Het Romeinsche Vraagstuk
17
d°if Br^i;- 8, Piac8 dg 1^u^r^_8n 6, Eream, Ba!IJiaga Loni^^ j
Vrijdag
Febr. 1922
DE SOUDDOLKEN
Saeiailsfsfi es? dienstplicht
Erge zsslk is Srassagl®!»
teslag cp ®sa Briefer dar
Kristen® schoten
D® CssifsF2sstÊs te Genua
Wat ËBltsslïSand ons nog moet
Kerkstraat, 9 en 22, W.- Tel 114 jD A T—2^RGA»? NUMMER M
-T^K-u -g>AC3-I3X-,AI3 - a CENflEMEM - WEKELIJKS 0.50 - Uitgever: J. Van No*ra,Da Oan»
H. Faustinas
J Zon op 6,57 onder 5,42
5Laatste Kwartier den 48
Zooals Bekend, dagteekent het
Romeinsche vraagstuk uit 1870,
onmiddellijk 11a de bezetting van
Rome. Het staat in verband met
het toenmaals opkomende natio
nalisme het streven naar de ver-
eeniging van al de Italianen onder
één gezag.
Feitelijk is het Romeinsche
vraagstuk zoo moeilijk op te lossen,
omdat er tot nu toe geen modus
vivendi gevonden werd, om twee
tegenstrijdige beginselen te verzoe
nen Het eene betreft het hooger
belang der kristenheid, die het recht
opeiseht voor haar Opperhoofd op
volledige onafhankelijkheid; het an
dere spruit voort uit het nationaal
gevoel der Italianen, van hunne
staatkundige eenheid niet verbroken
te zien.
Ongelukkig hebben de ongods
dienstige partijen en de Loges se
dert 1870 deze nationalistische
kwestie steeds uitgebaat, om er
eene anti-Pauselijke en vandaar
eene anti-godsdienstige beweging
van te maken. Die feiten zijn vol
doende bekend, om er nog op terug
te komen.
De nieuwe Italiaansche regee
ring had wel het besef van den ernst
van dien toestand, toen zij trachtte
eene oplossing te vinden voor de
zoogenaamde waarborgenwet van
18 Mei 1871. Deze wet erkent in
beginsel den Paus als souverein,
een gemediatiseerd souverein, met
den rang en de immuniteit der re-
geerende vorsten.
Hij heeft, volgens deze wet,
recht op koninklijke eer, en in de
uitoefening van zijne hooge gees
telijke waardigheid is hij onafhan
kelijk en onverantwoordelijk ten
opzichte van het civiele gezag. De
onschendbaarheid strekt zich terri
toriaal uit over de paleizen, die Hij
bewoont en anderzijds op het per
soneel van het Vatikaan.
Hij mag behouden zijne edel-
wachten en zijne Zwitsersehe lijf
wacht. In vergoeding voor de ver
loren inkomsten zou liij recht heb
ben op een jaarlijkseh inkomen van
ongeveer drie millioen.
Deze wet, die blijkbaar eene po
ging was, om de verhoudingen mo
gelijk te maken, heeft eene groote
fout zij vormt geen verdrag, geene
overeenkomst, zij is eene eenzijdige
opgedrongen wet, eene wet bijge
volg, die altijd herroepbaar is. Zij
bindt zelfs niet dengene, die ze ge
stemd of voorgesteld heeft, want zij
kan door eene andere wet ingetrok
ken worden.
cile du Vatican, vol. II, b, 478)ze
beoordeelt
De onafhankelijkheid, de veiligheid,
de waardigheid van het hoofd der katho-
lieke kerk hangen af van een stom meer
derheid in het Italiaansche parlement,
v an den eenen dag oj) den anderen kan
een opgewonden stemming den H. Stoel
1 het Vatikaan ontnemen en kan do Op
perherder door de Italiaansche carabi-
neri od straat gezet worden.
Wij lezen in de Standaard
De kwestie van de Zondagrust in het
j IVOni'l 1 r virr.vrl /Itv. ïr, Jav, Ja,, a-.Iai,
De liberale eii socialistische par
tij en van alle landen, ook in Belgie,
hebben sedert 1870 steeds dien toe
stand goed gevonden, althans nooit
afgekeurd, Daarom is het merk
waardig aan te stippen, hoe het
groote liberale orgaan van Neder
land, De Nieuwe Rotterdamsehe
Courant dezer dagen beschou
wingen gaf over de verhoudingen
van liet Pausdom tot Italië en de
andere landen der wereld. Het is
een teeken, reeds meer dan eens
hier aangetoond, dat er sedert den
oorlog iets veranderd is in de opvat
tingen, ook van andersdenkenden,
ten opzichte van Pauselijke macht
en invloed
den Paus, de vrije uitoefening van zijn 1™.
geestelijke functie, in acht, dan zou |£0f!d3grjsi sa m DagSsteiioji
denkbaar zijn een akkoord tusschen den I
Pans en den Ih liaanschen Staat, be
krachtigd door alle mogendheden, die
m betrekking staan met den Heiligen
Stoel. Dit akkoord zou tegelijk de super-
nationale positie van den Paus als hoofd
van de katholieke kerk moeten regelen.
Deze beschouwingen mogen voor een
protestant wat zonderling klinken, van
katholiek standpunt zijn zij zeer begrij
pelijk. Bovendien moet men niet verge
ten, dat zij in Italië, waar tot 1870 de
kerkelijke staat p.nder Pauselijk bestuur
stond, een geheel ander karakter krijgen.
Ziehier hoe een man van gezag;
llivier (l'Eglise et l'Etat au Con-
Ollivie
DOOK
PAUL FEVAIi
23* Vervolg.
"Wie zou het gelooven? hij hatl zelfs
.den moed eene sigaar aan te steken.
Benedikt was nog altijd als met stom-
heid geslagen liet volle daglicht viel
nu op zijn gezicht, waarop de schrik te
lezen stond. Van tijd tot tijd keerde hij
"i.l bet minste gerucht zijn hoofd met
schrik naar de kruisramen om.
Komaan, mijn beste Benedikt,
maak u maar niet, noodelooe ongerust
zeide eindelijk do ondergraaf, dezen
morgen hebben wij nog niets te vreezen
Uij kont de gewoonte van die duivels-vau
wdden. Te Parijs, zoowel als in de bos-
sehen werken zij alleen des nachts.
Gij hebt gelijk, riep de eigenaar
Uit; wij hebben nog den gansclien dag
yoor ons om hem te doen vatten
larb ui°tndergTaaf bïrStte iu 0011 Iuideu
5n bij het is niet moei
lijk eene duidelijke beschrijving van
iT^rYen^U de «aar 3enkt
gijj dat f owah in een herberg overnacht
heef?*1D 10 ceu homeubèld kwartier
^Benedikt liet het hoofd opnieuw zak
Zeker is het-, dat de Paus op het oo-
genblik geen territoriale souvereiniteit
I meer heel't, maar toch heeft hij een ze
kere internationaal rechterlijk erkende
souvereiniteit behouden. De geeant-
schappen bij het Pauselijk hof zijn het
duidelijk bewijs, dat- de Paus en de Hei
lige Stoel als een souvereine macht wor
den beschouwd, ook al heeft hij geen ter
ritoriale souvereiniteit.
I Deze souvereiniteit bestaat in de posi
tie vau gelijkwaardigheid, die de Paus
tegenover de andere souvereine machten,
de stalen, inneemt. Want de afschaffing
van de territoriale souvereiniteit van den
Paus heeft niet kunnen onderdrukken
zijn internationaal rechterlijko positie.
Deze positie van den Paus is ook niet ge
baseerd op de garanticwet van 13 Mei
1871, omdat deze als wet alleen geldt bin
nen het territoor van een staat en geen
internationaal rechtelijke betrekkingen
kan scheppen tusschen een lichaam en
andere staten, maar op internationaal
gewoonterecht. De garanticwet is bin
dend voor Italië, maar door den Paus
nimmer aanvaard of erkend, kan zij
niet de beteekenis hebben van een vre
desverdrag tusschen het voormalige
hoofd van den kerkeiijkon staat en het
gouvernement van Rome, dat zijn plaats
heeft ingenomen.
De stelling, dat de Paus voor de vrije
uitoefening van zijn geestelijke functie
een territoriale souvereiniteit zou noodig
hebben, is door de geschiedenis na 1871
'weerlegd. Toch blijft de positie van den
Paus onzeker en is voor den vroegeren
Kerkelijken Staat nooit een internatio
naai rechtelijk zuiver-omschreven posi
tie van den Paus in de plaats getreden
Dit is natuurlijk ook het'gevolg daar
van, dat de Paus zich nimmer bij de
garantiewet heeft neergelegd.
Maar dit was moeilijk van hem to ver
wachten, omdat het een eenzijdige daad
was, waarin hij volstrekt niet is gekend.
.Neemt men nu het hoofdargument van
Zoo wij maai- een of twee-weken
I voor ons hadden, vervolgde de onder-
Cf, dan zou Towaïi zeer zeker in onze
len vallen. In de omstreken van Pa
rijs zijn er weinig holen, geschikt, om
wilden er in te verbergen en de politie
zou hem weldra op het spoor zijn. Maar
wie weet, wat er hier den volgenden
nacht zal plaats vinden?
i Ik kier niet slapenzeide Be-
inedikt die van het hoofd tot de voeten
sidderde.
Bat zou ik u ten minste raden.
Maai- Benedikt was feeds van plau
veranderd. L
Kr was in den muur achter iu de al
koof een gat gemaakt, waarin een groote
tenon mand stond, die hij niet mee ken
nemen en die hij zelfs niet ten koste van
late n Z0° aI*eeu *u kuis wilde achter
Of liever, zoo hernam liij op leven-'
uigon toon, ik zal mijn huis en mijn
[turn vol agenten laten komen. Ik zal
gendarmen hier hebben... al moest ik
tien frank voor ieder betalen
Dat zou een heel goede voorzorgs-
maatregel zijn, zeide de ondergraaf, ter
wijl hij zicli naar hein toekeerde, maar
dat is nu niet goed.
En dat waarom?
Omdat ik het niet vrR
Hunne blikken ontmoetten elkan-
Hiemit blijkt, dat ernstige libe
rale bladen niet de Etoile die
niets kent dan schelden, noch de
Gazette die er mee spot het
belang der Pauselijke macht begin
nen in te zien en de noodzakelijk
heid hegrijpen van eene billijke op
lossing van het Romeinsche vraag
stuk. B
Dit wil echier niet zeggen, dat
boven aangehaald artikel vrij is van
onjuistheden. Dit werd reeds van
katholieke zijde door den Tijd
aangetoond. Wij bepalen ons hier
enkel tot de bewering, dat de ge
schiedenis, na 1871, de stelling
heeft weerlegd, dat de Paus voor de
uitoefening van zijn gezag eene ter
ritoriale macht zou noodig hebben.
Dit is volstrekt niet weerlegd, en
wij vragen ons af, waar de Nieu
we Rotterdamsehe Courant de ar
gumenten hiervoor vindt. Het is in
tegendeel in den oorlog gebleken,
dat de toestand van den Paus, in
een der oorlogvoerende landen op
gesloten, moeilijk en gewrongen
was, en dat het enkel te danken is
aan welwillendheid en diplomatisch
beleid van wege de oorlogvoeren
den, dat het onduldbare van den toe
stand eenigszias verzacht werd,
wiaw icui vac tiuuua^i nop aai uw
dagbladbedrijf werd dus in den jongstcn
I ministerraad besproken. De minister
raad heeft besloten dat het initiatief' van
een dergelijke hervorming van de Regee
ring niet mocht uitgaan.
Het wetsvoorstel op de Zondagrust
in het dagbladbedri jf zal dan ook door
enkele volks vertegen woordgiers worden
ingediend. Het parlement "zal zicli dus
hebben uit te spreken.
W elke ook dc uitspraak van het par
lement weze, een feit is het dat do Bond
.van Letterzetters, bij de aanstaande her
nieuwing van de collectieve arbeidsover
eenkomst, den eisch tot volledige Zon
dagrust zal doen gelden.
Velschillende gewestelijke af deelin
gen hebben reeds dagorden in dien zin
gestemd.
Onmiddellijk heeft de liberale pers
vuur gevat en bekampt het wetsontwerp
uit naam van de vrijheid en van 's lands
belang. Een liberaal blad is zelfs zoo
vriendelijk den lieer Moyersoen den erf
genaam van M. Wouters te noemen.
De heer Moyersoen nochtans heeft
getracht aan het voorstel van M. Wauters
eemge verzachting toe te brengen Zoo
wordt de verkoop van dagbladen 's Zon
dags toegelaten, wat niet het geval was
bij het vroegere voorstel. Verder zou het
in buitengewone omstandigheden, aan de
dagbladen toegelaten zijn 's Zondags te
verschijnen. Ze zouden dan per telefoon
verwittigd worden.
Deze laatste bepaling zou, in prak
tijk, zeer dikwijls onuitvoerbaar zijn en
bepaaldelijk in het geval dat Zondags
morgens of Zaterdags nachts het buiten
gewone feit zich voordoet dat het ver
schijnen wettigen zou.
Wal er ook vun zij men schaffe bet
teondagwerk af m de pers. Met deze rege-
ling heeft de vrijheid niets te maken
VERMOMDE ZESMAANDDIENST
Iu naam van de socialistische groep,
heeft de heer Yandervelde ziin wetsvoor
stel over den zca-maandendiensttijd in
gediend.
Vooraf had de algemeene raad van de
socialistische partij een vergadering ge-
houden, om het vraagstuk te bespreken.
Het plan voorziet herhaalde binnenroe-
pingen, wat vanwege dc Antwerpsche
socialisten jH'otest uitlokte. Het is immers
een bedrieglijke etiket dat de socialisten
bovenaan hun wetsvoorstel hebben ge-
plkat, vermits het alleen gaat om zes
maanden kazernedienst, waarbij dan nov
do terugroepingen onder dc wapens moe-
ten gerekend worden. De heer Destrée
wil nog daarbij een betamelijke voorbe
reiding hij stelt een onderzoek voor op
16-jangen leeftijd. Dit verwekte protest
bij een gedeelte der aanwezigen.
Als besluit werd aangenomen oelijk-
heid van diensttijd voor alle wapens te
rugroepingen mits vergoeding, geweste
lijke aanwerving en opleiding. Dit werd
aangenomen met 53 stemmen tegen 8
en 4 onthoudingen.
Hot parket van Brussel ig te Bmsse-
ghera afgestapt om een onderzoek te
doen nopens eene erge zaak.
Eenige dagen geloden hadden twee in
wonera dezer gemeente twist gekregen in
eene herberg. Een der twisters "Weep
eensklaps het stoofdeksel en sloeg het
met geweld op het hoofd van zijn tegen
sfcrei er.
Deze, een genaamde Frans Van Cam-
penhout, stortte bewusteloos ten gronde.
JNaiir liet S t-Ja nsgas thu is te Brussel over
gebracht, stelden de geneesheeren er vast
dat de scheciel gebroken was.
Het slachtoffer is Dinsdag nacht be
zweken, zonder het bewustzijn herkregen
te hebben.
heeft de lijkschouwing be-
gcleverd 204 millioen mark-goud; 2,
Het niet gedekte saldo van de bezettingp
legers der Verbondenen, op 1 Mei 1021
(nog niet vast bepaald bedrag, maar dat
640 millioen mark-goud niet zal te boven
gaan)640 millioen mark-goud."
Totaal 844 millioen mark-goud.
Er blijft dus een verschil van 004 mil-
lione mark-goud.
Indien deze bedragen beschouwd wer
den als vastbepaald, dan zou aan België
uit hoofde van zijn voorrecht, nog ver
schuldigd blijven 1,096 millioen mark
goud.
Daarbij komen natuurlijk nog de zes
milliard marken,- door Belgie uitgewis
seld en welke Diütechlancl moet terug
betalen.
L'Etoile Beige meldt, dat Jacob
Cuppens, die aangehouden werd wegens
een aanslag, Maandag op de Regentielei
te Brussel gepleegd, op het. leven van
broeder Memoriaan, der Kristene Scho
len, en in het gevang van Vorst opge
sloten was, aldaar razend zot geworden
is, en naar een krankzinnigengesticht is
moeten overgebracht worden.
Uit navolgenden officieelen staat blijkt
dat Belgie tot liodon navolgende betalin
gen van Duitschland ontvangen heeft
1. Geld f,135 millioen; 2. Loverin-
gen 111 natura, met inbegrip van het ma-
den wapenstilstand geleverd
bid millioen.
Totaal 1,748 millioen mark-goud
trekken ge2;ameuIiJk be«,aS' zijn af te
1. De kosten, tof heden, van het Bel
gisch bezettingsleger, buiten de papier-
marken, rechtstreeks door Duitechland
Crij wilt. mij in het een of ander ge
vaarlijk spel medesleepcn I... mompelde
Benedikt.
Ik beu er zelf in medegesleept °-e-
worden, antwoordde de ondergraaf koud
middelen staan niet te onzer keuze.
Uw belang staat in verband "mét lïet
mijne en noch de politie, noch het ge
recht mogen zich met onze zaken be
moeien.
Wie kan dau onze oude betrekkin
gen aan het licht brengen? riep Bene
dikt uit.
Dat is al gedaan. Ik heb zelf in bij
zijn van meer dan zestig personen onze
eerste ontmoeting verteld en alles wat er
uit volgde.
Welke onvoorzichtigheid 1
De ondergraaf zuchtte en zeide
Dat is niet de eenige, die ik'dezen
nacht begaan heb!
Gij kunt gedaan hebbeD, wat gii
wilt! nep Benedikt uit. Ik voor mij ïal
ook uoen wat. ik wil. Xk vrees geen rechts
geding. Zal de Indiaan mij voor den
rechter kunnen roepen? ik vraag het ul
/'ckcr, antwoordde de ondergraaf.
Benedikt haalde de schouders op.
Zoo hij het niet kan, dan kan de
major let ten minste, zoo vervolgde
Hendrik.
Hoe zou hij kunnen bewijzen?...
Dezen nacht, zoo onderbrak hem
fde ondergraaf, heb ik in bijzijn yan.
meer dan zestig pomoneu mijne algeliee-
ie goedkeunng gegeven aan iemand die
zeide De Ecanschman, Edouard cn
zijn bediende Mohrka waren twee dieven
en twee schurken van de ergste soort,
Benedikt beschouwde hem met verba
zing op het gezicht.
Ah zoo stamelde hij, dezen nacht
21 J'1 SB dan dronken of krankzinnig oe-
weest. to
H-i-7"LuïtCTiWel ^u' mii' vriend Bene-
i j e de ondergraaf langzaam, do
strijd is nog niet vorlorea; roaar gij zult
u. alicon redden met en door mij. Zoo
gij den uitleg hiervan verlangt, wil ik ze
u geven: dezen avond stond ik in het
hotel de Boistrudan tegenover iemand
die al onze geheimen kende...
Al onze geheimenantwoordde Be
nedikt met schrik. Dan was het de ma
joi' zelve!
Een oogenblik heb ik het geloofd
Die man heeft op een zeer behendige
wijze zijn voordeel gedaan met de grillen
n3.1!"" toekomstige schoonmoeder
die altijd op avonturen en reisverhalen
verzot is. HL heeft, tot in de treffendste
bijzonderheden dat gedeelte van onze
tocht verteld, die m liet kamp der Gul
den-dagvers voorvtd. Ik had juist mijn
gouden dolk getoond en ik weet niet welk
voorval medegedeeld; ik geloof, onzen
niaaltijd bij den Ier m het gebergte
duronde zijn varhaal, dat één uur
.duuvd heeft (eu wa^-ie paij .lat uur h»nc
I olgens de Petit Parisien gaat de
I ransche regeering akkoord 'met het
voorstel van de Engelsche regcering om
de deskundigen uit de lauden der geal-
lieerde bijeen to laten komen ter voorbe
reiding van het technische program van.
de conferentie te Genua.
De Fransche regeering heeft intus
sen en van haar kant enkele opmerkin
gen gemaakt. Zij meent, dat de deskun
digen eerst bijeen moeten komen wan
neer het eerste voorbereidende werk ge
daan is, en dat de bondgenooten er zich
toe moeten bepalen om dc deskundigen
bijeen te roepen van de landen, dio in do
jongsfcen Oppersten Raad vertegenwoor
digd waren.
Misschien zou er aanleiding bestaan
tevens de technische vertegenwoordigers
van de landen dei* kleine entente bijeen
te roepen.
De Fransche regeering acht Parijs heft
meest geschikt als plaats voor de eerste
bijeenkomst. Zij herinnort eraan, dat
beydoux, onder-directeur van coinmer-
cieele zaken aan het departement van
builenland-,whe zaken te Cannes opdracht
had gekregen de deskundigen der geal
lieerden bijeen te roepen, 'welke bijeen
komst slechts wegens het aftreden' vau
Bnand is afgelast,
1 en slotte geeft de Fransche regeering
den wensch te kennen, dat de Engeleche
regeering, voor de bijeenkomst der tech-
msche deskundigen, haar antwoord zal
mededeclen op de Fransche nota betref
fende de conferentie te Genua, die de vo
rige week openhaar gemaakt is.
ROND AMERIKA'S DEELNEMING
D Times verneemt uit Washington
dat gisteren officieel werd bekend ge
maakt, dat do Amerikaansche regeerin1*
den toestand in verband met. de conferen
tie van Genua nog niet voldoende opge
helderd acht om dienaangaande reed3
een besluit, te nemen.
Foor dat er meer ia geschied in de rich
ting vun een duidelijke omschrijving
van het doel der conferentie, zal Ame
rika geen beslissing aangaande al of niet
deelneming kunnen nemen.
gevallen!) had die man onophoudelijk
zijne oogen op mij gericht; ik voelde,
dat hij nuj weerloos in zijne macht had.
Maar daar hij aarzelde om mij openlijk
aan te vallen, kwam de gedachte bij mij
op, dat hij zijne kunst in het verhalen
wrido toonen. Dat was de oenige hoop op
redding en om hem in den strik te deert
vallen steunde ik al dc feiten, die hij
voordroeg, met mijne getuigenis.
Welke onvoorzichtigheid zeide Be
nedikt ten tweeden male.
Er bleef geen ander middel over,
om den knodslag te ontwijken, dien hij
ieder oogenblik kon toebrengen IÉ
daar in'tegenwoordigheid van ïlé-
fk ben zelfs zoo ver gegaan, to zeg-
mij
was
leue. O utju neus zoo ver gegaan, tc zeg
gen, dat ik den waren naam van die twee
gelukzoekers wist en dat...
En dat? sprak Benedikt.
Waarom zou ik het verbergen? her
nam Hendrik na een kort stilzwijgen, ik
heb aan de markiezin beloofd deze aan.
haar bekend te maken.
Een mooi besluit! zoo onderbrak
neai Benedikt qp somberen toon.
Die man wist alles, zoonl? ik het
wel gedacht had; die man had mij met
don vinger kunnen naw ijzen en zegen
Ziedaar de persoon, die de graaf Rosen
bestolen heeft, die zie vrouw die hij ge
huwd had, verlaten heeft, toen zij ziek
was emeen kind gehaard hadziedaar <Je
persoon, die voor- den wreker d" vtiiiht
heeft genomen!
