HBlIiperklariüg van Alliertns den Groote.
DIENSTWEIGERING
Be Werkman wijst Pater Salsmans te recht
Donderdag
24 i
Jan. 1952
In helFransch Parlement
De Stand van het Pond
De Toestand in Spanje
XXXVIII JAARGANG NUMMER U
Kerkstraat, 9 «ft 21 Aalst. Telefoon 114. DAGBLAD 20 Centiemen Uitgever J. Van Nuffal-De Gendt
Publiciteit buiten het Arrend. AALST Agentschap Havas, Adolf Maxlaan 13, te Brussel - Rue de Richelieu, Parijs - Bank Buildlng/Kingsway, 20 Lendres W. C. 2.
H. Agnes
Zonep7,S3Zona(4,27
V. IA. 23 L. K. 20
Inhoud van de «Litterae Dearetales*
1 Da Osscrvatora publiceert de
oLifcterae Decretales», waarbij da ver-
earing van dan Heiligen Alberlus Mag
nus als «Confsascr Pontifex* met den
titel van Kerkleeraar aan de geheele
Kerk wordt voorgeschreven.
Hst Apostolaat van den H. Albertus
De H. Vader wijst er op. dat Alber
tus het beschouwende en het actieve
leven op do gelukkigste wijze in zich
heeft varaenigd en gaat den levensloop
van den Heilige na. Zijn devotie tot de
H. Maagden Zijn groote geleerdheid
op den voorgrond 3'ollend.
Sint Thomas heeft hij gevormd en
verdedigd. Om Zijn voorzichtigheid en
rechtvaardigheid werd Hij zoowel
voor persoonlijke als voor publieke
aangelegenheden als scheidsrechter
uitverkoren.
Grcot zijn Zijn verdiensten als pro-*
vinciaal van de Duitsche Dominicanen,
zoodat ook de Pausen van Zijn dien*
sten gebruik maakten voor moeilijke
en gewichtige zaken. Met name ver
trouwde Alexander IV aa» Hem en
zijn medebroeders de verdediging en
do verspreiding toe van het ware ge
loof in Noord-Duitsehland. Zelfs aan
het pauselijk hef trad Hij als Evange
lie-verklaarder op. Zooveel indruk
maakte Hij op Alexander IV, dat deze
ham in zeer moeilijke tijden aan het
hoefd plaatste van de Kerk van Re-
gensburg. Ook toen hielden de talrijke
beslommeringen Hem niet van da be*»
oefening dor Godsgewijde wetenschap
terug. Van den last van het bisschops
ambt op Zijn verzoek door Urbanus
IV ontheven, trok Hij als predikant
voor het H, Land door Düitsohland en
Bohemen. De óverige jaren zijns le
vens bracht Hij door mat prediken,
7 uraren, schrijven en reizen o.a. naar
N.jir'egem en Antwerpen tot Hij in
Keulen rust vond.
Vccrai hield Hij mat groot succes
visitatie bij vele kloosters, da gewone
leeraren niet vergelend en ook met den
H. Lodewijk van Frankrijk in vriend*
Echap verbon den. Op het tweede con-
cillio van Lyon, waarheen hij zich op
hoc go. ouderdom begaf, gaf Gregorius
X, door Zijne bemiddeling, zijn goed«-
keuring aan de keuze van Rudolf van
Hafcsfcurg tst Roomseh Koning.
Hulde aan Zijn wetensehappelijken
arbeid. Doctor Universalis a
Al dit werk echter schijnt licht, v6f-
t'vi.. ken met zijn wetenschappelijk
wc; k en Zijn geleerde geschriften. De
gf.l-.eele toenmalige wetenschap be
i eerde Hij, zoowel de theologie en de
i hilosophis als de natuurwetenschap
pen de sterrenkunde, de cosmogra
phies e metöreologie.de klimaatleer, de
phyefca de meahfinlca. cf®-ftouwkund®;
de chemf®, de miner'KBsjtlfl, de an
thropologic, de dier-en de plantkunde.
Veel verwerkte Hij bovendien in
Zijn geschriften over de weefkunst, de
scheepvaart, den landbouw, anz. Allo
wetenschappen in haar gpireel en in
haar samenhang omvattend*, sloeg Hij
op van het levenUoze tiaar het. lessens
de, van het levende: naar iïat geestelij
ke, van het geasColijke nzarGotL. Wat
menschelijke wijsheid van durishar.had
achterhaald, gebruikte Hif tot verde-
digFng en toeliahting van. hal H. Ga-
los f.
Vooral Arisüofólts" geschriften Be
nutte Hij. Thomas volgde Hom hierin
ns. Zoo werd door Zijn toedoen de
geheele wijsbwffetettt» maar'vooral dio
van Aristoteles to 8 een. ge so hikt instru
ment voor de Theolsgiev Dit was Zijn
groote streven: alles wat hij aan waars
en sehoons in de wijsheid."dbr heidenen
vond den Schepper aan. t'a bieden en
toa te heiligen- Zoóbrak: hil- da.banden
waarmede da natuurGike; watsrmchap
in da maoht van de niet Kaholifefcen
zat gevangen-
Als een echt theoloog: duchlfo Hj£
voor zich geen nadeel in esfti juist on
derzoek van het- ttattiurlijjk®» Als in.een:
eneyelo-podia vatte hij» de «Doctpr uni
versalis» da wetenschap van alfh tijd
samen. Zelfs de niet-Katholieks ge
leerden. ook van dezen tijd, prijken
Hem- In wijsbegeerte en gawi||e v/e-
ensoh&p had, Sint Thomas üitgezqc-
derd, nooit iemand, grbbtpr gezag dkn
Hij. Hij vooral is de auteur van da
theologie-mefchodc, nog heden bij de
vorming van den clerus in gebruik.
Zijn geschriften ademen ook een groote
oevotle.
De Paus noemt dan d® voornaamste
werken. van Albartus op.
Ook na Zijn dood stond Albertus
steeds in de hso&sïa eefa en vereoring;
God zelf toonde Zijn holligheid door
vele wonderen. Velen onzer voorgan
gers, aldus Pi*u3 XI, hebben gunsten
verleend cm Zijn ve.roafin#. te bevor
deren, aldus Innooentius Y(H» Alexan
der VIL en Clemens X. Pius IX gal
voor geheel het aards-diocass Keulen
verlof Zijn feest to viersn. In dan
laataten tijd is dit ook toegestaan aan
andere Duitsche diocosan en aan het
aarfcs-diccses Parijs. Herhaaldelijk is
dan ook gevraagd om Zijn heiligver
klaring en de toekenning van den titel
van Kerkleerear. Door allerlei ongun
stige tijdsomstandigheden werd dit
verhinderd. In dazen tijd echter heb
ben kardinalen, patriarchen, bisschop-
pon, prelaten, kloosteroversten, vooral
universiteiten, seminaries en collegos
hetzelfde opnieuw van ons gevraagd.
Dinsdag' namiddag hielden de voor-
Bemesting der weiden
De .eerste bemestingen, welke na den
litters van Kamer en Senaat de lie er en j ^yin(er toe te passen zijn, zijn des W ei-
Fe rn a nel Buisson en Lebrun hunne HA-, debemestingen.
lcgenhoidstoespraak. - Veel verbetering kwam deze ïaalsfe
Beiden hadden het over de economi-'jaren in de bemestinjpder weilanden
sche krisis en den eerbied voor de ver- tot stand; de landbouwers zijn begin-
dragen. jncn inzien, dat de weiden evenmin als
Vervolgens nis Laval in de Kamer'do gewone veldgewassen van den dauw
en Bcrard zegelbewaarder, in den So- des liemois loven, maar een oordeel-
naai, de roigecringsverklaring voor. '.lamdige, overvloedige bemesting ver-
-i-,- ir-.m v gen; zij hebben begrepen, dat liet niet
Betrekkelijk do kwestie van hors e. eefts „uohli met al3 0i
en Oorlögsschulden, zegde de vei kla
ring dat do regeering een twecvoudigon
plicht heeft, eerstens ten opzichte van
de (generatie die den oorlog' heeft on
derstaan, een plicht van eerlijkheid en
van niets op te ofleren inzake schuld-
vorderinigeh, zonder tegenwaarde van
kwijtschelding onzer eigen schulden
ten tweede, ten opzichte van de komen
de geslachten, den plicht van voor
zichtigheid en van het ondergeschikt
maken van elk akkoord aan het nauw-
keurig' evenwicht der -voer tbr engst en
b es ta ans vo orwa anden.
hulphemes-
heer te 'begieten, dat een
fin-g noodzakelijk is.
Gewoonlijk ontvangen de weiden een
toegift fosforzuur, soms van stikstof.
Zulks verdient voorzeker aanbeveling,
doch dat is niet voldoende.
Wie een weide oordeelkundig
wenseht tc bemesten, ön bijgevolg een
overvloedige gras opbrengst te beko
men dient op de eerste plaats potasch
Ie gebruiken. P;e toepassing .'moet ruim
schoots (geschieden. Er zal minstens
ooveel p-olasch als fosforzuur toegc
Het artikel van den geleerden Je-i
z.uïet oven «Dienstweigering» dat we
hier hebben gepublicëdrd lokt® van
wege «De Werkman», 'n lang antwoord
uit van niet min clan drie kolonnen.
Het blad' verwittigt eerst zijne le
zers dat Eet onbevoegd is om ovjr. het
vraagstuk van dienstweigering beke
ken van zedelijk stan;dpunt uit-lc cor-
deelen..
«Wë wenscilien' niet het debat zelf
te voeren op dit terrein-daar zulks bui
ten onze bevoegdheid valt, maar we ."Lul
len tegenover: de stelling van Fater
Salsmans, deze van andere Godgeleer
den inbrengen en er onze persoonlijke
overwegingen aan toevoegen».
«De Werkman» schijnt zich aldus
'n zoor bescheiden rol toe te kennen in
de kritiek. Mïiar neen I
De persoonlijke overwegingen he
slaan do vier vijfde van de nota's die
|«lDle Werkman» aan het artikel van
TL. Salsmans toewijdt.
«De Werkman» oordeelt, insinueert,
(verdedigt 'n stolling besluit met de
docnr hem. erkende «ionbevoegdheid».
Geen enkele uitspraak van andere
Godgeleerden, over; dienstweigering is
Ier. të vinden..
Maar, laat ons de zaken yan dichte
bij beschouwen.
«Die Werkman» verwijst eerst
Pater Sals|m|ans naar W.erëldbrlievenj
yan de vier laatste Paiusen en besluit
'«Vier Pausen hebben de bewapening
en algemeeae dienstplicht veroordeeld
als strijdend met do we,t der. Christe-
Liefde.»,
Wij vraïgen aan «De Werkman» ons,
le zeggen waar en wanneer, de Pausen
de algemeene dienstplicht hebben ver
oordeeld' of is die bewering ook 'n
persoonlijke overweging
«De Werkman» verwijst ook" Pater
Balsmans naar de tien geboden Gods
waarvan het Ve luidt «Met wil of) met
werken slaat niemand dood».
Men kan moeilijk grover drogreden
uitdenken. God verbiedt te doodon
zonder recht noch reden (miaar. God
noch de Katholieke Kerk heeft nooit
verboden den onrechtvaarjdiigen aan
valler die u naar 'het leven staat te
dooden. Wanneer bijvoorbeeld 'n huis
vader 's^'avonds bij thuis komen wordt
aangevallen .dan heeft hij niet alleen
het recht maar. de plicht tegenover, zich
zeiven en tegenover, zijne kinderen zijn
leven te verkiezen boven dat van zijnon
aanvaller... die gewetensplicht van te
dooden kan in, sommige gevallen even
heilig zijn als ,de plicht van niot te.
dooden.,.,. men denke maar aan de be
wakers van de openbare orde of, aan
al wie in de verplichting kan zjjn 'i
vrouw of 'n kind legen snooden aan
val te verdedigen.
Wat waar is voor individuen is: ook
waar voor volken en staten.
Het ïs dus 'n drogreden te beweren
dat in den militairen dienst onze, jon
gens «h'eX moorden» a an lc,er en,.
Want, ootlog voeren is niet altijd
«mcNorden» liet kan 'n heilige plicht
zijn.
Vooraleer zulke algejmieene reg:el te
stellen zou -«De Werkman» moeten na
denken en zich afvragen wat hebben
dan onze jongens gedurende den oor
log gedaan zijn zij dan niets anders
dan «moordenaars» geweest «onbewus
te» moordenaars wellicht, maajj Jich
moordenaars
En wat waren dan onze helden, van
1302 en de pauselijke zouaye.n
iiend worden, zelfs meer, aangezien
P|it evenwicht zou echter verbroken gras een veel grooterc behoefte he-
zijn indien de krisis tengevolge van yj| aan p0asc 11 dan aan fosforzuu
de wanverhouding der fmancieelc of. Weiden vergen van 1000 tot 1500
fiscale lasten de bedrijvigheid van de 1,-g.r. sylviniet-kainict per hectare. De
volken moest, in den weg staan en ons j toepassing geschiede zoo vroegtijdig
tegenover de internationale medediii-;m0igei;^( bij" voorkeur; in het volle van
ging in een toestand van onte,genspro-(](,n winter, en in elk geval, voor
{Uél'ijke aninderwaardighcid moest groe.i een aanvang zal gen cm en
plaatsen. hebben.
Wat de Ontwapenings Conferentie; De potasch bevordert niet alleenlijk
betreft zegt de resgeeringsverklaring, de grasvoortbrenlgst, doch bezit tevens
'dat de regeering overtuigd blijft van den meest vonrdeeligc invloed op de
het feit, dat nopens den griond der ontwikkeling der klavergewassen. Dooi;
zaak op den vooravond van de belang
rijke internationale besprekingen zeifs
zij die wij betreuren niet aan onze zij
de te zien, die de dnze is<
het voldoende gebruik van potasch be-,
komt men een dichte zode, een over
vloedige opbrengst yan allereerste
hoedanigheid^ .y K, ALL
Vervolgens .haalt «De Werkman»' rii
tekst aan van de Duitsche Dlominikaan
Pater Stratmann. Het eerste de.ef luidt
a]s volgt
«Dë H. Kerk zegt, dat de Staat zijn
rechten overschrijdt- als hij de ynen-
schen dwingt tot militairen dienst fj
evenwei liet soldaat- en het krijgsman-
schap zijn als zoodanig is niet tegen
de wetten van God en Krislus».
Van' waar, deze tekst vandaan komt
hebben we niet kunnen achterhalen..,
hij is blijkbaar uit. zijn verband gerukt.
Tegenover deze tekst stellen wij er
een andere van P, Stratmann die niets
aan, duidelijkheid te wen&cheil Qver
laat. Wij vertalen .uit «La Terro Wa-
lonne» Nov. 1930.
«Ti® Kerk kon ook niet en kan niet
de dienstweigering toelaten en vooral
niet bevelen tenzij in een oorlog die
zeker onrechtvaardig is. Indien zij aan
den Staat het recht zonder restrictie
en in alle gevallen ontkende zich door
wapengeweld te verdedigen, dat zou
haar ten slotte tot de ontkenning-van
den staat zelf voeren» (aangehaald
door P. Lauwers in zijn beekje ove£
Dienstweigering)
Zoo "dacht Pater Stratman in 1930.
Hij was dus toen niet voor dienstwei
gering te spreken.
«Het Is ten andere bewezen, zegt
verder nog «De Werkman» dat een
rechtvaardige oorlog volgens de voor
schriften van de leer van St Thomas,
als onmogelijk moet beschouwd wor
den.
In liet speciaal geval «Belgie» is het
bewezen dat we ons on|m|ogelijk tegen
den aanval met wapens, legers en for
ten verdedigen kunnen. Sinds w'anneec
kan men tot het onmogelijke ver
plicht worden.
Wij antwoorden eenvoudig t de oor
log van 191.4-1918 heeft, bewezen dat
we ons wel konden verdedigen, ver
mits we ten slotte ide bevrijding heb
ben bekomen al is het nog met de
hulp van bondgenooten maar dat
is ook niet in de toekomst uitgeslo
ten..
Ten andere is De Werkman wel
zeker 'dat volgens; St Thomas én de
Katholieke |m}praalom een verdedi
gingsoorlog te mogen voeren, men de
moreële zekerheid moet hebben dat de
overwinning aan de zijde de.rj goede
zaak zal zijn
Die' voorwaarde kan alleen gesteld
worden yopjj eene wettige aanvalso >r
log...
Eindelijk lezen wc nog* dit hoe
zullen die onderdanen die in een oor
log gestuurd worden, uitmaken of hij
rechtvaardig of onrechtvaardig is
Moeten zij eerst de hand leenen aan
een mogelijke misdaad, alvorens zich
af te vragen .ofzij het mogen doen,»
Wij antwoorden op: deze laatste
vraag heel gerust Ja, zoolang zij
niet zeker z.ijn dat de oorlog misda
dig is, moeten zij de hand leenen aan
een tmfogelijke misdaad dal
hebben ook millioenen mannen in het
iDluitsche leger, gedaan gedurende den
laatsten oorlog7, De overheid hoeft
recht op gehoorzaamheid d© on
derdanen hebben slechts het 'recht en
de plicht ongehoorzaam te zijn wan
neer men hen een zondige daad be
veelt*
In geval van twijfel moeten zij toch
gehoorzamen omdat de zekere plicht
van gehoorzaamheid moet voorgaan
op: de onzekere plicht.
Eh Öaarjoaede beantwoorden wo
ook' hot potsierlijke besluit van g De
Werkman
En om dienstweigering te veroor-
deelen, laten we... wachten totdat do
Pausen en andere kerkelijke geza
voerders dat middel als laakbaar en
zondig zullen .veroordeeld hebben in
alle Tanden en vooij alle Rioomsch-
KathoIIeken - Ex cathedra».
'Djê Werkman w had even goed
kunnen schrijven dat men aan de
Burgerlijke Overheid geen eerbied ei
gehoorzaamheid verschuldigd "is ten
zij fii de gevallen waarin de Kerkelij
ke Ovefbe&è feit ons Uitdrukkelijk
oplegt.
En dit bewijst ëens le meëfi de
d'roevTge begrijpsverwarring die
bij sommige Vlaalmische Nationalis
ten Eeerscht in zaken van gezag 'en
orde in do maatschappij.
Yoor hen heeft Dosfel in het
Vlaamsche Land geschreven |y
Het is volstrekt noodig dat som-
miig'en logisch, leeren denken èn
op gebied van oorloig en vrede de ou
de katholieke waarh'eden weer wer
den gezaaid. Oorlog, niettegenstaande
al zijne weëen is in zeldzame, buiten
gewone gevallen rechtvaardig en als
dan te verkiezen boven het grootste
wee, omdat het de ziel aantast en be
lang heeft voor, de eeuwigheid, hel
Lichte daling
Dinsdag Is de koers van de Engel*
sche munt op de verschillende beur*
zen ietwat achteruit gegaan.
Zoo bedroeg de officieele ochtend-
koers te Brussel 123,75 fr. terwijl men
den vorigen dag' 124,50 fr. noteerde.
Te Parijs bedroeg de openingskoers!
Dinsdag '87,60 Fransche fr. wat over
eenstemt imet 122,64 fr. Belgische l'r*
(De daling deed zich ook le Londen
voor waar mne 124,50 Belgis :h<} fju
betaalde voor een pond. ,i
De Jezuïeten vertrekken
Yan uit het Novicenhuis van Loyo-
ia wordt aangekondigd dat do 200 stu
denten en hun leeraars alle toebereid
selen hebben klaar gemaakt tot ver
trekken in verband met de mogelijke
verdrijving der Jezuieten uit Spanje*
Het gerucht loopt dat een zeker getal
paters in het college zouden mogen
blijven. In alle geval zal de baziliek
van Loyola geen staatseigendom kun
nen verklaard worden, aangezien ze
thans eigendom is van een provinciale
afgevaardiging.
Nieuwe aanvallen op kloosters'
Oproep tot vermoording van priesters
In de stad Valencia hebben anar
chisten en communisten verscheiden®
kerken in brand gestoken, bommen ge
worpen en belangrijke schade aange
richt. Alleen door het onmiddellijk in
grijpen van de brandweer en de hulp
vaardigheid der bevolking is men etf
in geslaagd de kerken van vernietiging
te redden.
Te Sagunlo is het eveneens tot anar*
chistische uitbarstingen gekomen. P.ö
anarchisten deelden vlugschriften uit(
waarin de bevolking wordt opgeroepen',
om de «guardia civil» te ontwapenen,-
de kerken te bestormen, alle geestelij
ken en (monniken te vermoorden, enz,
Ook uit de streek rond Bilbao kamen
berichten over onlusten. In het dorp
Saïlturce is de kerk in brand gestoken.
Naar men uit Burgos verneemt, lied
de provinciale regeering het beslui!
genomen, de altaren en beelden uit lieÉ
ziekenhuis van Burgos te laten verwij
deren. Toen een aanfaT timmerlieden
met dë uitvoering van dit besluit aan
vang maakten, sprongen de zieken van
hun bedden op, om de werklieden met.
stokken en krukken te lijf tc gaan. Da
g'eneesheercri van het hospitaal kwa
men hierop tusschenbeide en verboden;
den werklieden, het werk uit le voeren*
£io vervolg onderaan y pi gondii Kolom,
wee van het zedelijk kwaad. Niet het
aardsche leven is het grootste goed,
het is maar een middel tot het ecwig
waarachtig goed.»
We zouden daar(m:ede dit artikel
kunnen eindigen, maar we mogen mot
zonder protest de beleediging laten
doorgaan die De Werkman naar,
het hoofd van Pater Salsmans met
onbegrijpelijke lichtzinnigheid glin-
giert.
Patei? Salsmans had zeep wijs ver
maant 'i Noch moeten ons ontroeren
uitingen van Katholieke geleerden en
priesters uit andere landen cfie zijn
wellicht ingegeven doo.c bijzonder®
omstandigheden.
Daarop leckent Dë Werkman 'S
aan We keeren het argiu|mient orrê
en zegigêh U, Eerw. Pater, dat uw®
argumenten wellicht ingegeven i zijn
door bijzondere omstandigheden«;
Prof. aan de Lëuvensche-Belgischd
Hoogesdbool is niet «Yrij» van «in
vloeden» welke beletten onbevangen te.
oordeelen of te redetwisten...»
Deze Insinuatie is van het" laagste
aiïoi zij is 'n beleediging voor den
heiligen priester en oprecht geleerdo
die Pater Salsman is en voor de kef-*
kelijke overheid tegen dewelke men dó
aantijging durft inbrengen dat zij
dwang op het geweten van 'n priesteïj
zou uitoefenen.
Er is overigens iets" koddig in heil
geval daar Pater Salsmans geen pro-;
,1-jt fessor Is aan de Leuvensehe Hooge-
scliool maar wel aan het Theologisch!
College dei; Paters Jezuieten te Leu-y
ven.
Maar, iedereen die weet welke d®
kostbare diensten zijn die Pater Sals
mans aan de Ylaamsche studenten als.
zieleleidef bewijst en aan gansch het
Vlaaitnlsche Yolk zal deze lichtzinnig®
aantijging van «De Werkman»; ine!,
strenge woorden veiiooidoelen» ,j