18
Zaterdag
Oogst 4923
Het Kathsliek ©siderafs in de
Vereenigde Staten
iiiiiltrli Uadsi'erdediging
Os blfitÉg® onlusten te Aken
Ter verdediging
¥si ©azea f am
Uit East VaHkaan
Lan&0H«be!ang§ü
is raupp \m St. Sativsnr
Hst hersleiwaagshiR
Se Valera aangebonden
XXIX* JAARGANG NUMMER 18 X
Kerlsstraat, 0 en 21, Aalst. S- Tel. 111 -DAGBLAD °S CENTIEMEN WEKELIJKS 0.60 - Uitgever: J. an Nuffel-De Genbt
Publiciteit buiten het Arr. AALST S Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 18, te Brussel. Place de la Bourse, 8,Parijs, Bream s liiiiliins^O.^n
H. Helena
Zon op 4,48 onder 7,01
Eerste Kwartier den 18
:oOo
Kr wordt in ons land en in ande
re landen van Europa veel gespro
ken over de Vrijheid van, Onder
wijs.
13e Belgische Grondwet bepaalt:
liet onderwijs is vrijf, alle voor
komende maatregeLis-Verboden.
Dat artikel werd na de revolutie
van 1830, zonder tegenstand in de
Grondwet geschreven, zooveel te
gemakkelijker, omdat het Hol-
ïandsch bestuur een schoolregiem
van dwang had ingevoerd en eene
manier van inrichting, aie geheel in
strijd was met onze nationale
dachten.
Iedereen in Belgie mag dus
scholen inrichten, om het even wel
ke; om het even in welke lokalen;
om het even met welke leerkrach
ten, gediplomeerde of niet gediplo
meerde.
De Staat is echter niet verplicht
aan vrije scholen hulpgelden te
verleenen.
De. Vereenigde Staten hebben
insgelijks,toen zij hunne onafhan
kelijkheid hebben bekomen, de
vrijheid van onderwijs in hunne
Grondwet geschreven in 1787.
Deze zegt De Godsdienst, de
zedeleer en de Wetenschap, nood
zakelijk zijnde voor het goed be
stuur en het geluk der menschen,
moeten de scholen en de middelen
tot verspreiding van het onderwijs
altijd aangemoedigd worden,
Als gevolg daarvan konden en
kunnen de vrije scholen een soort
van burgerlijke persoonlijkheid
bekomen en zijn ze vrijgesteld van
alle belastingen.
De katholieken, evenals de pro
testanten van verschillende tinten,
zijn na 1787 begonnen met scholen
te stichten.
Zij beieverden zich vooral lagere
parochiale scholen in te richten,
welke de Amerikaansehe Bisschop
pen aanzien als het hoofdzakelijke
bestanddeel der Parochiën,
Het Koncilie van Baltimore van
1884, herinnerde aan de katholieke
ouders, dat zij verplicht zijn hunne
kinderen naar de parochiale scho
len te zenden, omdat het protestan
tism voor de kinderen zeer gevaar
lijk is.
Wij Belgen, weten dat 1884 het
laatste jaar is geweest van den
schooloorlog bij ons, door het libe
ralism aan de katholieken ver
klaard in 1879. Het gevolg is ge
weest dat de liberalen, die
dan de meerderheid hadden in de
Kamers, nog enkel een zesde van
de Kamerleden tellen.
Hunne vrijheid hatende poging
heeft hen geknakt.
Paus Leo XIII sprak in den
zelfden zin tot de Amerikaansehe
Bisschdppen.
De katholieken der Vereenigde
Staten zijn steeds voort gegaan
met het stichten van scholen.
In 1920 bezaten zij 6.551 paro
chjale scholen eene waarde verte
genwoordigende van 143,853,840
dolars -(in Belgische franks on
geveer 3 miljard).
Het onderwijzend personeel tel
de 41.581 leerkrachten, geestelijke
en wereldlijke het getal leerlin
gen beliep 1.795.673 in 1880 was
het maar 405.234, dus minder dan
bet vierde.
Daarbij hebben de katholieken
nog talrijke kostscholen, gestich
ten van Middelbaar onderwijs
kollegien en Hoogescliolen meest
door de E. P. Jesuiten bestuurd
ïonder de seminarien voor de oplei
ding van priesters te rekenen.
De Katholieken van de Veree
nigde Staten mogen met reden fier
ïijn op dezen uitslag, die getui:
dat zij al het belang van de katho
lieke school en de kristene opvoe
ding hegrijpen en niet terug
schrikken voor de groote geldelijke
opofferingen, welke zij ziclv moe
ten getroosten om hunne katholie
ke scholen tot stand te brengen en
recht te houden.
In 1879-84 hebben de Belgische
katholieken, in eene prachtige op
welling van godsdienstig gevoel, en
van verzet tegen eenen roekeloozen
aanslag tegen de kerk, duizenden
katholieke scholen gesticht die men
nog overal kan ontwaren,
De werking der Amerikaansehe
katholieken is niet minder bewon-
deringswaardigl zij hebben te wor
stelen tegen zeer veel onverschil
ligheid; slechts 20 ten honderd der
bevolking van de Vereenigde Sta
ten zijn katholiek, terwijl hier in
Belgie enkel eene kleine minder
heid niet katholiek is.
Laat ons hulde brengen aan on
ze Amerikaansehe geloofgenooten,
en wat meer is, laat ons hun voor
beeld navolgen.
Ze weten prijs te hechten aan
het geluk katholieke scholen te be
zitten voor hunne kinderen er
staan hunne geestelijkheid ter zij
de, om de katholieke scholen recht
te houden,
Hier daarentegen ontmoet men
talrijke, al te talrijke mensehen,
die nochtans als katholieken willen
medegerekend worden en als ka
tholieken willen sterven, maar die
zich weinig bekommeren om hunne
kinderen een katholiek onderwijs
te bezorgen.
PORTVRIJDOM VOOR HET BE
ZETTINGSLEGER
Er wordt aan herinnerd dat de mili
tairen en liet personeel der officieele
diensten der bezetting, zonder frankee-
-ren, brieven met enkelvoudig port- za
kenbrieven uitgezonderd- en postkaar
ten met geschreven brief wisseling mo-
igen verzenden, en uit Belgie dezelfde
NADERE BIJZONDERHEDEN.
HET WARENHUIS TIETZ LEEG
GEPLUNDERD. DE BESTOR
MING VAN HET POLIZEIJ>RA-
SIDIUM DOOR 6 A 7 DUIZEND
ARBEIDERS. 12 DOODEN EN
BIJ DE 90 GEKWETSTEN,
ueaenuoi Over de plunderingen op groote schaal
alsmede'te Aken bericht de verslaggever van het
Handelsblad van Amsterdam on.
van de uitgevers niet uitgaan.
Eene uitzondering wordt nochtans
gemaakt ten gunste van de nieuwsbla
den door de uitgevers, in niet persoon
lijken naam, aan dé militaire overheden
en prganismen van de bezetting ge
stuurd.
Anderzijds wordt er ook aan herin
nerd
1°) Dat bedoelde vrijdom voor de
brieven slechts tot het bedrag van één
enkel port bestaat de bijkomende por
ten moeten aan de gewone taks van het
binnenlandsch tarief onderworpen wor
den
2°) Dat ingeschreven of spoedbrïeven
voortkomende of aan het adres der van
deze vrijstelling genietenden^ vrijge
steld worden van de frankeering van
het enkelvoudige port alleen de bin-
nenlandsche taksen van aanteekening,
verzekering (vast en evenredig recht),
spoedbestelling en, desgevallend, van
jontvangbericht moeten 'betaald worden.
DE FRANSCHE LEENING
Brussel, 16 Oogst. Men meldt dat
M. Lepreux, die te Parijs de Fransche
leening van 500 miljoen besprak voor
de herstelling van onzen frank, te Brus
sel is terug gekeerd en met minister
Theunis oen onderhoud had.
Er werd nog geen officieele beslissing
genomen, maar men twijfelt niet over
iet welgeluk-ken der besprekingen.
Men meldt dat, terwijl onze regeering
een tijdperk van terugbetaling van 15
tot 20 jaar zou willen bekomen, do
Fransche banken slechts 10 jaar voor
stellen.
M. Theunis had Donderdag namid
dag de hooge ambtenaren van het be
heer van do schatkist in zijn kabinet
verzocht. Dit onderhoud had betrek op
de genomen maatregelen voor het be
strijden van de daling van onzen frank.
ZALIG EN HEILIGVERKLARING
'Zooals men weet heeft 4e Kongrega-
tie van den Ritus eene buitengewone
vergadering gehouden voor het onder
zoek van de heldhaftigheid der deugden
van Bernadette Soubirous.
Na het onderzoek van het dossier
sprak de Kongregalie een gunstig oor
deel uit.
Hetzelfde geschiedde voor wat aan
gaat do gelukzalige Theresia van het
Kind Jesus.
De zaligverklaring van Bernadette zal
in den loop van 1924 plechtig uitgeroe
pen worden. De heiligverklaring van
Zuster Tlioresia zal in 1925 plaats heb
ben.
:óOo:v
P.OTASCII EN KOOLHYDRATEN.
Hoogst belangrijke proefnemingen
\in verschillige landen ondernomen,heb
ben bewezen, dat eene nauwe evenre
digheid bestaat tusschen de hoeveelhe
den potasch, waarover de planten in den
grond beschikken, en liet gehalte voort
gebrachte koolhydraten.
Koolhydraat is een hoogst belangrijk
voedend bestanddeel voor menschen en
dieren; allo drietallig bewerktuigde be
standdeel, 't t. z. dat koolstof, waterstof
gas en zuurstof bevat, heet 'koolhydraat.
Koolhydraat komt onder verschillige
vormen voor de bijzonderste dezer, die
ons aanbelangen, zijn de suiker, het
st'ijfsclmcel der graangewassen, en het
zetmeel der aardappelen.
De voeder- en suikerbeeten, de graan
gewassen en do aardappelen mogen
voorzeker onder de voornaamste onzer
veldgewassen gerangschikt worden. Zij
worden ondor de potaschplanten ge
rangschikt.
Wil men dus de netto opbrengst, in
andere woorden gezegd de hoedanigheid
verbeteren, zoowel als de brutto voort-
brengst verhoogen, het is volstrekt
noodzakelijk voor de herstelling van de
vruchtbaarheid des gronds een ruim ge
bruik te maken van potaschmeststoffen.
Als do voornaamste potasch meststof
noemen wij de sylviniet van Elzas, die
op alle gewassen, op alle gronden en op
alle tijdstippen des jaars past, op voor-
EEN PERSGESIT.ftK MET DEN
EENIGE OVERLEVENDE,
M. KUYPERS
Lourdes, 16 Oogst. Dc eenige over
levende, M. Knypers, is nog zeer zwak,
hoewel buiten gevaar.
Van het ongeluk heeft hij verteld,
dat het hem, na hun terugkeer uit Ga-
varnie, op de plaats van het ongeluk ge
schenen had, dat de chauffeur niet lan
ger meester was van liet stuur.
Hij hoorde nog het doffe geluid van
de 'borstwering langs de kloof, die door
broken werd cn toen voelde hij zich
vallen, terwijl van alle kanten kreten
van schrik weerklonken.
Half bedwelmd, bevond hij zich plot
seling midden in den diepen stroom en
begon instinctief te zwemmen.
Hij had zooveel pijn, dat hij geloofde
doodelijk gewond te zijn, maar hij wist
toch een rotsblok te bereiken en daai^
met moeite op te kauteren.
Toen begon hij om hulp te roepen,
maar algauw viel hij in onmacht.
Weer bijgekomen, begreep hij gered
te zijn, maar hij was te moe en te ver
slagen, om voor den nacht opgehaald te
kunnen worden.
Met inspanning van alle krachten
wist hij zieh aan de rots vast te klem
men, tot hij eindelijk bevrijd werd.
Men is nog steeds berig, de diepten
van den afgrond te doorzoeken, totdat
men alle slachtoffers zal hebben gevon
den.
Rotterdam 16 Oogst. Over het on
geluk nabij St. Sauveur kon nog wor
den medegedeeld, dat M. Ie Fèbre, lid
van het dagelijkgoh bestuur der Neder-
landselie Reisvereen iging, heden met
een aantal familieleden der slachtoffers
naar Lourdes is vertrokken.
Velschillende families stelden er na
melijk prijs op, dat het stoffelijk over
schot van hun verwanten naar Neder
land wordt overgebracht. Daartoe zul
le dan ook te Lourdes de noodige stap
pen gedaan worden.
M. lo Fèbre on do zijnen kunnen lie.
den Vrijdag, ter plaatse hunner bestem
der meer
Bij mijn aankomst gisteren nacht
waren de plunderingen, die Dinsdag
morgen begonnen waren, nog in vol
len gang.
Het warenhuis Tietz was reeds totaal
leeggeplunderd, maar op verzoek van
den bestuurder, die zelf de -deuren
opende, was niets vernield.
Daarna werden tot diep in de nacht
tegelijkertijd in verschillende ver van
elkaar gelegen wijken voor miljarden
marken, luiken en'spiegelruiten inge
slagen en winkels geplunderd door ge.
spuis, dat meerendeels uit jeugdige vle
gels en meiden bestond.
De vrouwen en 'kinderen van de
Schupo's, die gisteren door de commu
nisten uit hun totaal vernielde wonin
gen gehaald waren om als schild te die.
ncn bij een beraamden nieuwen aanval
op het polieiebureel, zijn door de poli-
cie teruggehaald en in veiligheid ge
bracht in het policiegebouw, waar thans
ook door de hongerblokkade der com
munisten- geen voedsel binnenkwam'^
zoodat voorloopig geen gevaar bestaat,"
dat deze orde-centrale, van waaruit den
plunderaars en communisten steeds
verrassing dreigt-, vallen zal,-
Over de bestorming van het «Polizei-
prasidium wordt anderzijds gemeld:
Aken> 16 Oogst-. Men schat het
aantal arbeiders die het Polizci-prasi-
dum bestormden op ruim 6 a 7 dui-
zend.
Het gebouw, .waarin de polieie zieh
had teruggetrokken, werd met steenen
gebombardeerd en vele ruiten en ven»
stors werden verbrijzeld.
De oorzaak van deze aanval moet ge
zocht worden in het feit, dat de politie
een tiental arbeiders aangehouden^ had,
die in Brand-Aken aan plunderingen
hadden deelgenomen. Eenige van die
arbeiders zouden door de politie mis.
handeld zijn en de woedende menigte
verlangde» htm vrijlating, hetgeen dej
politie weigerde.
Wanneer de bestorming begon,
schoot de politie uit de vensters van de
eerste verdieping met karabijnen en re
volvers op de menigte, met het ongeluk-
gevols
kig gevolg dat 12 personen doodgescho
ten en ruim 90 -gewond werden.
Do bevolking is zeer verbitterd op de
politie. Sedert deze gebeurtenis is geen
enkele politic-agent- meer op post in de
stad. Alle agenten zijn teruggetrokken
in het Polizei-prasidium
De omliggende straten worden door
de agenten, gewapend met karabijnen
bewaakt. Nu en dan worden door bere
den agenten met getrokken -sabel char
ges uitgevoerd en de menigte verstrooid.
Aken 16 -Qogst-. De verbitterde
stemming onder de menschen houdt
aan. Zoo wat alle zaken in de stad zijn
gesloten, zelfs vele café?3 en koffiehui
zen. Ook vele banken en wisselkantoren
zijn gesloten, uit vrees voor plunderin
gen. Eenige winkels werden Donderdag
morgend bestormd en de eigenaars ge
dwongen tegen veel verminderde prij
zen te verkoopen. Natuurlijk is in vele
gevallen -meer ontvreemd dan gekocht.
DE STRAFBELASTING DER STAD
DUISBURG
Duisburg, 16 Oogst. 'Een belasting
van 187.500 dollar (drie miljard mark)
werd de stad Duisburg opgelegd, ten ti
tel van strafmaatregel, voor den 'aanslag,
op 30 Juni -gepleegd op den Belgischen
trein van verlofgangers.
DE STAKING IN DE HAVEN
TE HAMBURG
IIET HAVENVERKEER LIGT GE-
HEEB STIL
Hamburg, 16 Oogst-. De staking
in de haven van Hamburg heeft zich
weer uitgebreid. De werven werken
slechts met een klein percentage van
hun arbeiders.
De stakers eischen de terugtrekking
van do Schupo uit het havengebied, een
onmiddeiijke uitkeering v^n 10 miljoen
ROND DE ENGELSCI-IE NOTA,'
jWAT ZAL ENGELAND DOEN
Londen 16 Oogst. In de goedin-
gelichto kringen gelooft men, dat En
geland in (geen g^val teenig initiatief
zal nemen in -betrekking tot de onder
handelingen, waarop in de Engelsehe
nota wordt gezinspeeld, zoolang het
antwoord van het Fransch en dit van
Belgisch gouvernement nie)t zijn on
derzocht.
Moeeten die antwoorden iedere actio
onmogelijk maken, dan zou er sprake
van zijn. een enkwestiekommissie vopr
het vaststellen van Duitschland's beta-
lingsvermogen te vormen.
Het Engelsch gouvernement zou voor
het oogenblik niet van plan zijn, de
kwestie der wettigheid op te werpen de
openbare meening zou dergelijk optre
den niet begrijpen, en het gouverne
ment zou, naar men zegt, zijn initiatief
liever op economische beschouwingen,
dan op juridische .argumenten baseö-
ren.
In een offieieuse nota wordt bericht-,
dat men te Londen het Fransch Geel-
boek over de Fransch-'Engelsche be
sprekingen van Juni ontvangen heeft.
In betrekking tot de kwestie der wettig
heid wordt erop gewezen, dat over do
bezetting van de Ruhr reeds werd be
raadslaagd in Januari 1.1. en in den
loop van den vorigen zomer, toen de
mogelijkheid van die bezetting voor
het eerst werd ter sprake gebracht.
Volgens dezelfde inlichtingen is het
wel mogelijk, dat Frankrijk's antwoord
op de Engelsehe nota tegen het einde
dezer, of in het begin der volgende
week te Londen zal aankomen.
In de bevoegde kringen doet men op^
merken, dat de door Engeland voorge
stelde deekundigenkommissie ten doel
heeft, Duitschland te doen betalen, en-
niet Duitsehland eenvoudig weer op de
been te helpen.
WAT ZAL HET ANTWOORD VAN
FRANKRIJK ZIJN
Parijs, 16 Óogst. In de goedin-
gelichle kringen zegt men dezen avond,
dat in de memorie, door den Quai d'Or-
say aan Londen te richten in verband
met de Engelsehe nota, slechts op do
paragrafen, die rechtstreeks Frankrijk:
betreffen, punt voor punt zal wardens
gantwoord. Er zuHon geen bemerkin
gen worden gemaakt, tenzij in betrek
king tot het standpunt van Frankrijk.
EN HET BELGISCH ANTWOORD
Donderdag morgend zijn MM. Theu
nis en Jaspar, na eenige dagen verlof,
te Brussel teruggekeerd.
Reeds in .den morgend hadden zij
eene lange bespreking over de Engel
sehe nota. Zij kwamen 't akkoord, dat
het Belgisch -gouvernement afzonderlijk
moet antwoorden op de Engelsehe nota,
daar er in de Engelsehe nota kwestien
aangeraakt worden, namelijk het voor-
ra ngsrecht, welke enkel Belgie aanbe
langen.
Men verzekert, dat het Belgisch gou
vernement nieuwe besprekingen zal uit
lokken en vergemakkelijken. Alleen in
de beste verstandhouding zou eene spoe
dige oplossing van het. herstel vraagstuk
te bekomen zijn.
In den namiddag begaf M. Jasp'ar
zich bij den Koning en besprak met den
vorst de Engelsehe nota.
DE ENGELSOHE NOTA WORDT
OOK IN ENGELAND BEKNIBBELD»
In verscheidene 'Engelsehe politieke
middens, wordt de nota van. liot. En-,
ilsch gouvernement sterk beknibbeld.)
'et mag gezegd worden, dat de nota
'geeneens d-q goedkeuring hecfft van
alle Engelsehe onderdanen. Zelfs wordt
beweerd, dat er gewerkt wordt aan nieu
we plannen om tot eene overeenkomst;
te geraken.
ming zijn.
De voorzitter van het centraalbureel
waarde ze eenj.gen tijd voor de zaaiing-M. A. Picters, blijft hier te lande, met - mark en verhooging van de looncn.
óf de planting aan te wenden en ze in-1 het oog op de vele regelingen, die nog Het verkeer in de haven staat geheel
nig door de bouwlaagto verspreiden, of Ac treffen "zijn. stil. Zelfs aan dc graanschepèn wordt
nog,ze oppervlakkig gedurende het doo-
de" jaargetij de uit te strooien.'
K. ALIS
Het denkbeeld is geopperd, dat ter j niet gewerkt, tengevolge waarvan in
plaatse van het onheil een aedenktee-1 Hamburg gebrek aan brood begint tc
kon opgericht zal worden, [komen»
Gemeld wordt dat De Valera Woens
dag middag door de Vrijstaatsche troe-'
pen te Ennis (graafschap Clare) aange
houden werd, enkele oogenblik);en na
dat hij zijn overal aangekondigde re*
de voering was begonnen.
Troepen begeleid door een gepanser-
de auto, omsingelden het spreekgestoel
te. Van op de estrade werd op de troe
pen geschoten. Deze beantwoordden dit
vuur mot in de lucht te schieten.
Daarna werd De Valera aangelioiu
den. Er volgde een groote paniek, waar
bij 3 personen letsel opliepen.
Do Valera kwam, stoutmoedig en niet
vermomd in een open auto op de plaats
van dc bijeenkomst, en werd begroet
met enthousiasme door een menigte van
1500 personen.
Dit was zijn eerste optreden in heti
publiek sedert den wapenstilstand.
Na zijn aanhouding werd hij naar d$
I kazerne gebracht.