Aan den Heer ANTOON MERMANS
en aan alle TGNE MERMANS van een vertwijfelend Vlaanderen.
Voor de Miliciens
van 1933
CONGO
De Regeeringshrisis
DE VOLKSSTEM
XXXVI il JAAHGAWG NUMMER 282
Kerkstraat, 9 ên 21 Aalst. Telefoon 114. DAGBLAD 20 Centiemen Uitgever J. Van Nuffel-D. Gandt
Publiciteit buiten het Xrrond. AALST S Agentschap Havas, Adolf Max laan ,13, te Brussel Rue de Richelieu, Parijs Rank Buidina/Kingsway. 20 Londres
ZONDAG 18 DECEMBER
H. Rutus
Zon op7,41Zonat8,53
MAANDAG 19 DECEMBER
1932
H. Nemesius
Zonop7,42Zonaf3,54
L. K. 20 N. M. 27
WAARDE HEER,
Ik heb slechts deze week kunnen
konnis nemen van het breedvoerig
artikel dat U in «DE SCHELDE» van
Vrijdag 9 dezer gewijd hebt aan de
Btrijdmethode van de katholieken in
de laatste verkiszingsoampanje,— Dat
artikel hebt u opgedragen aan Mr
Jur. L. Moyersoens sieuit Aalat en
aan alle L. Moyersoens van arm
Vlaanderen
Hoe jammer dat u de dolikata atten
tie er niet hebt bijgevoegd, mij een
«Hommage d'auteur» te doen gewor
den. Ik had u wellicht vroeger kun
nen te woord staan.
U kunt van mij niet eischen dat ik
u punt voor punt antwoorde op al het
geen u aanhaalt of aanraakt ia uw
breedvoerig traCtaat.
Ik voel me niet in het minst aan
sprakelijk voor al wat gedurende de
zen hevigtn kiesstrijd gezegd of ge
daan is geweest door mijne katholieke
strijdgenooten, Mijne eigene actie
sfeer beperkte zich bij Aalst en omlig
gende gemeenten nog veel minder
meen ik te moeten verantwoorden voor
wat in 't verleden door katholieke
Staatsmannen kan misdaan geweest
«ijn en mijne gedachten, dat weet u,
aijn in menig opzicht niet overeen
stemmend met wat vroeger in vele
kringen werd voorgehouden, ik heb
overigens het voorrecht nog verre van
de dertig te zijn.
Maar als ik d km-ni van uw betoog
ontwaar en onR-ar o ider het vele be«
leodigends en hu nrechtvaardige dat
tl, mijne vrienden en mij naar het
hoofd slingert, dan vind ik daar wel
een interessantan grond in om met u
wat te praten,
Doch, vooreerst een woordje over
hetgeen waarin ik meer persoonlijk
ban betrokken.
U hebt op een onzer afficfaeit, die
op den voorgevel van den ouden Ka
tholieken Kring werden aangebracht,
maenen ta zien, dat het kruis er «door
drie dolkstekende vuisten afgeknot
werd» on u vraagt me wie hier bedoeld
wordt. Het spijt me dat u zoo
slecht hebt gekeken U hadt u een
nuttelocze verontwaardiging gespaard.
Wat u dolken noemt, waren on
schuldige potloodezi die kracht
dadig gehanteerd, allen gericht waren
ophot wit bolleka dat burger, Iand«
bouwer en werkman (dat is drie), onder
nr 1 moesten zwart maken. Daarbc
ven stond een kruis, daaronder, indien
ik me niet vergis, de woorden «Voor
uw Geloof.»
VOOR UW GELOOF. was het
Inderdaad niet om de hoogste godsdien*
stige belangen dat de strijd werd gestre
den
Wees overtuigd dzt ik nooh de honder
den katholieken van Aalst die in't vuur
van den strijd hebben gestaan, zich
nooit zoo\flil moeite zcuden getroost
hebben, en nooit met zooveel geestdrift
zouden gestraden hebban, indien we
niet hadden ingezien dat ons katholiek
ideaal ons dat gebood.
Gij gelooft uw eigenzelven niet als gij
me wilt afschilderen als een STEMMEN-
RONSELAAR voor de katholieke kandi
daten die u met zooveel drift bejegent
Ik hsb altijd gedacht en ik heb het ook
openlijk verklaard dat do personaliteit
van da kandidaten op ha1; achterplan
moest geschoven worden daar waar zoo
hooge belangen spraken. En de eenige
verkiazingskneap die ik van huis uit
heb meegedragen, is, dat persoonlijke
zienswijzen, persoonlijke genegenheid of
ongenegenheid moetan zwijgen, daar waar
de katholieke tucht gebiedt.
Nog iets. Op het slot van uw artikel
wil u er mij nog even bijsleuren, waar
U me feliciteert om m'n reuzenmoad
omdat ik aan BERT D'HAESE gewei
gerd heb te spreken op onze groote
fcetooging 'sVrijdags vóór da kiezing.Ik
laat van kant wat beleedigend is in die
woorden. Ik heb gedacht, dat ik het
recht niet had, op hei laatste oogenblik,
stoornis te brengari in het programma
van een vergadering dia veel minder
bedoeld was als meeting dan als
maohtsbetooging van het katholieke
leger. Er waren drie sprekers aange
kondigd, onder dewelke twee vreemde,
en de vergadering ipoeht hoogstens
1 u, 1/4 duren, daar Onmiddellijk na
deze een optocht moast plaats grijpen
door de straten van Aalst- Hoe kon ik
dan een spreekbeurt van een halve uur
toestaan aan Bert D'Haese
Op de tegensprekelijke kiesvergade-
fing die u 's anderendaags hebt belegd,
wfls ik niet ultgenoodigd. Ik ware «r
overigens niet heengekomen. Waartoe
immers kan een debat op den voor
avond van de kiezing nog dienen
Waarom op dat oogenblik nog dat droef
schouwspel geven van de verdeeldheid
van menschen die ÉÉN FRONT HAD
DEN MOETEN MAKEN VOOR HET GE*
VAAR DAT OPDOOK.
Er spreekt, Mijnheer Mermans, veel
bitterheid uit de woorden die u ge
bruikt Er aijn er als deze u Ik be
schuldig U, en helaas I Ook heal wat
parochieherders die u eens zult be
treuren. Maar ik wil er slechts den
weerklank in hooren, den zuren weer
klank van een vertwijfelend hart dat
zich niet heeft kunnen verheffen tot
de offerhoogte waarheen de katholieke
nood het wenkte.
Ik begrijp heel goed don slrijd dien
menig Katholiek Viaamsch Nationalist
in zijn gemoed heeft doorstaan.
Op onze groote betooging daags vóór
de verkiezing heb ik, na dat Eerw.
Heer Pastoor Deken klaar en duidelijk
ieders plicht had voorgehouden, ge*
zegd de Bisschoppen hebben duide
lijk ^gesproken, wij leeken hebben niets
anders te doen dan te buigen en ook te bidden
opdat dezen die verdwaald zijn, klaar zouden
zien en den moed zouden hebben hun plicht
te doen
U raakt een zeer gevoelig punt aan
waar u spreekt VAN KVBISfSSSUSBC
VAN DEN GODSDIENST TEN
VGQRDEELE van ONZE PARTIJ
Niet WIJ hebben dan verkiezings
strijd op het plan gebracht van het
schoOlvraagstuk. Ik kan niet aannemen
dat u maar even zoudt durven zeggen
dat de gevaren die wa aangeklaagd
hebben, denkbeeldig waren. Indien
u hat toch moest beweren, dan zou
ik u zelf niat antwoorden, omdat uwe
verblindheid ma dan als een wanhopig
geval zou voorkomen.
Ik zie heel gosd in, dat het zeer ge
vaarlijk is dat da belangen van dan
godsdienst, op een bepaald oogenblik,
vereenzelvigd worden met de belangen
van eene politieke partij, die ook In
vrije zaken een standpunt moat inn
men. Maar het zijn niet de katholieken
waer al eens die deze vereenzelviging
hebben bewerkt. De katholieken hebben
alles gedaan wat ze konden om het ontstaan
van een katholieke partij in ons land te
beletten.
Nog in 1865 schreef de katholieke
voorman Desohamps L'existence
d'un parti oatholique oomme l'existen
ce d'un parti liberal rationaliste est
un non-sens en présenoe de notre
constitution. Nous avons tout fait de-
puis trente ans pour empêoher ca
parti de naïtreet de 8e développer.
Nos adversairos ont tout fait pour
qu'il se format. La constitution d'un
parti oatholique est un péril et un mal
heur pour tous et surtout pour la
religion
Het is slechts rond de jaren 1879, dat
is meer dan dertig jaar na dat op het
liberaal Congres van 1846 de anti-kle
rikale vlag werd opgestoken dat aan
de katholieke partij een vaste en be
wuste organisatie werd gegeven. Ik
zeg in 1879, toen het bijna te laat was.
Alleen het radicalisme van onze bis*
schoppen en hot heroisms van de ka
tholieken in 1880 hebben deze zware
fout kunnen herstellen.
Er bestaat in België, zooals in Neder
land en Ouiisohland, een kalholiek-poli-
tieke partij, uitsluitend en alleen omdat
het antiklerikalisme de Kerk door
politieke middelen in Hare
Heiligste rechten wilde aanranden,
Dia katholieke partij di8 in da eerste
plaats defensief is, hesft tot heden toe
aan de Katholieke Kerk eene vrijheid
verzekerd, welke Zij in geen enkel
der land geniet: en het zal u volstaan
eens rond te kijken naar onze zuider
buren, om in ta zien tot welke ruïnen
we zouden gekomen zijn, indien we in
België niet hadden gehad wat onze ge
loofsbroeders in Frankrijk helaas mis
sen een stérk Katholiek po
liiiek verweer.
Naast deze beslissende en verheu
gende uitslagen staan stellig bedroe
vende gevolgen,
Dat het klaar en radikaal optreden
van onze Bisschoppen in dan laatsten
verkiezingsstrijd noodzakelijk een
reactie moest verwekken bij de anders
denkenden, en ook bij dezen die zich
door het tantum necessarium,
het eenlg noodzakelijke niet
zouden gedwongen voelen, wie zou
het bster ingezien hebben dan de
Bissohoppan zelf. Maar eij hebben
emeend dat deze bezwaren van tak*
tisohen aard niet konden opwegen te
gen de DRINGENDE NOODZAKELIJKHEID
KAN EEN STERK. EENDRACHTIG KATHO
LIEK VERWEER. IN ONZEN KIESSTRIJD
HEBBEN WIJ NIET ANDERS GEDAAN DAN
OP DIE NOODZAKELIJKHEID TE WIJZEN.
Ik mag er overigens .mijne verwon
dering wel over uitdrukken, dat gij u
docr dat radikalisme geërgerd voelt,
gij, die in uwen strijd voor 'tVIaamsch
extremisme, steeds hooghartig, be
schouwingen van taotischen aard hebt
verworpen. Ik mag u wel zegg9n, dat
ik niet begrijp, dat u er aanstoot in
vindt, gij, die steeds zoo brutaal de
antithese Vlaanderen-Belgis hebt
vooropgezet, dat wij katholieken in
dezen kiesstrijd scherp de antithese
hebben afgelijnd tusschen wat beslist
voor of tegen ons kathoHek gewetens-
recht is.
Een strijd die gaat om zoo hooge be
langen is noodzakelijk hevig en het zal
volstaan dat gjj uw eigen bladen op
slaat om te bestatigen dat er woorden
werden gosproken, artikels werden
gesohrevart die betreurenswaardig zijn-
U vraagt m® wat ik denk over de
houding of de woorden van dien of
genen geestelijke.
Ik oordeel daar niet over, omdat
le Ik de middelen niet ter hand hsb
om een objectief onderzoek in te stel-
ien, en
2e omdat ik uit beroepsondervinding
weet hoe weinig betrouwbaar getuige
nissen zijn.
Maar vooral omdat ik meen, dat' ik
als leek, het reoht niet heb een pries'»
ter voor de rechtbank te slauran van
de openbare opinie, vooral als dat ge
schiedt in een vrijzinnig blad. Daar
kan, Mr Mermansgeen goed uit voortko
men, maar wel vee! kwaad.
Gij vraagt mijne meening Over het
samengaan van Katholieken en Liberalen in
verscheidene gemeentebesturen, zooalz
Brussel en elders samengaan
waaruit de katholieken op schoolgebied
geen voordeel trekken... Ik ken. de
plaatselijke omstandigheden niet...
maar ik meen wel te mogen beweren
dat in al die gevallen de Katholieken
voor het volgend dilemma werden ge
steld ofwel zich in de oppositie hou
den en vrije teugels laten aan Gen anti
klerikaal bestuur ofwel in hot bestuur
hun aandeel opeisohen,al bekwamen ze
dan nog niet dat de bestaande meer
derheid haar anti-klerikaal programma
iiet varen.
Zij hebben het laatste verkozen. Ik
zie niet in wat a priori daar op valt af
te keuren.
Gij vrasgt me ook'waarom we niet
gesproken hebban over tal van vraag
stukken die u opwerpt, als deze van de
samenstelling van de regeering, van de
staatsfinantie, van militarisme
nz. Wel eenvoudig weg omdat het
kiezerskorps voor deze vraagstukken,
hoe belangrijk ook, weinig Of geen
belangstelling in den kiesstrijd heeft
getoond. U hebt wanhopige pogingen
gedaan om den kiesstrijd te brengen
op het terrein van het militarisme
de eerste affiche die Verscheen was
van u maar u zijt er niet in gelukt'
Haast niemand heeft u te woord ge
staan. Hot publiek heeft u niet gevolgd
omdat uw eerste politiek platform de
strijd tegen het Fransch-Belgisch
bloedakk'oord cone ernstige partij
niet waardig was, en vooral omdat er
andere gevaren, duizendmaal ernsti
ger, ons bedreigden, en dat gj de on-
vergeeflijke fout hebt bigaan deze dood te
zwijgen
Maar over militarisme, en over de ze
delijke belangen van de jeugd, wil ik wel een
woordje zeg gen.
Ik geloof dat ik beter dan u het
jeugdvraagstuk ken. Sinds jaren houd
ik me er op practische wijze mede
bezig.
Dat de kazerne-dienst voor de
jeugd gevaar biedt, dat weet ik ook,
maar hij la op ZICHZELF geen
kwaad en vindt zijne voldoende be
staansreden in de verdediging van
's lands veiligheid.
Het vraagstuk dat zich stelt voor het
practisoh apostolaat is hoe gaan
we de mogelijke kwade gevolgen te
keer
Indien ga u do moeite wilt getroos
ten van nabij da actie na te gaan van
onze Kristene Jonge Arbeiders in de
kazerne; dan zult u op die vraag een
bevredigend antwoord vinden. Ik ken
tal van jongelingen die deze vuurproef
prachtig hebben doorstaan en gesterkt
en gelouterd zijn teruggekomen.
Zie vervolg onderaan volgende kolom
Ontheffing van actieven dienst
Benevens diegenen welke oorkóm en
in den «Moniteur Beige», van 25 No
vember 1932, blazijde 0310, zijn van
actiéven diénst ontheven, bij toepas
sing van artikel 57 der wet op de mili
tie, 'de werving' en de dienstverplichtin
gen: dé voor den dienst aangewezen mir
lieiens van 1933. der navolgende cate
gorieën
1.) Die welke twee broeders onder ,de
wapens hebben gehad, waarvan er een
in dienst overleden is.
2) Die welke twee broeders onder de
wapens hebben .gehad .waaronder ten
minste een die drager is van een, of ver
scheidene frontstrepen.
3) Die «welke belioorea tot een ge-:
.zin met negen in leven zijnde kinderen,
waarvan er twee bij het leger hebben
gediend.
4)'. Die welke behooren tot een ge-,
zin met acht In leven zijnde kinderen,
waaronder vijf jongens, waarvan er
twee bij het leger hebben gediend.-
Dje voor den dienst, aangewezen mi--
liciens voor 1933, die in een van voor
melde gevallen verkeëren en vanwege
den commandant van liet wervingsbu
reel geen bericht van' ontheffing ont
vangen hebben, moeten hun bezwaar
schrift indienen voor 30 December 1932.
Hun schrijven, met opgave van haam,
voornamen, plaats en datum van ge
boorte, gemeente waar ze voor de mili
tie werden ingeschreven en wervings
bureel, waarvoor ze verschenen; zijn
dient onder aangeteeke.nd omslag' ge
richt tot. het ministerie van Landsver
dediging, algemeen bestuur van mili
tair personeel en werving, 3e bestuur,
Leuvens chtsweg, 1, Brussel.
Vorenstaande bepalingen betreffen
uitsluitend de miliciens die met de klas
se 1933 voor den dienst cangewezen
zijn en gelden derhalve niet voor dege
nen die hetzij voorloopig afgekeurd,
hetzij uitgesteld, bij de klasse 1934 zijn
gevoegd.
De krachtens vorenstaande bepalin
gen ontheven miliciens, kunnen van de
ontheffing afzien, mits zulks bij aonge-
teekend schrijven voor 30 December
1932, aan hetzelfde adres te laten we
ten; hunne handteekemng iient door
het gemeentebestuur gelegaliseerd.
Vertrek der Elisabethville
Vrijdagmiddag, te 1 uur, is de Belgi
sche stoomboot «Elisabethville», onder
bevel van kapitein Biebuyck, uit. Ant
werpen naar G,ongo vertrokken, liet was
eigenlijk de beurt van de «Leopoldviile»,
maar dit schip wordt voorbehouden voor
de aanstaande reis van prins Leopold,
die zal plaats hebben op 30 December.
Er scheepten 39 reizigers van eerste
en 40 van tweede klas in, die de reis
Antwerpen-Belgfsch .Congo medemaken,
en 8 van eerste, 6 van tweede -en 9 van
tusschenklas, die te Lobito zullen aan
land gaan.
De voorwaarden der ministerieele sa*
menwerking tusschen Katholieken eft j
liberalen
Ziehier de tekst welke tot grondslag
dient van de samenwerking tusschen,
katholieken en liberalen
1. Vrijhandel in princiep; economi
sche verdediging alleen daar. waar de
noodzakelijkheid is,bewezen. j
2. Wetten tegen de revolutipnnaird.
drijverijen van allen aard.
3. Wet tol bestraffing van smaad je-
ens de vlag en den Koning.
4. Verdediging van de nationale ge*
dachte tegen alle inbreuken.
5. De strafmaatregelen tegen «schuU
dige» ambtenaren genomen, worden
herzien alleen in de gevallen waar het
is bewezen dat men zich heeft vergist.
6.- Landsverdediging ingericht op de
grens on* de onschendbaarheid van JieÜ
grondgebied te waarborgen.
7. Aanhechting van hei. technisch on-
derwijs bij liet departement van Open
baar Onderwijs, bet technisch bestuur;
zal echter blijven afhangen van de
technisch bevoegde ministeries (Nijver_
lieid en Arbeid, en Landbouw)
Grendelwet voor alles wat de loc-
lagen betreft krachtens de wet van 1919;
aan het onderwijs toegekend. P,c minis
ters, in Kabinetsraad vergaderd, zullen
beslissen over de uitbreiding der schol
len. Alle wettelijk verworven rechten
zullen geeerbiedigd worden.
9. Algemeene grendelwet met dezelf
de uitzonderingen van al de uitgaven
van den Staat.
10. Zoeken naar een statuut dat deri
schoolvrede verwezenlijkt. Oprichting
te dien einde van eene parlementaire
kommissie.
De heer Van Cauwelacrt weigert beleefd
In den vooravond vernemen we dat de
heer Van Cauwelacrt dén Kabinelsvor-
mer heeft medegedeeld dat hij zich tot
"zijn spijt, om persoonlijke redens ge
noopt ziet een weigerend antwodrd le
geven op het vriendelijk aandringen van
den heer. de BröqueviHe dat hij de lei
ding zon op zich nemen van het Mi
nisterie van Nijverheid en Arbeid.
De'vrijheid welke hij aldus in het'
parlement behoudt zal de heer Van Cau-
welaert ongetwijfeld kunnen benuttigen
cm de hooge zedelijke belangen voor t'3
staan welke thans voor het Vlaamsche
volk en het gébeele land op het spel
staan.;
De h. Lippens weigert
Nu eens liep het gerucht dat de li.
Lippens geen deel meer zou maken van
het nieuwe Kabinet; dan weer werd ge
zegd dat de aftredende minister van
Kunsten en Wetenschappen op zijn be
slissing zou teruggekeerd zijn. En Vrij-
dagavond verklaarde de h. Lippens
weerom dat hij geen portefeuille meeij
aannam.
Het vraagstuk van de jeugdopleiding
is niet zoozeer hoe verwijderen we
alle gelegenheid tot verleiding (de ge
legenheden komen fooh fataal) maar
wel Hoe vormen we jonge mannen die
sterk b'ijven midden de bekoringen.
Dan ault u weer op die vraag een ant
woord vinden, indien u wilt nagaan
hoe deze opvoeding wordt gegeven in
<1« Katholieke Jsu^dorgcnisaties. waar
Priester en I 'ek intiem samen -
warken, en U zult dan ook begrijpen
dat wij den zwaren phaht hebben die
samenwerking door oneerbiedigheden
en verdachtmakingen niet onmoge
lijk te maken
Dit alles had ik u te Zeggen, Mr Mer
mans. Ik heb me bepaald bij wat ik het
belangrijkste achtte.
Eindelijk nog dit U zijt zoo vrien
delijk bij het slot van uw Artikel te zeg
gen datu hoopt tot desespereerens
toe.» dat ik over de dingen der politiek
een ruimen kijk hab bewaard; daarte
gonover druk ik de stills en biddende
hoop uit, dat u, en velen van uwe vriorr
den eens mogefc bedrijnen, dat het
betrachten van hel eenig
noodzazelijke, stellig niet gaat
voor velen,zonder hot plengen van bloe
dige offers, maar da1 het TOCH DE
EENIGE WEG IS VOOR EEN KATHO
LIEK VLAAMS~H RAD1KALIST.
"Met oprechte groeten,
L. MOYERSOEN.
(1) Dit nrtikel word gestuurd naat» DE
SCHELDE -Vrijdag 16 dezer, en ook aan
DE(N) WERKMAN die In ziju nummer
van verleden Woensdag het traotaat van
den Heer Merman» heeft overgedrukt.
Wie er deel van zou uitmaken
De h. de Broquevilln liet Vrijdag
avond aan de pers weten dat hij in den
ioop van den avond nog verscheidene
personen hoopte te ontmoeten. O een
beslissing zou échter worden genomen
on hij hoopte^ Zaterdag voormiddag dq
definitieve samenstelling van zijn Ka
binet te kunnen mededeelen.
De kabinetsvormer moet nog ver-,
ëchëideïie titularissen voor departemen
ten zoeken. Vrijdag avond, zoo wordt
ons Verzekerd, zouden volgende perso
nen reeds definitief hébben aangeno-*
men
IDe h. Pöullet; Binnen 1 andsche Zakcd
en P.T.T.
D,e h. Sap: Openbare Werken.
De h. Van Isaeker: Maatschappelijk^
Voorzorg en Volksgezondheid.
De h, Tschoffen: Koloniën.
De h. Jaspar: Financiën.
De li. Hymans: Buitonlandselie Zaken
De h. Janson: Rechtwezen.
■De h. Piierckx Verkeerswezen.
Blijven nog' aan te duiden de titula".
rissen voor Landbouw (dit de"pa'rtenieht
zal waarschijnlijk aan den h. Mullia
ofwel aan den h, de Kerckhove d'Exaar-
de worden aangeboden), Nijverheid eri
Arbeid Kunsten en Wetenschappen en
Landsverdediging.
Vergadering der rechterzijden
De rechterzijden van Kamer en Se
naat zijn bijeengeroepen tegen Maan
dag morgen te 11 uur m het Parlement*
De heropening der wetgevende Kamera
Ter gelegenheid vun de heropening
der Wetgevende Kamers zal er op
Maandag a.s., 19 December, teil uur,
eene Mis des H. Geestes in Sinter-Goe-
dele kerk te Brussel, gezongen worden*
De katholieke ministers, senators en
volksvertegenwoordigers zullen aanwe*
zig zijn.
