De Zending onzer
Technische Scholen
Machinebotiwers Noodzakelijk
Vorming
Toekomstmogelijkheden.
HEER UITGEVER.
Reeds meermalen werd, van verschillende kanten,
de kwestie gesteld, of er niet te veel aandacht geschonken
wordt aan MECHANICA en ElECTRICITEIT in onze
Technische Scholen, ten nadeele van sommige, lokale
nijverheidstakken, zooals Brei- en Schoennijverheid,
welke tot hiertoe niet systematisch onderwezen werden op
de school.
Wij weten zeerwel, dat die nijverheden naar hulp
en zorgen vragen. Wensch en wil zijn goed genoeg bij
ons, doch de uitvoeringscondities hangen hier vooral af
van de degelijke medewerking der Openbare Besturen, en
inzonderheid van ons Stadsbestuur. Zal de Stad de
noodige hulp verleenen Zullen de andere Besturen toe
stemmen Want het ordewoord luidthoegenaamd geen
verzwaring van Begrooting. Daar ligt de knoop
De beschouwing, betrekkelijk,Mechanica en Electri-
citeit bewijst klaar, dat DE OPVATTING VAN DOEL EN
METHODEN onzer School niet wezenlijk gekend is. Dit is
nochtans van het grootste belang, voor al dezen, die aan
haar progres kunnen meewerken.
Het ware mij aangenaam, wilde Ued. bijgevoegde
uiteenzetting hieronder mededeelen.
Aanvaard, Heer Uitgever, mijne hoogachtende groeten.
A. DE WAEGENAERE,
Bestuurder.
Aangaande den aard der produkten, zijn in de groot
industrie 2 voorname richtingen waar te nemen.
1. Deze, welke het vervaardigen van tuigen, toestellen,
machines voor doel heeft, zooals radio, auto, vlieg
tuigen, meettoestellen, enz... of de eigenlijke
constructie.
2, Alle andere fabricaties, zooals breiwerk, katoen- en
wolspinnerijen, weven, schoenfabricatie, alsook
rechtstreeksche toepassingen van mouterijen, brou
werijen, enz... waarbij constructie niet het doel,
maar het rechtstreeksch middel is.
Bij al deze nijverheden, vinden wij dus als onmisbaren
grondslag het machinisme. Er is dus een generiek
gedeelte in die fabrikaties de machine-constructie en
een specifiek de eigenlijke fabricatie.
Aangezien de machine-constructie de basis uit
maakt bij alle groot-nijverheden en machinebouw zelf die
wetenschappen omvat, welke de meest specifieke nijver
heden tot grondslag dienen, zoo mogen wij besluiten, dat
machinebouw van overweldigend belang is op Nijver-
heidsgebied.
Machinebouw is doel en middel in de Nijverheid. Wie
de machines, tuigen en toestellen construeert eener bepaal
de nijverheid, heeft de nijverheid in handen, in eigendom,
en bezit veelal de oorspronkelijkheid der fabricatie. Immers
om een nijverheidsmachine samen te stellen hoeft men goed
te weten wat er moet geproduceerd worden door
de machines heeft men een onbetwistbaren voorsprong op
het niet gemechaniseerd fabricaat en elk volmakingsproces
valt den machinebou wer eerst en meest ten deel.
Welnu, bij ons-is zeer weinig machinebouw, dus wij
bezitten weinig fabricatie-eigendom. Onze nijverheden
zijn meestal vergunningsnijverheden, omdat wij de
werkmachines moeten importeeren. Wij hebben de
nijverheid zonder constructie, zij bezitten de nijver
heid met constructie.
Mulhouse is niet alleen een belangrijk centrum voor
textielnijverheid, maar ook voor textielconstructie
Lyon eveneens, Saksen construeert, Engeland construeert,
Zwitserland construeert, wij weinig, bitter weinig
Denkt nu, hoeveel meer Vaklui en Technici hier zouden
te werk gesteld worden, hadden we op ons actief 'n paar
goede machineconstructies. Met hoeveel meer zekerheid
zouden we kunnen zeggen dat is van ons Hoeveel
steviger zouden wij gepantserd staan tegenover crisis en
nood Hoe jammerlijk is het niet, dat het weven, die
oorspronkelijke nijverheid van te lande, onttroond werd
door de mechanische getouwen, die in den vreemden ge
bouwd werden. Wat kenmerkt er vooral het verval van.
ons keurige vlasindustrie Nu spreekt men van vlasinsti
tuut en van doorgedreven mechaniseering. Nu als
't kalf verdronken is.
De Diesel-motor werd hier te lande uitgevonden, doch
Duitschland baat hem met veel succes uit, en wij mogen
hem daar gaan koopen tegen peperdure prijzen
Waarom dan geen construtie
Omdat wij daartoe niet in staat waren wij bezaten de
verschillende bekwame bedienaars niet om den machine
bouw te verzekeren en wij hadden ze niet, omdat ze niet
gekweekt werden.
En de Vakscholen
Werden hier veel te laat geboren Holland had reeds
zijn volle gerief, toen we hier pas begonnen, Ook worden
zij door de inrichters veel te eenzijdig opgevat
Aangezien de werkcondities in de Nijverheid en bij de
Patroons heel en al gewijzigd worden door hoogere loonen
korten werktijd en rationalisatie, kon de opleiding der
gasten niet meer geschieden in de werkhuizen zelf het
moest dus elders gebeuren en wel op de Vakscholen. Die
werden meer tot stand gebracht uit opportuniteitsgeest
dan uit opbouwend initiatief. Gewone bedienaars vormen
voor de rare constructiehuizen, voor de reparatie en voor
de patroons, was het algemeen objectief in Vlaanderen
in Wallonië beoogde men vooral op geschikte elementen
voor de lokale industries bijna nergens had men het
doorzicht terzelfdertjjd keurinstellingen op te richten
voor machinebouw. Dat zag men niet, dus men deed er
niets voor. Al de constructielanden begrepen dat, tot zelfs
het kleine Zwitserland wij niet. Op dit oogenblik zijn
er nog machtig veel die blind zijn anderen zeggen waar
om niet construeeren die zien de kwaal, maar kennen
*t geneesmiddel nietenkelen zien klaar en waar en ijveren
voor het groote gebod Zorgt voor machinebouw en al
het overige zal u toegeworpen worden
Gedurende eenigen tijd ging het ons goed. Wij fabri
ceerden gewoon werkonze menschen werkten dag en
nacht tegen kleine loonen en zoo konden wij heel goed
koop leveren aan groote landen, zooals Rusland, Indië,
China, Zuid-Afrika o.m. die nog braak lagen voor d'indu-
strie. Ja. het ging ons goed Ten minste, het ging de
nijveraars goed doch dit zou niet duren De 8 urendag
werd ingevoerd, de loonen stegen en de landen die weleer
uitstekende afzetgebieden waren voor ons, begonnen ook
aan industrialiseering met dezelfde nijverheden en om de
zelfde redenen, doch in veel betere condities zij werkten
vele uren tegen lage loonen en vonden de grondstoffen
ter plaats. Zoo geraakte onze textielfabricatie in eene
hachelijke positie, die, jammer genoeg, wanhopend kan
wórden 1
Wij staan dus in minderheid, tegenover de landen die
terzelfder tijd doen aan textielnijverheid en textielconstruc
tie, omdat zij de machines leveren en meester blijven van
't beste fabricaat en wij komen in competitie met de jongste
industrienijverheden, omdat zij goedkooper werken. Komt
er geene verbeterende wijziging aan den toestand,wij zullen
met al onze werkzaamheid, onzen goeden wil en onze
goede voornemens, het roode lichtje worden 1
Het eenige redmiddel is dus machienenbouw, niet alleen
omdat wij, zonder dat, onmachtig staan tegenover de con
currentie maar ook omdat de oorzaken van 't nijverheids
succes tegenwoordig overwegend liggen in Goedkoop,
Beter of Speciaal fabricaat. Niet enk^l vergrooten maar
verbeteren Dat moet de leuze zijn onzer Nijveraars, Nu,
dit is niet te realiseeren, zonder keurige en kundige vaklui
Die moeten dus gevormd
De nijverheidspraktijk gebruikt voornamelijk 2 soorten
bedienaars zij, die belast zijn met een bepaald, speciaal
en ondergeschikt werk, zooals dé paswerker, ijzerdraaier,
smid, elektrieker, spinner, wever, breier, modelmaker,
mouleerder, gereedschapswerker, bedienaar der werktuig
machines, enz. enz... Dit zijn de gewone vaklui. Zij heb
ben enkel hun bepaald en bijzonder werk zoo handig en
verstandig mogelijk af te werken en 't is al
Daarnevens heeft men anderen, die zorgen voor alles
wat de theoretische en praktische inrichting en leiding
aangaat zij hoeven het werk voor te schrijven, de dege
lijkheid te onderzoeken, oorzaken van defekten op te
sporen, tijdwinst en andere volmakingsfactoren te reali
seeren, ja, nieuwe tuigen, toestellen en werktuigmachines
te ontwerpen, den bouw te organiseeren en te leiden.
Dit zijn de Vakoversten, lagere en hoogere, of het
Vakkader.
Aangezien de gewone bedienaars enkel specifiek werk
verrichten en het daarbij blijft, mogen zij dan ook, bij
hunne vorming, van meet af gespecialiseerd worden.
Doch de Vakoversten' wiens taak het is te organisee
ren en te leiden, en leiding, in gelijk welke nijverheid,
steunt op algemeene gegevens, zoo moeten zij dan ook eene
degelijke en volledige algemeene vorming ontvangen,
welke hen in staat stelt, later beste Specialisten te
worden in een bepaald vak.
Een dirigent, die zich enkel specialiseert in een of ander
nijverheid afgezien van constructie b.v. theoretisch en
praktisch spinnen, weven, breien, kan het fabrikaat wel in
den grond kennen de gebreken en hunne oorzaken aan
duiden, volmakingsprocédés uitdenken, doch, waar de
realisatie in voeling komt met tuigen, toestellen of
machines, in e.w. met machinebouw en zijn wetenschappe
lijke vertakkingen, staat hij geblokt.
Maar indien de machinebouwer, daarbij ook de speci
fieke nijverheid instudeert en inoefent, beheerscht en om
vat hij niet alleen de eigenlijke fabricatie, maar het
gansche bedrijfgeen enkel plaats of hij is er in thuis,
hij beheerscht ALLES, omdat hij ALLES IS.
Hij, die in 't vormingsweefsel van den Vakoverste,
overeenstemmend met de graadbediening die hij uitoefent,
als schering een degelijke algemeene Cultureele ontwik
keling bezit en verder als inslag, grondig algemeen
wetenschappelijk onderlegd is, (mathesis, physica,
scheikunde en handelswetenschappen), technisch be
kwaam (mechanica electriciteit, technologie en machi
nebouw), praktisch op de hoogte is en beslagen als
inrichter en leider, kan gerust post vatten in gelijk welke
Nijverheid mits aanpassing, ondervinding en beoefening
wordt hij een ideale hoofdbedienaar,
Daarom ook drijven wij de vorming van den Mecha-
nieker-Electrieker en Electro-mechanieker zooveel moge
lijk gelijktijdig opvoor den Technicus theoretisch één,
praktisch gespecialiseerdvoor den Technischen Ingé
nieur, theoretisch en praktisch één
Dit kan en mag in onze opvatting niet gescheiden wor
den in 2 strikt speciale bedrijven. Meer een meer draagt
ieder technische toepassing de sporen van de ingrijpende
wisselwerking van beide kundigheden. Zoo opgevat zijn
de werkmogelijkheden onbegrensd, terwijl men anders te
staan komt voor eenzijdige en beperkte toestanden.
Daaruit volgt, dat een meestergast, Wever-Mechanieker
ver te verkiezen is boven een meestergast-wever kortaf, en
dat een Technisch Ingenieur, welke ook theoretisch en
praktisch op de hoogte is van het Weven, als dirigent,
honderdmaal te verkiezen is boven een bestuurder die
hoe goed ook alleen theoretisch en praktisch op de hoogte
is van het Weven.
De voornaamste bedienaars in het moderne fabricatie-
wezen zijn
1. DE HOOGESCHOOL-lNGENIEUR, die de algemeene
of de theoretische inrichting en leiding heeft van een
departement—in groote inrichtingen of van een gansche
fabricatie in gewone bedrijven.
2. De Technische Ingenieur, gevormd op de
Hoogere Technische School, die de praktische inrichting
en leiding heeft van een departement of van een gansch be
drijf: deze realiseert alle studiën en projecten en beinvloedt
ze gedurig op praktische wijze.
3. De TECHNICUS (vulgair genaamd Meestergast) die
de praktische inrichting en leiding heeft van een speciaal
werk of van een voornaam gedeelte der fabricatiehet
modelmaken, het gieten, het afschrijven, het eigenlijk werk
(paswerk, draaiwerk, smeewerk, praktische electriciteit), de
werktuigmachines, de gereedschappen, het monteeren,
verifieeren, beproeven, zijn zoovele takken en vakken
welke in zijne bevoegdheid vallen. De Technicus is de
rechter arm van den Technischen Ingenieur.
Deze drie bedieningen vormen het Nijverheidskader'.
1 en 2 het hooger. Nr 3 het lager kader.
4. De GEWONE GESCHOOLDE VAKMAN voert het ge
woon, alsook het moeilijk, bepaald, speciaal werk uit en
eindelijk
5. De SERIEWERKERS, doen het automatisch en gespe
cialiseerd seriewerk,
Wij vormen nummers 2, 3 en 4 2 en 3 zijn machien-
bouwers 4 voeren al de samenstellende gedeeltelijke
werken uit in verband rr.et het geheel. Nummers 2 en 3
kunnen post vatten in alle nijverheden Nr 4, enkel in een
bepaald, speciaal bedrijf.
Gewone Vakscholen leveren enkel gewone, geschoolde
vaklui en voormannen wij leveren alles, van laag tot
hoog, wat op praktisch, technisch gebied moet en kan
gevormd.
Onze School is dus een volledige Technische School en
de voordeelen daaraan verbonden voor stad en streek,
zijn onschatbaar
Zoo opgevat en uitgewerkt staan onze Mechaniekers en Electriekers
voor talrijke voor de talrijkste werkgelegenheden mogelijk.
De gewone Mechaniekers en Electriekers kunnen in werkelijkheid
dienst doen alsmodelmaker, paswerker, draaier, smid, in constructie-
of reparatiehuizen in reparatie- of constructieafdeelingen der verschil
lende fabrieken electriekwerker, installateur, electrische toestellen-
constructie, algemeen electriciteitsbediende in bedrijfsinrichtingen,
De Techniciin alle nijverheden, dus ook in weverijen, spinnerijen,
breiwerkhuizen.
Reeds menig Technicus-we ver heeft het toezicht over al de getouwen
van het bedrijf. Tijdens het laatste eindexamen onzer Technici-wevers
(dagafdeeling) had een leerling opdracht gekregen een automatisch
weefgetouw, dat op 10 a 12 plaatsen met opzet gederegleerd was, in
orde te brengen en regelmatig te doen werken. De student slaagde
zoowel in die taak, dat een der Jury-leden, een uitstekend "nijveraar,
bekende dat zulks een kranig werkstukje was. Er moest vermeld worden
bij de proclamatie, dat het wel een automatisch weefgetouw gold en
hij nam den jongeling onmiddellijk in zijn dienst. Die student bracht dat
werkstukje goed, op grond van weefkundige kennis, zeker, maar voor
al omdat hij mechanieker was.
Veel onzer kweekelingen zijn op dit oogenblik werkzaam in de Brei-
nijverheid. Duitsche deskundige ingenieurs, afgevaardigd door de con
structiehuizen in breimachines, waren op inspectiereis hier te lande. Zij
lichtten zich in nopens de regelmatige werking der machines. Welnu,
meer dan eens is het gebeurd, dat onze Mechaniekers verbeteringen aan
duiden van constructieven aard en er de schets bijvoegden. Onze Duit-
schers keerden verrukt naar huis, wijzigden de aangeduide bijzonderhe
den en maakten er melding van in hun catalogus.
De Technische-Ingenieurs in alle nijverheden. Op dit oogenblik zijn
er werkzaam in Weverijen, Constructiehuizen,aan den IJzeren Weg, in
Brouwerijen, enz... ook in het Technisch Onderwijs.
Verder vormen wij gewone bedienaars en meestergasten voor de
weverij, spinnerij. Dit gebeurt in de avondcursussen en het ware zeer
wenschelijk kon het breiwerk daar bijgevoegd
Zeker hoeven wij ons eigen eerst te zegenen de prioriteit behoort
Aalst, doch het ware een onvergeeflijke fout moesten wij ons inmuren.
Ons werkveld bestrijkt niet alleen Aalst en omstreken, maar in werke
lijkheid de Brusselsche en Gentsche agglomeraties, ja, het gansche
Vlaamsche land\
Wat het aantal inschrijvingen en uittreders aangaat, blijven wij vast
en zeker onder de normaalgrens der noodwendigheden in normale tijden.
We kunnen verzekeren dat, alhoewel de economische crisis drukt, er
betrekkelijk weing manschappen zonder werkgelegenheid zijn en, moest
het iets of wat beter worden, geen enkel zou moeten wachten.
Onze lokale nijverheden ondervonden reeds den weldoenden invloed
van onze gevormde Mechaniekers, Electriekers en Technici, alsook van
de uitgetreden leerlingen der avondscholen. Wij zouden aangrijpende
bijzonderheden kunnen aanhalen dit geschiede best persoonlijk.
Door de rijke ondervinding, welke zij in hun werkkring opdoen, door
voortgezette, speciale studie, dcor hun scheppingskracht, intuitie, initia
tief, inspiratie, eenerzijdsdoor een flink Technisch Bureel, gehecht aan
onze Technische School anderzijds, zullen zij de vruchten van hun onder
vinding en bekwaamheid, kosteloos en kostbaar, kunnen concretiseeren
en realiseeren. De school zal het proefveld zijn voor studiën en projecten.
Verbeteringen, volmakingen, nieuwigheden zullen opduiken en, na bouw
en proef in de school, aan de nijverheid geschonken worden. Men taxeere
dat niet van idealisme noch utopismedit wordt werkelijkheid—daarvoor
staan wij in indien... ja, indien wij de school kunnen volledigen.
Men denke dan ook aan den zedelijken invloed, welke zal uitgaan
van deze Vakoversten. Het is waarachtig niet te tellen noch te schatten
wat die kerels, niet alleen op nijverheidsgebied, maar vooral op zedelijk
gebied gaan verwezenlijken.
De huidige toestand kan als volgt beschouwd worden Goede en groote
afzetgebieden zijn vcor ons huidig fabricaat verlorende jongste indu
strielanden doen ons een ondraaglijke concurrentie aan ;de constructie-
landen hebben hun produkten op verbazende wijze verbeterd. In die om
standigheden moeten hier nijverheden verdwijnen,andere zullen zich beter
veel beter moeten organiseeren, nochandere zullen vervormd,vernieuwd
en gespecialiseerd uit de branding komen, niet door ophefmakende uit
vindingen en wonderheden, maar door eenvoudige wijzigingen en ver
volmakingen in afwachting van meer en beterLangs dien kant moet
er gewrocht en gezocht worden. Doch daartoe heeft men bekwame en
geëxperimenteerde Technici en Technische Ingenieurs noodig, gevormd
zooals hooger gezegd. Een ander uitweg is er nietzij, te zamen met
de School kunnen dat realiseeren. De School moet het vormingsveld
het studieveld en proefveld zijn voor moderne Nijverheid. Dit omvat
gansch haar programma. De nijveraars die geen Technici in hunnen
dienst nemen, zullen het niet uithouden. Willen de Openbare Besturen
ons nu in de gelegenheid stellen de school volledig op peil te brengen,
nogmaals en nogmaals, wij nemen zonder aarzelen de gansche verant
woordelijkheid van de beoogde toestanden op ons
De groote wensch is nu,dat de Openbare Besturen ons in de moge
lijkheid stellen het Werk, dat reeds zoo veel gegeven heeft en nog meer
belooft, te volledigenLaboratoria voor de Hoogere Technische
Schoolde vervolmaking van den Technicus en enkele leergangen in
verband met de lokale Nijverheid.
Crisis of geen crisis, de vollediging onzer school moet er komen dat
moeten de oud-leerlingen op hun programma schrijven; daaraan moeten
allen meewerken die het goed meenen. De nijverheid kwijnt ze moet
herleven. Doen wij 't noodige om ze te redden. De middelen zijn aange
wezen wij zouden dwaas zijn ze niet aan te wenden. Moeilijk of koste
lijk telt niet, waar het gaat om hooge levensbelangen. De Gildemannen
der Middeleeuwen moesten voor al die dingen vechtenwij kunnen
dat bekomen door materieele opofferingen misschien!— door leeren
en werken. Andere landen doen in dit opzicht veel meer dan wij. Wallonië
bezit reeds 5 Hoogere Technische Scholen, sedert jaren,en dat is heel wel.
Wij zeggen niet, met dezelfde opvatting,als hooger aangegeven,maar in
alle geval,'t zijn goede Hoogere Technische Scholen 5De meesten
beschikken over weelderige inrichtings-en uitrustingsmiddelen. Voor
gansch het Vlaamsche i,Land zijn er op dit oogenblik 3; twee vrije
Mechelen en Aalst, en 1 Officieele Gent. De twee Vrije inrichtingen
behoeven nog grooter hulp,vanwege de Openbare Besturen.
Die hulp kome spoedig en weze afdoend
De Vlaamsche Hoogere Technische School is even nuttig en noodig
op Nijverheids- en Cultureel gebied, als de Vlaamsche Hoogeschool
