeno gewone vergadering dor
aandeelhouders zal geschieden op Maandag
1 februari 1915, te 10 ure 's morgends, in
de zaal van den Gemeenteraad, ten stadhuize
van Aolst.
DAGORDE®.
1. Verslagen van den Beheerraad en van
het College der Toezichters.
2. Goedkeuring van de balans en van de
rekening van Winsten en Verliezen.
3. Benoeming van eenen Boheeder en van
eenen Toezichter.
4. Mededeelingen.
Aelst, don 14 Januari, 1915.
De Voorzitter,
R. Moyersoen,
i
Het heropbouwen of herstellen
der Belgische steden.
De Internationale vereenig ing voor hel
behoud der steden en hovingen is onlangs
bijeengekomen, om de belangrijke kwestie
te bespréken, in 't midden gebracht door
haren secretaris, M. Ernest Culpin, en zij
heeft eenige dagen later haar programma
medegedeeld aan liet Koninklijk Instituut
der Engelsche bouwkundigen.
Die vergadering werd bijgewoond door de
beroemdste bouwkundigen van het instituut.
M. Raymond Unwin, hoofdopziener der
steden van het Britscho gouvernement, heeft
de rol geschetst van het groote \Verk dat
moet ondernomen worden. Aan de Belgen,
zegde hij, moeten al de noodige inlichtingen
verstrekt worden, om bon volledig in te
lichten, ten einde, als het ware, do noodige
gegevens lo vorzamelon, om aan de bouw
meesters de juiste ondorvindingsdokumonten
te bezorgen waaruit de bouwkundigen in
België en in Frankrijk nut zouden kunnen
trekken uit do oudervinding opgedaan door
de onafgebroken studiewerken der Engelsch©
bouwkundigen.
Men moet gedachten vooruitzetten waaruit
bepaalde ontwerpen kunnen voortspruiten.
De Voorzitter der Internationale Vereeni-
ginq voor het behoud der steden en hovin
genM. Montagu Harris, heeft do vergade
ring op touw gezet van eene konferencie in
den loop der aanstaande maand.
Die vergadering zal veraangenaamd wor
den door eene tentoonstelling van plans en
gravuren, betrekking hebbende op bot her
bouwen en herstellen van steden en gemeen
ten in betrekking met liet natuurschoon en
het nut voor do samenleving. Men zal na de
bijeenkomst uilstapjes houden naar Leich-
worlh en andore steden en hovingsteden,
merkwaardig door haar kunst- en natuur
schoon.
De Belgische regeering hoeft eenen
beambte van het departement van schoon©
kunsten naar het gewest van don IJzer ge
stuurd, rnet de zending er al de artistiek©
overblijvende elementen to verzamelen,
welke door een gelukkig toeval of door een©
zorgvuldige hand, bij lijds, aan de ramp der
vernieling werden ontrokken.
Die artistioke overblijfselen, waarmede
vier waggons werden gevuld, zijn naar
Den Haver gezonden. Al dio voorworpen
zullen verzameld worden in eene tentoon-
telling, welke ingericht wordl in Let ge
meentelijk museum dier stad.
Die artistieke elementen of fragementen
komen voort van do steden en dorpen,welk©
gebombardeerd werden of veibfanddon
Yperen, Niouwpoort, Loo, Lampernisse,
Alveringhem, Wulveringhem, Vino ken,
Nieuwltapelle, enz.
Te Diksmuide is er niets kunnen gorod
worden; de prachtige schilderij van Jordaens
Do Aanbidding der Drie Koningen on de
prachtig gebeeldhouwde hoogzaal-afsluiling
werden heiden door de vlammen vernield
tijdens den brand der kerk.
De artistieke voorwerpen, wolke kondon
gered worden, bestaan uit oude schilderijen
beeldhouwwerk, ivoor, gedreven koper,
gloiswerk, kunsltapijten (gobolyns) en ver
schillende oudheids- en kunstvoorwerpen
toebehoorendo aan do gemeenlen, aan da
kerken, aan de kleine plaatselijk© musea,
verder handschriften en archieven-monumon-
ton, welke gelukkig bijtijds in veiligheid
konden gebracht worden.
Door te redden wat nog kon gored worden
heeft men dus een goed werk verricht. Dia
kunstvoorwerpen, getuigenissen uit vroege
re eeuwen, van Vlaanderenskunstluister,
zullen dus niet verloren zijn voor het nage
slacht.
Erg jammer is hot evenwel dal zooveel
kunstschatten, onherstelbaar, dus voor
eeuwig verloren zijn.
VERLOREN Grootd Zwarts
TREKKOND, lange staart, lederen hals
band met koperen nagelen.
Goede beloning aan den lerugbrenger, bij
De Ryck-Limpens, Aalst.
TE KOOP S Engelsch PAARDJE
Eon schoone, kleine, bruine, dikke, vetta
Poney (ruin), voor 200 en eonigo franken.
Oorzaak vergrooling van handel geschikt
voor heenhouwer, hakker, zandman, e.ir.;
zeer goed werken.
Bij PIETERS, Koopman, Baarde gem.
WISSELAGENT
Esplanadestraat. 18, Aalst
Aankoop van titels.
Verwfsseling van koepons en vreemd gold.
