Hst Antwsrpsch Museum
van Schoone Kunsten
Van het Oostelijk vesMtsrreiii
De strijd aan de Dardansüen
De duikfeöoten-öQrlog
Hst Provinciaal Hulp
en Voeöingskomlteit
Cwen-fwiniigste jaargang nummer 74
Bestuurder: J. VAN
NUFFBL-DB QBNDT.
tijdens tiet bcssïïfeardememt
De toestand in Italië
OORLOG TER ZEE
Eenige bladzijden Geschiedenis
over do IJserstreek
3 CENTIEMEN HET NUMMER
Dijnsdag 30 Maart 1915
ABONNEMENTEN
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
f ÜIT6AAF, 4 tl. 's avonds 0 0- 2' UITGAAF, 7 u. 's atonds
Pour toute la puldicité commerciale et financière du jeurnal,
s'adresser exelusivement i l'Agence Réclame Godts, 2, Place de
la Bourne, Bruxelles.
BUREELEN
BRUSSEL TE
T E
Md 60 0TS, 2, Beurspïaata, 2
Telefoon A 3299
AALST
Irw HierKstraat, 3
Telefoon 114
AANKONDIGINGEN
KI. aank.(l tot 4kl. reg.)fr. 0,60
3* bladz. (de regel) fr. 1,00
4* bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ.aankon, (perregel)fr. 2,00
Sport (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuws per regel fr. 2,00
Recbt.her8toll,(per regol) fr. 2,00
Overly den (per regel) fr. 2.00
Commerciale en financieele aankondigingen zich uitsluitelijk
wenden Agence Réclaino Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
Op 3 Augustus 191-1, 10 ure, scheef Pol
de Mont, bestuurder van het Musuem, in
zijn dagboek het volgende
Gezien den zeer hachelijken politieken
w toestand, heb ik bevolon hot Museum voor
hot publiek te sluiten tot nader orde, en
onmiddellijk raaatregolon getroffen om
m den bomvrijenjteldor to doen ontruimen en
reinigen, ten einde er onze kunstschatten
- to kunnen bergen.
Reeds te 1 ure van den namiddag werd
or eon aanvang gemaakt met liet naar be-
neden dragen van de schilderijen.
Mijn bevel luidde
Eerat en vooral de kleinero of althans
gemakkelijk to dragen stukken van greote
waarde uit elk tijdvak, en dan, naarge-
lang heiwerk vordert, de groote stukkon.
Nu dat ons arm landje iu dozen oorlog
rechtstreeks betrokken is, zal het naar
r> alle waarschijnlijkheid, wel tot een hole-
gering en dan, zonder voel twijfel, tot een
beschieting van onze stad komen.
Ik schat dat er weken zullen nocdig zijn
om het grootste deel van onze schilderijen
in veiligheid te brengen.
w Liever weken en maanden te vroeg dan
maar eon enkelen dag te laat.
Liever geheel nutteloos dit werk gedaan
dan te laat te mouten herouwen, dat het
niot werd gedaan.
Rien ne sert de couriril faut partir d
n point, n
Terwijl men dus voorlging- het bsvel van
den bestuurder (onder dezo leiding) met de
meeste owzichtiuhuid uit te voeren, verlie
pen er vele dagen van angst en kommer,
want indien het vrij gemakkelijk, was de pa-
neolen van kleit.ere afmeting naar beneden
te dragen, was dit geenzins 't geval me! de
reusachtige schilderijen, waarvoor men e*n
kraan moest gebruiken om die door da val
len omlaag te laten.
Het personeel van het Museum bestaat in
normalen tijd uit 13 personen, dat getal, ge-
zien de belangrijkheid van het werk, werd
niet tien workliedon vermeerderd.
Hot zou tamelijk moeilijk vallen de ge
waarwordingen te schetsten, die onzen be
stuurder moet gevoeld hebben, toen hij die
meesterstukken, waarvoor hij op dit oogen-
blik geheel alleen verantwoordelijk was.
daar aan dio koorden zag bungelen boven de
geopende valluiken, waarin zij langzaam
verdwenen. Wat oen angst moet hij door
staan hobbon voor elk paneel, alvorens bot
beneden veilig was aangekomen wat een
angst en wat oou voldoening nadien, toen
a lies in de kelders in de meest volmaakte
orde was gerangschikt, zonder de minste
schram of stoot, zonder de minste beschadi
ging.
Op 18 AugusiliB waron de meeste sc1 Ti«-
rijon on het voortreffelijkste beeldhouwwerk
in do kelders geborgon en was het moeilijk
ste gedaan. Hot bonedon laten der schilderij
en, waarvoor men eene kraan kon bezigen,
was kinderspel, vergeleken hij het naar be
neden brengen der beeldhouwwerken, die
do<>r menschkrachten godragen moesten
■worden. Du heor bestuurder kan nog niet
be3t begrijpen, hoe dal alles is kunnon ge
beuren, zonder een der stukken to beschadi
gen, en nochtans gebeurde het. Het nprcokt
van zelf, dat eens de schilderijen in de kel
ner, er moest gezorgd worden om hen vorder
vo"r beschadigen te vrijwaren.
i»e keldergaten moesten opgestopt voor
mogelijke ontploffingen van projeciioïen en
on 12 Augustus schreef de heer de Mont aan
ons stadsbestuur, om het volgende te ver
krijgen
1. Een groot aantal met Scheldezand of
aarde gevuldo zakken.
2. Een hoeveelheid humus of droge mest.
Rovallon langs waarde schilderijen naar
beneden zijn gelaten bevinden zich in zaal
H en 1 en zijn aangebracht langsheen de mu
ren. De gewelven der zoogenaamde kelders,
die feitelijk goene kelders, maar wel doge-
lijk kamors zijn, vermits zij zich boven den
grond bevinden, hebben eene dikte van
ruim drie meiers. De temperatuur is daar
als in oone gewone zaal en vooral niet
vochtig, gevaar voor het beschimmelen der
kunstvoorwerpen was dus niet te vreezen.
Om do opening dezer vallen zooveel mo
gelijk to dekken en daar er fcgeen voldoende
zand of most voorhanden was, gebreukte
men de rugleuningen der zware banken, om
die zwakkere gedeelten te versterken.
Den bestuurder werd de vraag gesteld, of
geen der schilderijen ergens in do stad, of
daarbuiten geborgen werd, en bet antwoord
luide
Geen enJieie schilderij is uit het muzeum
xoeggpioeest on ik zal u noch moor toever
trouw en De uitstekendste meesterwerken
onzer kerken zijn ook bewaard.
Tusschen 16 en 20 Augustus, word er aan
den toezichtsraad der voornaamste kerken
mondeling (of schriftelijk modedeoling ge
daan dat hei muzeumheheer zich gehool tol
hun dienst stelde, om hunne meoslerstukkon
in veiligheid te brengen en zoolang te bewa
ren als dit moest nosdig blijken. Hetzelfde
voorstel werd gedaan aan enkele privaat-
vorzamalaars, die werken in hun bezit had
den van groote waarde, onder andere aan
graaf Dolafaillo, Oscar Nolebohm, baron
Delbeke, mevr. Ooms en Mevr. Oslerieth.
Van dit aanbod werd gebruik gemaakt
door O. L, Vrouwekerk, St. Augustinus en
St. Paulus ook door Mevr. Osterioth, do
heeren Dolafaille en Delbeke.
De heer Nottebohm en Mevr. Ooms, be
schikten zelf over sterke kelders, waar zij
hunne schatten in veiligheid konden bergon.
't Was vooral kanunuikCooreman.pastoor
van Sl. Augustinuskerk, een priester, en
kunstliefhebber, die het eerst van al dit
aanbod gretig aannam en al dadelijk al zijne
hem toevertrouw de schilderijen naar ons
Museum stuurde, waartusscheu wij de vol
gende van overgroots waarde hier aanstip-
pen
1 Rubens. «Maria door de heiligen vereerd»
2. Van Dijck. Augustinns' Ontheffing
3. Jordaons. Marteldood van de Heilige
Apollonia
Alsook werken van Spierinclcx. Twee
groote landschappen met vooistellingon uit
het leven van Augustus, en al de tafereelen
van G. Van Herp en andoren, dio bet midden
schip versieren.
De kerkfabriek van O. L. Vrouw, was
ook dadolijk bereid en zond
1. Id., Oprechting van het Kruis
rioluik.
2. ld., Afdoening van het Kruis id.
2. ld., Maria's Hemelvaart»
Buiten deze drie stukken van onschatbare
waarde, nog een viordo Rubens.
•l.Rubo;i3. «Opstanding van don Heiland»,
drieluik. Vleugels St Joannes de Dooper
en St Marten.
5. Fr. Francken, De Heiland te midden
van doktoren drieluik.
6. Olto Venius, Laatste Avondmaal
7. M. de Vos, Bruiloft te Kana
Van Sint Paulusherk ontving men
1. Rubens, Christus gegeeseld
2. Van Dyck, - Christus valt onder het
kruis
3. Jordaens, Christus aan het Kruis.
4. D. Teniers, - Do 7 Werken van Barm
hartigheid
Verdor werken van H. Van Baelen, Fr.
Francken, Craoyer, Martin de Vos, e«*z.
Tot geiuststolling van het publiek, kun
nen wij ook meedeelen dat het belangrijk
drieluik uit de kerk van Maria ter Hoyde,
werk van een onbekende löeeuvvsehe
meester, eveneens in ons Muzeum werd
bijgezet.
Morgen vervolg en 3lot.
AA.LST, 26 Maart, Duitsche koraman-
danlur.
Op d» Maashoogten, ten zuidoosten van
Verdun, poogden de Franschen bij Combes,
door stö'ke aanvallen zich van onze stellin
gen me«*ster te maken. Zij werden na een
hardnekkig gevecht terug geworpen.
De gevechten om den Hartmannsweilers-
kopf duren nog voort.
Fcansshe bron,
PARIJS, 25 Maart. (ITavas). Ten
Noorden van Atrocht trachtten dn Duitschers
twee aanvallen uil to voeren op hot bolwerk
van Notre Lame de Lorette. Deze hadden
plaats in den nacht van 23 op 24 Maart.
In Champagne werd oveneens een aanval
iu don zcilfdun nacht tegen een kleine ver
sterking bij Boau-séjour afgeslagen door
een zoor levendig" optreden der artillerie.
Op den 24 sloegen do Franschen drie aan
vallen op houvei 196 af. In Aryonno vielen
do Duitschms Fontaine Madame aan.
Bij Eparges sloegen do Franschen drie
Duitsche tegenaanvallen af. Op hot overige
front valt niets vermeldenswaardigs voor.
AALST, 26 Maart, Duitsche komman-
daulur.
Russische aanvallen op de Sen Engen, ten
Ooslou van Auguslow, werden afgeslagen.
Oestenriiksche bron
WEENEN, 26 Maart.
In de Rarpathen hebben onze troepen
sterke Russische aanvallen op den Uszoker
pas. teruggeslagen. De strijd dnurt nog
voort. 15o0 Russen werden gevargen geno
men. Nabij Wvssow is een vijandelijke aan
val mislukt.
Aan het zuidelijk gevechtsterrein hadden
in de laatstedagen artilleriegevechten plaats
aan den Donau en de Save.
De algemeene toestand is onveranderd.
PSmsssscüs© bron.
PETROGRAD, 24 Maart. (P: T. A.) Door
den grooten generalen staf wordt het vol
gende medegedeeld
Op den rechteroever van de Narew, op
het l'ront tusschen de Schkwa en do Orjitz,
met inbegrip van don rechteroever van de
laatstgenoemde rivier, namen do gevechten
om het bezit van geïsoleerde steunpunten
een meer algemeen en uiterst lieftigkarakter
aan
De Duitschers, die hier aanzienlijke strijd
krachten aanvoeren, verdedigen hun stellin
gen met hardnekkigheid. Hun vuur is zeer
hevig en mei hun talrijke versche contin
enten doen zij krachtige tegenaanvallen.
Inlusschen maken onze troepen langzame
vordeiingen, zich moester mijtend van de
loopgraven en hoogten. Vermelding verdie
nen de gevechten van man togen man, bij
Uahk, Karsk en Jednorojels, waar onze troe
pen, die moedig en met volle toewijding
streden, een succes behaalden.
Aan den linkeroever van den Weichsei is
een verandering van boteekenis in den
toestand gekomen. De Duisschers werden
gedwongen de hoeve van Domanewits aan
de Pilitza te ontruimen, waar wij ons ver
sterkten. De tegenaanvallen van den vijand
in die streek werden afgeslagen.
In de Karpathen ltwamon onze troepen
vooruit en maakten zich in den loop van den
dag meester van verscheidene hoogten op
het front tusschèn de wegen naar Barlfeld en
Uzolt. Overal bleven de vijandelijke tegen
aanvallen zonder resultaat.
Den 22 dezer deden de Duitschers weer
een vergeefschen aanval op de hoogte 992
bij Koziouwlta.
sneden, zoodat de mijnon direct naar de op
pervlakte komen, waar ze dan op do gebrui
kelijke manier onschadelijk worden gemaakt.
Misschien is er verband tusschen deze
nieuwe methode van mijnen 7isschen en het
onrustbarend getal losgeraakte mijnen, die
op onze kusten stranden.
Halbansche bron
ROME, 25 Maart. (W. B.) Het «Gior-
nale d'Italia» schrijft in een hoofdartikel,
getiteld «De vrije hand voor de regeering»
Ten gevolge van de verdaging van hot par
lement kan de aandacht op den internatio
nalen toestand geconcentreerd worden. Het
volk moet eensgezind, rustig en ordelijk zijn
bereid tot alios, wat de Koning bevelen zal.
Do «Nuova Antolozia» bespreekt de ge
volgen van een oventueelen, zelfs zegevie
renden oorlog voor Italië, en houdt daarbij
rekening met een verlies van minstens een
half millioen menscken, ontzaglijke verhoo
ging der belastingen en venniudering van-
het Tolksvermogen.
De toestand
MILAAN, 25 Maart fW.B.) De Avanti
bericht, dat de prefekt van Vicenza in een
redevoering gezegd heeft, dat maatregelen
moeten worden getroffen voor de terugge
keerde uitgewekenen, waarvan er 31.000 in
zijn provincie aan de grootste ellende ten
prooi zijn. Voorloopig heeft de regeering
daarvoor 200.000 lire tor beschikking ge
steld, maar er is ook werk noodig.
In hooi. Venetië komt het bijna dagelijks
tot betoogingen en plunderingendoor hocge-
rigo vrouw on.
Turksche b«*on(
CONSTANTINOPEL. 25 Maart. (W. B.)
Naar aanleiding van het bericht uit Genove
in de buitenlaiidsche bladen, volgens 't welk
de Britsche kruiser Amethyst tot Naga ra
doordrong on daar zwaar beschadigd werd,
verklaart het telegraafagentschap Milli, dat
de commandant van hot genoemde schip, dio
ongetwijfeld hot buitengewone govaar kent
waaraan hij zich zou blootstellen wanneer hij
do bedoelde plaats nadorde, zich op gemak
kelijke wijze met roem overladen wil, door
zich zulk een vermetelheid toe te schrijven.
Het lot van de Bouvet die in den grond ge
boord werd, zonder dat zij Nagaraook slechis
uit de verte had gezien, is de beste weerleg
ging van deze bewering.
Gi'iüksslie fos-on.
ATHENE, 25 Maart. De schepen van de
verbondenen zyn eergisteren weerde Darda
nellen binnengevaren, begeleid door talrijke
vaartuigen ou my ven vegers. Do beschietiug
is hervat.
Fransohe bron.
PARIJS,25 Maart. De New ork Herald»
ontving uit London het gecensureerde bericht,
dat de troepen der verbondenen bezit hebben
genomen van de eilanden Lemnos. Tenedos,
Imbro3 en Samothrake. Over lint verdere lot
van deze eilanden /.al de beslissing na het
sluiten van den vrede vallen.
Naar aanleiding van een bericht, dat de
Forerivierwerf te Quincy in Massachusetts
onderzeeërs b<»u\vt en dio in siukkon naar
eon der oorlogvoerenden verscheept, heeft
de minister van marine Daniëls een onder
zoek gelast. Deze verklaarde, dat een der
gelijk ouderzook reeds kort gel oden had
plaats gehad op aandringen van Bernstorff,
doch toen kon do beschuldiging niet slaande
gehouden worden.
De zee mijnen
In een arlikpl in eon Hollandsch blad,
wordt over losgeraakte zeomijnon geschre
ven
Bij het mijnon vegen wordt tegenwoordig
door de Engelscbe marine gebruik gemaakt
van oen vinding van den Schout bij nacht
Ronurch, waarhij siuclits één sloepboot noo
dig is. Bij deze verbeterde mijnenvegorij
worden do ankerkabela dor mijnon doorga-
van Oost-ytaaüideren.
Reeds verschillige malen hebben wij ge
sproken over bet Nationaal Hulp- en Voo-
dingskomiteit, doch vele lozers weten niet
veel, over het doel dezer instelling, den oor
sprong en de inrichting.
Het provinciaal Komiteit van Oost-Vlaan
deren heeft thans een verslag afgekondigd
van hare werkzaamheden, sinds de stichting
tot op 28 Februari 1915. Daarin komen be
langrijke inlichtingen voor, over de stichting
van hot Nationaal Komiteit en van hel Pro
vinciaal Komiteit, en wij moenen goed te
doen onzen lezers daarover een en ander
mede te deelen.
t Zal ook het zijne bijdragen, ora aan de
bevolking bater te doen uitschijnen, hoe
kostbaar de hulp was, ons in doze omslan-
tligheden verleend, door de edelmoedige
natie, de Vereenigde Staten van Noord-
Araerika.
Het verslag is enderteekeud door do leden
van het bureel van het Komiteit, heeren Jan
de Hempiinne en Constant Heyndurickx,
ondervoorzitters, Jaak Feyerick, schatbe
waarder en Arthur Ligy, sekretaris.
Ziellier het verslag
HOOFDSTUK I.
ALGEMEEN OVERZICHT
I. De oorsprong
De oorlog had voor onmiddellijk gevolg, in
Belgie handel en nijverheid bijna geheel
stil te leggen.
Zooals men weet is de Belgische grond
niet bij machte, de inwoners te voeden.
Om toe te komen, moet het land in nor
malen tijd, enkel in voedingswaren de over-
groote boeveelheid van 1,450,000 ton
tarwe, 123,000 ton rogge, 475,000 ton
mais, 110,000 ton rijst, boonen, erwten,
vitsen, enz. invoeren, samen 2 miljard
158,000,000 kgr.
Hoe zou dus België geleefd hebben, den
dag,waarop alle gemeenschapsmiddelen met
den vroemde afgebroken waren, dat de
zwarte kosten van een bezettingsleger
moesten gedragen worden, dat tor plaats
alles nam wat liet noodig had, en dat B«-lgië
van overzee geen voedsol meor bekwam
De landbouw scheen goed voorzien voor
den winter. Do oo.;st was prachtig geweest,
de aardappelen hadden goed opgebracht do
landbouw had dus een voorraad. Doch, in
de nijverheidscentrums was liet vraagstuk
des te angstwekkender, want men kun de
duizenden werkliodun, die door het werk
verlet goen loon meer ontvingen, toch niet
zonder hulp laten.
In allerijl moest hulp verschaft worden
voorraden aankoopon, zich voorzien togen
liet slecht seizoen.
Do gemeentebesturen deden hun plicht,
lo komiteiten worden dadelijk ingo-
Lokalu
richt. Men nam zijn toevlucht lot da
liefdadigheid en de krachtinspanning had
voorloopig bij val.
Doch, alsof de taak welke iedere gemeente
of stad te dragen had, nóg niet zwaar genoeg
was, kwamen weldra van alle kanten, dui
zenden vluclitolingen uit Limburg, de pro
vincie Antwerpen, Brabant, liet Ooslon van
Vlaanderen, naar de onbezette stroken hulp
en schuilplaats vragen.
Te Gent hieven dagen en dagen duizenden
vluchtelingen in het feestpaleis der tentoon
stelling.
Alle uren kwamen er nog bij, die eene
schuilplaats zochten in de scholen, toevlucht
oorden, enz. In de omstreken van Gunt, in
dorpen en steden, ontmoette mon overal
groepen. Wie die droeve dagen medego*
maakt heeft, kan zich rekenschap geven-
welke bekommeringen dezen moesten heb,
ben, die de taak op zich genomen hadden,
voor dezo ongelukkigen te zorgen en teven»
do goede orde te bewaren. Vier maanden
lang nam het schepencollegio van Gent dezo
zware taak waar, met eene onuitputtelijke
toewijding. Dank aan zijn werkzaamheid en
zijne krachtdadigheid, gelukte beter in, to
zorgen dat niet alleen Gent, maar ook de
aanpalende gemeenten en een deel der pro
vincie bevoorraad werden. In der waarheid
moet gezegd worden dat allen aan M. Braun
en zijne medewerkers veel verschuldigd zijn.
Ongetwijfeld was de stad Gent, door baar
krediet en door de middelen waarover zij
beschikt, alleen in slaat was voor andoren
tor zelfdertijd als voor zich zelve te zorgen.
Doch 't was ook noodig dat de bestuurders
genoeg voorhandneming hadden en voldoende
bijgestaan werden.
Een provincieraad bijeenroepen, om de
noodige maatregelen te nemen, dau-aan
moest niet gedacht worden en diensvolgens
as do gemeenteraad van Gent wel het
eenige wettelijk organism, wiens werking
doeltreffend kon zijn.
't Akkoord met den gouverneur der pro
vincie en mot de Bestendige Deputatie, aar
zelde do gemeenteraad ook niet het sohepen-
kollegie in zijn streven te ondersteunen. De
eendracht had don beste uitslagen.
Zoolang Vlaanderen niet bezet was en de
betrokkingen met den Oceaan niet verhin-
herd waren, kon er voorraad binnenkomen.
Langs de vaart van Terneuzen, dat scl.oone
en zekere kanaal, konden de schepen aan
de kaaien en andere haveninrichtingen van
Gent, alle soorten voorraad brengen, zooals
granen, kolen, enz. En zoolang de vijande
lijke troepen slechts door hot Zuiden der
provincie trokken, om zich zoo spoedig mo
gelijk naar Frankrijk te begeven, konden de
lokaio inrichtingen hun weldoende werking
voortzetten.
(Wordt vervolgd.)
Bij een toerken per rijwiel.
't Eersto dorp dat we ontmoetten waa
Mariakerke, wiens dikke, maar korte toren
daar nog zoo landelijk staat tusschen den
straatweg en de zee.
Mariakerke werd eene badplaats in 1868.
't Is nu als eene vooi Btad van Oostende, met
een prachtig strand, dat 's zomers ook we
melt van eene vroolijke, door het fortuin
begunstigde menigte. Te Mariakerke bezoekt
men liet museum Strackó, zeer merkwaardig
voor de beoefenaars der natuurlijke historie.
Weldra bereikten we Raverszijde. Een
veertigtal jaren geloden stond bier aan den
voet der duinen nog een vierkante, plompe
toren, schilderachtig begroeid met klimop,
't Was de oude toren van het eens zoo bloei
end visschersdorp Walraverszijde of Ravers
zijde, wiens naam nog alleen in dien van 't
klein gehucht bestaat. In 1400 waren de
visschers van Raverszijde om hunne stout-
moediijheid b-keud en zijne kooplieden dro->
ven handel op de markt van Rijsel. Ravers
zijde rustte mot andere kustplaatsen een
oorlogsschip uit, om dezeeroovora te bevech
ten. Onze visschers hadden in de 15° oeuw
nog al eens last. van de heruchLe piraten.
Visschers werden gevangen genomen en
kregen hunne vrijheid slechts terug, na liet
betalen van een hoogen losprijs.
Onze zeelieden besloteu zich dus to verde
digen en maakten kort spul met gevangen
schuimers. Dit ondervond do gevreesde Joos
van Aelst, een der wreedste roovers.
Op Paschen 1417 vorscheon hij voor
Oostende. De Oostendonaars staken onmid
dellijk in zee en namon den bandiet en zijne
gezellen gevangen. Den volgenden dag kre
gen de schuldigen hunne straf: allen werden
onthoofd, en de rompen langs 't strand leu-
loongestold. Mathijs van Aelst, de zoon van
Joos, was woedend bij 't vernemen van den
dood zijns vaders en zwoer Oostende iu asch
te loggen. Maar ongelukkig voor hom, werd
