12
Zaterdag
Juli 1924
De gsdsdienst- en school
kwestie in Efzas-Lotharingen
De zaak Goppéa
CONGO
Toelage aan de Lenvensohe
Hoogeschool
Eeia bekeerlisig
De Prins van Salm-Salm
Het bronzen stuk voor het
monument van Belgie's
dankbaarheid
Hei ministerie van koloniën
Ministerie van Sp. P, T, T. en Z,
XXX- JAARGANG NUMMER 161
Kerkstraat, 9 en 21, Aalst. Tel. 114 DAGrBLAD i O CENTIEMEN WEKELIJKS 0.60 Uitgever: J. Van Nuffel-De GendT
Publiciteit buiten bet Arr. AALST i; Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 13, to Brussel. Placo do la Bourse, 8, Parijs, Bream's Buildings, 6, Lon dres E. C, 4,
H. Joannes Gualbertus
jZon op 4,ö2 Zon af 7,50
I Volle Maan den 15
In een Parijzer brief zegt de
I« Nation Beige
De radicalen, om de wetten te
rechtvaardigen die zij zinnens zijn
in te voeren in Frankrijk, jonglee-
ren steeds met de meerderheid; en
zij kondigen met welgevallen de
statistiek der groepen in de Kamer
af.
Maar, als het Elzas-L'otharingen
betreft, dan is 't een heel ander
lied jen. De katholieken hebben er
op 24 gekozenen 21 vertegenwoor
digers, en 't zijn de gedachten der
3 niet-katholieken, die men zou
moeten uitvoeren.
Telt daar dan alleen het stelsel
der meerderheid niet
De Nouvelliste d'Alsace
zegt dat de kwestie der wereldlij
ke wetten den kiesstrijd niet hein-
vloed heeft. Het dure leven en de
nieuwe lasten, voor dewelke men
het Nationale Bloc verantwoorde
lijk stelde hebben alleen stemmen
aan de linkerzijde toegevoerd.
De godsdienst- en schoolkwestie
werd op de huiohelachtigste wijze
voor het kiezerskorps gebracht.
De mannen van het Linkerbloe
kwamen aan de kiezers zeggen dat
de Kerk enkel voordeel zou trek
ken uit de scheiding, dat de we
reldlijke school allerverdraag-
zaamst zou wezen, dat de onder
wijzende godsdienstige orde niet
bedreigd w»ren, dat de priesters
het godsdienstonderwijs zouden
mogen geven in de scholen, enz.
Zoo bedelden de Linkerbloe-
mannen stemmen af in Elzas-Lo-
tharingen,
Men kent de fonneele Beloften
door .Toffrc gedaan op 23 Novem
ber 1923.
Het blad L'Alsaec heeft een
document afgekondigd dat er al
de beteekenis van onderlijnt. Het
zijn de voorschriften door den ge
neralissimus gezonden aap den be
velhebber van het 1ste leger, dat
het dal van St. Amarin bezette en
waarin men las
Wij moeten er vooral op wa
ken in niets de gevoelens te kren
ken van een particularisme en van
een traditionalisme die, gedurende
40 jaren Duitsche bezetting, on
danks al de dwangmaatregelen
van den overwinnaar, in de Elzas
het behoud verzekerden der origi
naliteit van het ras. gehechtheid
voor ons land en gebruik van onze
taal,
- Wij moeten dus, namelijk in
godsdienstzaken, maatregelen ver
mijden die cenc inbreuk op de vrij
heid, welke dc Duitsche regeering
toekende, zouden kunnen schij
nen.
I rudhteloos zal nien aanvoeren
dat deze uitlatingen van een mili
tair, het burgerlijk bewind niet
hinden, U.
Het officieel rapport over de
Organisation! des Territoires Al-
saciens gedrukt te Thann in
1917, bewijst dat de instructies
van J offre aan de. regeering
worden onderworpen en door
haar werden goedgekeurd,
M, HERRIOT LEGT EENE
VERKLARING AF,
Intusschen schijnt liet zeker dat
M- Herriot zeer onder den indruk
verkeert van liet nieuws dat hem
van verschillende zijden uit Elzas
en Lotharingen is toegekomen,
zoo schrijven de Fransche bladen
zal de mterpollatie-Jonnart niet
eerder plaats hebben dan bij de
Ziehier liet incident dat eergis
teren zich neeft voorgedaan in den
Fransehen Senaat
Generaal BOURGEOIS, sena-
teur van het departement van den
Boven-Rijn, riep de aandacht op
het feit dat Frankrijk, toen het te
rug binnentrad in de prpvipciën
die het zich in 1871 zag ontrükken,
er de cultusinstellingen en het
sehooiregiem terugvond, die. in
1871 bestonden, -
Onze landgenooten zijn diep
ontroerd geweest door de verkla
ring der regeering, dat men bet
voornemen had in het heroverd
gebied de cultus-instellingen en
het sehooiregiem in te voeren, die
in liet overige van Frankrijk in
toepassing zijn, 1
De senateurs der drie Oostelij
ke departementen vragen aan de
regeering onze bevolking gerust
te stellen, door te verklaren dat in
overeenstemming met plechtige
beloften, er geen inbreuk op geves
tigde rechten zal plaats hebben,
tenzij met goedkeuring der ver
tegenwoordigers van de bevrijde
provinciën; en dat geen enkel be
sluit worde genome zonder instem
ming van het parlement,
M. HERRIOT antwoordde als
volgt, te midden van de grootste
stilte -
Het gouvernement zal de maat
regelen uitvoeren, door de vroege
re regeeringen aangekondigd, ra
kende de afschaffing van liet al
gemeen commissariaat.
He diensten van F.lzas-Lotha-
ringen hij het voorzitterschap van
den Raad zullen beheerd worden
door een hoogen ambtenaar, den
titel voerend van algemeen be
stuurder en die alle noodige inlich
tingen zal nemen, ter plaatse al
de gestelde vraagstukken met zorg
zal bestudeeren en de ontwerpen
betreffende de drie herwonnen de
partementen zal voorbereiden.
Alle ontwerp, dat voor doel
heeft het huidig statuut Van Elzas-
Lotharingen te wijzigen, zal wor
den onderworpen aan het parle
ment, dat dus alleen cn volledig
heer en meester blijft.
Generaal BOURGEOIS. Wij
nemen akte der woorden die gij
daar zooeven hebt uitgesproken.
Wij lu.pen en wensohen dat zij de
bevrediging zullen brengen, die
wij allen vurig verlangen, en dat
zij de bevolking een klaar licht
zullen verschaffen over de inzich
ten der regeering.
HET FRANSCHE GEZANT
SCHAP BIJ DEN II. STOEL.
Voorlonpig geen opheffing.
Zooals men weet, is een der pun
ten van liet program van Herriot,
de afschaffing van liet gezantschap
bij het Vatikaan. Naar aanleiding
hiervan zou de huidige Fransche
gezant bij 't Vatikaan, Jonnart
een interpellatie indienen', waar
voor de datum aanvankelijk was
vastgesteld op heden. M, Jonnart
heeft thans echter verklaard dat de
groep van de Union républicai-
ne waartoe Lij behoort, besloten
heeft de interpellatie niet te hou
den en het debat uitsluitend te la
ten loopen over de buitenlandsclie
politiek ten opzichte van Duitsch-
land en de overeenkomst met En
geland,
Hij heeft hieraan toegevoegd,
dat de premier, in antwoord op
eene desbetreffende vraag van de
fractie, verklaard heeft, dat de re
geering de kwestie van het gezant
schap bij het Vatikaan tp berde zal
brengen bij de indiening van de
ontwerp-begrooting voor liet jaar
1925 en dat zij tot zoolang, niet
van plan is liet huidige regiem te
wij zigen, - •et--
Onder deze omstandigheden
behandeling van de begrooting in
Januari, Februari a,s, of misschien
wel,., nooit
In 'de morgendzittinig van Donder
dag werden nog -een paar getuigen ge-
hooi'd-die komen verklaren, dat Cop-
pée tijdens den oorlog al deed wat iii
zijne macht was, om de bevolking te
helpen cn 'haren mioed hoog te houden.
Op aanvyaag van Mr. Renkin, k|o-
men de experten Baes en Jacobsen ver
klaren dat de Duitsche fabrieken te
Schoonaarde veel boter olie trokken
dan de firma Coppée.
Daarna werd het woord verleend
aan Mg. Leclercq, advökaat dor bur
gerlijke partij. Na een overzicht gege
ven te hebben van d/e. moeilijkheden
van 'het onderzoek, bewijst hij in eene
lanige pleidooi dat Coppee heel goed
wist waartoe de producten welke de
Duitschers hem vroegen moesten die
nen.
Mr. Leclercq zou .Vrijdag zijne plei
dooi voortzetten.
xQx
De provincieraad van Brabant heeft
Woensdag de bespreking aangaande
het voorstel dor toelage van 200.000
fr. aan de 'Leuvensdhe Hoogcadiool
voortgazet. M. Coelg deed opmerken
dat de Bruas/elschc Hoogesdhobl be
langrijke toelagen bekomen heeft van
de tetad Brussel en 40 millioen van de
Amerikanen. Hij wees er op dat onbe
middelde zieken uit de (Omgeving, tot
van Nij vel toe, zich in de klinieken
van Leuven doen verzorgen.- Ook druk
te liij d'e meening uit, dat het plrofee-
sorakorps der Hoogesdliool van
Brussel met volldlooning het toekennen
zou zien eencr provinciefjoelage aan de
Hoogesckorol van Leuven.
Het voorstel van M. Coelsfc word Ver
worpen, wat nu juist niet te verwonde-
Ven is van wege dc sektarische mc-er-
deaheid van den Provincieraad, die al-
zoo hare «groote genegenheid» voor
het onderwijs getoond beeft.
De besluiten van bat verslag, een
todteigo van 50.000 fr. voor de Leuven-
ache Hoogeachool verleend, werden
aangenomen.
Dokter Dzuibay, gewezen orthodox-
RuEisisch Bisschop van Pittlbunig, A,v*s>
eeniigdo Staten, heeft de dwaalleer af
gezworen en is opgenomen in den
schoot >ran de Ware Kjarjk»
DR 2VvrA\mZUR'E AMMONIAK
IN DEN NAZOMER.
Heel den nazomer door worden m
den moestuin onafgebroken roofbouw-
teelten toegepast in den ledig gekomen
gilond, nooit 'blijft deze cm 'zoo te zeg
gen oenen dag on'berhjt; soms is de
hoofclvrucht nqg niet weg, dat reeds
een roof'bouwgewaa deze plaats in
neemt. En zoo gaat het maar immer
voort, tot a's dq Herfst invalt.
Gedurende den najïqmer ia hot weder
nog warm, en over 'het algemeen vol
doende vochtig, zdodat do voedstoffen
spoedig opgenomen worden, is 't dat
deze in den grond in voldoende maat
aanwezig zijn, dus de hoofctvruchfc den
grond niet al te aoor uitgeput heeft.
Over het algemeen blijkt het. steeds
noodzakelijk, ivoor elke roafbfau'wteelt,
eene teruggaaf van zwavelzuren ammo
niak toe te pofiken. Tijdens de opper^
vlakkige omwerkingen, die de planting
of de zaaiing van het rooflbouwgewas
voorafgaan, vmvaarlooze men nimmer
2.5 tot 4 fcgT. awayel zuren ammoniak
in te werken, al naarmate de uitput
ting van den grond en de noodwendig
heden van het geteelde roiofbouwgewas.
Geldt het overplantingen, het is al
tijd geraadzaam de jonge plantjes eerst
in te modderen..Men neemt een hoopje
tuinaarde, voegt Ier een weinig koe drek
bij, make van beide eenen slappen pap,
dompele de wortelen daarin, en plante
uit. In plaats van koedrek kan men bij
de monderaarde 10 gr. zwavelzuren am
moniak per 'liter water voegen. Aldus
irtgemodderde planton lijden weinig
van droogte,en nemen spoedig eenen
flinken groei, doordien pr aan hunne
Wortelen eene zekere hoeveelheid rccht-
streeksdh opneembaar voedsel kleeft.
Wie het stolsel beproeft, zal nimmer
meer nalaten dit toe te passen.
ïNIEi^lKVER,
NQG DE AANKOMST
'VAN DE «THYSVILLE.»
De piassagiers Van de «Thysville»
konden zidh, wat de weergesteldheid
'betreft, in Congo wanen, toen de boot
Donderdag voormiddag rond half tien
in de 'haven van Antwerpen aanlegde,
zoo zonnig en warm was het.
Twee-honderd en zeg reizigers ont
scheepten, na dat reeds te La Pallice
hondcruuwintig passagiers afgestapt
waren, Onder deze laatste was de heer
Lippens, gewezen (gouverneur van Con
go, dié" te Casa-Blanca aan .boord (geko
men was.
Onder de ifedzpigets voor Antwierpjen
beafómld, waren er twee, die aan gces-
tesverbijstering leden. De eene is een
oud-officier en de andere een dame.
Beiden zijn in Congo krankzinnig ge
worden. Niet de daime had het personeel
van de b'qot "veel last, want zij had
som?3 vlagen van woede en moest be
stendig bewaakt worden. Eens was zij
cr in gelukt na zidli van al hare klee
deren ontdaan te heibben uit haar goed
gesloten kabien door een smalle ver-
luohtingsopening te ontsnappen.
Dit luchtgat moest daarna toeigelim-
merd en de dleur met een sterke shiit-
wcrvel dichtgemaakt worden om eon
nieuivve ontsnappinlg gedhrer/ie don
nacht te- voorkomen. Beide ongclukki-
gen werden om 'beurt per ziekenwagen
van boord gehaald.
(Een dor koks, die in Matadi een
erge zonnesteek bekomen heeft is in
bijna jhopeloozon toestand! aangeko
men. s-.
Met het lossen van liet schip werd
terstond bogonnen^oohaast do reizigers
van boord waren, en liet talrijk pu
bliek, baj de qankomst aanwezig, weg
getrokken was.
Zekere Van H. lid der bemanning,
had nag twee jaar gevang uit te boeien.
Do man werd bij de aankomst door de
agenten van den opsporingsdienst aan-
goliiouden en in de gevangenis der Be
gijnen,straat opgesiloten.
f Onder de paasagieiu 'bevinden each
vele beambten van het ministerie van
koloniën, en teveng vede vertegenwoor
digers van handelsvereenigmgen in de
Belgische 'kolonie, de eerw. pators P.
Seclen en J. De Decikor, Aran bot orde
der eervv. patera Benedictijnen; de
oerw. pator Bougaux van het Capueie-
ner orde; de canv. pater M. Verhaegihe,
van het ord/q dei* eei;w. (paters Jcsuio-
ten.
Aan board bevkxnd zich ook liet slof-
Mijk overachot van het kindje van M.
SmiUh, Engclsch consul te Casablanca
en dat heden avond naar Engeland
wordt lavergebiraoht met de stoomboot
«Antwerp». M. Garis, gecirefcairis van
he t- En gelach consulaat alhier, wacht
te den heer consul af, voor d;o noodige
Schikkingen van vervoer.
Aan de aanlegplaats bevond zich
eene aanzienlijke menigte.
De lading van do «ThySville» be
staat uit 2529 ton koloniale producten.
Zooals: caoutchouc, palmnoten, ivoor,
cacao, mais, enz., en 260 kilos netto
goud'.
Het 'bronzen stiik wordt over enkele
dagen naar Le Havre getonden. Het
bestaat uit twee beqldcnhet oano
stelt België voor, hot) andere Frank
rijk. Deze beelden zijn indrukwekkend
cloor hunne afmetingen. Het eene is 4
meter hoög, het andere 4,30 m.
Het werk iwordt uitgemoord door de
«Compagnie des Bronzes». Ren van de
•beelden is reeds geheel af, het andere
zal over een paar dagen klaar kamen.
Niets word nagelaten om de uitvoering
bndor do (beste voorwaarden to doen gc~-
echieden, met de troulwe reproductie
van de modéllen van den beeldhouwer
Jul. Lagae. De beelden worden in drie
stukken uitgevoerd. Men 'kan wel oor-
dcelen welke gietvormen daartoe noo-
dig zijn. Het moet, naar men ons véf-
zokerdc, vooral wanneer men rekening
houdt met den beperkten tijd waarover
de (bronsgieter beschikt voor dit delika-
te weik, oen der moeilijkste Verken
zijn. Alles zal niettemin klaar zijn voor
den d'atum van de onthulling van het
monument.
Frankrijk zal 'daarmede eon prach
tig specimen bezitten van de ^upst dier
Belgisdhe i^ihndgietera^
Zoo een Prins woonde hier te Aalst,
op het einde der 1 Sc eeuw, in het nog
bestaande Llof iSomergem, buiten do
Pontctraatploort, in dien tijd een om-
waJldl speelgoed. Do staddbiiefwi.?4eling
tracht ons op zijn spoor, sprekende
pAror eenen éniigré Sahn-Salm, to
Erembodegem of Aolst-Mijlbeké,
aen de groote peilde-weede. (pak
III, jaar IX F.R., dn stadsarchief.) Aau
Someig^iin paalde hot boscli Salm-Salim
Al wie lot den adel 'behoorde vlucht
te _weg,_ geclluax)ndö de Fransche Revo
lutie, niet alleen uit Frankrijk, maar
ook uit de door de Fransahen bezette
.streken. Dit veiklaart het woordje
emigre »A Die Prins had dus nicta
mispfkikeld, doch -hij had het ongelijk
of 'het ongeluk, tot den adel te belmo
ren en goederen ie buzitten welke do
heeren der Republiek liever zelf" beza
ten. A .v.
Ten jare 1808 zien wij het Salm-
Sal'mibiosch, oen laatste overblijfsel van
het Druïdenwoud of Affligombosoh,
ondeYde bemanning van Keizerlijk
Domein», uitgekapt en verkocht. Dit
bet-eokent eenvoudig, dat bij de Fran-
sohen alles goed om pakken was, en
dat Napoleon I het iwoud toL zijn eigen-
dam genomen had. Keiken, kloosters,
gilden en ibiuedteradhappen (vaarden
immers niet beter.
Salm is de na&in van twee klcinlö
hcrtogdomimen in Duitschland, toobc-
hooren-de aan een prinselijke familie,
uit dewelke verscheidene beroemde
mannen gesproten zijn. De prinsen
van Sa^m-SaLm hadclen leden in
Duitachland, Frankrijk, ons land, enz.,
enz., zooals thans nog onze Oroy's,
d'Arenherg's en de klbi'ode'a tot alle
landen behoiaren. Zulke oude en groote
faimilies zijn verspreid over alle JDuro-
pecsdhe lauden. Zij waren Hei'tog van
Hoogstraeien, en de anommtentale keik
van Hoogstraeten werd door een Prins
van Salm-Sallm geblauwd. .Vieilsa'hn
was ook een van hanhq bezittingen
zij hadden cr een kasteel. t
- Ook te Aalst hcjbbcn de prinsen van'
Salm-Salm altijd bezittingen gehad.
De Avatermoton, aan de Werf, stond be
kend lond^dr de benaming van «'s Grur
venmolen toebchooronde aan do prin
sen van Salm-Salm, burchtgraven, yan
Aalst. "i
Hoelang die (prinsen in ;qnze stad
Aroibleven habJjen, kunnen wij niqfc
zeggen. Edoch, yemnoedelijk was de
priuaelij'ke bqwoner van 't Hof Soiner-
gem reeds in 1800 vertrokken. Alsdan
lieenschto er betrekkelijk rust Napo
leon stond aan 't hoofd der Rep.ifbhek^
in afwachting dat hij Keizer werd,
Men weet dat de lb ureeion Aran dit
ministerie mror verschillende huizen
verdeeld zijn. ten grooten nadeele de?
regelmatigheid van den dienst.
M. Franck had een ontwerp opige-
maa'kt voor het eigenen van een huis
in de Naarmdhe straat, maar dat aau
veel geld Kosten men sprak van
1,800,000 fr., plus de staartjes. j
Nu verleden Maandag heeft M. Car
ton in den ministerraad een dubbel
A'ooretel gedaan, dat dadelijk de a?ge
meen e goedkeuring verwierf, namelijk
het aan'koopcn van 'het «Hotel de Bel-
levue et de Ftandres en heit huis uit da
Naamschestraat. s
Die regeling zou alle diensten bij[;
elkaar brengen, men zou Aroordeel trek
ken uit vermindering Aran dienstpersu;
neel, onkosten van verwaiming, cnzl
Kortom de jaarlijksche besparing zon
170,000 fr, beloopen..
In de maand September e. k. zullen
een Vlaamsche en een Fransche wed
strijd plaate heliben eik voor het aan
wijzen van 50 candidaten voor de
diening van klerk. *if»
De aani\Tagen om inschrijving
verpllichtend op 'te stellen op een bij
zonder formulier «Aanvraag om deel
neming aan algemeene exaaüans cn
Avedtetmjlden» genaamd en hetwelk kos
teloos in de postkantoren Avordt uitge
reikt moeten uiteihjk op 23 Juli
1924 aan den Minister toekomen.
De- insclirijving voor een wedstrijd
is onderworpen aan de betaling vaa
een taks van 5 fr. niet torug'bHaal-
baa-r een postzegel Aran dit bedrag
moet dus geplakt qp de strook van do
forinullior-aan\Taag en vervolgens ge-,
stempeld worden den dieost dec.
